رساله نوین: تفاوت میان نسخه‌ها

| تصویر = رساله-نوین-جلد-1.jpg

| مترجم =عبدالکریم بی‏‌آزار شیرازی

| تاریخ نگارش =  

رساله نوین کتابی دربرگیرنده بخشی از فتواها و دیدگاه‌های امام‌خمینی در [[تحریر الوسیله]] است که عبدالکریم بی‏آزار شیرازی آن را ترجمه، تدوین و تنظیم کرده است. وی یکی از شاگردان امام‌خمینی در [[حوزه علمیه قم]] و [[حوزه علمیه نجف|نجف]] است و در درس‌ مسائل مستحدثه که به صورت خصوصی در خانه امام‌خمینی در [[قم]] برگزار می‌شد، شرکت می‌کرد. نسخه نوشته‌شده وی از جلسات درس، در همان زمان در نجف به عربی برگردانده و منتشر شد. پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی ایران]]، زمینه‌ای فراهم شد تا وی رساله‌ای تدوین کند که افزون بر مسائل مستحدثه، ابواب دیگر فقه را نیز شامل شود؛ وی رساله نوین را با شیوه و چینشی نو، برای پاسخگویی به پرسش‌های جامعه و جوانان در بخش [[فروع دین]] آماده و منتشر کرده است.<ref>بی‌آزار شیرازی، کیهان فرهنگی، ۸ ـ ۹.</ref>

کتاب رساله نوین در چهار جلد با عنوان‌های خاص «عبادت و خودسازی»، «مسائل اقتصادی»، «مسائل خانواده» و «مسائل سیاسی و حقوقی» نوشته شده است. در هر جلد متناسب با عنوان، مسائل فقهی مرتبط، جمع‌آوری شده است و نویسنده غالباً در آغاز هر بحث، سخن از امام‌خمینی، مستند به یکی از کتاب‌های فقهی و عمدتاً تحریر‌ الوسیله انتخاب کرده، متناسب با آن به [[آیات]] و [[روایات]] مرتبط استناد کرده، به شرح مختصر آنها پرداخته است.<ref>بی‌آزار شیرازی، رساله نوین، ۱/۸۲، ۸۶، ۹۵ و ۹۸.</ref> گاه نیز بحث با آیه‏‌ای از [[قرآن]] و توضیحی علمی درباره آن آغاز شده<ref>بی‏آزار شیرازی، رساله نوین، ۲/۱۶۷ و ۳/۱۳۹</ref> و در ادامه دیدگاه‌های فقهی امام‌خمینی در یک یا چند جدول به صورت نموداری آورده شده است.<ref>بی‌آزار شیرازی، رساله نوین، ۱/۱۰۸ ـ ۱۱۳.</ref>

جلد اول این رساله دربرگیرنده دو مقدمه درباره [[اصول اعتقادی]] و تاریخچه [[فقه]] و [[اجتهاد]]، و مباحث احکام است. مباحث احکام ذیل عنوان «فروع یا برنامه‏‌های عملی» آمده است که طبق ترتیب ابواب فقهی مرسوم، بخش نخست با پاک‌کننده‏‌ها، از قبیل آب، زمین و آفتاب شروع می‌شود و با احکام مربوط به طهارت [[بانوان]] پایان می‌پذیرد.<ref>بی‌آزار شیرازی، رساله نوین، ۱/۱۵ ـ ۶۶.</ref> بخش دوم که به [[نماز]] اختصاص دارد، با فصلی ذیل عنوان «اهمیت نماز» آغاز می‌شود و با تبیین اقسام نماز شامل [[نماز جماعت|نمازهای جماعت]]، [[نماز جمعه|جمعه]] و... پایان می‌پذیرد.<ref>بی‌آزار شیرازی، رساله نوین، ۱/۱۱۶ ـ ۱۷۵.</ref> بخش سوم درباره [[روزه]] و ماه رمضان است که شامل اهمیت روزه، احکام و انواع آن، قضای روزه رمضان، و [[نماز مسافر|نماز]] و [[روزه مسافر]] در شهرهای بزرگ است.<ref>بی‌آزار شیرازی، رساله نوین، ۱/۱۷۸ ـ ۲۰۷.</ref> کتاب در بخش چهارم و پنجم، به موضوع «حج» می‏پردازد که شامل مطالبی با عناوین محتوای اجتماعی، سیاسی، انسانی و معنوی [[حج]]، شرایط وجوب حج، انواع حج (عمره و حج تمتع) و اعمال آنها و احکام مربوط به هر یک می‌باشد.<ref>بی‌آزار شیرازی، رساله نوین، ۱/۲۰۹ ـ ۲۷۰.</ref>

