confirmed، templateeditor
۸۴۸
ویرایش
اصلاح نویسه‌های عربی
A.sharefat (بحث | مشارکتها) (صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر = تعلیقات فصوص.jpg | نام عنوان = تعلیقات علی شرح فصوص الحکم | نام‌های دیگر = | نام‌کتاب‌به‌فارسی = | نویسنده = امام‌خمینی | مترجم = | ترجمه‌به‌دیگرزبان‌ها = | تاریخ نگارش = ۱۳۴۷-۱۳۵۴ق | موضوع = عرفان | سبک = تعلیقه توضیحی-ا...» ایجاد کرد) |
A.sharefat (بحث | مشارکتها) (اصلاح نویسه‌های عربی) |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
'''تعلیقات علی شرح فصوص الحکم'''، تعلیقه توضیحی-انتقادی بر [[شرح فصوص الحکم]] [[ابن‌عربی]] از [[امام‌خمینی]]، عربی. | '''تعلیقات علی شرح فصوص الحکم'''، تعلیقه توضیحی-انتقادی بر [[شرح فصوص الحکم]] [[ابن‌عربی]] از [[امام‌خمینی]]، عربی. | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
کتاب [[فصوص الحکم]] از آخرین آثار محی‌الدین‌ابن‌عربی و از | کتاب [[فصوص الحکم]] از آخرین آثار محی‌الدین‌ابن‌عربی و از دقیق‌ترین نوشته‌های [[عرفان نظری|عرفانِ نظری]] است <ref>خواجوی، مقدمه ترجمه فصوص الحکم، ۲۴؛ آشتیانی، شرح مقدمه قیصری، ۵۵</ref>. به گفته ابن‌عربی، محتوای کتاب در مبشّره‌ای در سال ۶۲۷ق از سوی [[پیامبر اسلام(ص)]] به وی عطا می‌شود و درپی آن به نگارش کتاب می‌پردازد <ref>ابن‌عربی، فصوص الحکم، ۴۷-۴۸</ref>. به‌رغم اجمال و پیچیدگی مطالب کتاب، اندیشمندان بر این باورند که نظریه‌های ابن‌عربی و ساختار اندیشه وی به‌ویژه درباره دیدگاه «[[وحدت وجود]]» در این کتاب به بهترین گونه بیان شده است <ref>یزدان‌پناه، مبانی و اصول عرفان نظری، ۳۶</ref>. این کتاب در ۲۷ «فصّ»؛ به معنای نگین انگشتر، سامان یافته است. ساختار هر بخش به گونه‌ای است که در آن به رمزگشایی از اسرار یکی از [[پیامبران|انبیای الهی(ع)]] و حکمت‌های او پرداخته می‌شود <ref>قیصری، شرح فصوص الحکم، ۳۰۹-۳۱۰</ref>. این کار به گونه کامل با تکیه بر آیات و روایات اسلامی انجام پذیرفته تا آنجا که سراسر کتاب، تفسیر عرفانی و فهم انفسی آیات الهی و روایات نبوی(ص) شده است <ref>یزدان‌پناه، مبانی و اصول عرفان نظری، ۳۶</ref>. | ||
<br> | <br> | ||
یکی از مهمترین دلایل جایگاه ویژه این کتاب در سیر تاریخی عرفان نظری، بهره‌گیری از آن به عنوان کتاب درسی از دهه‌های نخست قرن هشتم است. شرح‌ها و تعلیقات بسیار بر آن نشان‌دهنده اهمیت محوری آن در آموزش مبانی عرفانی است <ref>یزدان‌پناه، مبانی و اصول عرفان نظری، ۳۶</ref> و تاکنون ۱۲۵ شرح عربی و فارسی و ترکی، ۳۵ ردیه و ۳۳ دفاعیه از آن گزارش شده است <ref>کربن، مقدمه کربن، ۱۲-۱۳</ref>. | یکی از مهمترین دلایل جایگاه ویژه این کتاب در سیر تاریخی عرفان نظری، بهره‌گیری از آن به عنوان کتاب درسی از دهه‌های نخست قرن هشتم است. شرح‌ها و تعلیقات بسیار بر آن نشان‌دهنده اهمیت محوری آن در آموزش مبانی عرفانی است <ref>یزدان‌پناه، مبانی و اصول عرفان نظری، ۳۶</ref> و تاکنون ۱۲۵ شرح عربی و فارسی و ترکی، ۳۵ ردیه و ۳۳ دفاعیه از آن گزارش شده است <ref>کربن، مقدمه کربن، ۱۲-۱۳</ref>. | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
