۱۴٬۵۸۱
ویرایش
ابرابزار
بدون خلاصۀ ویرایش |
(ابرابزار) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات امامزاده | {{جعبه اطلاعات امامزاده | ||
| عنوان = حضرت زینب‌کبرا(س) | | عنوان = حضرت زینب‌کبرا (س) | ||
| نام = حضرت زینب‌کبرا(س) | | نام = حضرت زینب‌کبرا (س) | ||
| تصویر = | | تصویر = | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| عنوان تصویر = | | عنوان تصویر = | ||
| سرشناسی = | | سرشناسی = | ||
| نقش = بانوی بزرگ [[اهل بیت(ع)]] در قیام [[کربلا]] و الگوی زنان مسلمان | | نقش = بانوی بزرگ [[اهل بیت(ع)]] در قیام [[کربلا]] و الگوی زنان مسلمان | ||
| کنیه = امّ‌الحسن و ام‌کلثوم | | کنیه = امّ‌الحسن و ام‌کلثوم | ||
| زادروز = ۵ جمادی‌الاولی سال ششم هجری | | زادروز = ۵ جمادی‌الاولی سال ششم هجری | ||
| زادگاه = [[مدینه]] | | زادگاه = [[مدینه]] | ||
| درگذشت = ۱۵ رجب سال ۶۲ق | | درگذشت = ۱۵ رجب سال ۶۲ق | ||
| مدفن = [[شام]] | | مدفن = [[شام]] | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
| مادر = [[حضرت فاطمه(س)]] | | مادر = [[حضرت فاطمه(س)]] | ||
| همسر = [[عبدالله‌بن‌جعفر]] پسرعمو | | همسر = [[عبدالله‌بن‌جعفر]] پسرعمو | ||
| فرزندان = چهار پسر و یک دختر/ عون از [[شهیدای کربلا]] | | فرزندان = چهار پسر و یک دختر/ عون از [[شهیدای کربلا]] | ||
| طول عمر = | | طول عمر = | ||
| عرض جغرافیایی= | | عرض جغرافیایی= | ||
| طول جغرافیایی= | | طول جغرافیایی= | ||
}} | }} | ||
'''حضرت زینب‌کبرا(س)'''، بانوی بزرگ [[اهل بیت(ع)]] در [[واقعه کربلا|قیام کربلا]] و الگوی زنان مسلمان | '''حضرت زینب‌کبرا (س)'''، بانوی بزرگ [[اهل بیت(ع)]] در [[واقعه کربلا|قیام کربلا]] و الگوی زنان مسلمان. | ||
== زندگی‌نامه == | |||
زینب (س) سومین فرزند و دختر بزرگ [[امام علی(ع)|امیرالمؤمنین علی (ع)]] و [[حضرت فاطمه(س)|فاطمه زهرا (س)]] است<ref>مفید، الارشاد، ۱/۳۵۴؛ مجلسی، بحار الانوار، ۴۲/۷۴.</ref> و در پنجم جمادی‌الاولی سال ششم هجری در [[مدینه]] زاده شد.<ref>قزوینی، الزینب الکبری من المهد الی اللحد، ۳۱–۳۲.</ref> گفته‌های دیگری نیز دربارهٔ تاریخ ولادت ایشان وجود دارد.<ref>رسولی محلاتی، زینب علیها السلام عقیله بنی‌هاشم، ۱۰؛ شریف قرشی، السیدة زینب علیها السلام رائدة الجهاد فی الاسلام، ۴۳.</ref> به روایتی، [[پیامبر اکرم(ص)]] از جانب خداوند تعالی نام ایشان را زینب نهاد.<ref>جزائری، خصائص الزینبیه، ۴۱–۴۲؛ شریف قرشی، السیدة زینب علیها السلام رائدة الجهاد فی الاسلام، ۴۱–۴۲.</ref> کنیه زینب (س) امّ‌الحسن و ام‌کلثوم است<ref>جزائری، خصائص الزینبیه، ۴۷.</ref> و القاب بسیاری برای ایشان ثبت شده‌است که معروف‌ترین آنها، صدیقه صغری و عقیله بنی‌هاشم است.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۹۵؛ محلاتی، ریاحین الشریعه، ۳/۴۶.</ref> | |||
در | |||
در برخی روایات، از ایشان با عنوان «عالمة غیر معلَّمه»، «فهمة غیر مفهّمه»<ref>طبرسی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، ۲/۳۰۵.</ref> و امین خدا<ref>بحرانی اصفهانی، عوالم العلوم و المعارف و الأحوال، ۱۱/۹۴۸.</ref> یادشده است. برخی از ایشان به زینب «کبری» در برابر زینب «صغری»، دختر دیگر امام‌علی (ع) یاد کرده‌اند.<ref>مفید، الارشاد، ۱/۳۵۴.</ref> | |||
