ابرقدرت‌ها: تفاوت میان نسخه‌ها

[[امام‌خمینی]] با توجه به برنامه ابرقدرت‌ها برای گسترش سلطه خود بر تمام جهان<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۳۷۶؛ ۱۲/۳۱۸ و ۱۸/۲۰۶.</ref> تمام برنامه‌ها و [[شعار|شعارهای]] آنان همچون [[حقوق بشر]] و [[امنیت]] را در راستای سلطه بر ملت‌های ضعیف می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۵۱۸.</ref> ایشان معتقد بود ابرقدرت‌ها به‌ویژه [[امریکا]] و [[شوروی]]، جهان را به دو بخش آزاد تقسیم کرده‌اند که هیچ حد و مرز و قانونی نمی‌شناسد و یک قرنطینه سیاسی پدیدآورده‌اند که ملت‌ها در آن حق حیات و اظهار نظر ندارند. آنان به وسیله عوامل اجرایی و حاکمان تحمیل‌شده، منافعشان را دنبال می‌کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۷۹.</ref> ایشان با توجه به برنامه [[اسلام]] برای هدایت فکری و عملی انسان‌ها<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۳۱.</ref> و دستور [[قرآن کریم]] بر نپذیرفتن سلطه [[کافران]] بر [[مؤمنان]]،<ref>نساء، ۱۴۱.</ref> سلطه‌جویی ابرقدرت‌ها بر جهان و به‌ویژه کشورهای اسلامی و مسلمانان را خلاف آموزه‌های الهی و حرکت [[پیامبران(ع)]] قلمداد می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۴۰۷.</ref> و معتقد بود اگر سلطه‌جویی و چیرگی آنان موجب ناتوانی امت اسلام شود، بر مسلمانان واجب است از این روابط پرهیز کنند و ایشان این رابطه را [[حرام]] می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۴۶۱–۴۶۳.</ref>

امام‌خمینی اشغال قبله اول مسلمانان به دست [[اسرائیل]] را از مصیبت‌های بزرگی می‌دانست که از سوی ابرقدرت‌ها بر همه مسلمانان وارد شده‌است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۳۷ و ۱۰/۱۵۹.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|فلسطین}}؛ از این‌رو با نام‌گذاری آخرین جمعه [[ماه رمضان]] به نام «روز قدس» این روز را روز مقابله مسلمانان با ابرقدرت‌ها معرفی کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۲۷۶–۲۷۸.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|روز جهانی قدس}} ایشان وظیفه [[انقلاب اسلامی]] را ارائه الگوی [[مقاومت]] در برابر ابرقدرت‌ها<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۳۳۶–۳۳۷ و ۱۷/۳۳۰.</ref> و آگاه‌کردن مسلمانان جهان از ستمی اعلام می‌کرد که ابرقدرت‌ها بر آنان وارد می‌کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۲۷۲–۲۷۳ و ۱۵/۲۴۰.</ref>

در اندیشه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، تقابل و تضاد با نظام حاکم بر روابط بین‌الملل، از اصولی بود که به صورت شعار «نه شرقی، نه غربی» و یک سیاست آشکار، تجلی یافت<ref>محمدی، بازتاب جهانی، ۹۲–۹۳.</ref>؛ از این‌رو ایشان چه پیش و چه پس از پیروزی انقلاب، به نفی ابرقدرت‌های مسلط جهانی می‌پرداخت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۴۲۰ و ۱۲/۲۰۲.</ref> ابرقدرت‌های وقت، یعنی [[شوروی]] و [[آمریکا]] در ظاهر انقلاب ایران را به رسمیت شناختند<ref>منصوری، ۲۱۱–۲۱۲؛ علی‌بابایی، تاریخ سیاست، ۱۲۰.</ref>؛ ولی آشتی‌ناپذیری انقلاب اسلامی با کمونیسم از یک‌سو و مبارزه با سلطه ابرقدرت غرب از سوی دیگر،<ref>اطاعت، جاذبه‌های ژئوپولیتیک ایران، ۷۰–۷۱.</ref> موجب شد هیچ‌کدام از ابرقدرت‌ها به وقوع انقلاب راضی نباشند و این امر، اثبات‌کننده تاثیرناپذیری انقلاب اسلامی از قدرت‌های جهانی و ضدیت آن با ابرقدرت‌ها بود.<ref>کاتم، واکنشهای آمریکا و اتحاد شوروی، ۲۱۴–۲۱۵.</ref> از سوی دیگر، گسترش موج انقلاب اسلامی، منافع دو ابرقدرت شرق و غرب را به خطر می‌انداخت؛ ولی توان دخالت در روند انقلاب را نداشتند و مداخله هر یک از آنان، توازن کلی شرق و غرب در منطقه را برهم می‌زد؛ بنابراین هر گونه کنش عملی در برابر تحولات ایران، با هشدار و واکنش ابرقدرت دیگر روبه‌رو می‌شد.<ref>هرمن، نقش ایران در ادراکات و سیاستهای اتحاد جماهیر شوروی، ۶۶.</ref> امام‌خمینی نیز با تأکید بر این نکته، در پاسخ به پرسش امکان مداخله ابرقدرت‌ها در امور ایران-ضمن منتفی دانستن آن-بروز چنین مداخله‌ای را زمینه‌ساز جنگ جهانی دیگری می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱۲۶–۱۲۸، ۳۴۵ و ۱۱/۱۶۴.</ref> و بر آن بود که مسئله ایران، با مداخله ابرقدرت‌ها حل نمی‌شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱۴۴–۱۴۵.</ref> ایشان در روزهای پایانی حکومت پهلوی [[وحدت]] و ایمان را رمز پیروزی و غلبه بر ابرقدرت‌ها و قطع نفوذ ابرقدرت‌ها شمرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۷۷، ۵۰۳–۵۰۴ و ۶/۱۷۸.</ref> و یکی از ویژگی‌های دولت آینده را دستیابی به [[استقلال]] و قطع وابستگی از طریق قطع نفوذ ابرقدرت‌ها برشمرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۳۸۱، ۴۱۱ و ۶/۳۰۹.</ref>؛ همچنین تأکید کرد که اجازه مداخله در امور ایران را به ابرقدرت‌ها داده نمی‌شود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۴۹۱.</ref> و برقراری روابط حسنه با آنان، مشروط به دخالت نکردن آنان است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۳۸۰ و ۴۱۹–۴۲۰.</ref>

