حسن صانعی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حسن صانعی'''، روحانی [[مبارز]]، [[شاگردان امام‌خمینی|شاگرد]]، یار دیرین و مسئول امور مالی [[دفتر امام‌خمینی]] و رئیس [[بنیاد پانزده خرداد]].

حسن صانعی در ۱۳۱۳ در روستای نیک‌آباد جرقویه از توابع شهرستان شهرضا در استان اصفهان به دنیا آمد.<ref>← مشکینی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۲۸۳.</ref> پدرش محمدعلی صانعی از علمای آن منطقه و به [[تبلیغ]] و ارشاد مردم مشغول بود. حسن صانعی ده‌ساله بود که مادرش شهربانو طاووسی را از دست داد. وی تحصیلات خود را همراه با برادر کوچک‌تر خود یوسف صانعی {{ببینید|یوسف صانعی}} در زادگاه خود آغاز کرد.<ref>پیام انقلاب، مجله، شماره ۵۸، ۱۳۶۰ش، ۳۰–۳۸.</ref> وی پس از مدتی برای ادامه تحصیلات حوزوی به [[اصفهان]] رفت و پس از فراگیری دروس مقدماتی و سطح، در سال ۱۳۳۰ وارد حوزه علمیه قم شد.<ref>ربانی شیرازی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۱۷۶.</ref> صانعی نزد مرجع تقلید وقت، [[سیدحسین بروجردی]] و سپس [[امام‌خمینی]]، دروس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] را فرا گرفت و جزو [[شاگردان امام‌خمینی|شاگردان]] و همراهان امام‌خمینی شد و از آن تاریخ به بعد در همه مراحل تا آخر عمر امام‌خمینی از یاران و همراهان نزدیک ایشان بود.<ref>قاسم‌پور، صانعی، حسن، ۱/۲۲۳–۲۲۴.</ref>

صانعی از همان دوران طلبگی مورد اعتماد امام‌خمینی بود و مدیریت بخشی از پذیرایی‌ها و دید و بازدیدهای ایشان را بر عهده داشت.<ref>رسولی محلاتی، خاطرات آیت‌الله رسولی محلاتی، ۶۳.</ref> وی از آغاز مطرح‌شدن [[مرجعیت]] ایشان مسئول امور مالی [[بیت امام‌خمینی|بیت]] ایشان بود و امور مربوط به تقسیم [[وجوه شرعی]] و پرداخت [[شهریه امام‌خمینی|شهریه]] ایشان را انجام می‌داد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۲۰۰ و ۱۸/۶۵.</ref> وی با آغاز [[نهضت اسلامی]] به [[رهبری امام‌خمینی]] در سال ۱۳۴۱ به مبارزه با رژیم پهلوی پرداخت و در جریان بازداشت ایشان در سیزده آبان ۱۳۴۳ مراجع را به صدور اعلامیه در حمایت از ایشان و محکومیت رژیم پهلوی ترغیب کرد.<ref>قاسم‌پور، صانعی، حسن، ۱/۲۲۴.</ref>

پس از [[تبعید امام‌خمینی]] به [[ترکیه]]، صانعی از مبارزان فعالی بود که پیوسته تحت نظر مأموران سازمان اطلاعات و امنیت کشور ([[ساواک]]) بود. ساواک در گزارش‌های خود از وی با عبارت «واعظی ناراحت و افراطی» نام برده‌است که به نظر ساواک اقدامات ضد ملی‌ای چون تماس با عناصر ضد رژیم در خارج از ایران و اطلاع‌رسانی به آنان و آشوب‌های سیاسی در میان طلاب [[قم]] انجام داده‌است<ref>← ربانی شیرازی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۱۷۲.</ref>؛ چنان‌که وی در سال ۱۳۴۶ به توزیع [[اعلامیه‌ها|اعلامیه‌های امام‌خمینی]] اقدام کرد و با نیروهای رژیم و افرادی که در صدد از میان‌بردن اعلامیه‌های روی دیوار [[مدرسه فیضیه]] بودند، به مقابله پرداخت که منجر به درگیری طلاب مبارز با مأموران رژیم شد.<ref>← ربانی املشی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۳۶۰–۳۶۱.</ref> وی در همین حادثه به جرم ترغیب طلاب به [[تظاهرات]]، به ساواک قم احضار شد.<ref>← ربانی شیرازی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۱۷۲.</ref> در جریان یورش ساواک به [[خانه امام‌خمینی|خانه]] و [[کتابخانه امام‌خمینی]] در ۲۲ آبان ۱۳۴۶و غارت اسناد و کتاب‌های ایشان، صانعی به همراه علی‌اکبر اسلامی و عباس محفوظی از مسئولان دفتر شهریه امام‌خمینی بازداشت شدند.<ref>ذاکری، طلوع خورشید، ۳۴۰.</ref>

