۱۴٬۷۲۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (removed Category:مقاله های نیازمند ارزیابی; added Category:مقالههای دارای شناسه using HotCat) |
||
(۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''تعزیرات'''، مجازاتهای نامعین واگذارشده به [[حاکم شرع]]. | '''تعزیرات'''، مجازاتهای نامعین واگذارشده به [[حاکم شرع]]. | ||
[[امامخمینی]]، فلسفه تعزیرات را تربیت و اصلاح مجرم، اصلاح و [[سعادت و شقاوت|سعادت]] انسانها، جلوگیری از شرارت و آرامش جامعه دانستهاست. | |||
تعزیر به اعتبارهای گوناگون اقسامی دارد: [[حقالله]]، [[حقالناس]]، تعزیر شرعی و تعزیر حکومتی. | |||
تعزیرات شرعی: مجازاتهایی که برای متخلفان از احکام شرعی به اجرا درمیآید. امامخمینی، معتقد است هر کس یکی از محرمات را-غیر از آنهایی که شارع در آنها حد معین کرده-با علم به حرامبودن آن و شرایطی دیگر انجام دهد، تعزیر میشود. | |||
[[تعزیرات حکومتی]]: مجازاتهایی که حکومت و نظام اسلامی آنها را به منظور مراعات [[مصلحت]] اجتماع، در برابر تخلف از مقررات وضع میکند. امامخمینی، هر تنبیهی که موجب خودداری از ارتکاب جرایم گردد، را تعزیر حکومتی میداند. | |||
درباره انحصار تعزیر شرعی به مجازاتهای بدنی یا تعمیم آن به شکلهای دیگر، دو دیدگاه مطرح است. امامخمینی در تعزیرات حکومتی معتقد به تعمیم و در تعزیرات شرعی احتیاط را در آن میداند که به مجازاتهای گفته شده در روایات بسنده شود. | |||
دو راه برای اثبات تعزیر وجود دارد: اقرار و وجود بینه و شاهد. | |||
طبق [[قاعده درء]]، [[حدود]] و تعزیرات با شبهات برداشته میشوند، در آثار امامخمینی نظری مبنی بر اعتبار یا عدم اعتبار این قاعده وجود ندارد؛ اما ایشان در برخی آثار، آن را پذیرفته و به آن اشاره کردهاست. | |||
شرایطی برای اصل مجازات تعزیری ذکر شده چون: عدم اضرار و هلاکت مجرم، وجود مصلحت و تقدم [[امر به معروف و نهی از منکر]] بر تعزیر. و شرایطی برای اقامهکننده تعزیرات برشمرده شده چون: بلوغ، [[عقل (قوه ادراک)|عقل]]، مردبودن، شیعهبودن، حلالزادگی، قدرت بر اجرای تعزیرات، [[عدالت (ابهامزدایی)|عدالت]] و [[اجتهاد]]. امامخمینی معتقد است متصدیان امر قضا که از باب ضرورت به آنان اجازه [[قضاوت]] داده شدهاست، حق تعیین اندازه تعزیر را بدون اجازه [[فقیه جامع شرایط]] ندارند. | |||
برای مستحق تعزیر شرایطی چون: علم به حرمت، اختیار، قصد انجام [[گناه]]، قدرت تحمل تعزیر، سلامتی، داشتن حالت طبیعی، مستحاضهنبودن و باردارنبودن زن ذکر شدهاست. | |||
امامخمینی، یکجای [[گناه|گناهان کبیره]] و جای دیگر هر گناهی را موجب تعزیر دانستهاست. | |||
تعزیرات مالی شامل انواع جریمههای مالی میشود که ممکن است درباره مجرم اعمال شود. به اعتقاد امامخمینی در تعزیرات حکومتی، حاکم یا وکیل او مجازند که از تعزیرات مالی و غیر آن استفاده کنند. ایشان تعزیر را بسته به نظر حاکم اسلامی دانستهاست. | |||
حاکم اسلامی در ابعاد گوناگون تعزیر، دارای اختیاراتی است چون: اندازه تعزیر، نوع تعزیر، زمان تعزیر، پذیرش شفاعت، عفو، تخفیف و تشدید تعزیر. | |||
پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] بحث از تعزیرات و اجرای آن مطرح شد و دستگاه قضایی طرح قانونیشدن آن را به [[مجلس شورای اسلامی]] ارائه کرد. موضوع [[لایحه تعزیرات]] بحث دامنهداری را میان [[مجلس شورای اسلامی]] و [[شورای نگهبان]] پدیدآورد که در چند مورد نیز از امامخمینی درخواست راهنمایی شد. | |||
== مفهومشناسی == | == مفهومشناسی == | ||
تعزیرات جمع «تعزیر» و در اصل به معنای منع و بازداشتن،<ref>ابناثیر، النهایة فی غریب الحدیث، ۳/۲۲۸؛ ابنمنظور، لسان العرب، ۴/۵۶۱</ref> یاریرساندن،<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۲/۴۰۷</ref> تعظیم و تأدیب<ref>جوهری، الصحاح، ۲/۷۴۴</ref> آمده است. در اصطلاح [[فقه|فقهی]] هر جرم دارای مجازاتِ معین را «[[حد|حدّ]]» و غیر آن را تعزیر گویند.<ref>حلی، محقق، شرائع الاسلام، ۴/۱۳۶؛ نجفی، جواهر الکلام، ۴۱/۲۵۴</ref> برخی تعزیر را نوعی تأدیب دانستهاند که بر اساس نظر حاکم شرع برای بازداشتن مجرم و دیگران از جرم و [[گناه]] صورت میگیرد.<ref>ابنادریس، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ۳/۵۳۵؛ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعه، ۵/۵۸۹</ref> تناسب میان معنای لغوی و اصطلاحی به این است که تعزیر مجرم را محدود و از انجام جرم بازمیدارد و در بازداشتن از جرم نیز در حقیقت به او یاری میرساند.<ref>مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۸/۱۰۸؛ راغب، مفردات الفاظ القرآن، ۵۶۴</ref> حدّ در [[روایت|روایات]] و سخنان فقها گاه در معنایی اعم از حد اصطلاحی و تعزیر بهکار رفته است؛ بر این اساس حد شامل تعزیر نیز میشود.<ref>حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعة، ۲۸/۱۴؛ نجفی، جواهر الکلام، ۴۱/۴۴۸</ref> در برخی از روایات<ref>حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعة، ۲۸/۲۶۲، ۳۶۱ و ۳۷۱</ref> و سخنان فقها،<ref>ابنادریس، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ۳/۵۳۵؛ اردبیلی، مجمع الفائدة و البرهان، ۱۳/۱۵۶</ref> به جای تعزیر از واژه عقوبت و تأدیب نیز استفاده شده است. | تعزیرات جمع «تعزیر» و در اصل به معنای منع و بازداشتن،<ref>ابناثیر، النهایة فی غریب الحدیث، ۳/۲۲۸؛ ابنمنظور، لسان العرب، ۴/۵۶۱</ref> یاریرساندن،<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۲/۴۰۷</ref> تعظیم و تأدیب<ref>جوهری، الصحاح، ۲/۷۴۴</ref> آمده است. در اصطلاح [[فقه|فقهی]] هر جرم دارای مجازاتِ معین را «[[حد|حدّ]]» و غیر آن را تعزیر گویند.<ref>حلی، محقق، شرائع الاسلام، ۴/۱۳۶؛ نجفی، جواهر الکلام، ۴۱/۲۵۴</ref> برخی تعزیر را نوعی تأدیب دانستهاند که بر اساس نظر حاکم شرع برای بازداشتن مجرم و دیگران از جرم و [[گناه]] صورت میگیرد.<ref>ابنادریس، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ۳/۵۳۵؛ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعه، ۵/۵۸۹</ref> تناسب میان معنای لغوی و اصطلاحی به این است که تعزیر مجرم را محدود و از انجام جرم بازمیدارد و در بازداشتن از جرم نیز در حقیقت به او یاری میرساند.<ref>مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۸/۱۰۸؛ راغب، مفردات الفاظ القرآن، ۵۶۴</ref> حدّ در [[روایت|روایات]] و سخنان فقها گاه در معنایی اعم از حد اصطلاحی و تعزیر بهکار رفته است؛ بر این اساس حد شامل تعزیر نیز میشود.