سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۰: خط ۴۰:


== فعالیت‌های سیاسی ==
== فعالیت‌های سیاسی ==
قاضی در شانزده‌سالگی در جریان [[قیام مردم تبریز]] به رهبری علما، علیه [[استبداد]] و دین‌ستیزی [[رضاشاه پهلوی]]، همراه پدر خود به مدت دو ماه به [[تهران]] و سپس به مدت یک سال به [[مشهد]] تبعید شد. در این فاصله خانه آنان در تبریز خراب و به خیابان تبدیل شد.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۹۷–۹۸؛ نجفی، مروری بر، ۱۳، ۲۷–۲۸؛ قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۴.</ref> او در دوره [[محمدرضا پهلوی]] نیز از سال ۱۳۴۱ با صدور اعلامیه اعتراضی نسبت به تصویب [[نامه انجمن‌های ایالتی و ولایتی]] مبارزات خود را آغاز کرد<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۳/۲۴ و ۴۷.</ref> و با انتشار اعلامیه با جمعی از علمای تبریز اعتراض خود را به فساد و تباهی در مسائل فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ایران نشان داد؛<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۳/۱۰۰–۱۰۳.</ref> همچنین با تحریم همه‌پرسیِ فرمایشی پهلوی و مخالفت علنی با [[لوایح شش‌گانه انقلاب سفید]] در سال ۱۳۴۲ در سخنرانی شدیدی از [[رژیم پهلوی]] خواست تا امام‌خمینی را آزاد کند.<ref>نجفی، مروری بر، ۱۳.</ref> او در سیزدهم آذر ۱۳۴۲ به دستور [[ساواک|سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] (ساواک) بازداشت و به [[زندان قزل قلعه تهران]] منتقل شد<ref>قاضی طباطبایی، سیدمحمدتقی، مصاحبه، ۸۸–۸۹.</ref> و پس از حدود دو ماه به شرط خارج‌نشدن از حوزه قضایی تهران آزاد شد و تا آخر سال ۱۳۴۲ تحت نظر بود.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۱۹۳–۱۹۷.</ref> امام‌خمینی ضمن تشکر از نامه محبت‌آمیز او، از آزادی وی از زندان رژیم پهلوی اظهار خرسندی کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۵۳۲.</ref>
قاضی در شانزده‌سالگی در جریان [[قیام مردم تبریز]] به رهبری علما، علیه [[استبداد]] و دین‌ستیزی [[رضاشاه پهلوی]]، همراه پدر خود به مدت دو ماه به [[تهران]] و سپس به مدت یک سال به [[مشهد]] تبعید شد. در این فاصله خانه آنان در تبریز خراب و به خیابان تبدیل شد.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۹۷–۹۸؛ نجفی، مروری بر زندگینامه شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۱۳، ۲۷–۲۸؛ قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۴.</ref> او در دوره [[محمدرضا پهلوی]] نیز از سال ۱۳۴۱ با صدور اعلامیه اعتراضی نسبت به تصویب [[نامه انجمن‌های ایالتی و ولایتی]] مبارزات خود را آغاز کرد<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۳/۲۴ و ۴۷.</ref> و با انتشار اعلامیه با جمعی از علمای تبریز اعتراض خود را به فساد و تباهی در مسائل فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ایران نشان داد؛<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۳/۱۰۰–۱۰۳.</ref> همچنین با تحریم همه‌پرسیِ فرمایشی پهلوی و مخالفت علنی با [[لوایح شش‌گانه انقلاب سفید]] در سال ۱۳۴۲ در سخنرانی شدیدی از [[رژیم پهلوی]] خواست تا امام‌خمینی را آزاد کند.<ref>نجفی، مروری بر زندگینامه شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۱۳.