حضرت زینب (س) در پنج یا شش‌سالگی جد خود پیامبر (ص) و مادر خود را از دست داد.<ref>رسولی محلاتی، زینب علیها السلام عقیله بنی‌هاشم، ۱۳.</ref> ایشان با پسرعموی خود، عبدالله‌بن‌جعفر، [[ازدواج]] کرد<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۲/۱۲۵.</ref> و مهریه‌اش مانند مهریه مادرش فاطمه (س) ۴۸۰ درهم بود.<ref>رسولی محلاتی، زینب علیها السلام عقیله بنی‌هاشم، ۱۵.</ref> زینب (س)<ref>محلاتی، ریاحین الشریعه، ۳/۴۹.</ref> و عبدالله‌بن‌جعفر<ref>خلیفةبنخیاط، کتاب الطبقات، ۲۱۳.</ref> در زمان [[حکومت امام علی(ع)|خلافت امیرالمؤمنین علی (ع)]] در [[کوفه]] بودند<ref>مغنیه، یادگار خیمه‌های سوخته، ۶۵.</ref> و پس از [[صلح امام‌حسن(ع)]] به مدینه برگشتند و زینب (س) در سال ۶۰ق همراه [[امام‌حسین(ع)]] به [[مکه]] و سپس به [[عراق]] رفت<ref>محلاتی، ریاحین الشریعه، ۳/۵۸.</ref> و پس از شهادت امام‌حسین (ع) در [[کوفه]]، [[شام]] و بازگشت به مدینه، همراه اسیران بود. | |||
حضرت زینب(س) با وجود کمی سن در زمان پیامبر اکرم(ص) <ref>قزوینی، الزینب الکبری من المهد الی اللحد، | == جایگاه و ویژگی‌ها == | ||
در میان دختران [[ائمه(ع)]]، حضرت زینب (س) جایگاه ویژه‌ای دارد. ایشان جد خود را درک کرده و در شمار صحابه خردسال پیامبر (ص) است،<ref>ابن‌اثیر، اسد الغابه، ۶/۱۳۳.</ref> در میان خانواده پیامبر (ص) نشو و نما کرد و در دامن شریف‌ترین انسان‌ها تربیت شد<ref>شریف قرشی، السیدة زینب علیها السلام رائدة الجهاد فی الاسلام، ۴۰.</ref> و مورخان از او به بانویی عاقل، فرزانه و دارای عظمت یاد کرده‌اند.<ref>ابن‌اثیر، اسد الغابه، ۶/۱۳۳.</ref> ایشان جامع همه مکارم اخلاق و فضایل انسانی بود<ref>شریف قرشی، السیدة زینب علیها السلام رائدة الجهاد فی الاسلام، ۷–۸.</ref> و در واقع پس از فاطمه (س) و خدیجه (س) شریف‌ترین و بزرگ‌ترین زن از زنان اسلام بود<ref>رسولی محلاتی، زینب علیها السلام عقیله بنی‌هاشم، ۹.</ref>؛ چنان‌که [[امام‌سجاد(ع)]] ایشان را بانویی فهیم نامیده‌است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۵/۱۶۴.</ref> آن حضرت در خردمندی و تدبیر به عقیله بنی‌هاشم شهرت یافت و عبدالله‌بن‌عباس از ایشان با این عنوان یاد کرده‌است.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۹۵.</ref> | |||
زینب (س) از کودکی فرزانه بود و در گفتگویی با پدرش دربارهٔ محبت خدا و محبت به فرزند، تفاوت قائل شد و این مسئله سبب افزایش علاقه پدر به وی گردید<ref>نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ۱۵/۲۱۵؛ شریف قرشی، السیدة زینب علیها السلام رائدة الجهاد فی الاسلام، ۴۵.</ref>؛ چنان‌که امام‌سجاد (ع) او را عالمی استادندیده نامید و خدا را بر این نعمت سپاس گفت<ref>طبرسی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، ۲/۳۰۵؛ مجلسی، بحار الانوار، ۴۵/۱۶۴.</ref>؛ زینب (س) باوقار، عفیف و پاکدامن و باحیا،<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۵/۱۱۵؛ جزائری، خصائص الزینبیه، ۴۴–۴۵.</ref> اهل عبادت و [[نافله شب]] بود؛ چنان‌که در شب عاشورا نیز در حال [[عبادت]] و مناجات بود.<ref>بحرانی اصفهانی، عوالم العلوم و المعارف و الأحوال ۱۱/۹۵۴.</ref> از امام‌سجاد (ع) نقل شده‌است زینب (س) در بازگشت از سفر کربلا، همه نمازهای واجب و مستحب را اقامه می‌کرده و در بعضی منازل از شدت گرسنگی و ضعف، نشسته [[نماز]] می‌گزارده‌است<ref>محلاتی، ریاحین الشریعه، ۳/۶۲.</ref>؛ چنان‌که امام‌حسین (ع) از او خواسته‌است در نافله شب ایشان را دعا کند<ref>بحرانی اصفهانی، عوالم العلوم و المعارف و الأحوال ۱۱/۹۵۴؛ محلاتی، ریاحین الشریعه، ۳/۶۲؛ رسولی محلاتی، زینب علیها السلام عقیله بنی‌هاشم، ۲۹.</ref> و نیز گفته شده ایشان در فصاحت و بلاغت چون پدرش علی (ع)<ref>مفید، الامالی، ۳۲۱؛ محلاتی، ریاحین الشریعه، ۳/۳۹.</ref> و مادرش فاطمه (س)<ref>رسولی محلاتی، زینب علیها السلام عقیله بنی‌هاشم، ۲۹.</ref> بود. | |||
خطبه‌های پرمغز و تأثیرگذار آن حضرت، گواه این نکته بود و شنوندگان را به یاد خطبه‌های علی (ع) می‌انداخت.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱/۶۱۳.</ref> ایشان بانویی مدیر و مدبر بود و در جریان هجوم افراد برای غارت خیمه‌ها، در [[عصر عاشورا]] با درایت و دادن زیورآلات و جامه‌های بازماندگان به افراد مهاجم پیش از ورود آنان به خیمه‌ها دست آنان را از رسیدن به حریم زنان و کودکان کوتاه ساخت.<ref>محسن‌زاده، سر نینوا زینب کبری، ۱۵۴–۱۵۵.</ref> | |||
