غلامرضا رضوانی: تفاوت میان نسخه‌ها

|نام کامل      =  

|زادروز        = اول‌ مهر ۱۳۰۹‌

|نام همسر      =  

|مناصب          =  

|پس از          =  

|تالیفات        = حاشیه‌ بر عروة الوثقی‌، حاشیه‌ بر کفایة الاصول‌ و المکاسب‌

'''غلامرضا رضوانی'''، شاگرد، وصی و عضو دفتر [[امام‌خمینی]]، عضو [[شورای نگهبان]] و [[مجلس خبرگان رهبری]].

== زندگی نامه ==

غلامرضا رضوانی خمینی، فرزند محمدکریم‌ در اول‌ مهر ۱۳۰۹‌ در خمین‌ متولد شد. پدرش‌ کاسبی متدین بود و او درس‌ را از مکتبخانه‌ آغاز کرد؛ سپس به دبستان رفت و تا مقطع متوسطه ادامه داد.<ref>مختاری، رضوانی، غلامرضا (آیت‌الله)، ۱/۱۸۳.</ref> رضوانی در سال ۱۳۲۷، برای تحصیل علوم حوزوی به [[قم]] رفت و پس از طی دوره مقدمات، سطوح متوسطه و عالی را نزد [[عبدالجواد اصفهانی]] و [[سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی]] فرا گرفت.<ref>مختاری، رضوانی، غلامرضا (آیت‌الله)، ۱/۱۸۳.</ref> سپس از درس خارج فقه و اصول مرجع تقلید [[سیدحسین بروجردی]]، [[سیدمحمد محقق داماد]] و امام‌خمینی بهره جست و برای ادامه تحصیل در سال ۱۳۳۲ به [[نجف]] رفت و در درس [[سیدمحمود شاهرودی]] شرکت کرد.<ref>مختاری، رضوانی، غلامرضا (آیت‌الله)، ۱/۱۸۳؛ رضوانی، حوزه، ۵۳.</ref> آشنایی و ارتباط رضوانی با امام‌خمینی به سال‌های حضور در [[قم]] و شرکت وی در [[درس خارج]] ایشان باز می‌گردد که پس از سفر به نجف و انتقال امام‌خمینی به نجف در سال ۱۳۴۴ نیز ادامه یافت.<ref>رضوانی، سرگذشتهای ویژه، ۵/۷۷؛ مختاری، رضوانی، غلامرضا (آیت‌الله)، ۱/۱۸۳.</ref>  

پس از مخالفت امام‌خمینی با [[لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۸۲.</ref> رضوانی یکی از روحانیانی بود که در نجف از نهضت امام‌خمینی حمایت کرد<ref>مختاری، رضوانی، غلامرضا (آیت‌الله)، ۱/۱۸۳.</ref> و به دنبال بازداشت امام‌خمینی پس از سخنرانی علیه [[رژیم پهلوی]] در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ و شایعه احتمال اعدام ایشان، وی به همراه [[محمدحسن قدیری]] نزد مراجع برجسته‌ای چون سیدمحمود شاهرودی، [[سیدابوالقاسم خویی]] و [[سیدمحسن حکیم]] رفت و تأیید آنان را درباره [[اجتهاد]] و [[مرجعیت]] ایشان به دست آورد.<ref>اختری، خاطرات، ۱/۳۷ ـ ۳۸.</ref> پس از تبعید امام‌خمینی به [[اقامتگاه‌های امام‌خمینی|ترکیه]]، رضوانی در نجف از روحانیانی بود که برای انتقال ایشان به [[عراق]] تلاش می‌کرد.<ref>مختاری، رضوانی، غلامرضا (آیت‌الله)، ۱/۱۸۳.</ref> پس از ورود امام‌خمینی به نجف و درخواست برخی استادان [[حوزه علمیه نجف]] ازجمله رضوانی و قدیری و [[حسین راستی کاشانی]] در برگزاری درس خارج، امام‌خمینی به تدریس خارج فقه اقدام کرد. رضوانی با اینکه خود مدرس سطوح عالی حوزه بود، همراه گروهی از فاضلان ازجمله راستی‌ کاشانی و [[نصرالله خلخالی]]، به حلقه درس امام‌خمینی پیوست.<ref>اختری، خاطرات، ۱/۴۳؛ خبرگان رهبری.</ref> حضور وی و دیگر استادان در درس ایشان، بر اشتیاق [[طلاب]] به درس می‌افزود.<ref>مختاری، رضوانی، غلامرضا (آیت‌الله)، ۱/۱۸۳.</ref>

