جلال آل‌احمد: تفاوت میان نسخه‌ها

| اندازه تصویر  =  

| توضیح تصویر  =  

|سرشناسی        =  

|نام کامل      =  

|لقب            =  

|نسب            =  

|شهر درگذشت    =  

|کشور درگذشت    =  

|فرزندان        =  

|خویشاوند سرشناس=  

|مناصب          =  

|پس از          =  

|پیش از        =  

|اساتید        =  

|شاگردان        =  

|وبگاه رسمی    =  

|امضا          =  

جلال آل‌احمد پس از تمام‌کردن دوره دبستان‌ به خواست پدرش از درس‌خواندن بازماند؛ زیرا پدرش نظر مساعدی درباره تحصیل در دبیرستان نداشت<ref>مؤسسه مطالعات تاریخ، یاد کتاب ماه فرهنگی تاریخی یادمان جلال آل‌احمد، ۳/۳.</ref> و وی را برای آموختن [[علوم حوزوی]] به [[مدرسه مروی‌]] فرستاد.<ref>آل‌احمد، شمس، کیهان فرهنگی، ۸.</ref> وی ضمن تحصیل در حوزه، برای کار وارد بازار ساعت‌سازی و سیم‌کشی شد و همچنین به‌دور از چشم پدر در کلاس‌های شبانه دارالفنون به تحصیل پرداخت و دوره دبیرستان را به پایان برد<ref>آل‌احمد، شمس، کیهان فرهنگی، ۶.</ref>؛ سپس در سال ۱۳۲۲ پدرش او را در بیست‌سالگی برای ادامه تحصیل حوزوی به‌ [[نجف اشرف]] فرستاد<ref>بروجردی، روشنفکران ایران و غرب، ۱۰۸.</ref>؛ اما وی پس از سه ماه توقف که پیش برادرش سیدمحمدتقی بود<ref>دانایی، خاطرات محمدحسین دانایی، ۶۱.</ref> برگشت و حوزه را ترک کرد.<ref>آل‌احمد، شمس، کیهان فرهنگی، ۸.</ref> آل‌احمد پس از تمام‌کردن دوره دانشسرای عالی در سال ۱۳۲۵ از دانشکده ادبیات و با گرفتن مدرک لیسانس ادبیات فارسی در سال ۱۳۲۶ وارد خدمت وزارت فرهنگ شد و در دبیرستان شاهپور شمیران به معلمی مشغول شد و تا پایان عمر این شغل را حفظ کرد.<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی، جلال آل‌احمد به روایت اسناد ساواک، مقدمه، شش.</ref> او در سال ۱۳۳۰ پیش از آنکه رساله دکترای خود را به نام «قصه هزار و یک شب» دفاع کند، [[دانشگاه]] را ترک کرد.<ref>آل‌‌احمد، جلال، غرب‌زدگی، ۷؛ بروجردی، روشنفکران ایران و غرب، ۱۰۸.</ref>

آل‌احمد که به واسطه [[صادق هدایت]] به [[حزب توده]] معرفی شده بود، <ref>آل‌احمد، شمس، کیهان فرهنگی، ۸.</ref>از سال ۱۳۲۳ پس از عضوشدن فعالیت سیاسی خود را در آن حزب آغاز کرد.<ref>آل‌احمد، جلال، غرب‌زدگی، ۷؛ آل‌احمد، شمس، جلال از چشم برادر، ۲۵۶.</ref> از آنجاکه وی به زبان فرانسه و عربی مسلط و مشترک مجله «الهلال» مصر بود، در این حزب مدیریت داخلی روزنامه «بشر» و سپس مدیریت داخلی ماهنامه «مردم» را بر عهده گرفت<ref>آل‌احمد، شمس، جلال از چشم برادر، ۲۵۶.</ref> و در بخش انتشارات حزب به سمت‌های بالایی دست یافت<ref>بروجردی، روشنفکران ایران و غرب، ۱۰۸.</ref>؛ اما وی به سبب پیروی رهبران حزب توده از حکومت [[شوروی]]، سرخورده شد و همراه برخی از اعضای حزب، گروه پیشقراول «آوانگارد» را که به معنای پیشاهنگ است، به قصد اداره حزب تشکیل داد.<ref>آل‌احمد، جلال، در خدمت و خیانت، ۴۱۸ ۴۲۳؛ مرکز بررسی اسناد تاریخی، جلال آل‌احمد به روایت اسناد ساواک، مقدمه، شش.</ref>