شرح‌های کتاب فصوص الحکم بر دو گونه است: برخی با بیان عصاره افکار ابن‌عربی و با توجه به متن فصوص الحکم، کتاب مستقلی تألیف کرده‌اند، مانند کتاب‌های [[الفکوک]] و [[النصوص]] [[صدرالدین قونوی]]. در برابر، گروهی با آوردن متن اصلی به شرح و بسط آن پرداخته‌اند، مانند شرح «[[مؤیدالدین جندی]]»و شرح «[[داوود قیصری]]» <ref>مسگرنژاد، شرح فصوص الحکم، ۸۴-۸۵</ref>. | شرح‌های کتاب فصوص الحکم بر دو گونه است: برخی با بیان عصاره افکار ابن‌عربی و با توجه به متن فصوص الحکم، کتاب مستقلی تألیف کرده‌اند، مانند کتاب‌های [[الفکوک]] و [[النصوص]] [[صدرالدین قونوی]]. در برابر، گروهی با آوردن متن اصلی به شرح و بسط آن پرداخته‌اند، مانند شرح «[[مؤیدالدین جندی]]»و شرح «[[داوود قیصری]]» <ref>مسگرنژاد، شرح فصوص الحکم، ۸۴-۸۵</ref>. | ||
<br> | <br> | ||
شرح داوود قیصری با عنوان [[مطلع خصوص الکلم فی معانی فصوص الحکم]] در مقایسه با شرح‌های دیگر از امتیازات بیشتری برخوردار است و از دیرباز محققان و مدرسان عرفان نظری به آن توجه کرده‌اند <ref>مطهری، مجموعه آثار، ۹/۱۹۳</ref>. این شرح دارای دو بخش عمده است: بخش نخست آن مقدمه‌ای با دوازده فصل و دربرگیرنده قواعد و اصول مباحث عرفانی است که خود در حکمِ کتاب مستقلی است. در واقع اهمیت و شناخت اسرار فصوص، براساس همین مقدمه است. بخش دوم آن، متن کتاب است که قیصری | شرح داوود قیصری با عنوان [[مطلع خصوص الکلم فی معانی فصوص الحکم]] در مقایسه با شرح‌های دیگر از امتیازات بیشتری برخوردار است و از دیرباز محققان و مدرسان عرفان نظری به آن توجه کرده‌اند <ref>مطهری، مجموعه آثار، ۹/۱۹۳</ref>. این شرح دارای دو بخش عمده است: بخش نخست آن مقدمه‌ای با دوازده فصل و دربرگیرنده قواعد و اصول مباحث عرفانی است که خود در حکمِ کتاب مستقلی است. در واقع اهمیت و شناخت اسرار فصوص، براساس همین مقدمه است. بخش دوم آن، متن کتاب است که قیصری می‌کوشد با کمک‌گرفتن از علوم و قواعد علمی، نخست مشکلات جمله‌های کتاب را حل کرده و سپس به شرح مشکلات معانی آن بپردازد <ref>صدوقی سُها، ترجمه مقدمه قیصری، شانزده؛ مسگرنژاد، شرح فصوص الحکم، ۸۶</ref>. | ||
<br> | <br> | ||