پس از رفتن [[عبدالعلی قرهی]] به [[ایران]] که مسئول دیدارهای امام‌خمینی در نجف بود، رضوانی مسئولیت دیدارهای ایشان را بر عهده گرفت؛<ref>مختاری، رضوانی، غلامرضا (آیت‌الله)، ۱/۲۳.</ref> سپس مسئول دفتر امام‌خمینی و شهریه ایشان شد.<ref>مقدس، خاطرات، ۱/۲۳۳؛ ناصری، خاطرات، ۲/۲۰۱.</ref> در جلسات استفتا که شب‌ها در حضور امام‌خمینی تشکیل می‌شد، رضوانی شرکت<ref>اختری، خاطرات، ۱/۴۰.</ref> و پرسش‌های فقهی را به ایشان منتقل می‌کرد و پاسخ آن‌ را به صاحبان آنها می‌رساند.<ref>قوچانی، خاطرات، ۱/۱۴۶ ـ ۱۴۷.</ref> نیز رضوانی معرف بسیاری از افراد برای دریافت اجازه در [[امور حسبیه]] از امام‌خمینی بود<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۴۷۱، ۴۷۲، ۴۷۴، ۴۸۹ و ۴۹۷.</ref> و از کسانی به‌ شمار می‌رفت که همراه یاران امام‌خمینی در نجف مسئولیت نوشتن‌ نوارهای سخنرانی، بازنویسی، اصلاح و چاپ [[اعلامیه‌های امام‌خمینی|اعلامیه‌های]] ایشان را بر عهده داشت، و به کمک یاران ایشان در شهرهای مختلف ازجمله شهر بصره در مسجدها و محفل‌های مختلف پخش می‌کرد.<ref>اختری، خاطرات، ۱/۳۷.</ref> وی در خانه امام‌خمینی حضور پررنگی داشت و در همه دیدارهای علما و فضلا با ایشان در نجف، در کنار ایشان حضور داشت.<ref>اختری، خاطرات، ۱/۳۷ ـ ۳۸ و ۴۰؛ طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۳۸۹.</ref> فعالیت‌های رضوانی در نجف موجب شد، [[سازمان اطلاعات و امنیت کشور|سازمان اطلاعات و امنیت کشور ایران]] ([[ساواک]]) در گزارشی وی و [[محمدرضا ناصری]] را رابط امام‌خمینی و روحانیان لبنان معرفی کند.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۱/۵۰.</ref>

امام‌خمینی که رضوانی را از روحانیان مورد اعتماد خود می‌دانست، در ۳ آذر ۱۳۵۶ او را همراه [[سیدعباس خاتم یزدی]]، [[میرزاحبیب‌الله اراکی]] و [[سیدجعفر کریمی]] وصی خود انتخاب و تأکید کرد اگر برای یک نفر یا بیشتر حادثه‌ای رخ داد، بقیه به وصیت عمل کنند و به جای او فردی مورد اطمینان و معروف به صحت و [[امانت]] را برای عمل به وصیت برگزینند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۲۷۰.</ref> ایشان در ۱۸ آذر همان سال امور وجوه شرعی را به افراد گفته‌ شده واگذار کرد که پس از ایشان در [[حوزه‌های علمیه]] هر گونه صلاح می‌دانند به مصرف برسانند و تأکید کرد اگر همسر ایشان و خانواده فرزندشان [[سیدمصطفی خمینی|سیدمصطفی]] خواستند در نجف بمانند به مقدار متعارف هزینه آنان پرداخت شود. ایشان در پشت پاکت [[وصیت‌نامه امام‌خمینی|وصیت‌نامه]] یادآوری کرد وصیت‌نامه نزد سیدجعفر کریمی است تا پس از مرگ ایشان گشوده شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۲۸۰.</ref>