</ref> او در سیزدهم آذر ۱۳۴۲ به دستور [[ساواک|سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] (ساواک) بازداشت و به [[زندان قزل قلعه تهران]] منتقل شد<ref>قاضی طباطبایی، سیدمحمدتقی، مصاحبه، ۸۸–۸۹.</ref> و پس از حدود دو ماه به شرط خارج‌نشدن از حوزه قضایی تهران آزاد شد و تا آخر سال ۱۳۴۲ تحت نظر بود.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۱۹۳–۱۹۷.</ref> امام‌خمینی ضمن تشکر از نامه محبت‌آمیز او، از آزادی وی از زندان رژیم پهلوی اظهار خرسندی کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۵۳۲.</ref>


قاضی پس از آزادی از زندان، مدتی در خانه یکی از بستگان خود در تهران زیر نظر بود؛ سپس به قم رفت و در [[هجدهم فروردین ۱۳۴۳]] با امام‌خمینی دیدار کرد.<ref>نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۰.</ref> شهربانی قم در ۲۹/۱/۴۳ ضمن گزارش این دیدار، یادآور شده‌است از جریان دیدار عکسی تهیه شده که در تبریز پخش شده‌است<ref>مؤسسه تنظیم، امام در آینه اسناد، ۱/۳۱۸.</ref> و رئیس شهربانی [[آذربایجان شرقی]] در نامه‌ای به شهربانی کل کشور این عکس را فرستاده‌است.<ref>مؤسسه تنظیم، امام در آینه اسناد، ۱/۳۱۹.</ref> با وجود اینکه ساواک او را زیر نظر داشت، وی بدون اعتنا به حساسیت این سازمان، به مشهد سفر کرد و سپس به تبریز رفت. مردم گروه‌گروه به دیدار او می‌رفتند و نیروهای رژیم پهلوی دوباره او را شبانه و با خشونت بازداشت و به تهران منتقل کردند؛<ref>الهی طباطبایی، مصاحبه، ۱۱۷؛ قاضی طباطبایی، سیدمحمدتقی، مصاحبه، ۸۹.</ref> اما پس از مدتی کوتاه دچار حمله قلبی شد و در چهارم تیر ۱۳۴۳ آزاد شد. قاضی با وجود بیماری به تبریز بازگشت و از افشاگری علیه رژیم پهلوی دست برنداشت و بار دیگر در پایان مرداد همین سال بازداشت شد؛ ولی به دلیل کسالت در بیمارستان مهر تهران بستری شد.<ref>نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۰.</ref>
قاضی پس از آزادی از زندان، مدتی در خانه یکی از بستگان خود در تهران زیر نظر بود؛ سپس به قم رفت و در [[هجدهم فروردین ۱۳۴۳]] با امام‌خمینی دیدار کرد.<ref>نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۰.</ref> شهربانی قم در ۲۹/۱/۴۳ ضمن گزارش این دیدار، یادآور شده‌است از جریان دیدار عکسی تهیه شده که در تبریز پخش شده‌است<ref>مؤسسه تنظیم، امام در آینه اسناد، ۱/۳۱۸.</ref> و رئیس شهربانی [[آذربایجان شرقی]] در نامه‌ای به شهربانی کل کشور این عکس را فرستاده‌است.<ref>مؤسسه تنظیم، امام در آینه اسناد، ۱/۳۱۹.</ref> با وجود اینکه ساواک او را زیر نظر داشت، وی بدون اعتنا به حساسیت این سازمان، به مشهد سفر کرد و سپس به تبریز رفت. مردم گروه‌گروه به دیدار او می‌رفتند و نیروهای رژیم پهلوی دوباره او را شبانه و با خشونت بازداشت و به تهران منتقل کردند؛<ref>الهی طباطبایی، مصاحبه، ۱۱۷؛ قاضی طباطبایی، سیدمحمدتقی، مصاحبه، ۸۹.</ref> اما پس از مدتی کوتاه دچار حمله قلبی شد و در چهارم تیر ۱۳۴۳ آزاد شد. قاضی با وجود بیماری به تبریز بازگشت و از افشاگری علیه رژیم پهلوی دست برنداشت و بار دیگر در پایان مرداد همین سال بازداشت شد؛ ولی به دلیل کسالت در بیمارستان مهر تهران بستری شد.<ref>نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۰.</ref>


== ارتباط با امام خمینی ==
== ارتباط با امام خمینی ==
امام‌خمینی در این مقطع، طی پیامی به قاضی، بازگشت ایشان به تبریز را تبریک گفته و دوام برکات و موفقیت او را در اعلای کلمه حق و از بین‌بردن باطل از خداوند تعالی خواستار شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۵۳۷.</ref> در پی زندانی‌شدن دوباره وی، چند تن از [[مراجع تقلید]] ازجمله [[سیدابوالقاسم خویی]]، [[سیدمحمدهادی میلانی]]<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۱/۲۲۰، ۲۲۳ و ۲۳۳.</ref> و [[سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی]]<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۱/۲۴۱ و ۲۵۷–۲۵۸.</ref> اعلامیه اعتراضی صادر کردند. امام‌خمینی نیز در نامه به سیدمحمدهادی میلانی و سخنرانی مشهور اعتراض به [[کاپیتولاسیون]]، به دستگیری قاضی اعتراض کرده‌است<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۳۲۷ و ۴۲۱.</ref> و در پی بستری شدن قاضی، طی تلگرافی خطاب به وی، تأثر خود را از این وضع اعلام و رفع بیماری او را از درگاه خداوند خواستار شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۳۶۹.</ref> در یازدهم آذر ۱۳۴۳ رژیم پهلوی قاضی را از بیمارستان مهر تهران به عراق تبعید کرد و مدت هشت ماه در تبعید ماند.<ref>نجفی، مروری بر، ۱۴؛ قاضی طباطبایی، سیدمحمدتقی، مصاحبه، ۸۸–۸۹.</ref> و پس از رهایی در ۲۵/۴/۱۳۴۴ به تبریز بازگشت.<ref>نجفی، مروری بر، ۱۴.</ref>
امام‌خمینی در این مقطع، طی پیامی به قاضی، بازگشت ایشان به تبریز را تبریک گفته و دوام برکات و موفقیت او را در اعلای کلمه حق و از بین‌بردن باطل از خداوند تعالی خواستار شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۵۳۷.</ref> در پی زندانی‌شدن دوباره وی، چند تن از [[مراجع تقلید]] ازجمله [[سیدابوالقاسم خویی]]، [[سیدمحمدهادی میلانی]]<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۱/۲۲۰، ۲۲۳ و ۲۳۳.</ref> و [[سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی]]<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۱/۲۴۱ و ۲۵۷–۲۵۸.</ref> اعلامیه اعتراضی صادر کردند. امام‌خمینی نیز در نامه به سیدمحمدهادی میلانی و سخنرانی مشهور اعتراض به [[کاپیتولاسیون]]، به دستگیری قاضی اعتراض کرده‌است<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۳۲۷ و ۴۲۱.</ref> و در پی بستری شدن قاضی، طی تلگرافی خطاب به وی، تأثر خود را از این وضع اعلام و رفع بیماری او را از درگاه خداوند خواستار شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۳۶۹.</ref> در یازدهم آذر ۱۳۴۳ رژیم پهلوی قاضی را از بیمارستان مهر تهران به عراق تبعید کرد و مدت هشت ماه در تبعید ماند.<ref>نجفی، مروری بر زندگینامه شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۱۴؛ قاضی طباطبایی، سیدمحمدتقی، مصاحبه، ۸۸–۸۹.</ref> و پس از رهایی در ۲۵/۴/۱۳۴۴ به تبریز بازگشت.<ref>نجفی، مروری بر زندگینامه شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۱۴.</ref>