از آنجا که تعلیقات و حاشیه‌نویسی‌ها، نوشته‌های گذشته را به گونه‌ای کامل‌تر و پخته‌تر کرده و آن را با شرایط روز تطبیق می‌دهد، تعلیقه‌هایی که در حوزه شیعه بر شرح فصوص الحکم ابن‌عربی نوشته شده، به سوی این هدف پیش رفته‌اند تا عرفان ابن‌عربی را با [[عرفان شیعی]] تطبیق دهند، چنان‌که این نکته در تعلیقات و حواشی [[محمدرضا الهی قمشه‌ای]]، [[میرزاهاشم اشکوری]]، [[محمدعلی شاه‌آبادی]] و [[امام‌خمینی]] آشکار است <ref>مظاهری، شرح تعلیقه، ۲۱</ref>. | از آنجا که تعلیقات و حاشیه‌نویسی‌ها، نوشته‌های گذشته را به گونه‌ای کامل‌تر و پخته‌تر کرده و آن را با شرایط روز تطبیق می‌دهد، تعلیقه‌هایی که در حوزه شیعه بر شرح فصوص الحکم ابن‌عربی نوشته شده، به سوی این هدف پیش رفته‌اند تا عرفان ابن‌عربی را با [[عرفان شیعی]] تطبیق دهند، چنان‌که این نکته در تعلیقات و حواشی [[محمدرضا الهی قمشه‌ای]]، [[میرزاهاشم اشکوری]]، [[محمدعلی شاه‌آبادی]] و [[امام‌خمینی]] آشکار است <ref>مظاهری، شرح تعلیقه، ۲۱</ref>. | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
<br> | <br> | ||
امام‌خمینی گاهی دامنه این نقدها را تا مرز تحلیل‌ها و تفسیرهای استاد خود شاه‌آبادی نیز گسترش داده و نظری خلاف نظر او بیان می‌کند؛ ازجمله در مسئله [[تنزیه خداوند]] از نقص‌ها <ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، ۸۶</ref>. در واقع این بخش از تعلیقه‌های انتقادی، دربرگیرنده نظر شخصی [[امام‌خمینی]] در مسایل عرفانی است <ref>وکیلی، معرفی و شرح نقدهای عرفانی امام‌خمینی، ۲۰۸</ref> که شمار آنها بالغ بر هشتاد تعلیقه است. | امام‌خمینی گاهی دامنه این نقدها را تا مرز تحلیل‌ها و تفسیرهای استاد خود شاه‌آبادی نیز گسترش داده و نظری خلاف نظر او بیان می‌کند؛ ازجمله در مسئله [[تنزیه خداوند]] از نقص‌ها <ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، ۸۶</ref>. در واقع این بخش از تعلیقه‌های انتقادی، دربرگیرنده نظر شخصی [[امام‌خمینی]] در مسایل عرفانی است <ref>وکیلی، معرفی و شرح نقدهای عرفانی امام‌خمینی، ۲۰۸</ref> که شمار آنها بالغ بر هشتاد تعلیقه است. | ||
امام‌خمینی بر این باور است قیصری به عمق معانی عرفانی آیات و روایات نرسیده است. از این‌رو به نظرهای قیصری، بیشتر اعتراض و نقد کرده است؛ ولی به کلام [[ابن‌عربی]] بیشتر رویکرد توضیحی داشته، به شرح سخنان وی می‌پردازد؛ گرچه در موارد اندکی نیز به او اعتراض می‌کند، مانند مسئله خلود ( | امام‌خمینی بر این باور است قیصری به عمق معانی عرفانی آیات و روایات نرسیده است. از این‌رو به نظرهای قیصری، بیشتر اعتراض و نقد کرده است؛ ولی به کلام [[ابن‌عربی]] بیشتر رویکرد توضیحی داشته، به شرح سخنان وی می‌پردازد؛ گرچه در موارد اندکی نیز به او اعتراض می‌کند، مانند مسئله خلود (جاودانگی) و عدم خلود در [[عذاب]] <ref>عابدی، نیم‌نگاهی به استادان، ۲۰۰</ref>. | ||
==نقدهای امام بر قیصری== | ==نقدهای امام بر قیصری== | ||