در پیش‌گرفتن سیاست «نه شرقی، نه غربی» در سیاست خارجی [[جمهوری اسلامی ایران]]، اقدامی در مخالفت برخی با موازین ناعادلانه حاکم بین‌المللی و سیاست خارجی موجود<ref>علیخانی، مواضع و عملکرد نظام بین‌الملل، ۱۶۵.</ref> و سیاستی تهاجمی، فعال و پویا بر ضد دو ابرقدرت شرق و غرب<ref>محمدی، سیاست خارجی، ۴۸.</ref> قلمداد می‌شد؛ چنانچه در اصول ۱۵۲ و ۱۵۳ [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] به این سیاست اشاره شده‌است. امام‌خمینی نیز این سیاست را سرلوحه [[حکومت اسلامی]] و نفی سلطه ابرقدرت‌ها، وابستگی نداشتن به هیچ‌یک از ابرقدرت‌ها و رویارویی با آنان و نهراسیدن از هیچ‌کدام از آنان معرفی کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۱۵۸ و ۱۸/۴۶۲.</ref> و پایبندی به این اصل را نیازمند آماده‌شدن در همه زمینه‌ها و ایستادگی دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۷.</ref> کمک به جنبش‌های رهایی‌بخش، ارتباط جدی‌تر با [[جهان اسلام]]، نفی وابستگی از قدرت‌های بزرگ، ناسازگاری با صهیونیسم بین‌الملل، همدردی و حمایت از مردم [[فلسطین]]، ازجمله سیاست‌های جمهوری اسلامی در راستای اصل «نه شرقی، نه غربی» بود<ref>عیوضی، انقلاب اسلامی و کارآمدی، ۳۶.</ref> که با دو رویداد [[تسخیر لانه جاسوسی امریکا|اشغال سفارت آمریکا]]<ref>ستوده، انقلاب اسلامی ایران و روابط بین‌المللی، ۲۱۹.</ref> و دستگیری سران [[حزب توده]] که به [[جاسوسی]] برای شوروی معترف بودند<ref>هوکلند، سیاست دولت ریگان نسبت به ایران، ۱۴۷.</ref>؛ تأیید شد. امام‌خمینی این دو اقدام را نشانه نترسیدن جمهوری اسلامی از ابرقدرت‌ها می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۴۴۵.</ref>

با تسخیر سفارت آمریکا در [[ایران]] به دست دانشجویان پیرو خط امام، روابط دو کشور قطع شد؛ ولی امام‌خمینی بدون اظهار هیچ‌گونه ناراحتی از این رویداد، ضمن ذلت‌بارخواندن رابطه یادشده با آمریکا، اعلام کرد روابط با ابرقدرت‌ها، شرافتی ندارد که قطع آن موجب نارضایتی شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۳۰۳ و ۱۲/۲۳۳.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|تسخیر لانه جاسوسی امریکا}}

 

* اسماعیل رضوانی‌فر، «[https://books.khomeini.ir/books/10001/399/ ابرقدرت‌ها]»، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۱، ص۳۹۹_۴۰۵.

[[رده:مقاله‌های جلد اول دانشنامه امام‌خمینی]]

[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]]