۱۴٬۷۵۵
ویرایش
جز (added Category:شخصیتها using HotCat) |
|||
(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:تصویری از جانبازان جنگ تحمیلی.jpg|بندانگشتی|تصویری از یک جانباز]] | [[پرونده:تصویری از جانبازان جنگ تحمیلی.jpg|بندانگشتی|تصویری از یک جانباز]] | ||
'''جانباز'''، فداکننده سلامتی جسمی یا روحی در راه [[انقلاب]] و [[نظام جمهوری اسلامی ایران]]. | '''جانباز'''، فداکننده سلامتی جسمی یا روحی در راه [[انقلاب]] و [[نظام جمهوری اسلامی ایران]]. | ||
جنگها آسیبدیدگان فراوانی دارند؛ اما در این میان جانبازان (آسیبدیدگان روحی و جسمی جنگ) به عنوان نماد و واقعیتهای عینی جنگ، جایگاه ویژهای دارند. معنای اصطلاحی و حقوقی جانباز، مختص عصر [[جمهوری اسلامی]] است. | |||
در آغاز [[پیروزی انقلاب]]، امور مجروحان، برعهده [[کمیته امداد امامخمینی]] یا سازمان بهزیستی بود؛ اما پس از آغاز [[جنگ عراق علیه ایران|جنگ تحمیلی]]، با تصویب [[مجلس شورای اسلامی]] به عنوان نهادی مستقل و زیرمجموعه نخستوزیری به فعالیت ادامه داد. این سازمان بعدها زیرمجموعه [[بنیاد مستضعفان]] یا [[بنیاد شهید انقلاب اسلامی|بنیاد شهید]] قرار گرفت. | |||
[[امامخمینی]] با توجه به ازخودگذشتگی جانبازان انقلاب، فداکاری آنان را یادآور فداکاران صدر اسلام میدانست و معتقد بود پیروزی انقلاب اسلامی، مرهون فداکاری آنان است که با خون خود، شرافت انسانی ملت را بیمه کردهاند. | |||
ایشان جانبازان را ولینعمت، صاحبان انقلاب و شهدای زنده خطاب میکرد و بر این باور بود که هر گونه خدمتِ بیمنت به معلولان و جانبازان و خانواده آنان، خدمت به خدا است. | |||
== مفهومشناسی == | == مفهومشناسی == | ||
خط ۶: | خط ۱۴: | ||
== جایگاه جانبازی و جانبازان == | == جایگاه جانبازی و جانبازان == | ||
در طول تاریخ بشر، جنگها مهمترین منشأ تحولات منفی و مثبت | در طول تاریخ بشر، جنگها مهمترین منشأ تحولات منفی و مثبت سیاسی و [[اقتصاد|اقتصادی]] و اجتماعی بودهاند؛<ref>عنبری و اویسی فردویی، چالشهای فرهنگی و هویتی جانبازان جنگ تحمیلی، ۱۱۴.</ref> و مسائل بازماندگان و معلولان جنگ، یکی از مهمترین مسائل مربوط به این پدیده است که در جامعهشناسی جنگ مورد توجه قرار میگیرد.<ref>آشفته تهرانی، جامعهشناسی جنگ و نیروهای نظامی، ۲۳.</ref> | ||
در جنگهای صدر اسلام، افزون بر اینکه مداوای مجروحان و انتقال آنان به پشت جبهه در زمان جنگ مورد توجه بود،<ref>مهوری، جانبازان و زمامداران وظایف متقابل، ۶۵–۷۰.</ref> توجه به فرهنگ جانبازی پس از پایان جنگ یا غیر از زمان جنگ نیز از نظر دور نبود. براساس آموزههای [[اسلام]]، جانباز راه [[خدا]]، چیزی را از دست ندادهاست تا احساس زیان کند؛ بلکه عضوی از اعضای بدن او نزد خدا و در [[بهشت]] ذخیره شدهاست؛<ref>مهوری، جانبازان و زمامداران وظایف متقابل، ۷۸–۸۶</ref> چنانکه در روایتی از [[پیامبر اکرم(ص)]] آمدهاست هر کس در راه خدا مجروح شود، در حالی وارد بهشت میشود که بویش چون بوی مشک است و نشان از [[شهید|شهیدان]] با خود دارد؛<ref>متقی هندی، کنز العمال، ۴/۳۲۰</ref> همچنین این سخن از رسول خدا (ص) نقل شدهاست که هرکس دوست دارد مردی را بنگرد که بعضی از اعضای بدنش، پیش از خودش به بهشت میرود، به | در جنگهای صدر اسلام، افزون بر اینکه مداوای مجروحان و انتقال آنان به پشت جبهه در زمان جنگ مورد توجه بود،<ref>مهوری، جانبازان و زمامداران وظایف متقابل، ۶۵–۷۰.