حضرت زینب (س) با وجود کمی سن در زمان پیامبر اکرم (ص)<ref>قزوینی، الزینب الکبری من المهد الی اللحد، ۳۱–۳۲.</ref> در شمار راویان حدیث از آن حضرت بوده‌است؛ چنان‌که روایاتی از ایشان به نقل از پیامبر (ص) دربارهٔ [[فضایل امام علی(ع)|فضایل امیرالمؤمنین علی (ع)]] و شیعیان آن حضرت<ref>طبری امامی، دلائل الامامه، ۶۸.</ref> و نیز روایاتی از علی (ع) در دوره خلافت ایشان ازجمله روایتی دربارهٔ رویدادهای آینده و [[واقعه کربلا]]<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۵/۱۸۳.</ref> نقل شده‌است. همچنین روایاتی از مادر خود فاطمه (س) نقل کرده‌است؛ ازجمله روایتی از پیامبر اکرم (ص) دربارهٔ امامت ائمه (ع) و وجود نُه امام از ذریه سیدالشهدا (ع)<ref>خزاز رازی، کفایة الاثر فی النصّ علی الأئمة الإثنی عشر، ۱۹۳–۱۹۴.</ref>؛ نیز [[خطبه فدک|خطبه معروف فدک]] فاطمه زهرا (س) از طریق زینب (س) نقل شده‌است<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۶/۲۱۱.</ref>؛ همچنین روایاتی به نقل از [[اسما دختر عمیس]] دربارهٔ ویژگی فاطمه (س) نقل کرده‌است.<ref>طبری امامی، دلائل الامامه، ۱۴۸و ۱۵۰.</ref> زینب (س) در جریان حادثه کربلا به سبب بیماری امام‌سجاد (ع) در ظاهر وصی امام‌حسین (ع) بود، و به سبب [[تقیه]]، برخی رهنمودهای امام‌سجاد (ع) به زینب (س) نسبت داده می‌شد.<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ۲۷۲.</ref> | |||
== حضور در واقعه کربلا == | == حضور در واقعه کربلا == | ||
حضرت زینب(س) به آموزش و ترویج [[دین]] اهتمام داشت <ref>مغنیه، یادگار خیمه‌های سوخته، ۶۵.</ref> و در دوره خلافت پدرش امیرالمؤمنین علی(ع) در کوفه برای بانوان درس [[قرآن]] داشت <ref>جزائری، خصائص الزینبیه، | حضرت زینب (س) به آموزش و ترویج [[دین]] اهتمام داشت<ref>مغنیه، یادگار خیمه‌های سوخته، ۶۵.</ref> و در دوره خلافت پدرش امیرالمؤمنین علی (ع) در کوفه برای بانوان درس [[قرآن]] داشت.<ref>جزائری، خصائص الزینبیه، ۶۸–۶۹.</ref> ایشان در میان راه مکه به کربلا در منزل خزیمیه<ref>ابن‌اعثم، الفتوح، ۵/۷۰.</ref> و در سرزمین کربلا به‌ویژه در روزهای [[تاسوعا]] و [[عاشورا]]<ref>مفید، الارشاد، ۲/۹۳–۹۴ و ۱۰۷.</ref> و پس از شهادت [[علی‌اکبر(ع)]]<ref>مفید، الارشاد، ۲/۱۰۷.</ref> و [[علی‌اصغر(ع)]]<ref>ابن‌طاووس، اللهوف علی قتلی الطفوف، ۱۶۸–۱۶۹.</ref> گفت‌وگوهایی با امام‌حسین (ع) داشته‌است.<ref>ابن‌اعثم، الفتوح، ۵/۹۷؛ مفید، الارشاد، ۲/۸۹–۹۰؛ ابن‌طاووس، اللهوف علی قتلی الطفوف، ۱۷۳.</ref> در روز عاشورا افزون بر مراقبت از زنان و کودکان و حفظ جان آنان، از جان امام‌سجاد (ع) هنگام حمله دشمن به خیمه‌ها محافظت کرد<ref>مفید، الارشاد، ۲/۱۱۳؛ مجلسی، بحار الانوار، ۴۵/۶۱ و ۴۶.</ref> و پس از به‌شهادت‌رسیدن سیدالشهدا (ع) و یاران آن حضرت بر آنان [[عزاداری]] کرد و از مظلومیت و سیاه‌کاری‌های امویان نکته‌ها گفت و با شکوه نزد پیامبر (ص) و علی (ع) و فاطمه (س) و [[حمزه]] و معرفی سیدالشهدا (ع) به عنوان ذریه پیامبر (ص) و [[خدیجه(س)]] از فضایل امام‌علی (ع) سخن به میان آورد<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۵/۱۳۲–۱۳۴.</ref> {{ببینید|عاشورا|عزاداری}}. | ||
