محمدباقر موحدی نجفی

موحدی نجفی، محمدباقر؛ از شاگردان درس خارج فقه امام خمینی. محمدباقر موحدی نجفی در سال ۱۳۲۲ ش در هزارستان افغانستان به دنیا آمد (داودی ناصری، ۲۶۵). در کودکی همراه با خانواده به عراق رفت و در حوزه علمیه نجف اشرف به تحصیل پرداخت. موحدی نجفی دروس مقدماتی، ادبیات عرب و فن فصاحت و بلاغت (مطول، مغنی و...) را پیش مدرس افغانی خواند. پس از اتمام دروس این مقطع وارد تحصیل دروس سطوح عالی شد و دروس دوره سطح مانند رسایل، مکاسب و کفایه را نزد سید حسن مرتضوی شاهرودی فراگرفت. فلسفه و حکمت را هم نزد شیخ عباس قوچانی خواند و در کلام و عرفان از شاگردان شیخ مجتبی لنکرانی و اشرفی شاهرودی بود و تفسیر قرآن را هم نزد آیت‌الله سید محمدباقر صدر خواند (اکسیر هدایت: فرازهایی از حیات علمی، سیاسی و اجتماعی مرجع عالی‌قدر، movahedinajafi.com). دیگر استادان او در دروس سطح عبارت بودند از آیات محمد اسحاق فیاض، حسین علی فقیهی جاغوری، سید اسدالله مدنی، شیخ صدرا بادکوبه‌ای و مسلم ملکوتی (ناصری داودی، ۲۶۶). او پس از اتمام تحصیل دروس سطح، به تحصیل درس خارج پرداخت و خارج فقه را پیش «استادالأکبر امام خمینی» و خارج اصول را نزد آیات حسین وحید خراسانی و سید محمدباقر صدر گذراند. از میان استادان برجسته نجف که نزد آنان درس خواند، امام خمینی برای او جایگاه ویژه‌ای دارد و در این باره می‌گوید: «هنگامی‌که امام خمینی (ره) به نجف آمد، آن زمان اوایل طلبگی‌مان بود. پس ازآشنایی با آن بزرگوار زمانی نزدیک به ده سال ملازم بیت امام بودم و از شاگردان و تربیت‌شدگان بلاواسطه ایشان هستم. برای من بسی جای خوشحالی است که از مخلصین آن امام راحل بوده و می‌باشم». وی در ادامه درباره شیوه تدریس امام خمینی می‌گوید: «امام در مقام عمل به افراد حوزه نوعاً به‌طور مساوی برخورد می‌کردند، لذا این جهت خیلی ایجاد علاقه برای طلاب نسبت به ایشان کرده بود و بعدها سخنرانی‌هایی که ایشان انجام دادند ازجمله مبارزه با نفس یا جهاد اکبر اینها سخنرانی‌هایی (درس‌هایی) هستند که طلاب بسیاری برای شنیدن آنها علاقه داشتند... این جمله را تأکید کنم که در نجف طلاب جوان افغان بسیار هوادار امام بودند و بیشتر از همه در سخنرانی‌های امام تجمع می‌کردند». او درباره تأثیر حضور امام خمینی در رفع تبعیض میان طلاب افغانی با طلاب دیگر کشورها می‌گوید: «هنگامی‌که امام آمد به نجف، این اختلافات را در عمل از بین برد. به‌عنوان نمونه برای طلاب افغانی که در قبل کمتر توجه می‌شد، با آمدن امام، توجهات برای همه طلاب یکسان گردید و این کار ایشان مصداق روشن از عدالت بود که در عمل اجرا شد و همین مسئله برای جذب افراد حوزه‌ها به ایشان بسیار مؤثر واقع شد» (ناصری داودی، ۲۶۶-۲۶۷). موحدی نجفی در نجف اشرف، در کنار حضور در درس‌های امام خمینی و آیت‌الله صدر، برخی کتاب‌ها ازجمله کتاب‌های مطول، قوانین، رسایل، منظومه و لمعه را بارها تدریس می‌کرد و از سال ۱۳۵۵ ش تدریس فلسفه را با کتاب منظومه آغاز کرد. در کنار تحصیل و تدریس، ابتدا با جمعی از طلاب حوزه علمیه نجف اشرف تمرین سخنرانی هفتگی داشت و پس از تبحر در سخنوری، در مجالس مختلفی که برپا می‌شد به ایراد سخن می‌پرداخت و به‌تدریج برای سفرهای تبلیغی به کشورهای مختلف اسلامی مانند سوریه، کویت، عربستان و افغانستان سفر کرد. موحدی نجفی از نزدیکان آیت لله سید محمدباقر صدر بود و پس از شهادت آن مرجع مبارز، توسط استخبارات حکومت بعث عراق دستگیر شد و مدت‌ها در زندان نجف، کوفه و بغداد زندانی بود. پس از آزادی از زندان به علت نامساعد بودن شرایط امنیتی، عراق را ترک کرد و به ایران آمد و پس از ورود به کشور در سفر تبلیغی به سیاهکل و رشت، به رویارویی با عقاید چپی‌ها و کمونیست‌های آن روز و دفع شبهات در این زمینه پرداخت. موحدی نجفی سپس در قم مقیم شد و در حوزه علمیه قم به تدریس معقول و منقول، فقه و اصول، فلسفه و عرفان، قرآن و تفسیر پرداخت. او مدتی کتاب معالم‌الاصول را در مدرسه حجتیه و فَلسفتُنا شهید صدر را در حسینیه آیت‌الله مرعشی نجفی تدریس می‌کرد و پس از آن به تدریس کتاب‌های دیگر مانند رسایل، مکاسب، کفایه و تفسیر قرآن پرداخت. از سال ۱۳۷۵ ش هم تدریس خارج فقه و اصول را در در حوزه علمیه قم آغاز کرد و