</ref> توجه به فرهنگ جانبازی پس از پایان جنگ یا غیر از زمان جنگ نیز از نظر دور نبود. براساس آموزههای [[اسلام]]، جانباز راه [[خدا]]، چیزی را از دست ندادهاست تا احساس زیان کند؛ بلکه عضوی از اعضای بدن او نزد خدا و در [[بهشت]] ذخیره شدهاست؛<ref>مهوری، جانبازان و زمامداران وظایف متقابل، ۷۸–۸۶</ref> چنانکه در روایتی از [[پیامبر اکرم(ص)]] آمدهاست هر کس در راه خدا مجروح شود، در حالی وارد بهشت میشود که بویش چون بوی مشک است و نشان از [[شهید|شهیدان]] با خود دارد؛<ref>متقی هندی، کنز العمال، ۴/۳۲۰</ref> همچنین این سخن از رسول خدا (ص) نقل شدهاست که هرکس دوست دارد مردی را بنگرد که بعضی از اعضای بدنش، پیش از خودش به بهشت میرود، به زیدبنصوحان بنگرد؛<ref>ابنکثیر، البدایهٔ و النهایهٔ، ۶/۲۱۴</ref> نیز دربارهٔ قطع شدن یکی از پاهای عمیربنعمرو در [[جنگ حنین]] خاطرنشان کرد که پای او در ورود به بهشت از او پیشی گرفت.<ref>ابنحجر، الاصابهٔ، ۴/۶۰۱.</ref>{{سخ}} | ||
گفتار و رفتار پیشوایان دین دربارهٔ جانباز و جانبازی، چنان روحیهای بر جانبازان صدر اسلام حاکم کرد که نه تنها جانبازی را از دست دادن چیزی به حساب نمیآوردند، بلکه آن را به دست آوردن کمال میشمردند و با اعتقاد به اجر و پاداش جانبازی، از آن استقبال میکردند.<ref>مهوری، جانبازان و زمامداران وظایف متقابل، ۸۶–۸۹.</ref> | گفتار و رفتار پیشوایان دین دربارهٔ جانباز و جانبازی، چنان روحیهای بر جانبازان صدر اسلام حاکم کرد که نه تنها جانبازی را از دست دادن چیزی به حساب نمیآوردند، بلکه آن را به دست آوردن کمال میشمردند و با اعتقاد به اجر و پاداش جانبازی، از آن استقبال میکردند.<ref>مهوری، جانبازان و زمامداران وظایف متقابل، ۸۶–۸۹.</ref> | ||
[[جنگ تحمیلی هشتساله عراق علیه ایران]] نیز یکی از مهمترین رخدادهای قرن بیستم بود که پس از گذشت سالها از پایان آن، هنوز آثار فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آن پابرجاست.<ref>عنبری و اویسی فردویی، چالشهای فرهنگی و هویتی جانبازان جنگ تحمیلی، ۱۱۴.</ref>{{سخ}} | [[جنگ عراق علیه ایران|جنگ تحمیلی هشتساله عراق علیه ایران]] نیز یکی از مهمترین رخدادهای قرن بیستم بود که پس از گذشت سالها از پایان آن، هنوز آثار فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آن پابرجاست.<ref>عنبری و اویسی فردویی، چالشهای فرهنگی و هویتی جانبازان جنگ تحمیلی، ۱۱۴.</ref>{{سخ}} | ||
دربارهٔ پیامدها و آثار جنگ، مصادیق و تحلیلهای متعددی وجود دارد؛ یکی از مهمترین این مصادیق، آسیبدیدگی و جنگزدگی است. آسیبدیدگان جنگ نیز متنوعاند؛ اما در میان آنان جانبازان به عنوان نماد و واقعیتهای عینی جنگ، جایگاه ویژهای دارند.<ref>عنبری و اویسی فردویی، چالشهای فرهنگی و هویتی جانبازان جنگ تحمیلی، ۱۱۵.</ref> | دربارهٔ پیامدها و آثار جنگ، مصادیق و تحلیلهای متعددی وجود دارد؛ یکی از مهمترین این مصادیق، آسیبدیدگی و جنگزدگی است. آسیبدیدگان جنگ نیز متنوعاند؛ اما در میان آنان جانبازان به عنوان نماد و واقعیتهای عینی جنگ، جایگاه ویژهای دارند.<ref>عنبری و اویسی فردویی، چالشهای فرهنگی و هویتی جانبازان جنگ تحمیلی، ۱۱۵.</ref> | ||
