سیدمحمد موسوی خویی
موسوی، سید محمد؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. سید محمد موسوی معروف به موسوی خویی در سال ۱۳۱۱ ش در روستای سید تاج‌الدین خوی به دنیا آمد. او دوران ابتدایی و متوسطه را تا سال دوم دبیرستان در شهر خوی خواند. سپس وارد مدرسه علمیه خوی شد و مقدمات دروس حوزوی را در آنجا خواند، ولی درباره استادانش در آن حوزه اطلاعاتی در درست نیست. موسوی در سال ۱۳۳۵ ش برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر دروس سطح را نزد آقایان میرزا محمد فقیه، میرزا عمران، مرتضی بنی‌فضل، محمدتقی ستوده اراکی، مصطفی اعتمادی تبریزی، میرزا علی‌اکبر مشکینی، سید محمدباقر سلطانی طباطبایی و حسین نوری همدانی آموخت. در همان زمان در درس منظومه محمد مفتح همدانی شرکت می‌کرد. سپس در درس‌های خارج فقه و اصول آیات امام خمینی و سید محمد محقق داماد حاضر شد (کاظمینی، ج ۲، ۸۴۳-۸۴۴). درباره سال‌های دقیق حضور او در درس‌های امام خمینی گزارشی در دست نیست، ولی می‌توان احتمال داد که از اواخر دهه ۱۳۳۰ ش تا تبعید امام خمینی به خارج از کشور در آبان ۱۳۴۳ ش در آن درس‌ها در مساجد سلماسی و اعظم قم شرکت می‌کرده است. او همچنین از امام خمینی (صحیفه امام، ج ۱، ۴۷۴) و آیات سید ابوالقاسم موسوی خویی، سید محمدهادی حسینی میلانی، سید علی حسینی سیستانی، محمدتقی بهجت، محمد فاضل لنکرانی، شیخ جواد تبریزی، ناصر مکارم شیرازی و میرزاعلی غروی تبریزی اجازاتی در امور حسبیه و شرعیه دریافت کرده بود (کاظمینی، ج ۲، ۸۴۴). سید محمد موسوی در سال‌های نهضت اسلامی به مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت. بر اساس زندگینامه او که با استناد به اسناد شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه سراسر کشور تهیه شده است، موسوی نخستین بار اعلامیه امام خمینی را در خوی و بر بالای منبر برای حضار خواند و به همین علت مدتی از سخنرانی منع شد (همان). پس از آن هم به فعالیت‌های سیاسی خود در خوی ادامه داد و خانه او یکی از مراکز انقلابی در خوی بود و برخی از جلسات فعالان سیاسی در خانه او برگزار می‌شد (دادرسی، ۱۷۲). موسوی در سال ۱۳۵۷ ش وقتی اشرار مسلح درصدد حمله به فعالان سیاسی و انقلابی در شهر خوی برآمدند، با تهیه و توزیع اسلحه میان انقلابیان، به مقابله با اشرار پرداخت و به همین علت توسط ساواک مورد تهدید قرار گرفت. او پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت در شهر خوی ادامه داد و از اعضای شورای فرماندهی کمیته انقلاب اسلامی شهر خوی بود. همچنین در شورای فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آن شهر عضویت داشت. مدتی هم مسئول حزب جمهوری اسلامی در شهر خوی بود. آنگاه به نمایندگی امام خمینی در جهاد سازندگی منصوب شد و هم‌زمان مسئول ستاد نماز جمعه در شهر خوی بود. در همان زمان، امامت جمعه موقت شهر خوی را بر عهده داشت. در آن مدت در تجدید بنای حوزه علمیه خوی فعال بود. همچنین در دوران جنگ تحمیلی در جبهه‌های جنگ حضور می‌یافت و یکی از فرزندان او به نام سید محمدهادی موسوی در جبهه‌های جنگ به شهادت رسید. سید محمد موسوی در ۳۰ شهریور ۱۳۷۶ به سمت امام جمعه سلماس منصوب شد. هم‌زمان ریاست حوزه علمیه سلماس را هم بر عهده گرفت و به عضویت شورای آموزش‌وپرورش سلماس هم درآمد. اداره حوزه علمیه امام علی (ع) در سلماس، احداث مصلای امام خمینی سلماس و تأسیس کانون قرآنی در آن شهر و مشارکت در تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد سلماس از دیگر فعالیت‌های موسوی در سلماس است (کاظمینی، ج ۲، ۸۴۴). منابع: دادرسی، نقی (۱۳۸۸)، انقلاب اسلامی در خوی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ کاظمینی، میرزا محمد (۱۳۸۴)، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج ۲، به کوشش سید محمدکاظم مدرسی و میرزا محمد کاظمینی، بنیاد ریحانه الرسول یزد، تهران، برگ رضوان.