آل‌احمد در سال ۱۳۲۶ با همکاری اسحاق اپریم جزوه «حزب توده سر دو راه» را منتشر کرد که تحلیلی بود بر شکست‌های پیاپی حزب توده در مجلس دهم.<ref>آل‌احمد، جلال، در خدمت و خیانت، ۴۲۳.</ref> سرانجام وی در [[آذر]] ۱۳۲۶، همراه عده‌‌ای ازجمله [[خلیل ملکی]] از حزب توده جدا شد<ref>آل‌احمد، جلال، در خدمت و خیانت، ۴۲۵؛ بروجردی، روشنفکران ایران و غرب، ۱۰۸.</ref> و در [[بهمن]] ۱۳۲۶ در قالب حزب سوسیالیست توده ایران مرکب از انشعابیون اعلام موجودیت کرد<ref>آل‌احمد، جلال، در خدمت و خیانت، ۴۲۱ ۴۲۲.</ref>؛ اما پس از آنکه رادیو مسکو آنان را خائن خواند، چند سالی از صحنه سیاسی کناره ‌گرفت.<ref>بروجردی، روشنفکران ایران و غرب، ۱۰۸.</ref>

آل‌احمد در میانه سال ۱۳۲۹ با [[سیمین دانشور]] ازدواج کرد<ref>آل‌احمد، جلال، در خدمت و خیانت، ۴۳۵.</ref> و به دلیل اینکه درآمدش کافی نبود، به نوشتن مقاله در نشریه شاهد [[جبهه ملی]] پرداخت.<ref>آل‌احمد، جلال، در خدمت و خیانت، ۴۳۵.</ref> وی در [[اردیبهشت]] ۱۳۳۰ به [[حزب زحمتکشان ملت ایران]] که [[مظفر بقائی]] و خلیل ملکی آن را تاسیس کرده بودند پیوست<ref>بروجردی، روشنفکران ایران و غرب، ۱۰۸؛ مرکز اسناد تاریخی، ۳۰.</ref>؛ ولی در سال بعد آن حزب را نیز ترک کرد و با همکاری خلیل ملکی حزبی مستقل با گرایش جهان‌سومی با نام «نیروی سوم» را بنا نهاد.<ref>بروجردی، روشنفکران ایران و غرب، ۱۰۸.</ref> وی پس از [[کودتای ۲۸ مرداد]] ۱۳۳۲، پیوندهای حزبی را کنار گذاشت و به عنوان معلم، مترجم و نویسنده به کارهای ادبی رو آورد.<ref>بروجردی، روشنفکران ایران و غرب، ۱۰۸.</ref> وی همان سال در دیدار با [[تیمور بختیار]]، نخستین رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور ([[ساواک]]) گفت سیاست را از سال ۱۳۳۲ بوسیده و کنار گذاشته است.<ref>آل‌احمد، شمش، جلال از چشم برادر، ۴۷ و ۲۵۹.</ref> گفته شده وی در دو دهه ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰ متاثر از ‌اندیشه‌های خداگرایی فرامذهبی [[سیداحمد کسروی]]، سبک داستان کوتاه از صادق هدایت، سبک [[شعر نو]] از [[نیما یوشیج]] و مسائل سیاسی از خلیل ملکی بوده است.<ref>بروجردی، روشنفکران ایران و غرب، ۱۰۸.</ref>

آل‌احمد در سال ۱۳۴۱ مهم‌ترین اثر خود را به نام [[کتاب غرب‌زدگی|غرب‌زدگی]] منتشر کرد که از تسخیرشدن انسان شرقی در برابر انسان غربی و از روبه‌رو شدن ایرانیان با [[تمدن غرب]] خبر می‌داد و از دوست‌داشتن [[سبک زندگی غربی]] در نوع پوشش، زبان و گویش حکایت داشت و عنوان‌هایی مانند «طرح یک بیماری»، «نخستین سرچشمه‌های بیماری» و «نخستین گندیده‌ها» را در کتاب خود به ‌کار برد<ref>آل‌احمد، جلال، غرب‌زدگی، ۱۷ ۷۷.</ref>؛ کتابی که مواجه با حساسیت ساواک و باعث احضار و بازجویی از او شد. نسخه‌ای از چاپ نخست این کتاب، برای [[امام‌خمینی]] نیز در [[قم]] فرستاده شده است.<ref>← دانایی، خاطرات محمدحسین دانایی، ۱۲۷.</ref>