[[پرونده:حضور برخی جانبازان در منزل امامخمینی.jpg|بندانگشتی|حضور برخی جانبازان در کنار امامخمینی]] | [[پرونده:حضور برخی جانبازان در منزل امامخمینی.jpg|بندانگشتی|حضور برخی جانبازان در کنار امامخمینی]] | ||
[[امامخمینی]] با توجه به ازخودگذشتگی و جانبازیهای جانبازان انقلاب اسلامی، فداکاری آنان را یادآور و تداعیکننده فداکاران صدر اسلام میدانست و مجاهدت افتخارآمیز آنان را الگویی برای مجاهدان میشمرد؛<ref>۱۴/۱۸۳</ref> بهگونهای که از دیدگاه ایشان میان جانبازان و معلولان انقلاب اسلامی ایران و آنانی که در | [[امامخمینی]] با توجه به ازخودگذشتگی و جانبازیهای جانبازان انقلاب اسلامی، فداکاری آنان را یادآور و تداعیکننده فداکاران صدر اسلام میدانست و مجاهدت افتخارآمیز آنان را الگویی برای مجاهدان میشمرد؛<ref>۱۴/۱۸۳</ref> بهگونهای که از دیدگاه ایشان میان جانبازان و معلولان انقلاب اسلامی ایران و آنانی که در غزوات پیامبر جنگیده و [[شهدا|شهید]] و معلول شدهاند، تفاوتی وجود ندارد.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۳/۴۴۱–۴۴۲.</ref> ایشان جانبازان را مایه سرافرازی ملت [[ایران]]<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۱/۴۸۳.</ref> و دارای قدرت روحی و معنوی بالا میخواند و خود را در برابر آنها کوچک میشمرد.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۶/۱۶.</ref><br> | ||
از نگاه امامخمینی پیروزی انقلاب اسلامی، مرهون فداکاری و حماسهآفرینی جانبازان است که با خون خود شرافت انسانی ملت بزرگ ایران را بیمه کردهاند؛ از اینرو آنان را صاحبان حقی بزرگ بر [[ملت]] میشمرد.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۲/۱۴۶–۱۴۷ و ۱۴/۷۹.</ref> ایشان جانبازان را ولینعمت، صاحبان انقلاب و شهدای زنده خطاب میکرد؛<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۸/۱۴۹ و ۳۲۶؛ رفیقدوست، مصاحبه، ۴/۱۶۰</ref> چنانکه آنان را رهبران نهضت اسلامی میدانست که بدون هیچ توقع مدح و ثنا و پاداشی، تعهد خود را به اسلام و [[قرآن]] ثابت کردهاند،<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۶/۱۴.</ref> و بدنهای ناقصشده آنان زبان گویایی است که به عظمت روح جاوید آنها شهادت میدهد؛<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۶/۲۷</ref> این جانبازان اگر شکایتی هم دارند از آن جهت است که به فیض [[شهادت]] نرسیدهاند<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۶/۲۷.</ref> و تعبیر شهدای زنده برای آنان نیز از همین رو است.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۸/۳۲۶.</ref> ایشان با اظهار ناراحتی و تأسف از درد و رنجی که جانبازان تحمل میکنند،<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۳/۴۴۰ و ۴۴۱.