هم‌اکنون بیش از ۲۳ سال است که به تدریس خارج فقه و اصول و تفسیر تحلیلی قرآن کریم در مدرسه آیت‌العظمی بروجردی (خان) مشغول است. همچنین بیش از بیست سال است که ممتحن دروس خارج فقه و اصول، حکمت و تفسیر جامعه المصطفی العالمیه است و از حدود شش هزار نفر طلبه از کشورهای مختلف جهان اسلام مانند افغانستان، ایران، عراق، حجاز، مصر، سوریه، اردن، ترکیه، لبنان، هندوستان، پاکستان و... امتحان گرفته و میزان اعتبار علوم حوزوی آنان را ارزیابی کرده است. در کنار فعالیت‌های فوق، از اعضای مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) هم می‌باشد. وقتی در سال ۱۳۶۸ ش مجتمع آموزش عالی حقوق شهید بلخی با کوشش شهید مزاری و حمایت مالی مرکز جهانی علوم اسلامی و با هدف تربیت تعدادی قاضی جهت خدمت در افغانستان در قم تأسیس شد، موحدی نجفی سرپرستی آنجا را بر عهده گرفت و نزدیک به ۷۰ دانشجو از قشر طلاب در آن مشغول به تحصیل در رشته حقوق شدند. او همچنین در شورای نظارت بر مدارس دینی افغانستان عضویت داشت و علاوه بر عضویت، دبیر شورای نظارت آن هم بود که با هدف تبلیغ امور دینی و مذهبی، تعلیم و تربیت نیروهای متخصص و متعهد انسانی و اسلامی در راستای پاسداری از انقلاب اسلامی افغانستان و دستاوردهای آن و تلاش و کوشش برای هدایت جامعه به‌منظور تحقق حاکمیت اسلام در تمام شئون اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و برقراری انقلاب مقدس اسلامی در افغانستان تأسیس شده بود. همچنین این شورا می‌کوشید علاوه بر حل مشکلات طلاب، رشته‌های آموزشی مانند حقوق، مدیریت، علوم سیاسی و اقتصاد را در جهت به دست آوردن استقلال فرهنگی، اقتصادی و سیاسی از طریق آشنا ساختن دانشجویان با علوم و فنون مدیریت‌های مورد نیاز جامعه بر اساس اولویت‌های موجود کشور برقرار سازد که در این زمینه تلاش‌های لازم صورت گرفت و موفق شد در جهت وحدت امت اسلامی و در راستای اهتمام به امور مسلمین جهان و تحقق انقلاب بین‌الملل اسلامی، همچنین احقاق حق مستضعفان و ملت‌های مسلمان و مبارزه با قدرت‌های استعماری و استکباری گام‌های مؤثری بردارد. موحدی نجفی در سال ۱۳۷۱ ش مدرسه علمیه امام زمان (عج) را در شهر قم بنیان نهاد و در سال ۱۳۷۵ ش هم مدرسه علمیه امام حسن عسگری (ع) را در شهر مشهد احداث نمود. بنیان‌گذاری مدارس علمیه امام حسن مجتبی (ع) در کابل (که به علت آماده نبودن ساختمان، کلاس‌های آن مدرسه در بیت ایشان در کابل برگزار می‌شود)، بنیان‌گذاری حوزه علمیه در هرات، تأسیس کتابخانه رسالت در مشهد، تأسیس مجمع قاریان قرآن افغانستان، مجمع قاریان قرآن یاسین، مجمع آموزشی قاریان قرآن کوثر (ویژه بانوان)، هیئت متوسلین به امام زمان (عج)، هیئت متوسلین به موسی بن جعفر و اعزام مبلغانی برای ولایات افغانستان چون ارزگان، دایکندی، میدان، بامیان، غور، هلمند، هرات، کابل، بلخ و... از دیگر فعالیت‌های موحدی نجفی است. تألیفات او هم عبارت است از: البرهان السدید فی الاجتهاد و التقلید در دو جلد، اشراق الاصول، ولایت و امامت یا اصل چهارم در اسلام، تفسیر تحلیلی قرآن کریم در چهار جلد، جهان‌بینی الهی و انهیار فلسفه و منطق دیالکتیک، تضاد اجتماعی و امتیاز انسان الهی، نگاهی به افغانستان (نامه‌ای به افغانستان)، (وی این کتاب را بنا به درخواست و تقاضای برخی از فرماندهان و قضات و کادرهای اداری مجاهدین در زمان کنترل مناطق مختلف هزاره‌جات، در سال ۱۳۶۳ ش نگاشت)، وحدت و اخوت دینی، رسالت اسلامی، رساله مناسک حج، توضیح المسائل (رساله عملیه)، شرح کفایه‌الاصول، شرح مکاسب، قواعد الفلسفه فی شرح المنظومه، ندای خداشناسی یا فریاد جهان، گفتارهای محرم و لیالی احیاء و شب‌های قدر (اکسیر هدایت: فرازهایی از حیات علمی، سیاسی و اجتماعی مرجع عالی‌قدر، movahedinajafi.com). منابع: اکسیر هدایت: فرازهایی از حیات علمی، سیاسی و اجتماعی مرجع عالی‌قدر حضرت آیت‌الله‌العظمی محمدباقر موحدی نجفی «مدظله‌العالی»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مرجع عالی‌قدر حضرت آیت‌الله‌العظمی الحاج محمدباقر موحدی نجفی http://movahedinajafi.com؛ ناصری داودی، عبدالمجید (۱۳۹۰)، مشاهیر تشیع در افغانستان، ج ۲، قم، مرکز نشر بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص).