حسن صانعی: تفاوت میان نسخه‌ها

۳٬۹۷۴ بایت اضافه‌شده ،  ‏۴ مرداد ۱۴۰۲
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات شخصیت سیاسی مذهبی
{{جعبه اطلاعات شخصیت سیاسی مذهبی
| عنوان        = حسن صانعی
| عنوان        = حسن صانعی
| تصویر        =  
| تصویر        = صانعی حسن 1.jpg
| اندازه تصویر  =  
| اندازه تصویر  =  
| توضیح تصویر  =  
| توضیح تصویر  =  
خط ۳۲: خط ۳۲:
'''حسن صانعی'''، روحانی مبارز، [[شاگردان امام‌خمینی|شاگرد]]، یار دیرین و مسئول امور مالی [[دفتر امام‌خمینی]] و رئیس [[بنیاد پانزده خرداد]].
'''حسن صانعی'''، روحانی مبارز، [[شاگردان امام‌خمینی|شاگرد]]، یار دیرین و مسئول امور مالی [[دفتر امام‌خمینی]] و رئیس [[بنیاد پانزده خرداد]].


== زندگی‌نامه ==
حسن صانعی در سال ۱۳۱۳ در یکی از روستاهای توابع شهرستان شهرضا در استان اصفهان به دنیا آمد و تحصیلات خود را با برادر کوچکتر خود [[یوسف صانعی]] از زادگاه خود شروع کرد و پس از مدتی در حوزه علمیه اصفهان ادامه تحصیل داد. او پس از فراگیری مقدمات و سطح، در سال ۱۳۳۰ روانه [[حوزه علمیه قم]] شد و در دروس خارج [[سیدحسین بروجردی]] و [[امام‌خمینی|امام‌­خمینی]] حضور یافت و جزو شاگردان و همران امام­‌خمینی گردید.
حسن صانعی در ۱۳۱۳ در روستای نیک‌آباد جرقویه از توابع شهرستان شهرضا در استان اصفهان به دنیا آمد.<ref>← مشکینی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۲۸۳.</ref> پدرش محمدعلی صانعی از علمای آن منطقه و به [[تبلیغ]] و ارشاد مردم مشغول بود. حسن صانعی ده‌ساله بود که مادرش شهربانو طاووسی را از دست داد. وی تحصیلات خود را همراه با برادر کوچک‌تر خود [[یوسف صانعی]] در زادگاه خود آغاز کرد.<ref>پیام انقلاب، مجله، شماره ۵۸، ۱۳۶۰ش، ۳۰–۳۸.</ref> وی پس از مدتی برای ادامه تحصیلات حوزوی به [[اصفهان]] رفت و پس از فراگیری دروس مقدماتی و سطح، در سال ۱۳۳۰ وارد [[حوزه علمیه قم]] شد.<ref>ربانی شیرازی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۱۷۶.</ref> صانعی نزد مرجع تقلید وقت، [[سیدحسین بروجردی]] و سپس [[امام‌خمینی]]، دروس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] را فرا گرفت و جزو [[شاگردان امام‌خمینی|شاگردان]] و همراهان امام‌خمینی شد و از آن تاریخ به بعد در همه مراحل تا آخر عمر امام‌خمینی از یاران و همراهان نزدیک ایشان بود.<ref>قاسم‌پور، صانعی، حسن، ۱/۲۲۳–۲۲۴.</ref>