زمانی که امام‌خمینی از [[تبعیدگاه ترکیه]] به عراق هجرت کرد، قاضی طباطبایی در نامه‌ای، ورود ایشان به نجف اشرف را تبریک گفت.<ref>نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۰.)‏</ref> ایشان نیز در نامه‌ای به وی از او تشکر کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۵۵۲.</ref> وی در سال ۱۳۴۵ از پذیرفتن قرآن محمدرضا پهلوی سر باز زد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۵۵۲.</ref> و در اردیبهشت ۱۳۴۶ پس از انجام [[فریضه حج]] وارد عراق شد و با امام‌خمینی دیدارکرد.<ref>نجفی، مروری بر، ۱۴؛ قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۲۰۹.</ref> موضع‌گیری پیاپی او علیه رژیم پهلوی موجب تبعید وی به شهر بافت کرمان از سال ۱۳۴۷ شد و این تبعید تا تابستان ۱۳۴۸ ادامه یافت و سپس به دنبال آن، به زنجان تبعید شد.<ref>نجفی، مروری بر، ۱۴.</ref> در ۱/۹/۱۳۴۸ [[سیداحمد خوانساری]] از مراجع تقلید وقت در نامه‌ای به رئیس ساواک، خواستار رفع ممنوعیت از وی و و برگشت او به تبریز شد.<ref>قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۳۴۸–۳۵۰.</ref> قاضی پس از چهار ماه در ۶/۹/۱۳۴۸ آزاد شد و به تبریز بازگشت. اسناد ساواک از مراقبت تمامی اعمال و رفتار قاضی خبر داده‌است؛<ref>قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۳۵۳.</ref> چنان‌که به استناد نامه قاضی طباطبایی به [[سیدمرتضی پسندیده]] برادر امام‌خمینی دربارهٔ تداوم خط مبارزاتی امام‌خمینی، وی را عامل و مبلّغ ایشان شمرده‌است.<ref>قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۴۴۱–۴۴۴.</ref>
زمانی که امام‌خمینی از [[تبعیدگاه ترکیه]] به عراق هجرت کرد، قاضی طباطبایی در نامه‌ای، ورود ایشان به نجف اشرف را تبریک گفت.<ref>نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۰.)‏</ref> ایشان نیز در نامه‌ای به وی از او تشکر کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۵۵۲.</ref> وی در سال ۱۳۴۵ از پذیرفتن قرآن محمدرضا پهلوی سر باز زد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۵۵۲.</ref> و در اردیبهشت ۱۳۴۶ پس از انجام [[فریضه حج]] وارد عراق شد و با امام‌خمینی دیدارکرد.<ref>نجفی، مروری بر زندگینامه شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۱۴؛ قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۲۰۹.</ref> موضع‌گیری پیاپی او علیه رژیم پهلوی موجب تبعید وی به شهر بافت کرمان از سال ۱۳۴۷ شد و این تبعید تا تابستان ۱۳۴۸ ادامه یافت و سپس به دنبال آن، به زنجان تبعید شد.<ref>نجفی، مروری بر زندگینامه شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۱۴.</ref> در ۱/۹/۱۳۴۸ [[سیداحمد خوانساری]] از مراجع تقلید وقت در نامه‌ای به رئیس ساواک، خواستار رفع ممنوعیت از وی و و برگشت او به تبریز شد.<ref>قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۳۴۸–۳۵۰.</ref> قاضی پس از چهار ماه در ۶/۹/۱۳۴۸ آزاد شد و به تبریز بازگشت. اسناد ساواک از مراقبت تمامی اعمال و رفتار قاضی خبر داده‌است؛<ref>قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۳۵۳.</ref> چنان‌که به استناد نامه قاضی طباطبایی به [[سیدمرتضی پسندیده]] برادر امام‌خمینی دربارهٔ تداوم خط مبارزاتی امام‌خمینی، وی را عامل و مبلّغ ایشان شمرده‌است.<ref>قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۴۴۱–۴۴۴.</ref>