از سوی دیگر، حضرت زینب(س) در جمع مردم از نهضت سیدالشهدا(ع) و حرکت عاشورا دفاع کرد و در اجتماع مردم کوفه سخن گفت و با استناد به آیات قرآن کریم مبنی بر مجرمیت و عذاب پیمان‌شکنان، کوفیان را بر پیمان‌شکنی و حمایت‌نکردن از سیدالشهدا(ع) و شکستن حریم اهل بیت(ع) نکوهش کرد؛ تا جایی که مردم | از سوی دیگر، حضرت زینب (س) در جمع مردم از نهضت سیدالشهدا (ع) و حرکت عاشورا دفاع کرد و در اجتماع مردم کوفه سخن گفت و با استناد به آیات قرآن کریم مبنی بر مجرمیت و عذاب پیمان‌شکنان، کوفیان را بر پیمان‌شکنی و حمایت‌نکردن از سیدالشهدا (ع) و شکستن حریم اهل بیت (ع) نکوهش کرد؛ تا جایی که مردم متأثر از سخنان وی گریان شدند<ref>ابن‌اعثم، الفتوح، ۵/۱۲۱–۱۲۲؛ امین، اعیان الشیعه، ۱/۶۱۳.</ref>؛ نیز در مجلس [[عبیدالله‌بن‌زیاد]] او را بر کارهای ناروایش سرزنش کرد و او را فاسق و فاجر خواند<ref>مفید، الارشاد، ۲/۱۱۵.</ref> و از خاندان پیامبر (ص) دفاع کرد و آنان را پاک و مطهر و معاندان آنان را فاسق و فاجر خواند و افزود خداوند در [[قیامت]] ظالم و مظلوم را جمع کرده، دربارهٔ آنها قضاوت خواهد کرد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۵/۱۱۶ و ۱۵۴.</ref> همچنین ایشان در [[شام]] برابر سخنان کفرآمیز [[یزیدبن‌معاویه]]، امام‌حسین (ع) و یارانش را [[شهدا|شهید در راه خدا]] خواند و با مقایسه رفتار انسانی جدش پیامبر (س) با اسرای قریش در جریان [[فتح مکه]] و آزادکردن آنها، با رفتار ناشایست امویان درکربلا با اسرای خاندان پیامبر (ص)، [[امویان]] را بر این کار سرزنش کرد.<ref>ابن‌طیفور، بلاغات النساء، ۲۰–۲۳؛ مجلسی، بحار الانوار، ۴۵/۱۵۷–۱۵۸؛</ref> ایشان افزون بر تسلیت خاطر امام‌سجاد (ع)<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۵/۱۷۹.</ref> و پرستاری از ایشان،<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۵/۱.</ref> برابر تهدید به [[قتل]] ایشان از سوی دشمن،<ref>قمی، دمع السجوم، ۳۳۵.</ref> در طول سفر از حریم زنان و کودکان کاروان نیز مراقبت کرد.<ref>طبری، ۵/۴۶۱–۴۶۲؛ مفید، الارشاد، ۲/۱۲۱.</ref> | ||
== دیدگاه امام‌خمینی == | == دیدگاه امام‌خمینی == | ||
امام‌خمینی برای حضرت زینب(س) جایگاهی والا قائل است و از ایشان به دختر علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) و عمه امام‌سجاد(ع) <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۷۱.</ref> و خدمتگزار پدرش امیرالمؤمنین(ع) یاد | امام‌خمینی برای حضرت زینب (س) جایگاهی والا قائل است و از ایشان به دختر علی‌بن‌ابی‌طالب (ع) و عمه امام‌سجاد (ع)<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۷۱.</ref> و خدمتگزار پدرش امیرالمؤمنین (ع) یاد کرده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۲۱.</ref> ایشان زینب (س) را انسانی کامل و خالص و شیفته کسب [[رضای خدا]] و [[شهدا|شهادت در راه خدا]] شمرده‌است و با اشاره به ماجرای بردن [[اسرای اهل بیت(ع)]] به کوفه و سخنان زینب (س) در مجلس ابن‌زیاد<ref>ابن‌اعثم، الفتوح، ۵/۱۲۲.</ref> یادآور شده‌است حضرت زینب (س) با همه این مصایب بزرگ و به شهادت‌رسیدن سیدالشهدا (ع) و بهترین جوانان [[بنی‌هاشم]] و اصحاب او، در برابر زخم زبان‌های ابن‌زیاد در مجلس وی در کوفه سوگند می‌خورد همه این مصایب (از آنجاکه در راه خدا رخ داده‌است) در نظرش زیبا جلوه کرده‌است، و از آنجاکه انگیزه زینب (س) خدایی بود، این مصیبت را برای خداوند تحمل کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۲۰۴.</ref> | ||
امام‌خمینی خاطرنشان | امام‌خمینی خاطرنشان کرده‌است که شهادت سیدالشهدا (ع) و اسارت اهل بیت ایشان، به‌ویژه زینب (س) گرچه در ظاهر به پیروزی یزید انجامید، در واقع شکست وی بود. مبارزه خاندان رسالت با امویان برای حفظ مکتب بود و مکتب نیز باقی ماند و افزون بر آن، با این واقعه آبروی [[بنی‌امیه]] از میان رفت و یزید نتوانست بر مسند قدرت باقی بماند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۱۰۷.</ref> ایشان در بحث از رحمت واسعه خدا، یادآور شده‌است یزید از حضرت سجّاد (ع) از راه [[توبه]] از جنایت‌های خود در [[کربلا]] می‌پرسد و امام‌سجاد (ع) در پاسخ، راه توبه را باز می‌داند و حضرت زینب (س) از امام‌سجاد (ع) دربارهٔ چرایی پذیرش توبه یزید پس از آن همه جنایت می‌پرسد و ایشان پاسخ می‌دهد در صورت بازگشت یزید، خداوند توبه او را خواهد پذیرفت؛ اما او موفق به توبه نخواهد شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۳۱۵ و ۱۴/۴۶۳.</ref> | ||
