فی لزوم تبین الفجر فعلا فی اللیالی المقمرة (رساله): تفاوت میان نسخه‌ها

'''فی لزوم تبیّن الفجر فعلاً فی اللّیالی المقمرة''' رساله‌ای درباره تعیین وقت [[طلوع]] [[فجر صادق]] در شب‌های مهتابی، از [[امام‌خمینی]]، عربی.

در این میان، تنها برخی فقها مانند آقارضا همدانی در بحث مواقیت الفرائض<ref>همدانی، مصباح الفقیه، ۹/۱۳۴.</ref> برای رؤیت حسی فجر در شب‌های مهتابی، به مقداری تأخیر در نماز پس از طلوع فجر فتوا داده‏‌اند؛ ولی شماری از فقها با این فتوا مخالفت کرده و همان تحقق واقعی فجر را موضوع احکام دانسته‌‏اند<ref>بروجردی، نهایة التقریر، ‍۱/‍۱‍۴‍۸ ـ ‍۱‍۴‍۹.</ref> و محقق نجفی تأخیر را به [[احتیاط مستحب]] موجه شمرده است.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۷/۹۶.</ref>

==نظر امام خمینی==

امام‌خمینی که هم‌نظر با همدانی است، رساله «فی لزوم تبیَن الفجر فعلاً فی اللیالی المقمره» را که تاریخ نگارش آن به‌درستی معلوم نیست، به هدف بیان نظر خود درباره لزوم آشکارشدن طلوع فجر در شب‌های مهتابی نگاشته است. ایشان در مقدمه کوتاهی موضوع این رساله را توضیح داده و اهمیت پرداختن به این فرع فقهی را یادآورشده و بیان کرده است با وجود ابتلای بسیار به آن در نماز صبح، ابتدای روزه و نماز شب، گویا از آن غفلت شده است.<ref>امام‌خمینی، الرسائل العشرة، ‍۱‍۹‍۹.</ref> ایشان بر این نظر است که طلوع فجر در شب‌های گفته شده با حدود ده دقیقه تأخیر قابل مشاهده است و مشاهده حسی فجر موضوع حکم نماز و روزه است. ایشان فتوای خود را مستند به [[قرآن]] و [[سنت]] دانسته و از آقارضا همدانی نقل کرده است [[عالمان شیعه]] با این [[فتوا]] همراه‌‏اند.<ref>امام‌خمینی، الرسائل العشرة، ‍۱‍۹‍۹.</ref>

{{ببینید|مقاله طلوع فجر}}

بخش دوم رساله به [[احادیث]] اختصاص یافته است؛ احادیثی که امام‌خمینی معتقد است نه تنها ظهور، بلکه در مواردی صراحت بر نظریه ایشان دارند. ایشان در پایان رساله یادآور می‌شود اگر ادله قرآنی و روایی برای اثبات این نظریه تمام نباشد، نوبت به اصل عملی می‌رسد و اصل در این مورد، اجرای [[استصحاب]] است و استصحاب ـ اعم از [[استصحاب حکمی]] و [[استصحاب موضوعی|موضوعی]] ـ تأخیر فجر را تا محسوس و دیده‌شدن فجر تأیید می‌کند (امام‌خمینی، الرسائل العشرة، ۲۰۳ ـ ۲۰۵). ایشان در پاسخ [[استفتائات]] نیز بر همین مبنا [[فتوا]] داده است.<ref>امام خمینی، استفتائات، ۱/۱۳۱ ـ ۱۳۲.</ref>

{{همچنین ببینید|وجیزة فی تعیین الفجر فی اللیالی المقمرة}}

[[محمدحسن احمدی فقیه یزدی]] نیز ضمن شرح رساله امام‌خمینی، دیدگاه ایشان را تقویت و از آن دفاع کرده است و محمد سند به صورت مستقل به این مسئله پرداخته و آن را بررسی کرده است.<ref>احمدی فقیه، رسالة فی تعیین الفجر فی اللیالی المقمره، ۲۰۹ ـ ۲۲۲.</ref>. این رساله که نسخه خطی آن به خط امام‌خمینی در مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی موجود است،<ref>مؤسسه تنظیم، مقدمه کتاب الرسائل العشره، ۴.</ref> برای نخستین بار در سال ۱۳۶۷ همراه با تعلیقات محمدحسن احمدی فقیه یزدی منتشر شده است؛ همچنین بار دیگر به همراه نُه رساله دیگر، با عنوان [[الرسائل العشره]] در سال ۱۳۷۸ از سوی ناشر یادشده به چاپ رسیده و در بخش «فوائد الخمسه»، فائده پنجم و صفحات ۱۹۹ ـ ۲۰۵ این کتاب را به‌خود اختصاص داده است. همچنین این رساله در سال ۱۳۹۲ از سوی همین ناشر در جلد ۲۰ [[موسوعة الامام‌الخمینی]] در بخش عنوان الرسالات الفقهیة و الاصولیة منتشر شده است.

{{همچنین ببینید|رسالة فی تعیین الفجر فی اللیالی المقمرة}}

قرآن کریم.

مهدی حسینیان قمی

[[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]]