</ref> خود را چون پدری که در رنج فرزند شریک است، در درد و رنج آنان شریک میدانست<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۲/۵۶؛ ۱۳/۴۰۸ و ۱۶/۱۴.</ref> و تنها محفوظبودن [[ثواب]] این جانبازیها نزد خداوند را تسکیندهنده این رنج و درد میشمرد.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۲/۵۶ و ۱۳/۴۰۸.</ref> | از نگاه امامخمینی پیروزی انقلاب اسلامی، مرهون فداکاری و حماسهآفرینی جانبازان است که با خون خود شرافت انسانی ملت بزرگ ایران را بیمه کردهاند؛ از اینرو آنان را صاحبان حقی بزرگ بر [[ملت]] میشمرد.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۲/۱۴۶–۱۴۷ و ۱۴/۷۹.</ref> ایشان جانبازان را ولینعمت، صاحبان انقلاب و شهدای زنده خطاب میکرد؛<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۸/۱۴۹ و ۳۲۶؛ رفیقدوست، مصاحبه، ۴/۱۶۰</ref> چنانکه آنان را رهبران نهضت اسلامی میدانست که بدون هیچ توقع مدح و ثنا و پاداشی، تعهد خود را به اسلام و [[قرآن]] ثابت کردهاند،<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۶/۱۴.</ref> و بدنهای ناقصشده آنان زبان گویایی است که به عظمت روح جاوید آنها شهادت میدهد؛<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۶/۲۷</ref> این جانبازان اگر شکایتی هم دارند از آن جهت است که به فیض [[شهادت]] نرسیدهاند<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۶/۲۷.</ref> و تعبیر شهدای زنده برای آنان نیز از همین رو است.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۸/۳۲۶.</ref> ایشان با اظهار ناراحتی و تأسف از درد و رنجی که جانبازان تحمل میکنند،<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۳/۴۴۰ و ۴۴۱.</ref> خود را چون پدری که در رنج فرزند شریک است، در درد و رنج آنان شریک میدانست<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۲/۵۶؛ ۱۳/۴۰۸ و ۱۶/۱۴.</ref> و تنها محفوظبودن [[ثواب]] این جانبازیها نزد خداوند را تسکیندهنده این رنج و درد میشمرد.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۲/۵۶ و ۱۳/۴۰۸.</ref> | ||
خط ۱۹: | خط ۲۷: | ||
== خدمات به جانبازان == | == خدمات به جانبازان == | ||
در آغاز پیروزی انقلاب اسلامی، امور مجروحان انقلاب، برعهده [[کمیته امداد امامخمینی]] بود که در ۱۹ اسفند ۱۳۵۷ تشکیل شد.{{ببینید|متن=ببینید|کمیته امداد امامخمینی}} در ۲۵ اسفند ۱۳۵۸، امامخمینی در حکمی به [[مهدی کروبی]]، ضرورت تأسیس سازمانی برای رسیدگی به امور آسیبدیدگان انقلاب و خانوادههای آنان را یادآور شد و با تعیین وی به عنوان سرپرست سازمان یادشده، اولویتهای اقدامات سازمان را در رسیدگی به امور فرهنگی، اقتصادی و درمانی بیان کرد.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۲/۱۸۵–۱۸۶.</ref> این سازمان که با تصویب [[شورای انقلاب]]، از خرداد ۱۳۵۹ به [[سازمان بهزیستی]] ملحق شده بود،<ref>هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، ۳۳۲.</ref> پس از آغاز [[جنگ تحمیلی عراق علیه ایران]] و در ۱۰ دی ۱۳۵۹، با تصویب [[مجلس شورای اسلامی]] به عنوان نهادی مستقل و زیرمجموعه | در آغاز پیروزی انقلاب اسلامی، امور مجروحان انقلاب، برعهده [[کمیته امداد امامخمینی]] بود که در ۱۹ اسفند ۱۳۵۷ تشکیل شد.