ازجمله جاهایی که امام‌خمینی نظر قیصری را نقد و بررسی کرده است عبارتند از: | ازجمله جاهایی که امام‌خمینی نظر قیصری را نقد و بررسی کرده است عبارتند از: | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
# [[ابن‌عربی]] در فصّ شعیبی(ع) و درپی او قیصری، سخنی درباره اعراض دارند، ولی [[امام‌خمینی]] این سخنان را خلاف تحقیق حکمی و عرفانی می‌داند؛ زیرا جوهریت در نزد حکما منافی عرضیت در نزد عرفا نیست <ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، ۱۷۲</ref>. | # [[ابن‌عربی]] در فصّ شعیبی(ع) و درپی او قیصری، سخنی درباره اعراض دارند، ولی [[امام‌خمینی]] این سخنان را خلاف تحقیق حکمی و عرفانی می‌داند؛ زیرا جوهریت در نزد حکما منافی عرضیت در نزد عرفا نیست <ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، ۱۷۲</ref>. | ||
==استنساخ و انتشار== | ==استنساخ و انتشار== | ||
نسخه‌ای از این کتاب در دسترس نبود؛ زیرا سازمان اطلاعات و امنیت کشور رژیم پهلوی (ساواک) نسخه خطی این کتاب را مانند برخی کتاب‌های دیگر، از [[کتابخانه شخصی امام‌خمینی]] در سال ۱۳۴۲ یا ۱۳۴۳ ربوده بود تا اینکه پس از [[انقلاب اسلامی ایران]]، | نسخه‌ای از این کتاب در دسترس نبود؛ زیرا سازمان اطلاعات و امنیت کشور رژیم پهلوی (ساواک) نسخه خطی این کتاب را مانند برخی کتاب‌های دیگر، از [[کتابخانه شخصی امام‌خمینی]] در سال ۱۳۴۲ یا ۱۳۴۳ ربوده بود تا اینکه پس از [[انقلاب اسلامی ایران]]، طلبه‌ای در [[همدان]] به طور اتفاقی در سال ۱۳۶۲ این کتاب را از دستفروشی دوره‌گرد خریداری کرد و با دیدن امضای امام‌خمینی در پای حواشی کتاب، آن را به [[امام‌جمعه]] وقت همدان [[میرزاحسین نوری همدانی]] تحویل داد و او نیز کتاب را به امام‌خمینی بازگرداند <ref>رحیمیان، مقدمه کتاب تعلیقات، ۵</ref>. | ||
تعلیقه‌های شرح فصوص الحکم به همراه تعلیقه‌های مصباح الانس که امام‌خمینی آنها را بر همان کتاب چاپ سنگی نوشته بود، با نسخه‌برداری [[حسن ثقفی]] و مقابله [[محمدرضا توسلی]] و با خط [[محمدحسن رحیمیان]]، برای نخستین بار توسط [[مؤسسه پاسدار اسلام]] در سال ۱۴۰۶ق/ ۱۳۶۴ش نشر یافته است؛ البته دقت کافی در نسخه‌برداری از کتاب نشده و در تطبیق برخی حواشی با متن، خطاهایی رخ داده است <ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، ۴۱-۵۵</ref>. | تعلیقه‌های شرح فصوص الحکم به همراه تعلیقه‌های مصباح الانس که امام‌خمینی آنها را بر همان کتاب چاپ سنگی نوشته بود، با نسخه‌برداری [[حسن ثقفی]] و مقابله [[محمدرضا توسلی]] و با خط [[محمدحسن رحیمیان]]، برای نخستین بار توسط [[مؤسسه پاسدار اسلام]] در سال ۱۴۰۶ق/ ۱۳۶۴ش نشر یافته است؛ البته دقت کافی در نسخه‌برداری از کتاب نشده و در تطبیق برخی حواشی با متن، خطاهایی رخ داده است <ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، ۴۱-۵۵</ref>. | ||
<br> | <br> | ||