<ref>حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعة، ۲۸/۱۴؛ نجفی، جواهر الکلام، ۴۱/۴۴۸</ref> در برخی از روایات<ref>حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعة، ۲۸/۲۶۲، ۳۶۱ و ۳۷۱</ref> و سخنان فقها،<ref>ابنادریس، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ۳/۵۳۵؛ اردبیلی، مجمع الفائدة و البرهان، ۱۳/۱۵۶</ref> به جای تعزیر از واژه عقوبت و تأدیب نیز استفاده شده است. | ||
تعزیر و [[حد]] هر دو [[مجازات]] شرعیاند و در مواردی چون فلسفه و حکمت، شرایط، راههای اثبات و [[قاعده درء]] تا حدودی مشترکاند؛ ولی فرقهای زیادی نیز دارند که در کتابهای فقهی [[شیعه]] و [[اهل سنت]] آمده است.<ref>شهید اول، القواعد و الفوائد، ۲/۱۴۲–۱۴۴؛ فاضل مقداد، نضد القواعد، ۴۷۲–۴۷۳؛ قرافی، الذخیره، ۴/۱۷۷–۱۸۳؛ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعه، ۵/۳۹۷</ref> [[شهید اول]] ده فرق میان آن دو آورده است؛ ازجمله میزان تعزیرات بستگی به مقدار و چگونگی جرم دارد؛ ولی در حدود مقدار جرم شرط نیست. حاکم شرع در انواع تعزیر مخیر است؛ ولی در حدود اینچنین نیست، مگر در حد محارب که حاکم میان قتل و [[تبعید]] و میان بریدن دست و پای [[محارب]] اختیار دارد. اندازه تعزیر از جهت انجامدهنده جرم، کسی که جرم بر او واقع شده و نوع جرم متفاوت میشود؛ ولی این امور تأثیری در حدود ندارد<ref>شهید اول، القواعد و الفوائد، ۲/۱۴۲–۱۴۴</ref> {{ببینید|متن=ببینید|حدود}}. | تعزیر و [[حد]] هر دو [[مجازات]] شرعیاند و در مواردی چون فلسفه و حکمت، شرایط، راههای اثبات و [[قاعده درء]] تا حدودی مشترکاند؛ ولی فرقهای زیادی نیز دارند که در کتابهای فقهی [[شیعه]] و [[اهل سنت]] آمده است.<ref>شهید اول، القواعد و الفوائد، ۲/۱۴۲–۱۴۴؛ فاضل مقداد، نضد القواعد، ۴۷۲–۴۷۳؛ قرافی، الذخیره، ۴/۱۷۷–۱۸۳؛ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعه، ۵/۳۹۷</ref> [[شهید اول]] ده فرق میان آن دو آورده است؛ ازجمله میزان تعزیرات بستگی به مقدار و چگونگی جرم دارد؛ ولی در حدود مقدار جرم شرط نیست. حاکم شرع در انواع تعزیر مخیر است؛ ولی در حدود اینچنین نیست، مگر در حد محارب که حاکم میان قتل و [[تبعید]] و میان بریدن دست و پای [[محارب]] اختیار دارد. اندازه تعزیر از جهت انجامدهنده جرم، کسی که جرم بر او واقع شده و نوع جرم متفاوت میشود؛ ولی این امور تأثیری در حدود ندارد<ref>شهید اول، القواعد و الفوائد، ۲/۱۴۲–۱۴۴</ref> {{ببینید|متن=ببینید|حدود}}. | ||
خط ۲۰۷: | خط ۲۳۳: | ||
* محمد صادق مزینانی، [https://books.khomeini.ir/books/10003/391/ تعزیرات]، [[دانشنامه امام خمینی]]، ج۳، ص۳۹۱–۴۰۳. | * محمد صادق مزینانی، [https://books.khomeini.ir/books/10003/391/ تعزیرات]، [[دانشنامه امام خمینی]]، ج۳، ص۳۹۱–۴۰۳. | ||
[[رده:فقه]] | [[رده:فقه]] | ||
[[رده:مقالههای | [[رده:مقالههای تأییدشده]] | ||
[[رده:مقالههای جلد سوم دانشنامه امامخمینی]] | |||
[[رده:مقالههای بینیاز از جعبه اطلاعات]] | |||
[[رده:مقالههای دارای لینک دانشنامه]] | |||
[[رده:مقالههای دارای شناسه]] |