علی‌یاور افتخاری
افتخاری، علی یاور؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. علی یاور افتخاری در سال ۱۳۱۴ ش در یکی از روستاهای جاغوری در حوالی سنگماشه افغانستان به دنیا آمد. او خواندن و نوشتن را در زادگاهش فراگرفت. سپس در نزد آموزگاران و معلمان دینی سنگماشه (مرکز جاغوری)، به فراگیری دروس حوزوی پرداخت. آنگاه برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی ناوه گری شد و در مدرسه علمیه حاج فاضل انگوری، ادبیات عربی را در دو سال نزد مؤسس آن حوزه (فاضل انگوری) و شیخ عبدالصمد اکبری خواند. او در سال ۱۳۳۱ ش به اوتقول رفت و در مدرسه علمیه آنجا سیوطی را نزد شهید شریفی، از مدرسان آن مدرسه فراگرفت. سپس رهسپار عراق شد و در حوزه علمیه نجف اشرف، دوباره کتاب سیوطی را پیش شیخ علی گوهر انگوری خواند و حاشیه ملا عبدالله را هم نزد شیخ محمد جمعه محقق جاغوری فراگرفت. معالم‌الاصول را هم پیش محمد اسحاق فیاض جاغوری خواند و در شرح لمعه، قوانین و مطول، از درس استادان آن حوزه ازجمله مدرس افغانی استفاده کرد. وی سپس در درس فرائد الاصول و جلد اول کفایه‌الاصول شیخ مجتبی لنکرانی شرکت کرد و جلد دوم کفایه‌الاصول را هم پیش شیخ صدرا بادکوبه‌ای خواند. مکاسب را هم نزد سید اسدالله مدنی تبریزی فراگرفت و در کنار آن به فراگیری دروسی چون هیئت، حکمت و رجال پرداخت. افتخاری در سال ۱۳۳۸ ش به افغانستان بازگشت، ولی نامساعد بودن فضای آنجا باعث شد تا بار دیگر به نجف اشرف بازگردد. این بار دولت عراق از اقامت وی در نجف اشرف جلوگیری کرد و وی ناچار به ایران آمد و در تهران به تحصیل دروس حوزوی ادامه داد. افتخاری در تهران وارد مدرسه مروی شد و در درس تحریر اقلیدس حسن حسن‌زاده آملی شرکت کرد و دروس حکمت را هم از شهید مرتضی مطهری فراگرفت. هم‌زمان در درس فصوص الحکم محی‌الدین الهی قمشه‌ای بهره می‌برد. وی سپس به قم رفت و در حوزه علمیه آنجا در درس خارج فقه و اصول امام خمینی و حسینعلی منتظری شرکت کرد. همچنین ناصری داودی از فردی به نام میرداماد به‌عنوان استاد دوره خارج فقه و اصول او نام برده است که به نظر می‌رسد آیت‌الله سید علی محقق داماد باشد. با استناد به سال‌های حضور او در قم، می‌توان گفت که وی از اواخر دهه ۱۳۳۰ ش تا تبعید امام خمینی به خارج از کشور در آبان ۱۳۴۳ ش، در درس‌های ایشان در مساجد سلماسی و اعظم قم شرکت می‌کرده است. یاور علی افتخاری هم‌زمان با تحصیل در قم، به تدریس در حوزه علمیه آنجا هم می‌پرداخت و ازجمله درس‌هایی چون رسایل و شرح منظومه ملاهادی سبزواری را تدریس می‌کرد. او پس از کودتای کمونیستی در افغانستان در سال ۱۳۵۷ ش، به مبارزه با آن پرداخت و همراه با جمعی از یاران و همفکرانش سازمانی را به نام نهضت اسلامی افغانستان تشکیل داد و در برگزاری تظاهراتی علیه دولت افغانستان در سال ۱۳۵۸ ش اعلام موجودیت کرد. افتخاری به عضویت در شورای مرکزی آن تشکل برگزیده شد و به فعالیت علیه حکومت کمونیستی افغانستان پرداخت. یکی از اقدامات آن تشکل، انتشار نشریه نهضت بود و افتخاری ازجمله افرادی که بود با نگارش مقالاتی در آن، درصدد جلب کمک‌های مردمی و بین‌المللی برای جهاد اسلامی در افغانستان برآمده بود. جمع‌آوری و ارسال کتاب‌های دینی و اسلامی و ارسال آنها به مناطق گوناگون افغانستان ازجمله جاغوری، انگوری مالستان و تأسیس کتابخانه‌هایی در آن مناطق، ازجمله اقدامات افتخاری بود. همچنین با همکاری جمعی از فعالان سیاسی و مذهبی، مدارس دینی را در آن مناطق و دیگر نقاط افغانستان بنیان نهاد. افتخاری در سال ۱۳۶۱ ش به افغانستان بازگشت و پس از بررسی وضعیت جاغوری، شورای روحانیت جاغوری را برای اداره امور آن سامان تأسیس کرد. این شورا فرمانداری جاغوری را در اختیار داشتند تا اینکه در سال ۱۳۶۴ ش و بر اثر کودتایی منحل شد. او پس از آن به‌تدریج از امور سیاسی کناره گرفت و به فعالیت‌های فرهنگی ادامه داد و ازجمله کتابخانه عمومی انقلاب اسلامی را در سال ۱۳۷۰ ش در جاغوری تأسیس کرد و سپس مسجد و حسینیه‌ای را در کنار آن کتابخانه بنیان نهاد. او همچنین در تجدید بنای مدرسه امام خمینی در اوتقول جاغوری و تجهیز مدرسه علمیه امام صادق (ع) در کویته پاکستان نقشی برجسته داشت. یکی دیگر از اقدامات او در جاغوری، تأسیس مدرسه علمیه با عنوان مجتمع دینی و فرهنگی جاغوری است. در مسجد جامع آن مجتمع، نماز جماعت و جمعه اقامه می‌شود و تعدادی از طلاب در آنجا مشغول به تحصیل دروس حوزوی هستند. کمک به تعمیر مسجد جاغوری‌های مقیم کابل، تأسیس کتابخانه‌ای در لوگر، راه‌اندازی مجتمع فرهنگی و صحی در شیرداغ و اقدام به ساخت زایشگاه در سنگماشه از دیگر اقدامات اوست (ناصری داودی، ۱۲۵-۱۳۲).
منابع: ناصری داودی، عبدالمجید (۱۳۷۹)، مشاهیر تشیع در افغانستان، ج ۱، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.