قاضی طباطبایی افزون بر هماهنگی با نمایندگان امام‌خمینی، از طریق همسر خود در سازماندهی [[زن|زنان]] در اعتراض علیه رژیم پهلوی، فعال بود و [[ساواک]] نیز به آن اشاره کرده‌است؛<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۳۱۲–۳۱۵.</ref> چنان‌که در سال ۱۳۴۹ از تبلیغ وی دربارهٔ [[مرجعیت امام‌خمینی]] پس از درگذشت [[سیدمحسن حکیم]] خبر داده‌است.<ref>قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۳۶۶–۳۶۷؛ نجفی، آذربایجان به روایت اسناد، ۱۸۵–۱۸۶.</ref> وی به مناسبت درگذشت ناگهانی و مشکوک [[سیدمصطفی خمینی]]، فرزند ارشد امام‌خمینی، تسلیت‌نامه‌ای خدمت ایشان فرستاد و ایشان در پاسخ نامه وی، آن را ناشی از عواطف کریمه قاضی دانست و از او خواست که از دیگر دوستان و آشنایان نیز از جانب ایشان تشکر کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۶۲۷.</ref>
قاضی طباطبایی افزون بر هماهنگی با نمایندگان امام‌خمینی، از طریق همسر خود در سازماندهی [[زن|زنان]] در اعتراض علیه رژیم پهلوی، فعال بود و [[ساواک]] نیز به آن اشاره کرده‌است؛<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۳۱۲–۳۱۵.</ref> چنان‌که در سال ۱۳۴۹ از تبلیغ وی دربارهٔ [[مرجعیت امام‌خمینی]] پس از درگذشت [[سیدمحسن حکیم]] خبر داده‌است.<ref>قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۳۶۶–۳۶۷؛ نجفی، آذربایجان به روایت اسناد، ۱۸۵–۱۸۶.</ref> وی به مناسبت درگذشت ناگهانی و مشکوک [[سیدمصطفی خمینی]]، فرزند ارشد امام‌خمینی، تسلیت‌نامه‌ای خدمت ایشان فرستاد و ایشان در پاسخ نامه وی، آن را ناشی از عواطف کریمه قاضی دانست و از او خواست که از دیگر دوستان و آشنایان نیز از جانب ایشان تشکر کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۶۲۷.</ref>


قاضی طباطبایی در پی انتشار [[مقاله توهین‌آمیز روزنامه اطلاعات]] در [[هفدهم دی ۱۳۵۶]]، [[نماز جماعت]] خود را به نشانه اعتراض تعطیل و در سخنرانی‌های خود این اقدام را محکوم کرد<ref>نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۱.</ref> و در پی [[حادثه نوزده دی قم]]، وی با سخنرانی در [[تاسوعا]] و [[عاشورا|عاشورای]] سال ۱۳۵۶ دور تازه‌ای از فعالیت‌های خود را آغاز کرد و در [[قیام ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ تبریز]] که به مناسبت اربعین شهدای نوزده دی قم صورت گرفت، با دستور بستن بازار تبریز، نقش اعتراضی مؤثّری ایفا کرد.<ref>نجفی، مروری بر، ۱۴.</ref> امام‌خمینی به مناسبت این قیام، پیام مفصلی صادر کرد و از مبارزات تاریخی مردم تبریز قدردانی و با خانواده شهدای حادثه نوزدهم دی ابراز همدردی و از رژیم پهلوی به‌شدت انتقاد کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۳۵۳–۳۵۵.</ref> همچنین دیگر مراجع دربارهٔ حادثه ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ تبریز اعلامیه صادر و از تلاش صادقانه قاضی طباطبایی قدردانی و حمایت کردند.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، تهران، ۱/۴۲۹–۴۳۴.</ref> قاضی در این حوادث ارتباط مستقیم با امام‌خمینی داشت و به همین دلیل در سازماندهی انقلابیان تبریز بسیار موفق عمل می‌کرد.<ref>ارسلانی، مصاحبه، ۲۰–۲۱.</ref> او در ۲۷/۳/۱۳۵۷ به مناسبت کشته‌شدن جمعی از دانشجویان دانشگاه تبریز به دست نیروهای رژیم، اعلامیه صادر کرد و از خطیبان و سخنوران برجسته، برای سخنرانی در مسجد شعبان، به هدف گسترش مبارزات دعوت کرد.<ref>ارسلانی، مصاحبه، ۱۴–۱۵.</ref>
