سیدمحمدحسن علوی عریضی
علوی عریضی، سید محمدحسن؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. سید محمدحسن علوی عریضی در سال ۱۳۰۹ ش در خانواده‌ای روحانی در سبزوار به دنیا آمد. پدرش سید محمدمهدی و جدش سید ابراهیم علوی عریضی از روحانیان سبزوار و از شاگردان آیات ملا محمدکاظم آخوند خراسانی، سید محمدکاظم یزدی و شیخ محمدتقی آل اسدالله بودند (انصاری، ۴۰۸) و نسبشان برحسب نقل به امامزاده جناب حسین اصغر فرزند امام زین العابدین علیه‌السلام می‌رسد (شریف رازی، ج۵، ۳۱۹-۳۲۰). مادرش هم صبیه میرزا حسین سبزواری معروف به میرزا حسین کوچک از شاگردان آیات آخوند خراسانی، شیخ‌الشریعه اصفهانی و جد مادری‌اش آیت‌الله سید محمدتقی سبزواری از شاگردان شیخ مرتضی انصاری بود (انصاری، ۴۰۸).
سید محمدحسن علوی عریضی خواندن و نوشتن را در سبزوار فراگرفت. سپس به تحصیل دروس حوزوی نزد شیخ فاضل هاشمی، از مدرسان درس فلسفه در سبزوار پرداخت (شریف رازی، ج۵، ۳۱۹). پس از آن به مشهد رفت (همان) و ادبیات را پیش آقایان سید جلال مدرس و شیخ ابوالقاسم خزعلی خواند (انصاری، ۴۰۸). سپس به سبزوار بازگشت و بخشی از لمعه، مکاسب و رسایل و همچنین بخشی از کفایه را (شریف رازی، ج۵، ۳۲۰) پیش آقایان سید اسدالله فاضلی، فاضل هاشمی، محمدتقی عندلیبی، سید عبدالله برهان و میرزا حسن سیادتی فراگرفت (انصاری، ۴۰۸). او در سال ۱۳۳۷ ش راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر مکاسب را نزد میرزا علی مشکینی اردبیلی و جلد اول کفایه پیش میرزا محمد مجاهدی تبریزی و جلد دوم را در محضر سید محمدباقر سلطانی طباطبایی به پایان رساند (شریف رازی، ج۵،۳۲۰). همچنین در درس‌های فلسفه آقایان آیت‌الله جعفر سبحانی (شرح منظومه)، محمد مفتح و علامه سید محمدحسین طباطبایی (اسفار) شرکت کرد (انصاری، ۴۰۹). سپس از درس‌های خارج فقه و اصول آیات امام خمینی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سید کاظم شریعتمداری، سید محمد محقق داماد، شیخ مرتضی حائری یزدی و میرزا هاشم آملی بهره برد (همان؛ شریف رازی، ج۵، ۳۱۹-۳۲۰). درباره سال‌های دقیق حضور او در درس‌های امام خمینی گزارشی در دست نیست، ولی با استناد به سال‌های حضور او در قم (۱۳۳۷-۱۳۴۷ ش) می‌توان احتمال داد که از اواخر دهه ۱۳۳۰ ش تا تبعید امام خمینی به خارج از کشور در آبان ۱۳۴۳ در درس‌های فوق در مسجد سلماسی و اعظم قم حضور می‌یافته است. او از بسیاری از مراجع تقلید اجازاتی دریافت کرد. سید محمدحسن علوی عریضی در سال ۱۳۴۸ ش به سبزوار بازگشت و به تدریس دروس حوزوی و همچنین اقامه نماز جماعت در آن شهر پرداخت (شریف رازی، ج ۵، ۳۱۹-۳۲۰). او که از آیات شیخ آقابزرگ تهرانی، سید محمدهادی حسینی میلانی، سید محمود حسینی شاهرودی، سید حسن طباطبایی حکیم، سید ابوالقاسم موسوی خویی و سید عبدالهادی شیرازی اجازاتی در امور روایی دریافت کرده بود، تدریس دروس سطوح عالی، اقامه نماز جماعت، تفسیر قرآن و نهج البلاغه، پاسخگویی به مسائل دینی، رسیدگی به مستمندان و امور دینی مردم بخشی از کارهای روزانه وی بود. او همچنین کتابخانه‌ای نفیس تأسیس کرده بود. تقریرات درس فقه و اصول از آثار اوست (انصاری، ۴۰۹) ولی درباره اینکه درس‌های امام خمینی را تقریر کرده است یا نه، اطلاعی در دست نیست. سید محمدحسن علوی در اول بهمن ۱۳۹۹ درگذشت و پیکرش در قبرستان سبزوار به خاک سپرده شد (انصاری، ۴۰۹). منابع: انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۹)، «درگذشتگان: آیت‌الله علوی سبزواری»، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۱۸۶، بهمن و اسفند؛ شریف رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج ۵، تهران، اسلامیه.