=== الگوی زنان مسلمان مجاهد === | === الگوی زنان مسلمان مجاهد === | ||
امام‌خمینی، حضرت زینب(س) را الگوی زنان متدین و انقلابی شمرده، ازجمله یادآور | امام‌خمینی، حضرت زینب (س) را الگوی زنان متدین و انقلابی شمرده، ازجمله یادآور شده‌است در زمان [[رژیم پهلوی]] حتی طبقات محروم بانوان ایرانی شرم داشتند با لباس اسلامی در میان مردم آشکار شوند و پس از انقلاب بانوان با الگوگرفتن از فاطمه‌زهرا (س) و زینب (س) از خودنمایی و آرایش فاسد احساس شرم دارند. در نگاه ایشان ائمه معصوم (ع) به مردم درس ایستادگی و مقاومت آموخته‌اند و حضرت زینب (س) با رفتار خود در جریان حادثه کربلا، یزیدبن‌معاویه را تحقیر کرد و [[امام‌سجاد(ع)]] در شام بدون ترس، در حضور یزید حقایق را آشکار ساخت. زنان و مردان انقلابی نیز برابر حکومت‌های ستمکار باید این‌گونه استقامت کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۱۹۷–۱۹۸ و ۱۷/۵۵–۵۶.</ref> | ||
امام‌خمینی با سپاسگزاری از [[رزمندگان اسلام]] در جبهه‌های [[جنگ تحمیلی]] پس از پیروزی‌های شایان توجه در [[آزادسازی خرمشهر| | امام‌خمینی با سپاسگزاری از [[رزمندگان اسلام]] در جبهه‌های [[جنگ تحمیلی]] پس از پیروزی‌های شایان توجه در [[آزادسازی خرمشهر|عملیات پیروز بهار ۱۳۶۱]]،<ref>آزادسازی خرمشهر.</ref> در [[آذر]] همان سال، فداکاری‌ها و خدمات رزمندگان را موجب مباهات پیامبر (ص) و روسفیدی [[امام زمان(ع)]] و موجب عزت و سربلندی اسلام و مردم ایران شمرد و آنان را از یاوران فاطمه‌زهرا (س)، امام‌حسین (ع)، امام‌زمان (ع) و یاوران حضرت زینب (س) خواند و به مردم امید داد خداوند دشمنان آنان را خوار و ذلیل خواهد کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۱۳۶.</ref> ایشان به مناسبت [[دهه فجر]] سال ۱۳۶۵، ضمن نکوداشت شهیدان و رزمندگان و خانواده‌های ایثارگران و رزمندگان که در برابر بمباران‌های دشمن استقامت کردند، مردم مقاوم ایران را ادامه‌دهنده راه سیدالشهدا (ع) و زینب (س) شمرد و یادآور شد ملتی که سالار شهیدان را پیشوا و ایثار و فداکاری را سلاح و [[شهادت]] را سبب جاودانگی خود می‌داند، از کسی نترسیده، جز با خدا با کسی معامله نخواهد کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۱۹۷–۱۹۸.</ref> ایشان در [[وصیت‌نامه]] خود نیز با یادآوری توطئه‌های دشمنان و دوستان نادان، از استقامت زنان و مردان پرشوری سخن به میان آورد که خود را از قید و بند خرافات رها کرده، مانند زینب (ع) از شهادت فرزندانشان در راه اسلام افتخار می‌کنند و آنان که توان جنگ دارند، در آموزش نظامی و آنان که ندارند پشت جبهه به فعالیت مشغول‌اند و به آنان وعده داده اجر و مزدشان نزد خداوند نه تنها برتر از امور مادی، بلکه بالاتر از جنات نعیم خواهد بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۹۷–۳۹۸.</ref> | ||
از سوی دیگر، [[امام‌خمینی]] یادآورشده است که سیدالشهدا(ع) و [[اهل بیت(ع)]] ایشان با قیام خود به مردم فهماندند افراد حاضر در میدان مبارزه و افراد پشت صحنه چگونه باید فعالیت کنند و آنانی که اهل مبارزه مسلحانه هستند؛ چگونه مبارزه کنند و آنانی که پشت جبهه هستند، چطور [[تبلیغ]] کنند و مبارزه جمعیت | از سوی دیگر، [[امام‌خمینی]] یادآورشده است که سیدالشهدا (ع) و [[اهل بیت(ع)]] ایشان با قیام خود به مردم فهماندند افراد حاضر در میدان مبارزه و افراد پشت صحنه چگونه باید فعالیت کنند و آنانی که اهل مبارزه مسلحانه هستند؛ چگونه مبارزه کنند و آنانی که پشت جبهه هستند، چطور [[تبلیغ]] کنند و مبارزه جمعیت اندک با جمعیت بسیار و حکومت مقتدر، چگونه باید صورت بگیرد. آیا در برابر فشارها باید تسلیم گردید و از حرکت بازایستاد یا چنان‌که زینب (س) در برابر [[کفر]] و سخنان کفرآمیز یزید ایستاد و حقایق را بر مردم روشن ساخت، باید ایستادگی کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۵۶.