محمد مظفری
مظفری، محمد؛ از شاگردان درس خارج فقه امام خمینی. محمد مظفری معروف به مظفری قزوینی در سال ۱۳۰۴ ش در قزوین به دنیا آمد. پدرش ملا ابراهیم آقابابایی از روحانیان قزوین بود. محمد مظفری در سن بیست سالگی وارد حوزه علمیه قزوین شد و مقدمات و بخشی از دروس سطح را نزد آقایان آخوند ملاعلی مطهری و شیخ مهدی قاضی تکمیل کرد. سپس در درس سطوح عالیه آیت‌الله سید ابوالحسن رفیعی قزوینی شرکت نمود. او برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی قم شد و در حوزه علمیه قم در درس‌های خارج فقه و اصول آیات سید حسین طباطبایی بروجردی و سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی شرکت کرد. وی در سال ۱۳۳۲ ش رهسپار عراق شد و در حوزه علمیه نجف اشرف، دروس خارج فقه و اصول را نزد آیات سید محسن طباطبایی حکیم، سید محمود حسینی شاهرودی، امام خمینی، سید ابوالقاسم موسوی خویی، سید عبدالهادی شیرازی، سید عبدالله شیرازی، سید نصرالله مستنبط و سید محمدجواد تبریزی تکمیل کرد. درباره سال‌های دقیق حضور او در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام خمینی اطلاعات دقیقی در دست نیست، ولی می‌توان احتمال داد از سال ۱۳۴۴ ش که امام خمینی تدریس درس خارج فقه را در مسجد شیخ انصاری نجف اشرف آغاز کرد، در آن درس حضور یافت و این حضور تا سال ۱۳۵۲ ش که مظفری قزوینی به کشور بازگشت، استمرار داشت. مظفری که از علما و مصلحان حوزه علمیه نجف اشرف بود، در تألیف معجم رجال الحدیث زیر نظر آیت‌الله خویی شرکت داشت و از آغاز تا انجام آن پژوهش، در کنار آیت‌الله خویی بود. هم‌زمان با تحصیل در نجف، به تدریس در آنجا می‌پرداخت (صمدیها، ۳۲۱؛ «درگذشتگان: آیت‌الله محمد مظفری قزوینی»، ۱۰۹). او در مدت حضور در نجف اشرف، نقش رابط میان امام خمینی و علمای قزوین را داشت و وجوهات شرعیه ارسالی از سوی علمای قزوین را به امام خمینی می‌رساند (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، ج ۱، ۲۷۷-۲۸۰ و ۳۱۲). او پس از بازگشت به قزوین به تدریس منظم درس‌های اصول و فقه در این شهر پرداخت و از علمای بزرگ آن شهر به شمار می‌رفت (صمدیها، ۳۲۱؛ «درگذشتگان: آیت‌الله محمد مظفری قزوینی»، ۱۰۹) و بر اساس گزارش ساواک، از علمای طراز اول قزوین بود (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان قزوین، ج ۴، ۴۷۳؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۱، ۲۵۸). مظفری قزوینی به اقامه نماز جماعت در مسجد جامع آن شهر می‌پرداخت و از اعضای هیئت علمیه قزوین بود. همچنین برخی جلسات هیئت علمیه قزوین در خانه او تشکیل می‌شد (همان، ۱۲۳). او در قزوین به مبارزه با حکومت پهلوی نیز می‌پرداخت. ازجمله پس از سرکوب تظاهرات مردم قم در ۱۹ دی ۱۳۵۶، همراه با جمعی از روحانیان قزوین با صدور اعلامیه‌ای، اقدام حکومت پهلوی را محکوم و به نشانه همدردی با بازماندگان، تعطیل عمومی اعلام کرد (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان قزوین، ج ۲، ۴۳۰؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۱، ۱۱۸). در اردیبهشت ۱۳۵۷ و پس از حمله مأموران حکومت پهلوی به بیت مراجع تقلید در قم، همراه با جمعی از علمای قزوین و با عنوان هیئت علمیه قزوین، در نامه‌ای به آیت‌الله شریعتمداری، آن حمله را محکوم کردند و همبستگی و حمایت خود را از مبارزات مراجع تقلید ابراز نمودند (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان قزوین، ج ۳، ۱۴۲؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۱، ۱۵۹؛ شیرخانی، ۱۸۶). او همچنین ازجمله روحانیانی بود که پس از دستگیری دو تن از عالمان قزوینی (هادی باریک‌بین و سید عباس ابوترابی در ۲۲ مرداد ۱۳۵۷)، با صدور اعلامیه‌ای، «اعمال شنیع و غیرانسانی دستگاه حاکم» را محکوم کردند و بر ضرورت اتحاد برای مقابله با حکومت پهلوی تأکید نمودند (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان قزوین، ج ۳، ۳۲۳-۳۲۴؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۱، ۲۳۷-۲۳۸). مظفری قزوینی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تدریس در قزوین ادامه داد و در کنار تدریس دروس حوزوی، به تالیف آثار علمی هم همت گماشت. از جمله آثار او عبارت است از: اصول الفقه در چهار جلد و هر جلد در ششصد صفحه، طهارت طبق عروه‌الوثقی در شش مجلد و هر مجلد در ششصد صفحه، صلاه طبق عروه‌الوثقی در شش مجلد، علوم در یک مجلد (همه این کتاب‌ها تقریرات درس‌های آیت‌الله خویی است)، مجمع الرجال (اسناد از اول تا آخر در ۲۳ مجلد که وی در تألیف آن همکاری داشت)، کتاب‌های اسلام و فلسفه احکام در دو جلد، اسلام و قانون بردگی، اصطلاحات منطقی، البلغه فی بلوغ المراه، الشیعه و السنه (به زبان عربی)، الفوائد الرجالیه، القطره فی فضائل علی علیه‌السلام، ایضاح الحجه فی شرح العروه (در ۸ جلد)، پرسش‌ها و پاسخ‌ها (در دو جلد)، حرمت بازی شطرنج، خاتمیت آخرین پیامبر، خلاصه البیان فی احوال شاه زمان، دانستنی‌هایی از قرآن (به زبان عربی)، اسلام و فلسفه احکام، رساله در اثبات صانع تعالی، رساله در خلقت بهشت و جهنم، شهادت ثالثه در اذان و اقامه، طیبات، قربانی در منی، دانستنی‌هایی از قرآن، از آثار اوست (صمدیها، ۳۲۱-۳۲۲؛ «درگذشتگان: آیت‌الله مظفری قزوینی، ۱۰۹-۱۱۰). محمد مظفری قزوینی در ۲۷ اسفند ۱۳۸۰ ش در قزوین درگذشت و پیکرش پس از تشییع باشکوه و اقامه نماز توسط آیت‌الله هادی باریک‌بین، در حرم شاهزاده حسین قزوین به خاک سپرده شد (همان، ۱۱۰). منابع: انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان قزوین (۱۳۹۳)، ج ۱ و ۲ و ۳ و ۴، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ «درگذشتگان: آیت‌الله مظفری قزوینی»(۱۳۸۱)، فصلنامه آینه پژوهش، دوره ۱۳، شماره ۷۴، تابستان؛ شیرخانی، علی (۱۳۸۸)، انقلاب اسلامی در قزوین، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ صمدیها، (۱۳۷۹)، فرزانگان علم و سخن قزوین، قزوین، بحرالعلوم؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۵۱، آیت‌الله سید عباس ابوترابی (۱۳۹۲)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.