در پی اهانت [[روزنامه اطلاعات]] به امام‌خمینی در هفدهم دی ۱۳۵۶ صانعی یکی از سازمان‌دهندگان تظاهرات [[قیام نوزده دی]] ۱۳۵۶ و نیز محرک طلاب و مردم برای شرکت در تظاهرات بر ضد رژیم بود.<ref>قاسم‌پور، صانعی، حسن، ۱/۲۲۴.</ref> کمیسیون امنیت اجتماعی قم در ۲۱/۱۰/۱۳۵۶ بار دیگر وی و عده‌ای از علما ازجمله محمد یزدی، [[محمدعلی گرامی]]، [[حسین نوری همدانی]]، [[ناصر مکارم شیرازی]] و [[ابوالقاسم خزعلی]] را به عنوان محرک اصلی به سه سال تبعید در شهرستان میاندوآب محکوم کرد<ref>← ربانی املشی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۳۶۱ و ۳۸۲–۳۸۳؛ طالبی دارابی، ۱۳۸–۱۴۰.</ref>؛ ولی صانعی پیش از بازداشت گریخت و به تبعیدگاه نرفت. در ۱/۵/۱۳۵۷ بر اساس تصمیم همین کمیسیون مکان تبعید وی از میاندوآب به ایذه تغییر کرد؛ در حالی‌که هنوز نتوانسته بودند وی را بازداشت کنند.<ref>← ربانی املشی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۳۸۲–۳۸۳.</ref>

پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] و [[بازگشت امام‌خمینی]] به کشور، صانعی از همان آغاز ورود در مدرسه رفاه و علوی در خدمت ایشان بود. او برنامه دیدارهای امام‌خمینی را تنظیم و تصمیمات ایشان را به دیگران منتقل می‌کرد<ref>رفیق‌دوست، خاطرات، ۱۵۷ و ۱۵۹.</ref>؛ چنان‌که پس از انقلاب نیز همچنان مسئولیت امور مالی دفتر امام‌خمینی را بر عهده داشت و امام‌خمینی مأموریت‌های چندی را به وی سپرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ← ۱۷/۲۰۰ و ‏۱۸/۶۵.</ref>

در هشتم تیر ۱۳۶۴ صانعی در نامه‌ای از امام‌خمینی تقاضا کرد به محاکم انقلاب اسلامی اجازه داده شود بخشی از اموال مصادره‌شده از منسوبان رژیم پهلوی را برای رفع نیازهای مستضعفان و محرومان در اختیار بنیاد پانزده خرداد قرار دهند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۲۹۹–۳۰۰.</ref> و ایشان در پاسخ، موافقت خود را به اندازه ضرورت و بر اساس موازین شرعی اعلام کرد و در نامه‌ای به [[یوسف صانعی]] دادستان کل کشور، وی را مأمور اجرای آن ساخت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۲۹۹–۳۰۰‏.</ref> همچنین ایشان در شانزدهم مهر ۱۳۶۵ ضمن موافقت با درخواست صانعی دربارهٔ ساخت سدی برای تأمین آب قم از سوی بنیاد پانزده خرداد، وزیر نیرو و وزیر جهاد سازندگی را موظف به همکاری با وی کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۱۴۰–۱۴۲.</ref> و در ۲۸ شهریور ۱۳۶۷ نیز در پاسخ به تقاضای وی اجازه داد تصمیم‌گیری و مدیریت کارهای ساختمانی سد زیر نظر بنیاد و وزارت نیرو صورت گیرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۱۳۹–۱۴۰.</ref> {{ببینید|پانزده خرداد}}.