جلد دوم این مجموعه دربرگیرنده دو مقدمه درباره تاریخچه‌‏ای از [[اقتصاد اسلامی]] و نظام اقتصاد اسلامی، و پنج بخش است. بخش اول با عنوان «اقتصاد سیاسی» در صدد بررسی مباحث مالیات، [[زکات]]، قانون بیست درصد (خمس)، [[انفال]]، [[بیمه]] و [[بانک]] است. بخش دوم با عنوان «اقتصاد مردمی»، شامل مبحث «تعدیل ثروت جامعه» و «حفاظت از اموال جامعه» است.<ref>بی‌آزار شیرازی، رساله نوین، ۲/۲۱ ـ ۱۷۵.</ref> بخش سوم درباره «اقتصاد کشاورزی» است و به مسائلی درباره زمین بایر، شرکت، تقسیم و تفکیک، [[شفعه]]، [[مضاربه]]، [[مساقات]]، [[اجاره]] و [[سرقفلی]]، استخدام، [[جعاله]] و احکام آنها می‏‏پردازد.<ref>بی‌آزار شیرازی، رساله نوین، ۲/۱۷۵ ـ ۲۱۵.</ref> در بخش چهارم، با عنوان «اقتصاد بازرگانی»، [[بیع]] و معاملات، [[صلح]]، [[ودیعه]]، [[وام]]، [[قرض‌الحسنه]]، [[رهن]]، [[مضاربه]]، [[ربا]]، [[بلیت‌های بخت‏‌آزمایی]] و احکام آنها آمده است.<ref>بی‌آزار شیرازی، رساله نوین، ۲/۲۱۵ ـ ۲۶۷.</ref> بخش پنجم به «اقتصاد صنعتی» می‌پردازد و در فصولی با عناوین ارزش، ارزش اضافی، ابزار تولید، حقوق کارگر، وظایف کارگر، مالکیت و حدود آن و قانون لاضرر، به توضیح و تبیین آنها می‌پردازد.<ref>بی‌آزار شیرازی، رساله نوین، ۲/۲۶۹ ـ ۳۰۴.</ref>

جلد سوم دربرگیرنده دو مقدمه درباره مظلومیت [[زن]] در طول [[تاریخ]]، [[خانواده]] در [[جامعه اسلامی]] و هفت بخش با عناوین «تشکیل خانواده»، «حقوق خانواده»، «تغذیه و بهداشت»، «تفریح و سرگرمی‌های حلال و حرام»، «طلاق»، «مرگ» و «ارث» است.<ref>بی‌آزار شیرازی، رساله نوین، ۳/۱۵ ـ ۲۷۹.</ref>

جلد چهارم دربرگیرنده دو مقدمه در تاریخچه سیاسی اسلام، اصول فلسفه سیاسی اسلام و دو قسمت با عنوان کشورداری و مسائل حقوقی است که هر کدام به چندین بخش و فصل تقسیم می‌شوند (۴/۱۹ ـ ۱۷۶). «حکومت قانون»، «حکومت مردم»، «خدمتگزاران» و «حقوق جزایی»، عناوین فصل‌های بخش دوم‌اند.<ref>بی‌آزار شیرازی، رساله نوین، ۴/۱۱۹ ـ ۳۱۹.</ref>

از ویژگی‌های این اثر می‌توان به روش دسته‌بندی مباحث، طرح مسائل به صورت نموداری، جدول‏‌بندی مطالب به شیوه‏ای جدید، برخورداری کتاب از تصاویر پرشمار و گاه رنگی و ترجمه روان اشاره کرد. البته به تصریح خود تدوین‌کننده، کار ترجمه متون فقهی حساسیت خاصی دارد؛ لذا ادعایی بر بی‌نقص‌بودن اثر نشده است.<ref>بی‌آزار شیرازی، رساله نوین، ۱/۱۲.</ref>

چند سال پس از انتشار رساله نوین نویسنده چهار رساله دیگر به آنها افزود که در روش اندکی با چهار رساله پیشین فرق دارند و در آنها افزون بر استفاده از تحریر الوسیله از دیگر آثار و دیدگاه‌های امام‌خمینی نیز استفاده شده است و به محتوای مسائل فقهی بیشتر از بیان [[احکام فقهی]] پرداخته شده است. رساله اول با نام «رساله نوین فقهی تربیتی»، درباره مسائلی چون تصعید (کنترل هیجان‌های غریزی و [[هدایت]] آنها به سمت اهداف عالی انسانی)، تداعی (عنوان اصلی در روان‌شناسی رشد به معنای تسلسل افکار و خواطر انسانی) و فضای تربیتی بحث می‏کند. عنوان سه جلد دیگر «رساله نوین فقهی پزشکی» است و نخست به مسائلی مربوط به بهداشت بدن و روان، آب و [[محیط زیست]] و اماکن عمومی پرداخته است و سپس به مسائل درمانی همچون درمان با امساک و پرهیز، درمان با آب، روان‌درمانی و دعادرمانی و در جلد پایانی به تشریح طب روحانی یا بهداشت روانی می‌پردازد.

بازبینی و تطبیق مسائل فقهی این اثر با فتاوای امام‌خمینی در تحریر الوسیله، در چاپ اول توسط [[محمد فاضل لنکرانی]] انجام شده،<ref>بی‌آزار شیرازی، رساله نوین، ۱/۵.</ref> سپس در چاپ‌های بعد [[سیدهاشم رسولی محلاتی]] به بررسی مجدد و تحقیق درباره برخی اغلاط چاپی و غیر چاپی آن پرداخته، از دفتر امام‌خمینی برای چاپ آن اجازه گرفته است.<ref>بی‌آزار شیرازی، رساله نوین، شناسنامه کتاب.</ref> این کتاب در سال ۱۳۵۹ به دست مؤسسه «انجام کتاب» و در سال ۱۳۷۳ به دست «دفتر نشر فرهنگ اسلامی»، در قطع وزیری چاپ و منتشر شده است. استقبال از این اثر فراوان بوده است؛ به گونه‏‌ای که شمارگان چاپ اول تا بیست‌وپنجم آن ۲۵۲ هزار نسخه شده است.

==پانویس==

==منابع==

[[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]]

[[رده:مقاله‌های جلد پنجم دانشنامه]]