صانعی از همان دوران طلبگی مورد اعتماد امام­‌خمینی بود و از آغاز مرجعیتشان مسئول امور مالی [[بیت امام‌خمینی|بیت امام]] شد و امور مربوط به تقسیم وجوه شرعی و پرداخت [[شهریه امام‌خمینی|شهریه]] ایشان را انجام می­‌داد.
صانعی به همراه جمعی از روحانیون مبارز در سال ۱۳۵۲ دستگیر و به سه سال تبعید در مشکین ­شهر محکوم شد اما او در تبعیدگاه بیشتر به مبارزات ادامه داد و از آن­جا به مرند تبعید شد. در سال ۱۳۵۵ با اتمام مدت تبعید به قم بازگشت. اما در جریان قیام نوزده دی سال ۱۳۵۶ مجدداً به همراه جمعی دیگر از روحانیون مبارز دستگیر و به سه سال تبعید در میاندوآب محکوم شد، ولی او گریخت و به تبعیدگاه نرفت.
پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] صانعی از آغاز ورود امام‌­خمینی به [[مدرسه رفاه و مدرسه علوی|مدرسه رفاه و علوی]] در خدمت ایشان بود و برنامه دیدارهای امام‌­خمینی را تنظیم و تصمیمات ایشان را به دیگران منتقل می‌کرد و همچنان مسئول امور مالی [[دفتر امام‌خمینی|دفتر امام­‌خمینی]] بود.
امام­‌خمینی در آغاز تأسيس بنياد پانزده خرداد در سال 1360 صانعی را به همراه [[مهدی کروبی]] و محمدعلی نظام‌­زاده سرپرست آن معرفی کرد تا در خدمت محرومان باشد.
او با حکم امام­‌خمینی در سال ۱۳۶۳ یکی از اعضای دبیرخانه ائمه ­جمعه گردید و در حکمی دیگر به همراه جمعی از علما عضو هیئت مؤسس [[جامعة‌الزهراء|جامعه­‌الزهرا]] منصوب شد. امام­‌خمینی بارها از خدمات و زحمات صانعی به نیکی یاد کرده است.
وی در 30 تیر 1402 درگذشت و در قم به خاک سپرده شد.
== خانواد و تحصیلات ==
حسن صانعی در ۱۳۱۳ در روستای نیک‌آباد جرقویه از توابع شهرستان شهرضا در استان اصفهان به دنیا آمد.<ref>← مشکینی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۲۸۳.</ref> پدرش محمدعلی صانعی از علمای آن منطقه و به [[تبلیغ]] و ارشاد مردم مشغول بود. حسن صانعی ده‌ساله بود که مادرش شهربانو طاووسی را از دست داد. وی تحصیلات خود را همراه با برادر کوچک‌تر خود [[یوسف صانعی]] در زادگاه خود آغاز کرد.<ref>پیام انقلاب، مجله، شماره ۵۸، ۱۳۶۰ش، ۳۰–۳۸.</ref> وی پس از مدتی برای ادامه تحصیلات حوزوی به [[اصفهان]] رفت و پس از فراگیری دروس مقدماتی و سطح، در سال ۱۳۳۰ وارد [[حوزه علمیه قم]] شد.<ref>ربانی شیرازی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۱۷۶.</ref> صانعی نزد مرجع تقلید وقت، [[سیدحسین بروجردی]] و سپس [[امام‌خمینی]]، دروس خارج فقه و اصول را فرا گرفت و جزو [[شاگردان امام‌خمینی|شاگردان]] و همراهان امام‌خمینی شد و از آن تاریخ به بعد در همه مراحل تا آخر عمر امام‌خمینی از یاران و همراهان نزدیک ایشان بود.<ref>قاسم‌پور، صانعی، حسن، ۱/۲۲۳–۲۲۴.</ref>
== حمایت از نهضت امام‌خمینی ==
صانعی از همان دوران طلبگی مورد اعتماد امام‌خمینی بود و مدیریت بخشی از پذیرایی‌ها و دید و بازدیدهای ایشان را بر عهده داشت.<ref>رسولی محلاتی، خاطرات آیت‌الله رسولی محلاتی، ۶۳.</ref> وی از آغاز مطرح‌شدن [[مرجعیت]] ایشان مسئول امور مالی [[بیت امام‌خمینی|بیت]] ایشان بود و امور مربوط به تقسیم [[وجوه شرعی]] و پرداخت [[شهریه امام‌خمینی|شهریه]] ایشان را انجام می‌داد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۲۰۰ و ۱۸/۶۵.</ref> وی با آغاز [[نهضت اسلامی]] به [[رهبری امام‌خمینی]] در سال ۱۳۴۱ به مبارزه با [[رژیم پهلوی]] پرداخت و در جریان بازداشت ایشان در سیزده آبان ۱۳۴۳ مراجع را به صدور اعلامیه در حمایت از ایشان و محکومیت رژیم پهلوی ترغیب کرد.<ref>قاسم‌پور، صانعی، حسن، ۱/۲۲۴.</ref>
صانعی از همان دوران طلبگی مورد اعتماد امام‌خمینی بود و مدیریت بخشی از پذیرایی‌ها و دید و بازدیدهای ایشان را بر عهده داشت.<ref>رسولی محلاتی، خاطرات آیت‌الله رسولی محلاتی، ۶۳.</ref> وی از آغاز مطرح‌شدن [[مرجعیت]] ایشان مسئول امور مالی [[بیت امام‌خمینی|بیت]] ایشان بود و امور مربوط به تقسیم [[وجوه شرعی]] و پرداخت [[شهریه امام‌خمینی|شهریه]] ایشان را انجام می‌داد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۲۰۰ و ۱۸/۶۵.</ref> وی با آغاز [[نهضت اسلامی]] به [[رهبری امام‌خمینی]] در سال ۱۳۴۱ به مبارزه با [[رژیم پهلوی]] پرداخت و در جریان بازداشت ایشان در سیزده آبان ۱۳۴۳ مراجع را به صدور اعلامیه در حمایت از ایشان و محکومیت رژیم پهلوی ترغیب کرد.<ref>قاسم‌پور، صانعی، حسن، ۱/۲۲۴.</ref>