[[امام‌خمینی]] در ۲۹ مرداد ۱۳۶۳ در حکمی صانعی را به همراه سیدمحمد ابطحی، محمد عبایی، محمدجواد کشمیری، سیدعلی قاضی‌عسکر و سیدهاشم رسولی محلاتی به عنوان اعضای دبیرخانه مرکزی ائمه جمعه منصوب کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۶.</ref> و در ۳۱ مرداد ۱۳۶۳ وی را به همراه [[علی اکبر مشکینی]]، [[سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی]]، [[احمد جنتی]]، [[محمد فاضل]]، [[محمدعلی شرعی]] و [[محمدرضا توسلی]] اعضای هیئت مؤسس مکتب خواهران قم (جامعةالزهراء) قرار داد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۷.</ref> {{ببینید|مکتب خواهران}}.

پس از صدور حکم امام‌خمینی در ۲۵ بهمن ۱۳۶۷ دربارهٔ [[اعدام سلمان رشدی]] که به [[اسلام]]، [[قرآن]] و [[پیغمبر اکرم(ص]]) اهانت کرده بود،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۲۶۳.</ref> حسن صانعی رئیس بنیاد پانزده خرداد در ۲۵ اسفند ۱۳۶۷ برای کسی که این حکم را اجرا کند و سلمان رشدی مرتد را به [[قتل]] برساند، جایزه تعیین کرد که بازتاب گسترده جهانی داشت.<ref>کیهان، روزنامه، ۳/۱۲/۱۳۷۲ش، ۳؛ معاونت فرهنگی، دسیسه آیات شیطانی، ۴۸.</ref> این جایزه که به گفته صانعی با نظر امام‌خمینی صورت گرفت،<ref>ستاد برگزاری سمینار، ابعاد توطئه و تبیین حکم، ۱۰؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۰/۷/۱۳۷۷، ۴.</ref> چند بار افزایش یافت و نهایتاً در شهریور ۱۳۹۱ به مبلغ سه میلیون و سیصد هزار دلار رسید<ref>اعتماد، روزنامه، ۲۶/۶/۱۳۹۱ش، ۷؛ نامه جامعه، مجله، شماره ۱۰۰، ۱۳۹۱ش، ۶۸.</ref> {{ببینید|سلمان رشدی}}.

صانعی علاقه ویژه‌ای به امام‌خمینی و آرمان‌های ایشان داشته و همواره ایشان را الگوی زندگی و مبارزات خود دانسته و معتقد است ایشان تمام وجودش خلاصه در [[عشق]] به خدا شده بود و همه چیز ایشان خدایی بود.<ref>اعتماد ملی، روزنامه، ۲۷/۱۱/۱۳۸۶ش.</ref> ایشان بسیار دقیق و با آگاهی عمل می‌کرد و از آغاز تا پیروزی انقلاب همواره در فکر [[دفاع]] از حق و مبارزه با باطل بود<ref>ایرنا، خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، پایگاه اطلاع‌رسانی، ۲۸/۱۰/۱۳۹۵ش.</ref> و در روزهای جوانی مانند قله آتشفشانِ فعّالی بود که هیچ‌چیزش در وصف نمی‌گنجید.<ref>جماران، پایگاه اطلاع‌رسانی، ۱۲/۹/۱۳۹۶ش.</ref> وی خاطرنشان ساخته که امام‌خمینی نبوغ و استعداد فوق‌العاده‌ای داشت و ازجمله بدون اینکه کتاب اسفار [[ملاصدرا]] را پیش کسی خوانده باشد، تدریس می‌کرد که امری بس دشوار است.<ref>جماران، پایگاه اطلاع‌رسانی، ۱۲/۹/۱۳۹۶ش.</ref> به باور وی امام‌خمینی [[تواضع]] و اخلاص فوق‌العاده‌ای داشت و هرگز حاضر نمی‌شد خود را مطرح کند یا خود را در معرض و حتی جایی که گمان خودنمایی و در معرض‌بودن باشد قرار دهد<ref>جماران، پایگاه اطلاع‌رسانی، ۱۲/۹/۱۳۹۶ش.</ref>؛ چنان‌که پس از درگذشت [[سیدحسین بروجردی]]، امام‌خمینی جز در مجلس ترحیم خود و مجلس فاتحه [[مسجد سلماسی]]، در هیچ مجلس فاتحه دیگری و حتی در تشییع جنازه حضور نیافت و حتی [[رساله عملیه امام‌خمینی]] را [[خلیل سروش محلاتی]] با هزینه خودش چاپ و منتشر کرد.<ref>جماران، پایگاه اطلاع‌رسانی، ۱۲/۹/۱۳۹۶ش.</ref>