</ref> از نگاه ایشان، زینب (س) الگوی صبر در برابر مصیبت و شهادت نزدیکان نیز بود و مردم انقلابی و شهیدپرور ایران در این مسیر، رهرو حضرت زینب‌اند. ایشان، شجاعت و ازخودگذشتگی خانواده‌های شهدا و ایثارگران را یادآور شجاعت و فداکاری امام‌سجاد (ع) و زینب (س) شمرده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۷۱.</ref> | ||
== رحلت == | == رحلت == | ||
حضرت زینب(س) در ۱۵ رجب سال ۶۲ق، در [[شام]] از دنیا رفت و در آنجا به خاک سپرده شد <ref>شریف | حضرت زینب (س) در ۱۵ رجب سال ۶۲ق، در [[شام]] از دنیا رفت و در آنجا به خاک سپرده شد<ref>شریف قرشی، السیدة زینب علیها السلام رائدة الجهاد فی الاسلام، ۳۲۶–۳۲۷؛ محلاتی، ریاحین الشریعه، ۳/۳۷.</ref> و به گزارشی ایشان در [[مدینه]] درگذشته و دفن شده‌است.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۷/۱۴۰.</ref> ابن‌بطوطه از سیاحان قرن هفتم هجری، از مزار زینب (س) با کنیه ام‌کلثوم در [[دمشق]] گزارش داده‌است.<ref>ابن‌بطوطه، رحله ابن‌بطوطه، ۱/۳۲۳.</ref> برخی مورخان محل دفن ایشان را [[مصر]] دانسته‌اند.<ref>نسابه، السیدة زینب و اخبار الزینبیات، ۱۲۰–۱۲۱.</ref> در مصر در منطقه سیده‌زینب، بارگاهی که به نام مقام سیده‌زینب و مسجد سیده‌زینب خوانده می‌شود، وجود دارد.<ref>کحاله، اعلام النساء فی عالمی العرب و الاسلام، ۲/۹۹؛ رسولی محلاتی، زینب علیها السلام عقیله بنی‌هاشم، ۱۱۳.</ref> دربارهٔ علت هجرت زینب (س) از مدینه ازجمله گفته شده والی مدینه (عمربن‌سعید اشدق) به سبب فعالیت‌های تبلیغی ایشان در مدینه علیه یزید، او را مجبور به ترک مدینه کرد.<ref>نسابه، السیدة زینب و اخبار الزینبیات، ۱۱۵–۱۱۶؛ شریف قرشی، السیدة زینب علیها السلام رائدة الجهاد فی الاسلام، ۳۲۸.</ref> مزار ایشان در منطقه زینبیه دمشق، معروف است و بارها به دست علما و والیان بازسازی شده‌است؛ چنان‌که در ضلع شرقی صحن، به همّت [[سیداحمد فهری زنجانی]] زنجانی نماینده امام‌خمینی در [[سوریه]] ساختمان مصلای زینبیه، ساخته شده‌است.<ref>خامه‌یار، زیارتگاه‌های اهل بیت و اصحاب در سوریه، ۸۹–۹۱.</ref> | ||
حضرت زینب(س) چهار پسر و یک دختر | حضرت زینب (س) چهار پسر و یک دختر داشته‌است<ref>ابن‌اثیر، اسد الغابه، ۶/۱۳۳؛ رسولی محلاتی، زینب علیها السلام عقیله بنی‌هاشم، ۱۱۳–۱۱۴.</ref> و فرزند ایشان عون، در کربلا به [[شهادت]] رسید.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۹۵؛ قمی، دمع السجوم، ۲۷۰–۲۷۱.</ref> | ||
در [[جمهوری اسلامی ایران]]، پنجم جمادی الاولی ۱۴۰۰ق/ ۲ فروردین ۱۳۵۹ش برابر سالروز ولادت زینب(س) به سبب مقام پرستاری ایشان از امام‌سجاد(ع) [[روز پرستار]] نامیده | در [[جمهوری اسلامی ایران]]، پنجم جمادی الاولی ۱۴۰۰ق/ ۲ فروردین ۱۳۵۹ش برابر سالروز ولادت زینب (س) به سبب مقام پرستاری ایشان از امام‌سجاد (ع) [[روز پرستار]] نامیده شده‌است.<ref>پرتال امام‌خمینی، ۲/۳/۱۳۹۸ش.</ref> | ||
==پانویس== | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
==منابع== | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ اول، | * ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق. | ||
* ابن‌اثیر، علی‌بن‌محمد، اسد الغابه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۱ق. | * ابن‌اثیر، علی‌بن‌محمد، اسد الغابه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۱ق. | ||