خط ۴۵: خط ۶۰:
در پی [[اهانت روزنامه اطلاعات به امام‌خمینی]] در هفدهم دی ۱۳۵۶ صانعی یکی از سازمان‌دهندگان تظاهرات [[قیام نوزده دی]] ۱۳۵۶ و نیز محرک طلاب و مردم برای شرکت در تظاهرات بر ضد رژیم بود.<ref>قاسم‌پور، صانعی، حسن، ۱/۲۲۴.</ref> کمیسیون امنیت اجتماعی قم در ۲۱/۱۰/۱۳۵۶ بار دیگر وی و عده‌ای از علما ازجمله محمد یزدی، [[محمدعلی گرامی]]، [[حسین نوری همدانی]]، [[ناصر مکارم شیرازی]] و [[ابوالقاسم خزعلی]] را به عنوان محرک اصلی به سه سال تبعید در شهرستان میاندوآب محکوم کرد<ref>← ربانی املشی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۳۶۱ و ۳۸۲–۳۸۳؛ طالبی دارابی، ۱۳۸–۱۴۰.</ref>؛ ولی صانعی پیش از بازداشت گریخت و به تبعیدگاه نرفت. در ۱/۵/۱۳۵۷ بر اساس تصمیم همین کمیسیون مکان تبعید وی از میاندوآب به ایذه تغییر کرد؛ در حالی‌که هنوز نتوانسته بودند وی را بازداشت کنند.<ref>← ربانی املشی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۳۸۲–۳۸۳.</ref>
در پی [[اهانت روزنامه اطلاعات به امام‌خمینی]] در هفدهم دی ۱۳۵۶ صانعی یکی از سازمان‌دهندگان تظاهرات [[قیام نوزده دی]] ۱۳۵۶ و نیز محرک طلاب و مردم برای شرکت در تظاهرات بر ضد رژیم بود.<ref>قاسم‌پور، صانعی، حسن، ۱/۲۲۴.</ref> کمیسیون امنیت اجتماعی قم در ۲۱/۱۰/۱۳۵۶ بار دیگر وی و عده‌ای از علما ازجمله محمد یزدی، [[محمدعلی گرامی]]، [[حسین نوری همدانی]]، [[ناصر مکارم شیرازی]] و [[ابوالقاسم خزعلی]] را به عنوان محرک اصلی به سه سال تبعید در شهرستان میاندوآب محکوم کرد<ref>← ربانی املشی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۳۶۱ و ۳۸۲–۳۸۳؛ طالبی دارابی، ۱۳۸–۱۴۰.</ref>؛ ولی صانعی پیش از بازداشت گریخت و به تبعیدگاه نرفت. در ۱/۵/۱۳۵۷ بر اساس تصمیم همین کمیسیون مکان تبعید وی از میاندوآب به ایذه تغییر کرد؛ در حالی‌که هنوز نتوانسته بودند وی را بازداشت کنند.<ref>← ربانی املشی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۳۸۲–۳۸۳.</ref>


== فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی ==
پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] و [[بازگشت امام‌خمینی]] به کشور، صانعی از همان آغاز ورود در [[مدرسه رفاه و مدرسه علوی|مدرسه رفاه و علوی]] در خدمت ایشان بود. او برنامه دیدارهای امام‌خمینی را تنظیم و تصمیمات ایشان را به دیگران منتقل می‌کرد<ref>رفیق‌دوست، خاطرات، ۱۵۷ و ۱۵۹.</ref>؛ چنان‌که پس از انقلاب نیز همچنان مسئولیت امور مالی [[دفتر امام‌خمینی]] را بر عهده داشت و امام‌خمینی مأموریت‌های چندی را به وی سپرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ← ۱۷/۲۰۰ و ‏۱۸/۶۵.</ref>
پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] و [[بازگشت امام‌خمینی]] به کشور، صانعی از همان آغاز ورود در [[مدرسه رفاه و مدرسه علوی|مدرسه رفاه و علوی]] در خدمت ایشان بود. او برنامه دیدارهای امام‌خمینی را تنظیم و تصمیمات ایشان را به دیگران منتقل می‌کرد<ref>رفیق‌دوست، خاطرات، ۱۵۷ و ۱۵۹.</ref>؛ چنان‌که پس از انقلاب نیز همچنان مسئولیت امور مالی [[دفتر امام‌خمینی]] را بر عهده داشت و امام‌خمینی مأموریت‌های چندی را به وی سپرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ← ۱۷/۲۰۰ و ‏۱۸/۶۵.</ref>