امام‌خمینی نیز بارها از خدمات و زحمات صانعی به نیکی یاد کرده‌است. ایشان در ۱۵/۹/۱۳۶۱ با نوشتن نامه‌ای در تأیید مراتب امانتداری و خدمات صانعی، آن را ادای حق برادری نسبت به وی دانست و او را برادر و فرزند خود خواند و از صمیمی‌ترین و با سابقه‌ترین دوستان وفادار خود در گذشته و حال شمرد و شهادت داد که از آغاز آشنایی و برعهده‌گرفتن مسئولیت امور مالی دفتر از سوی وی، چه پیش از [[پانزده خرداد]] و [[تبعید امام‌خمینی|تبعید]] ایشان به خارج و چه پس از بازگشت به کشور و نیز چه اوقاتی که به‌تنهایی متصدی امور مالی بود و چه زمانی که با شرکت رسولی محلاتی و رحیمیان مسئولیت آن را بر عهده داشت، با کمال صداقت، صمیمیت و امانتداری بوده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۱۳۱.</ref> ایشان در این نامه تأکید کرده‌است صانعی امین، صالح و خدمتگزار اسلام است و با تمام همت، جدیت و حسن نیت، به ایشان کمک رسانده و بدون چشمداشت مادی وظایف خویش را انجام داده و دیناری به [[وجوه شرعی]] دست‌درازی نکرده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۱۳۱–۱۳۲.</ref>

[[امام‌خمینی]] همچنین در تأکید بر ضرورت تسریع در احداث سد پانزده خرداد، با اشاره به اینکه صانعی همیشه مورد اعتماد و اطمینان ایشان بوده و در تمام زمینه‌های شرعی وکیل ایشان است، یادآور شده‌است وی تلاش می‌کند تا در جهت رفاه مردم محروم و مظلوم، یار و غمخوار آنان باشد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۱۳۹–۱۴۰.</ref> همچنین ایشان در نامه‌ای دیگر در دوم اسفند ۱۳۶۷ به صانعی، وی را با عبارات و صفاتی مانند زیرکی، دانایی، کم‌حرفی و محتاط‌بودن ستوده و اعلام کرده‌است که لطافت روح، استعداد، و صداقت وی را فراموش نمی‌کند و وی را سرباز گمنام انقلاب دانسته که از گذشته‌های دور خاطرات تلخ و شیرین مبارزات را با خود دارد و در گرداب مبارزات همیشه دلسوخته و در بحران‌ها و فشارها هیچ‌گاه به درستیِ راه و هدف خود تردید نکرده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۲۷۱.</ref>

صانعی که پس از درگذشت امام‌خمینی همچنان عهده‌دار مسئولیت بنیاد پانزده خرداد بود، در ۲۷/۱۲/۱۳۷۵ به حکم [[سیدعلی خامنه‌ای|رهبر انقلاب]] به عضویت [[مجمع تشخیص مصلحت نظام]] منصوب شد.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۸/۱۲/۱۳۷۵، ۳.</ref> وی دارای دو فرزند پسر و دو دختر می‌باشد.