در سال ۱۳۵۷، خروج امام‌خمینی از نجف از نظر امنیتی بی‌سروصدا انجام گرفت؛<ref>فردوسی‌پور، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین فردوسی‌پور، ۲۰۷.</ref> امام‌خمینی در آخرین شب اقامت خود در نجف به رضوانی، کریمی، خاتم یزدی و اراکی سفارش کرد برای حفظ و اداره حوزه نجف که پایگاه جهان تشیع است، کوشا باشند و مسئولیت ایشان را در حوزه نجف عهده‌دار شوند.<ref>کریمی، بیست ‌و پنج‌ سال در کنار امام راحل، ۴۰.</ref> رضوانی برای رسیدگی به امور دفتر امام‌خمینی در عراق ماند و همچون گذشته به اداره بیت و پاسخ به ارباب رجوع مشغول بود و تا امام‌خمینی در [[اقامتگاه‌های امام‌خمینی|پاریس]] بود، [[رژیم بعثی عراق]] با بیت و دفتر ایشان مزاحمت و برخوردی نداشت.<ref>قوچانی، خاطرات، ۱/۱۹۲.</ref>

پس‌ از [[پیروزی‌ انقلاب‌ اسلامی]]، امام‌خمینی‌ در ۲۸ فروردین ۱۳۵۸ در پاسخ پیام تبریک احمد حسن ‌البکر رئیس‌جمهور عراق راجع به استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران از وی تشکر کرد و تأکید کرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران در برابر رژیم دیکتاتوری پهلوی هشداری است برای همه دولت‌هایی که با ملت خودشان رفتار مسالمت‌آمیز ندارند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۳۲.</ref> این موضوع برای دولت عراق گران آمد و اقدام به مزاحمت در امور دفتر امام‌خمینی در نجف کرد و رضوانی به ‌دست دولت بعثی بازداشت شد؛<ref>قوچانی، خاطرات، ۱/۱۹۷.</ref> اما پس از چند روز با وساطت [[سیدمحمود دعایی]]، سفیر جمهوری اسلامی ایران، آزاد گردید.<ref>قوچانی، خاطرات، ۱/۱۹۷.</ref> وی با همکاری [[محمود قوچانی]] آخرین شهریه امام‌خمینی را در نجف پرداخت کردند؛ اما [[طلاب]] به‌ دلیل سختگیری‌ها و حساسیتِ دولت بعثی علیه امام‌خمینی، جرئت دریافت شهریه را نداشتند.<ref>قوچانی، خاطرات، ۱/۱۹۷ ـ ۱۹۸.</ref> پس از سقوط دولت حسن ‌البکر و روی‌کار آمدن صدام حسین، بسیاری از [[شیعیان]] و علمای نجف از عراق اخراج شدند. رضوانی نیز مجبور به ترک عراق شد و در سال ۱۳۵۸ به ایران آمد.<ref>مختاری، رضوانی، غلامرضا (آیت‌الله)، ۱/۱۸۳.</ref>