خط ۵۷: خط ۷۳:
صانعی علاقه ویژه‌ای به امام‌خمینی و آرمان‌های ایشان داشته و همواره ایشان را الگوی زندگی و مبارزات خود دانسته و معتقد است ایشان تمام وجودش خلاصه در [[عشق]] به خدا شده بود و همه چیز ایشان خدایی بود.<ref>اعتماد ملی، روزنامه، ۲۷/۱۱/۱۳۸۶ش.</ref> ایشان بسیار دقیق و با آگاهی عمل می‌کرد و از آغاز تا پیروزی انقلاب همواره در فکر [[دفاع]] از حق و مبارزه با باطل بود<ref>ایرنا، خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، پایگاه اطلاع‌رسانی، ۲۸/۱۰/۱۳۹۵ش.</ref> و در روزهای جوانی مانند قله آتشفشانِ فعّالی بود که هیچ‌چیزش در وصف نمی‌گنجید.<ref>جماران، پایگاه اطلاع‌رسانی، ۱۲/۹/۱۳۹۶ش.</ref> وی خاطرنشان ساخته که امام‌خمینی نبوغ و استعداد فوق‌العاده‌ای داشت و ازجمله بدون اینکه کتاب اسفار [[ملاصدرا]] را پیش کسی خوانده باشد، تدریس می‌کرد که امری بس دشوار است.<ref>جماران، پایگاه اطلاع‌رسانی، ۱۲/۹/۱۳۹۶ش.</ref> به باور وی امام‌خمینی [[تواضع]] و [[اخلاص]] فوق‌العاده‌ای داشت و هرگز حاضر نمی‌شد خود را مطرح کند یا خود را در معرض و حتی جایی که گمان خودنمایی و در معرض‌بودن باشد قرار دهد<ref>جماران، پایگاه اطلاع‌رسانی، ۱۲/۹/۱۳۹۶ش.</ref>؛ چنان‌که پس از درگذشت [[سیدحسین بروجردی]]، امام‌خمینی جز در مجلس ترحیم خود و مجلس فاتحه [[مسجد سلماسی]]، در هیچ مجلس فاتحه دیگری و حتی در تشییع جنازه حضور نیافت و حتی [[رساله عملیه امام‌خمینی]] را [[خلیل سروش محلاتی]] با هزینه خودش چاپ و منتشر کرد.<ref>جماران، پایگاه اطلاع‌رسانی، ۱۲/۹/۱۳۹۶ش.</ref>
صانعی علاقه ویژه‌ای به امام‌خمینی و آرمان‌های ایشان داشته و همواره ایشان را الگوی زندگی و مبارزات خود دانسته و معتقد است ایشان تمام وجودش خلاصه در [[عشق]] به خدا شده بود و همه چیز ایشان خدایی بود.<ref>اعتماد ملی، روزنامه، ۲۷/۱۱/۱۳۸۶ش.</ref> ایشان بسیار دقیق و با آگاهی عمل می‌کرد و از آغاز تا پیروزی انقلاب همواره در فکر [[دفاع]] از حق و مبارزه با باطل بود<ref>ایرنا، خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، پایگاه اطلاع‌رسانی، ۲۸/۱۰/۱۳۹۵ش.</ref> و در روزهای جوانی مانند قله آتشفشانِ فعّالی بود که هیچ‌چیزش در وصف نمی‌گنجید.<ref>جماران، پایگاه اطلاع‌رسانی، ۱۲/۹/۱۳۹۶ش.</ref> وی خاطرنشان ساخته که امام‌خمینی نبوغ و استعداد فوق‌العاده‌ای داشت و ازجمله بدون اینکه کتاب اسفار [[ملاصدرا]] را پیش کسی خوانده باشد، تدریس می‌کرد که امری بس دشوار است.<ref>جماران، پایگاه اطلاع‌رسانی، ۱۲/۹/۱۳۹۶ش.</ref> به باور وی امام‌خمینی [[تواضع]] و [[اخلاص]] فوق‌العاده‌ای داشت و هرگز حاضر نمی‌شد خود را مطرح کند یا خود را در معرض و حتی جایی که گمان خودنمایی و در معرض‌بودن باشد قرار دهد<ref>جماران، پایگاه اطلاع‌رسانی، ۱۲/۹/۱۳۹۶ش.</ref>؛ چنان‌که پس از درگذشت [[سیدحسین بروجردی]]، امام‌خمینی جز در مجلس ترحیم خود و مجلس فاتحه [[مسجد سلماسی]]، در هیچ مجلس فاتحه دیگری و حتی در تشییع جنازه حضور نیافت و حتی [[رساله عملیه امام‌خمینی]] را [[خلیل سروش محلاتی]] با هزینه خودش چاپ و منتشر کرد.<ref>جماران، پایگاه اطلاع‌رسانی، ۱۲/۹/۱۳۹۶ش.</ref>


== در نگاه امام‌خمینی ==
امام‌خمینی نیز بارها از خدمات و زحمات صانعی به نیکی یاد کرده‌است. ایشان در ۱۵/۹/۱۳۶۱ با نوشتن نامه‌ای در تأیید مراتب [[امانت و امانتداری|امانتداری]] و خدمات صانعی، آن را ادای حق برادری نسبت به وی دانست و او را برادر و فرزند خود خواند و از صمیمی‌ترین و با سابقه‌ترین دوستان وفادار خود در گذشته و حال شمرد و شهادت داد که از آغاز آشنایی و برعهده‌گرفتن مسئولیت امور مالی دفتر از سوی وی، چه پیش از [[پانزده خرداد]] و [[تبعید امام‌خمینی|تبعید]] ایشان به خارج و چه پس از بازگشت به کشور و نیز چه اوقاتی که به‌تنهایی متصدی امور مالی بود و چه زمانی که با شرکت رسولی محلاتی و رحیمیان مسئولیت آن را بر عهده داشت، با کمال صداقت، صمیمیت و امانتداری بوده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۱۳۱.</ref> ایشان در این نامه تأکید کرده‌است صانعی امین، صالح و خدمتگزار اسلام است و با تمام همت، جدیت و حسن نیت، به ایشان کمک رسانده و بدون چشمداشت مادی وظایف خویش را انجام داده و دیناری به [[وجوه شرعی]] دست‌درازی نکرده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۱۳۱–۱۳۲.</ref>
امام‌خمینی نیز بارها از خدمات و زحمات صانعی به نیکی یاد کرده‌است. ایشان در ۱۵/۹/۱۳۶۱ با نوشتن نامه‌ای در تأیید مراتب [[امانت و امانتداری|امانتداری]] و خدمات صانعی، آن را ادای حق برادری نسبت به وی دانست و او را برادر و فرزند خود خواند و از صمیمی‌ترین و با سابقه‌ترین دوستان وفادار خود در گذشته و حال شمرد و شهادت داد که از آغاز آشنایی و برعهده‌گرفتن مسئولیت امور مالی دفتر از سوی وی، چه پیش از [[پانزده خرداد]] و [[تبعید امام‌خمینی|تبعید]] ایشان به خارج و چه پس از بازگشت به کشور و نیز چه اوقاتی که به‌تنهایی متصدی امور مالی بود و چه زمانی که با شرکت رسولی محلاتی و رحیمیان مسئولیت آن را بر عهده داشت، با کمال صداقت، صمیمیت و امانتداری بوده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۱۳۱.</ref> ایشان در این نامه تأکید کرده‌است صانعی امین، صالح و خدمتگزار اسلام است و با تمام همت، جدیت و حسن نیت، به ایشان کمک رسانده و بدون چشمداشت مادی وظایف خویش را انجام داده و دیناری به [[وجوه شرعی]] دست‌درازی نکرده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۱۳۱–۱۳۲.</ref>