{{ببینید|متن=ببینید|کمیته امداد امامخمینی}} در ۲۵ اسفند ۱۳۵۸، امامخمینی در حکمی به [[مهدی کروبی]]، ضرورت تأسیس سازمانی برای رسیدگی به امور آسیبدیدگان انقلاب و خانوادههای آنان را یادآور شد و با تعیین وی به عنوان سرپرست سازمان یادشده، اولویتهای اقدامات سازمان را در رسیدگی به امور فرهنگی، اقتصادی و درمانی بیان کرد.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۲/۱۸۵–۱۸۶.</ref> این سازمان که با تصویب [[شورای انقلاب]]، از خرداد ۱۳۵۹ به [[سازمان بهزیستی]] ملحق شده بود،<ref>هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، ۳۳۲.</ref> پس از آغاز [[جنگ تحمیلی عراق علیه ایران]] و در ۱۰ دی ۱۳۵۹، با تصویب [[مجلس شورای اسلامی]] به عنوان نهادی مستقل و زیرمجموعه نخستوزیری در نظر گرفته شد که سرپرست آن نیز با پیشنهاد نخستوزیر و تأیید رهبر انقلاب تعیین میشد.<ref>هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، ۳۳۳؛ مشروح مذاکرات مجلس، روزنامه رسمی مذاکرات، ۱۷.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|بنیاد شهید انقلاب اسلامی}} | ||
پس از پایان جنگ، امامخمینی به درخواست کروبی، رئیس [[بنیاد شهید]] و برای رسیدگی بهتر به امور جانبازان و خانوادههای شهدا، در حکمی به [[میرحسین موسوی]]، نخستوزیر که مسئول [[بنیاد مستضعفان]] نیز بود، امور جانبازان انقلاب و جنگ تحمیلی را به این سازمان محول کرد و سفارش کرد با استفاده از تجربیات بنیاد شهید و اختصاص بهترین امکانات بنیاد مستضعفان، در رسیدگی به تمامی امور شهیدان زنده انقلاب، همت گمارند؛<ref>امامخمینی، صحیفه، ۲۱/۱۹۹.</ref> و از این پس نام این بنیاد، به [[بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی]] تغییر یافت.<ref>قاسمپور، بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی، ۳۶.</ref> از سال ۱۳۸۳ به بعد، بخش جانبازان، از بنیاد مستضعفان جدا شد و همراه با بنیاد شهید و ستاد امور | پس از پایان جنگ، امامخمینی به درخواست کروبی، رئیس [[بنیاد شهید]] و برای رسیدگی بهتر به امور جانبازان و خانوادههای شهدا، در حکمی به [[میرحسین موسوی]]، نخستوزیر که مسئول [[بنیاد مستضعفان]] نیز بود، امور جانبازان انقلاب و جنگ تحمیلی را به این سازمان محول کرد و سفارش کرد با استفاده از تجربیات بنیاد شهید و اختصاص بهترین امکانات بنیاد مستضعفان، در رسیدگی به تمامی امور شهیدان زنده انقلاب، همت گمارند؛<ref>امامخمینی، صحیفه، ۲۱/۱۹۹.</ref> و از این پس نام این بنیاد، به [[بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی]] تغییر یافت.<ref>قاسمپور، بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی، ۳۶.</ref> از سال ۱۳۸۳ به بعد، بخش جانبازان، از بنیاد مستضعفان جدا شد و همراه با بنیاد شهید و ستاد امور آزادگان، بنیاد شهید و امور ایثارگران را شکل داد.<ref>جام جم، روزنامه، ۱۰.</ref>{{سخ}} | ||