* ابن‌اعثم کوفی، احمد، الفتوح، تحقیق علی شیری، بیروت دارالاضواء، چاپ اول، ۱۴۱۱ق. | * ابن‌اعثم کوفی، احمد، الفتوح، تحقیق علی شیری، بیروت دارالاضواء، چاپ اول، ۱۴۱۱ق. | ||
* ابن‌بطوطه، | * ابن‌بطوطه، محمدبنعبدالله، رحله ابن‌بطوطه، تحقیق عبدالهادی تازی، الرباط، آکادیمیة المملکة المغربیه، چاپ اول، ۱۴۱۷ق. | ||
* ابن‌طاووس، علی‌بن‌موسی، اللهوف علی قتلی الطفوف، تهران، جهان، چاپ اول، ۱۳۴۸ش. | * ابن‌طاووس، علی‌بن‌موسی، اللهوف علی قتلی الطفوف، تهران، جهان، چاپ اول، ۱۳۴۸ش. | ||
* ابن‌طیفور، احمدابن‌ابی‌طاهر، بلاغات النساء، قم، کتاب‌فروشی بصیرتی، [بی‌تا]. | * ابن‌طیفور، احمدابن‌ابی‌طاهر، بلاغات النساء، قم، کتاب‌فروشی بصیرتی، [بی‌تا]. | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۵: | ||
* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش. | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش. | ||
* امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۴ق. | * امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۴ق. | ||
* بحرانی اصفهانی، عبدالله‌بن‌نورالله، عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال (مستدرک سیدة النساء إلی الإمام‌الجواد)، تحقیق سیدمحمدباقر موحد ابطحی اصفهانی، قم، مؤسسه الامام‌مهدی(عج)، چاپ دوم، ۱۳۸۲ش. | * بحرانی اصفهانی، عبدالله‌بن‌نورالله، عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال (مستدرک سیدة النساء إلی الإمام‌الجواد)، تحقیق سیدمحمدباقر موحد ابطحی اصفهانی، قم، مؤسسه الامام‌مهدی (عج)، چاپ دوم، ۱۳۸۲ش. | ||
* پرتال امام‌خمینی، ۲/۳/۱۳۹۸ش. | * پرتال امام‌خمینی، ۲/۳/۱۳۹۸ش. | ||
* جزائری، سیدنورالدین، خصائص الزینبیه، بیروت، دارالحوراء، چاپ اول، ۱۴۲۵ق. | * جزائری، سیدنورالدین، خصائص الزینبیه، بیروت، دارالحوراء، چاپ اول، ۱۴۲۵ق. | ||
* خامه‌یار، احمد، زیارتگاه‌های اهل بیت و اصحاب در سوریه، مجله وقف میراث جاویدان، شماره | * خامه‌یار، احمد، زیارتگاه‌های اهل بیت و اصحاب در سوریه، مجله وقف میراث جاویدان، شماره ۷۶، خصائص الزینبیه، ۱۳۹۰ش. | ||
* خزاز رازی، علی‌بن‌محمد، کفایة الاثر فی النصّ علی الأئمة الإثنی عشر، تحقیق، سیدعبدالطیف حسینی کوهکمری، قم، بیدار، چاپ اول، ۱۴۰۱ق. | * خزاز رازی، علی‌بن‌محمد، کفایة الاثر فی النصّ علی الأئمة الإثنی عشر، تحقیق، سیدعبدالطیف حسینی کوهکمری، قم، بیدار، چاپ اول، ۱۴۰۱ق. | ||
* | * خلیفةبنخیاط، ابی‌عمرو، کتاب الطبقات، تحقیق سهیل زکار، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۴ق. | ||
* ذهبی، محمدبن‌احمد، سیر اعلام النبلاء، تحقیق شعیب‌الله نووط، بیروت، الرساله، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق. | * ذهبی، محمدبن‌احمد، سیر اعلام النبلاء، تحقیق شعیب‌الله نووط، بیروت، الرساله، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق. | ||
* رسولی محلاتی، سیدهاشم، زینب علیها السلام عقیله بنی‌هاشم، تهران، مشعر، چاپ اول، بی‌تا. | * رسولی محلاتی، سیدهاشم، زینب علیها السلام عقیله بنی‌هاشم، تهران، مشعر، چاپ اول، بی‌تا. | ||
* شریف | * شریف قرشی، باقر، السیدة زینب علیها السلام رائدة الجهاد فی الاسلام، بیروت، مکتبه مؤمن قریش، چاپ اول، ۱۴۲۰ق. | ||
* طبرسی، | * طبرسی، احمدبنعلی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، تحقیق محمدباقر خرسان، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق. | ||
* طبری امامی، محمدبن‌جریر، دلائل الامامه، قم، بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۳ق. | * طبری امامی، محمدبن‌جریر، دلائل الامامه، قم، بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۳ق. | ||