خط ۶۲: خط ۷۹:


صانعی که پس از [[درگذشت امام‌خمینی]] همچنان عهده‌دار مسئولیت [[بنیاد پانزده خرداد]] بود، در ۲۷/۱۲/۱۳۷۵ به حکم [[سیدعلی خامنه‌ای|رهبر انقلاب]] به عضویت [[مجمع تشخیص مصلحت نظام]] منصوب شد.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۸/۱۲/۱۳۷۵، ۳.</ref> وی دارای دو فرزند پسر و دو دختر می‌باشد.
صانعی که پس از [[درگذشت امام‌خمینی]] همچنان عهده‌دار مسئولیت [[بنیاد پانزده خرداد]] بود، در ۲۷/۱۲/۱۳۷۵ به حکم [[سیدعلی خامنه‌ای|رهبر انقلاب]] به عضویت [[مجمع تشخیص مصلحت نظام]] منصوب شد.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۸/۱۲/۱۳۷۵، ۳.</ref> وی دارای دو فرزند پسر و دو دختر می‌باشد.
'''درگذشت'''
حسن صانعیُ پس از یک دوره بیماری، جمعه ۳۰ تیر ۱۴۰۲ درگذشت و بعد از تشیع در تهران و قم، در قبرستان وادی السلام قم به خاک سپرده شد.


== پانویس ==
== پانویس ==
خط ۹۲: خط ۱۱۴:


== پیوند به بیرون ==
== پیوند به بیرون ==
* زینب ابراهیمی، [https://books.khomeini.ir/books/10006/602/ حسن صانعی]، دانشنامه امام‌خمینی، ج۶، ص۶۰۲–۶۰۷.
* زینب ابراهیمی، [https://books.khomeini.ir/books/10006/602/ حسن صانعی]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۶، ص۶۰۲–۶۰۷.
[[رده:مقاله‌های ارزیابی‌شده]]
[[رده:مقاله‌های تأییدشده]]
[[رده:مقاله‌های جلد ششم دانشنامه]]
[[رده:مقاله‌های جلد ششم دانشنامه امام‌خمینی]]
[[رده:مقاله‌های نیازمند جعبه اطلاعات]]
[[رده:مقاله‌های دارای جعبه اطلاعات]]
[[رده:مقاله‌های نیازمند تصویر]]
[[رده:مقاله‌های دارای تصویر]]
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]]
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]]
[[رده:شاگردان امام‌خمینی]]
[[رده:دوستان امام‌خمینی]]
[[رده:اعضای دفتر امام‌خمینی]]
[[رده:نمایندگان امام‌خمینی در سازمان‌ها]]
[[رده:مبارزان علیه رژیم پهلوی]]
{{نمایندگان امام‌خمینی}}
{{مرجعیت امام‌خمینی}}
{{شاگردان امام‌خمینی}}
[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]]