==دیدار با امام‌خمینی==

آل‌احمد در سال ۱۳۴۱ پس از برگزاری مراسم ترحیم پدرش که امام‌خمینی و علمای قم برگزار کرده بودند، <ref>← امام‌خمینی، ۱۲/۲۹۸؛ دانایی، خاطرات محمدحسین دانایی، ۲۵۳.</ref> برای تشکر از حضور امام‌خمینی در مراسم، به دیدار ایشان رفت. وی پس از این دیدار که به همراهی برادرش شمس صورت گرفت، به وی خاطرنشان کرد «این سید خیلی ناب است. باید برویم [[تهران]] و ببینیم چطور می‌شود او را تقویت کرد.» <ref>دانایی، خاطرات محمدحسین دانایی، ۸۲۰ ۸۲۱.</ref>؛ چنان‌که در بیانی دیگر ایشان را سیدی مقاوم شمرده که از هیچ‌چیز نمی‌ترسد و نمی‌شود با او وارد بازی سیاسی شد<ref>دانایی، خاطرات محمدحسین دانایی، ۱۳۲.</ref> و به گفته برادرش شمس آل‌‍احمد، چشم امید جلال‌آل احمد در روحانیت به امثال امام‌خمینی بود و می‌گفت: «وقتی رجلی مثل (امام) خمینی از این حوزه‌ها بیرون می‌آید، چرا صد تای دیگر مثل او بیرون نیایند؟» و او به صورت بالقوه این ظرفیت را در [[روحانیت]] می‌دید و امیدوار بود که بتواند با اتخاذ تدابیری از طریق امام‌خمینی، این ظرفیت‌ها را بالفعل کند.<ref>دانایی، خاطرات محمدحسین دانایی، ۱۳۸.</ref>

آل‌احمد، چنان‌که امام‌خمینی خود نقل کرده است، در آغاز نهضت اسلامی نیز به دیدار ایشان رفت و چون کتاب غرب‌زدگی خود را نزد امام‌خمینی یافت، تعبیری شبیه «چطور این چرت و پرت‌ها پیش شما آمده است»، را به کار برد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۲۹۸.</ref> امام‌خمینی نیز با طلب رحمت برای وی، اظهار تاسف کرده است که پس از آن، وی را ندیده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۲۹۸.</ref> گفته شده پس از چاپ اولیه کتاب غرب‌زدگی، آل‌احمد سه نسخه از کتاب را برای پدر خود فرستاده و از او خواست یک نسخه از آن را برای «آقای خمینی» بفرستد.<ref>دانایی، خاطرات محمدحسین دانایی، ۱۲۷.</ref>

==ارتباط با امام‌خمینی==

او که به روحانیت انتقاد داشت، پس از قیام ۱۵ خرداد شیفته امام‌خمینی شد<ref>دانایی، خاطرات محمدحسین دانایی، ۲۵۲ ۲۵۳.</ref> و موضع‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی ایشان را تولد دوباره روحانیت و احیای مجدد دین خواند.<ref>دانایی، خاطرات محمدحسین دانایی، ۱۳۱.</ref> سخنرانی‌های امام‌خمینی در ۱۳ و ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، به آل‌احمد امید تازه بخشید و او اطمینان پیدا کرد که هنوز می‌شود روی بخشی از روحانیت حساب کرد؛ از ‌این‌رو وی به انتشارات رواق که ناشر آثار وی بود، سفارش کرد اطلاعیه‌های امام‌خمینی را تکثیر و توزیع کند<ref>دانایی، خاطرات محمدحسین دانایی، ۲۵۳.</ref>؛ چنان‌که خود، متن سخنرانی امام‌خمینی در موضوع [[کاپیتولاسیون]] را به تمامی در کتاب در خدمت و خیانت روشنفکران آورد و همین باعث توقیف کتاب شد.<ref>امامی، جان جوینده‌اش در ساحت دین آرام گرفت، ۶۵.</ref> نیز در نامه‌ای به امام‌خمینی اعلام آمادگی کرده است که ایشان هر امری داشته باشد در خدمت است و نشانی خود را به ایشان اعلام داشته است.<ref>امامی، جان جوینده‌اش در ساحت دین آرام گرفت، ۶۵.</ref> نامه‌ ۲۱ [[فروردین]] ۱۳۴۳ آل‌احمد از [[حج]]، گویای شدت علاقه او به امام‌خمینی است. وی در این نامه از شنیدن خبر آزادی ایشان از زندان ابراز خوشحالی و تاکید می‌کند فرصت دست‌بوسی مجدد را نیافته است؛ اما ضمن گزارش بعضی از مشاهدات در حج، از طرح نقش روشنفکران میان روحانیت و [[سلطنت]] سخن گفت که پس از بازگشت و اتمام کار، آن را به ایشان تقدیم خواهد کرد.<ref>امامی، جان جوینده‌اش در ساحت دین آرام گرفت، ۲۵۳ و ۷۰۲؛ پرسمان، شماره ۱۰۴، ۱۴.</ref>