* طبری، محمدبن‌جریر، تاریخ الامم و الملوک، تاریخ الطبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث العربی، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق. | * طبری، محمدبن‌جریر، تاریخ الامم و الملوک، تاریخ الطبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث العربی، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق. | ||
| خط ۸۶: | خط ۹۰: | ||
* قمی، عباس، دمع السجوم، ترجمه کتاب نفس المهموم، ترجمه میرزاابوالحسن اشعری، قم، هجرت، ۱۳۸۱ش. | * قمی، عباس، دمع السجوم، ترجمه کتاب نفس المهموم، ترجمه میرزاابوالحسن اشعری، قم، هجرت، ۱۳۸۱ش. | ||
* کحاله، عمر رضا، اعلام النساء فی عالمی العرب و الاسلام، بیروت، الرساله، ۱۴۰۴ق. | * کحاله، عمر رضا، اعلام النساء فی عالمی العرب و الاسلام، بیروت، الرساله، ۱۴۰۴ق. | ||
* مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق. | * مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار (ع)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق. | ||
* محسن‌زاده، محمدعلی، سر نینوا زینب کبری، تهران، مشعر، چاپ اول، ۱۳۸۷ش. | * محسن‌زاده، محمدعلی، سر نینوا زینب کبری، تهران، مشعر، چاپ اول، ۱۳۸۷ش. | ||
* محلاتی، ذبیح‌الله، ریاحین الشریعه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۶۹ق. | * محلاتی، ذبیح‌الله، ریاحین الشریعه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۶۹ق. | ||
* مسعودی، علی‌بن‌حسین، اثبات الوصیه، قم، انصاریان، چاپ سوم، ۱۳۸۴ش. | * مسعودی، علی‌بن‌حسین، اثبات الوصیه، قم، انصاریان، چاپ سوم، ۱۳۸۴ش. | ||
* مغنیه، محمدجواد، یادگار خیمه‌های سوخته، ترجمه مع بطلة کربلاء، ترجمه و نگارش علیرضا رجالی تهرانی، تهران، دارالصادقین، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش. | * مغنیه، محمدجواد، یادگار خیمه‌های سوخته، ترجمه مع بطلة کربلاء، ترجمه و نگارش علیرضا رجالی تهرانی، تهران، دارالصادقین، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش. | ||
* مفید، محمدبن‌محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، تحقیق مؤسسه آل‌البیت(ع)، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق. | * مفید، محمدبن‌محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، تحقیق مؤسسه آل‌البیت (ع)، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق. | ||
* مفید، محمدبن‌محمد، الامالی، تحقیق حسین استادولی و علی‌اکبر غفاری، قم، کنگره جهانی شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق. | * مفید، محمدبن‌محمد، الامالی، تحقیق حسین استادولی و علی‌اکبر غفاری، قم، کنگره جهانی شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق. | ||
* نسابه، عبیدلی، یحیی‌بن‌حسن، السیدة زینب و اخبار الزینبیات، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۱ق. | * نسابه، عبیدلی، یحیی‌بن‌حسن، السیدة زینب و اخبار الزینبیات، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۱ق. | ||
* نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۸ق. | * نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل‌البیت (ع)، چاپ اول، ۱۴۰۸ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==پیوند به بیرون== | |||
سیدعباس رضوی، [https://books.khomeini.ir/books/10006/82/ حضرت زینب‌کبرا(س)]، دانشنامه امام‌خمینی، ج۶، | == پیوند به بیرون == | ||
سیدعباس رضوی، [https://books.khomeini.ir/books/10006/82/ حضرت زینب‌کبرا(س)]، دانشنامه امام‌خمینی، ج۶، ص۸۲–۸۶. | |||
[[رده:مقاله‌های ارزیابی‌شده]] | [[رده:مقاله‌های ارزیابی‌شده]] | ||
[[رده:مقاله‌های جلد ششم دانشنامه]] | [[رده:مقاله‌های جلد ششم دانشنامه]] | ||
[[رده:مقاله‌های نیازمند تصویر]] | |||
[[رده:مقاله‌های نیازمند جعبه اطلاعات]] | |||