قاضی طباطبایی در پی انتشار [[مقاله توهین‌آمیز روزنامه اطلاعات]] در [[هفدهم دی ۱۳۵۶]]، [[نماز جماعت]] خود را به نشانه اعتراض تعطیل و در سخنرانی‌های خود این اقدام را محکوم کرد<ref>نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۱.</ref> و در پی [[حادثه نوزده دی قم]]، وی با سخنرانی در [[تاسوعا]] و [[عاشورا|عاشورای]] سال ۱۳۵۶ دور تازه‌ای از فعالیت‌های خود را آغاز کرد و در [[قیام ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ تبریز]] که به مناسبت اربعین شهدای نوزده دی قم صورت گرفت، با دستور بستن بازار تبریز، نقش اعتراضی مؤثّری ایفا کرد.<ref>نجفی، مروری بر زندگینامه شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۱۴.</ref> امام‌خمینی به مناسبت این قیام، پیام مفصلی صادر کرد و از مبارزات تاریخی مردم تبریز قدردانی و با خانواده شهدای حادثه نوزدهم دی ابراز همدردی و از رژیم پهلوی به‌شدت انتقاد کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۳۵۳–۳۵۵.</ref> همچنین دیگر مراجع دربارهٔ حادثه ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ تبریز اعلامیه صادر و از تلاش صادقانه قاضی طباطبایی قدردانی و حمایت کردند.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، تهران، ۱/۴۲۹–۴۳۴.</ref> قاضی در این حوادث ارتباط مستقیم با امام‌خمینی داشت و به همین دلیل در سازماندهی انقلابیان تبریز بسیار موفق عمل می‌کرد.<ref>ارسلانی، مصاحبه، ۲۰–۲۱.</ref> او در ۲۷/۳/۱۳۵۷ به مناسبت کشته‌شدن جمعی از دانشجویان دانشگاه تبریز به دست نیروهای رژیم، اعلامیه صادر کرد و از خطیبان و سخنوران برجسته، برای سخنرانی در مسجد شعبان، به هدف گسترش مبارزات دعوت کرد.<ref>ارسلانی، مصاحبه، ۱۴–۱۵.</ref>
{{ببینید|نوزده دی|بیست و نه بهمن}}
{{ببینید|نوزده دی|بیست و نه بهمن}}
در پی تحریم برگزاری جشن نیمه شعبان ۱۳۵۷ از سوی امام‌خمینی در اعتراض به ظلم و جنایت‌های رژیم پهلوی، قاضی طباطبایی ضمن پیروی از دستور ایشان، [[سیدکاظم شریعتمداری]] را که حاضر به اعلام تحریم نبود، با ارتباط و اصرار خود به اعلام تحریم وادار کرد.<ref>نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۱–۳۵۲.</ref> وی پس از [[کشتار هفدهم شهریور۵۷|کشتار هفدهم شهریور]] آن سال در [[میدان ژاله تهران]]، دستور [[اعتصاب]] و تعطیلی بازار تبریز را صادر کرد<ref>نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۲.</ref> و در سوم مهر ۱۳۵۷ به همراه [[سیدحسن انگجی]] به عنوان جامعه علمای آذربایجان، در اعتراض به محاصره [[خانه امام‌خمینی]] در نجف، تلگراف تندی به [[سفارت عراق]] در ایران مخابره کرد<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۲۱/۲۹۹.</ref> و از بازاریان تبریز خواست تا بازار را تعطیل کنند.<ref>نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۲؛ نجفی، مروری بر، ۱۵.</ref> پس از [[هجرت امام‌خمینی به پاریس]] او و سیدحسن انگجی در تلگرافی به [[والری ژیسکاردستن]]، رئیس‌جمهور وقت فرانسه، ضمن ستایش از شخصیت و جایگاه امام‌خمینی، بر مراقبت از ایشان تأکید کردند.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۲/۳۸۳؛ نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۲.</ref> قاضی در ۲۲ و ۲۳/۷/۱۳۵۷ به مناسبت چهلم شهدای هفده شهریور و سالگرد درگذشت [[سیدمصطفی خمینی]]، مجلس بزرگداشت گرفت و از امام‌خمینی و فرزند ایشان تجلیل کرد.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۲/۳۹۶–۳۹۸.</ref>