[[امام‌خمینی]] در نخستین دوره [[شورای نگهبان قانون اساسی]] رضوانی را به عضویت فقهای این شورا منصوب کرد و پس از گذشت سه سال در نخستین دوره، وی‌ برابر قانون اساسی، به‌ قید قرعه‌ از جمع‌ فقیهان‌ شورا، خارج‌ و به‌ ریاست‌ [[دیوان‌ عدالت‌ اداری‌]] منصوب‌ شد.<ref>مختاری، رضوانی، غلامرضا (آیت‌الله)، ۱/۱۸۳.</ref> همچنین ایشان در اسفند ۱۳۶۳ رضوانی را که معتمد خود می‌دانست، پس از درگذشت مرجع تقلید وقت، [[سیداحمد خوانساری]] به امامت مسجد سیدعزیزالله واقع در بازار تهران برگزید و در این حکم بر صلاحیت، [[علم]]، [[تقوا]]، [[استقامت]]، راستی و صلاح رضوانی تأکید کرد و با یادآوری سابقه آشنایی با وی، او را وکیل خود در دریافت وجوه شرعی معرفی کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۹/۱۷۴.</ref> رضوانی همچنین مسئولیت [[امور شرعی‌]] اصناف‌ بازار را بر عهده داشت. وی برای رسیدگی بیشتر به امور شرعی بازاریان، بیش‌ از یک‌ سال‌ در دیوان‌ عدالت‌ اداری‌ نماند و از آن‌ نهاد استعفا داد.<ref>مختاری، رضوانی، غلامرضا (آیت‌الله)، ۱/۱۸۳.</ref>

:{{ببینید|شورای نگهبان}}

== دیدگاه درباره امام خمینی ==

از نظر رضوانی توجه به نقش زمان و مکان در فهم احکام و پرداختن به مباحث [[ولایت فقیه]] و حکومت از ویژگی‌های درسی امام‌خمینی بود؛<ref>رضوانی، حوزه، ۵۷.</ref> چنان‌که ایشان در تدریس خود تلاش می‌کرد طلاب، محقق، ورزیده و متکی بر فهم خود [[تربیت]] شوند تا در احکام و مطالب علمی صاحب‌نظر شوند و مقلد نباشند.<ref>رضوانی، حوزه، ۵۴.</ref> وی خصوصیات روحی و اخلاقی امام‌خمینی را موجب جذب افراد حق‌طلب می‌دانست که با نزدیک‌شدن به ایشان ارادت و اشتیاق حق‌جویان به وی بیشتر می‌شد.<ref>رضوانی، حوزه، ۵۸.</ref> وی شب‌زنده‌داری و تهجد از دوره جوانی را از امتیازات امام‌خمینی می‌خواند<ref>رضوانی، سرگذشتهای ویژه، ۵/۷۹.</ref> و نظم در زندگی شخصی و علمی و مواظبت بر سلامت بدن، ورزش، [[ساده‌‌زیستی]] و [[زهد]] به معنای واقعی در طول دوره زندگی ایشان را از [[قم]] و [[نجف]] و دوره [[قدرت]] و تشکیل دولت از امتیازات دیگر ایشان می‌دانست.<ref>رضوانی، سرگذشتهای ویژه، ۵/۷۷ و ۷۹ ـ ۸۰.</ref> وی [[انقلاب اسلامی]] را حاصل خودسازی، نظریات فقهی و نیز پشتکار امام‌خمینی در اجرای آن می‌شمرد و همچنین هدف ایشان را در انقلاب، تحقق اسلام واقعی و اجرایی‌شدن [[احکام اسلامی]] می‌دانست.<ref>شخصیت‌نگار، پایگاه اطلاع‌رسانی.</ref>

==پانویس==

==منابع==

* رضوانی، غلامرضا، مصاحبه، مجله حوزه، شماره ۳۷ ـ ۳۸، ۱۳۶۹ش.

* کریمی، سیدجعفر، بیست ‌و پنج‌ سال در کنار امام راحل، خاطرات حضرت آیت‌الله سیدجعفر کریمی، تدوین رسول جعفریان، قم، مورخ، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.

سیدعباس رضوی

[[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]]

[[رده:مقاله‌های جلد پنجم دانشنامه]]