ساواک در خرداد ۱۳۴۷ در بررسی مدارک به دست آمده از خانه امام‌خمینی، نامه‌ای از جلال آل‌احمد کشف کرد که ارتباط نزدیک وی را با امام‌خمینی نشان می‌داد و ساواک خواهان پیگیری آن شد.<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی، جلال آل‌احمد به روایت اسناد ساواک، ۱۶۷ و ۱۹۶.</ref> در [[شهریور]] و [[مهر]] ۱۳۴۷، گزارش‌های ساواک به رساله‌ای از امام‌خمینی اشاره دارد که به زبان عربی و فارسی منتشر شده و در آن نُه اصل انقلابی در خصوص مبارزه آمده است. این رساله که برای برخی طرفداران امام‌خمینی، ازجمله جلال آل‌احمد فرستاده شده و حاکی از فعالیت جلال به نفع روحانیان مخالف دولت بود، در خانه جلال پیدا شد و ساواک را در یافتن ارتباط او و امام‌خمینی حساس‌تر کرد.<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی، جلال آل‌احمد به روایت اسناد ساواک، ۱۹۵ و ۱۹۸؛ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۸/۴۰۱ ۴۰۳.</ref>

در نامه‌ای که دانشور؛ همسر آل‌احمد از [[امریکا]] به وی نوشته، خاطرنشان کرده است شاید بیکارکردن وی از تدریس در دانشسرای عالی که با مخالفت ساواک مواجه شده بود<ref>← مرکز بررسی اسناد تاریخی، جلال آل‌احمد به روایت اسناد ساواک، ۲۳۶ ۲۴۱.</ref> به سبب روابط با امام‌خمینی بوده که چند بار برای دیدن وی به قم رفته و نیز اطلاع‌رسانی وی در اجازه‌ندادن ماموران برای ملاقات وی با امام‌خمینی هنگامی که تحت نظر بوده است.<ref>امامی، جان جوینده‌اش در ساحت دین آرام گرفت، ۶۵.</ref> وی در پاسخ نامه همسرش درباره اوضاع ایران در ۱۱ مرداد ۱۳۴۲ تاکید کرد دیگر دولت فعالیت‌های روحانیان را تحت نظر ندارد به جز چهار نفر ازجمله امام‌خمینی که از سیاست‌های رژیم انتقاد و [[محمدرضا پهلوی]] را تحقیر کرده که چرا اقدام به آدم‌کشی کرده است و این مسئله موجب شده است تا [[روزنامه اطلاعات]] در سرمقاله خود مسلمان‌بودن شاه را در چهار ستون به اثبات برساند.<ref>امامی، جان جوینده‌اش در ساحت دین آرام گرفت، ۶۵.</ref>

==وفات==

جلال آل‌احمد در ۱۸ شهریور ۱۳۴۸ و در ۴۶سالگی در اسالم طوالش در ویلای شخصی خود بر اثر سکته قلبی از دنیا رفت و برخی احتمال کشتن او را مطرح کرده‌اند.<ref>← دانایی، خاطرات محمدحسین دانایی، ۳۷۵ ۳۸۷.</ref> جسد وی به تهران انتقال یافت و [[سیدمحمود طالقانی]] بر پیکرش نماز خواند و در صحن مسجد فیروزآبادی تهران به خاک سپرده شد.<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی، جلال آل‌احمد به روایت اسناد ساواک، ۲۴۳ ۲۴۵.</ref> در مجلس ختم وی که در مسجد مجد و با حضور انبوه مردم تشکیل شده بود، [[محمدتقی فلسفی]] به دعوت خاندان آل‌احمد و دانشور سخنرانی و از وی و دانشور تجلیل کرد.<ref>امامی، جان جوینده‌اش در ساحت دین آرام گرفت، ۶۵.</ref>

==آثار علمی==

از آل‌احمد کتاب‌های چندی منتشر شده است، ازجمله غرب‌زدگی، پنج داستان، سنگی بر گوری، سفر به ولایت عرزائیل، یک چاه و دوچاله، در خدمت و خیانت روشنفکران، ترجمه چهل طوطی اصل با همکاری [[سیمین دانشور]]، ترجمه تشنگی و گشنگی اثر یونسکو با همکاری منوچهر هزارخانی، سفر روس، سفر فرنگ و سفر امریکا.<ref>دانایی، خاطرات محمدحسین دانایی، ۸۹۵ ۸۹۶.</ref>پس از فوت وی، کتاب در «خدمت و خیانت روشنفکران» را چند تن از روحانیون جوان و فعال حوزه به هدایت [[سیداحمد خمینی]]، پنهانی و با جلد سفید چاپ و پخش کردند.<ref>← دانایی، خاطرات محمدحسین دانایی، ۲۵۴.</ref>

==پانویس ==

{{پانویس}}

==منابع==

==پیوند به بیرون==

نسرین آقابیک، دانشنامه امام‌خمینی (رحمة‌الله‌علیه)، ج۱، ص...

[[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]]

[[رده:مقاله‌های بدون لینک دانشنامه]]