در پی تحریم برگزاری جشن نیمه شعبان ۱۳۵۷ از سوی امام‌خمینی در اعتراض به ظلم و جنایت‌های رژیم پهلوی، قاضی طباطبایی ضمن پیروی از دستور ایشان، [[سیدکاظم شریعتمداری]] را که حاضر به اعلام تحریم نبود، با ارتباط و اصرار خود به اعلام تحریم وادار کرد.<ref>نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۱–۳۵۲.</ref> وی پس از [[کشتار هفدهم شهریور۵۷|کشتار هفدهم شهریور]] آن سال در [[میدان ژاله تهران]]، دستور [[اعتصاب]] و تعطیلی بازار تبریز را صادر کرد<ref>نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۲.</ref> و در سوم مهر ۱۳۵۷ به همراه [[سیدحسن انگجی]] به عنوان جامعه علمای آذربایجان، در اعتراض به محاصره [[خانه امام‌خمینی]] در نجف، تلگراف تندی به [[سفارت عراق]] در ایران مخابره کرد<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۲۱/۲۹۹.</ref> و از بازاریان تبریز خواست تا بازار را تعطیل کنند.<ref>نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۲؛ نجفی، مروری بر زندگینامه شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۱۵.</ref> پس از [[هجرت امام‌خمینی به پاریس]] او و سیدحسن انگجی در تلگرافی به [[والری ژیسکاردستن]]، رئیس‌جمهور وقت فرانسه، ضمن ستایش از شخصیت و جایگاه امام‌خمینی، بر مراقبت از ایشان تأکید کردند.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۲/۳۸۳؛ نیکبخت، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی، ۳۵۲.</ref> قاضی در ۲۲ و ۲۳/۷/۱۳۵۷ به مناسبت چهلم شهدای هفده شهریور و سالگرد درگذشت [[سیدمصطفی خمینی]]، مجلس بزرگداشت گرفت و از امام‌خمینی و فرزند ایشان تجلیل کرد.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۲/۳۹۶–۳۹۸.</ref>
{{ببینید|هفده شهریور}}
{{ببینید|هفده شهریور}}
قاضی طباطبایی برخی از [[اعلامیه‌های امام‌خمینی]] را از پاریس مستقیماً دریافت می‌کرد؛ ازجمله اعلامیه ایشان در [[بیست و هفتم آبان ۱۳۵۷]]، تلفنی از پاریس به وی ابلاغ شد و در دسترس [[انقلابیان]] قرار گرفت.<ref>قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۵۱۷–۵۲۲.</ref> همچنین ساواک در ۲۷/۸/۱۳۵۷ از تماس فرد ناشناسی از پاریس با قاضی طباطبایی در موضوع ستایش امام‌خمینی از [[اعتصاب کارگران شرکت ملی نفت]] خبر داده‌است.<ref>قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۵۲۳.</ref> وی قدرت [[بسیج مردمی]] داشت و در نهم دی ۱۳۵۷ بیش از ده هزار نفر به [[رهبری]] وی در تبریز دست به راهپیمایی زدند؛<ref>قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۵۳۸–۵۴۰.</ref> همچنین خانه وی محل رفت و آمد مبارزان بود. ساواک از چندین خانه خالی خبر داده‌است که در اختیار قاضی طباطبایی قرار داشته و همسر او زنان را در این خانه‌ها جمع و علیه رژیم تبلیغ می‌کرد.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۳۱۳–۳۱۴.</ref> وی که در تحصن و [[اعتصاب]] کارگران کارخانه‌ها، پالایشگاه نفت و دانشگاهیان تبریز نقش اساسی داشت،<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۳۲۳–۳۲۴.