افزون بر قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی که از آغاز انقلاب تاکنون برای تسهیل و رسیدگی بهتر به امور فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی جانبازان، تصویب شدهاست، اغلب وزارتخانهها، [[ادارات]] و سازمانهای دولتی نیز هر کدام بهشکلی و در ارتباط با وظایف خود، امتیازات [[رفاه|رفاهی]]، اجتماعی، فرهنگی و خدماتی را برای جانبازان در نظر گرفتهاند که در بخشنامهها و مقررات داخلی این سازمانها ذکر شدهاست.<ref>معاونت پشتیبانی و خدمات رفاهی، صفحات مختلف.</ref>{{سخ}} | افزون بر قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی که از آغاز انقلاب تاکنون برای تسهیل و رسیدگی بهتر به امور فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی جانبازان، تصویب شدهاست، اغلب وزارتخانهها، [[ادارات]] و سازمانهای دولتی نیز هر کدام بهشکلی و در ارتباط با وظایف خود، امتیازات [[رفاه|رفاهی]]، اجتماعی، فرهنگی و خدماتی را برای جانبازان در نظر گرفتهاند که در بخشنامهها و مقررات داخلی این سازمانها ذکر شدهاست.<ref>معاونت پشتیبانی و خدمات رفاهی، صفحات مختلف.</ref>{{سخ}} | ||
[[قانون جامع خدمترسانی به ایثارگران]] نیز در سال ۱۳۸۶، در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و پس از پنج سال توقف، در سال ۱۳۹۱ در [[مجمع تشخیص مصلحت نظام]] بررسی و به مدت چهار سال، بهطور آزمایشی، لازم الاجرا اعلام شد.<ref>درفشی، سایه روشن، ۷۹–۸۰.</ref> در این قانون خانواده جانبازان که شامل همسر، فرزند و والدین آنان میشود نیز از خدمات و امتیازات مربوط به جانبازان، بهرهمند میشوند و در صورت فوت جانباز مشمول این قانون، خدمات به خانواده تحت تکفل آنان تعلق میگیرد.<ref>درفشی، سایه روشن، ۸۳.</ref>{{سخ}} | [[قانون جامع خدمترسانی به ایثارگران]] نیز در سال ۱۳۸۶، در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و پس از پنج سال توقف، در سال ۱۳۹۱ در [[مجمع تشخیص مصلحت نظام]] بررسی و به مدت چهار سال، بهطور آزمایشی، لازم الاجرا اعلام شد.<ref>درفشی، سایه روشن، ۷۹–۸۰.</ref> در این قانون خانواده جانبازان که شامل همسر، فرزند و والدین آنان میشود نیز از خدمات و امتیازات مربوط به جانبازان، بهرهمند میشوند و در صورت فوت جانباز مشمول این قانون، خدمات به خانواده تحت تکفل آنان تعلق میگیرد.<ref>درفشی، سایه روشن، ۸۳.</ref>{{سخ}} | ||
خط ۶۷: | خط ۷۵: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
* مهدی طاهایی، [https://books.khomeini.ir/books/10004/57/ «جانباز»]، [[دانشنامه امامخمینی]]، ج۴، ص۵۷-۶۳. | * مهدی طاهایی، [https://books.khomeini.ir/books/10004/57/ «جانباز»]، [[دانشنامه امامخمینی]]، ج۴، ص۵۷-۶۳. | ||
{{جنگ عراق علیه ایران}} | |||
[[رده:مقالههای تأییدشده]] | [[رده:مقالههای تأییدشده]] | ||
[[رده:مقالههای دارای لینک دانشنامه]] | [[رده:مقالههای دارای لینک دانشنامه]] | ||
[[رده:مقالههای جلد چهارم دانشنامه]] | [[رده:مقالههای جلد چهارم دانشنامه امامخمینی]] | ||
[[رده:مقالههای دارای تصویر]] | [[رده:مقالههای دارای تصویر]] | ||
[[رده:مقالههای بینیاز از جعبه اطلاعات]] | [[رده:مقالههای بینیاز از جعبه اطلاعات]] | ||
[[رده: | [[رده:مفاهیم اجتماعی]] | ||
[[رده:مقالههای دارای شناسه]] |