</ref> در محرم سال ۱۳۵۷ پیرو پیام امام‌خمینی دربارهٔ گسترش مبارزات علیه رژیم،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۷۵.</ref> فعالیت خود را بیشتر کرد و در روز هفتم محرم مردم با پلیس درگیر شدند که منجر به [[شهادت]] چند نفر شد.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۳۱۶–۳۱۹.</ref> نیز در [[شانزدهم دی ۱۳۵۷]] پس از اعلام عزای عمومی از سوی امام‌خمینی،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۳۵۰–۳۵۱.</ref> مردم تبریز را دعوت به تظاهرات گسترده کرد و ساواک نیز او را عامل این تظاهرات دانست.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۳۲۴–۳۲۵.</ref>
قاضی طباطبایی برخی از [[اعلامیه‌های امام‌خمینی]] را از پاریس مستقیماً دریافت می‌کرد؛ ازجمله اعلامیه ایشان در [[بیست و هفتم آبان ۱۳۵۷]]، تلفنی از پاریس به وی ابلاغ شد و در دسترس [[انقلابیان]] قرار گرفت.<ref>قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۵۱۷–۵۲۲.</ref> همچنین ساواک در ۲۷/۸/۱۳۵۷ از تماس فرد ناشناسی از پاریس با قاضی طباطبایی در موضوع ستایش امام‌خمینی از [[اعتصاب کارگران شرکت ملی نفت]] خبر داده‌است.<ref>قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۵۲۳.</ref> وی قدرت [[بسیج مردمی]] داشت و در نهم دی ۱۳۵۷ بیش از ده هزار نفر به [[رهبری]] وی در تبریز دست به راهپیمایی زدند؛<ref>قاضی طباطبایی، سیدمحمدعلی، یاران امام به روایت اسنادساواک، ۵۳۸–۵۴۰.</ref> همچنین خانه وی محل رفت و آمد مبارزان بود. ساواک از چندین خانه خالی خبر داده‌است که در اختیار قاضی طباطبایی قرار داشته و همسر او زنان را در این خانه‌ها جمع و علیه رژیم تبلیغ می‌کرد.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۳۱۳–۳۱۴.</ref> وی که در تحصن و [[اعتصاب]] کارگران کارخانه‌ها، پالایشگاه نفت و دانشگاهیان تبریز نقش اساسی داشت،<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۳۲۳–۳۲۴.</ref> در محرم سال ۱۳۵۷ پیرو پیام امام‌خمینی دربارهٔ گسترش مبارزات علیه رژیم،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۷۵.</ref> فعالیت خود را بیشتر کرد و در روز هفتم محرم مردم با پلیس درگیر شدند که منجر به [[شهادت]] چند نفر شد.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۳۱۶–۳۱۹.</ref> نیز در [[شانزدهم دی ۱۳۵۷]] پس از اعلام عزای عمومی از سوی امام‌خمینی،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۳۵۰–۳۵۱.</ref> مردم تبریز را دعوت به تظاهرات گسترده کرد و ساواک نیز او را عامل این تظاهرات دانست.<ref>نیکبخت و اسماعیل‌زاده، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، ۳۲۴–۳۲۵.</ref>
خط ۱۰۵: خط ۱۰۵:
* هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال‌های ۱۳۵۷–۱۳۵۸، انقلاب و پیروزی، به کوشش عباس بشیری، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.
* هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال‌های ۱۳۵۷–۱۳۵۸، انقلاب و پیروزی، به کوشش عباس بشیری، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.
{{پایان}}
{{پایان}}
حسین صالحی
*حسین صالحی


[[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]]
[[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]]
۱۴٬۷۲۱

ویرایش