لمحات الاصول (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

کتاب لمحات الاصول حاصل درس اصول فقه سیدحسین بروجردی است که در سال‌های ۱۳۶۴ ـ ۱۳۷۰ق/ ۱۳۲۴ ـ ۱۳۳۰ش تدریس شده و امام‌خمینی آن را نوشته است.<ref>سبحانی، مقدمه لمحات، ۲۹ ـ ۳۰.</ref> ایشان افزون بر انگیزه تکریم شخصیت و ترویج اندیشه‌های بروجردی، با هدف استفاده علمی از ایشان در این درس شرکت می‌کرده و از ایشان با عنوان یکی از استادان خود یاد کرده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۷.</ref> تنها کتابی که از امام‌خمینی به صورت تقریرنویسی بر جای مانده، همین کتاب است. نوشتن این کتاب برای حفظ تحقیقات و آرای بروجردی بوده و احتمالاً امام‌خمینی هنگام تدریس از آنها استفاده می‏‌کرده است.<ref>سبحانی، جامعیت علمی، ۱۱.</ref>

کتاب لمحات الاصول تنها دربردارنده مباحث الفاظ، قطع و حجیت ظن است و در یک مقدمه و شش مقصد تنظیم شده است. در مقدمه به موضوع علم اصول فقه، تمایز علوم از جهت موضوع و مسائل، و بحث وضع الفاظ پرداخته شده است.<ref>بروجردی، لمحات الاصول، ۷ ـ ۲۹.</ref> مقصد اول کتاب، به بحث «اوامر» اختصاص یافته و در آن متعلق مادّه و صیغه امر، اِجزاء، مقدّمه واجب، مسئله ضد، امر به شیء با علم به انتفای شرط، واجب تخییری، واجب کفایی، واجب مطلق و موقت و متعلق اوامر و نواهی آمده است.<ref>بروجردی، لمحات الاصول، ۳۳ ـ ۲۰۴.</ref> مقصد دوم، به بحث نواهی اختصاص یافته و مباحث اختلاف امر و نهی، اجتماع امر و نهی و مقتضی فساد بودن نهی را دربر می‌گیرد.<ref>بروجردی، لمحات الاصول، ۲۰۷ ـ ۲۶۲.</ref> در مقصد سوم، مفاهیم و چگونگی دلالت الفاظ و عبارات مورد بحث قرار گرفته است.<ref>بروجردی، لمحات الاصول، ۲۶۵ ـ ۲۹۸.</ref> مقصد چهارم، در باب عام و خاص است و تعریف عام و خاص، حجیت عام مخصص، خاص مجمل، عمل به عام پیش از فحص از مخصص، اختصاص‌داشتن و یا نداشتن خطابات شفاهی به حاضران، در پی عام‌آمدن ضمیر و احتمال بازگشت آن به برخی افراد عام، استثنای متعقب به جمله‌های متعدد و تخصیص عمومات کتاب با [[خبر واحد]]، در آن آمده است.<ref>بروجردی، لمحات الاصول، ۳۰۱ ـ ۳۷۰.</ref> در مقصد پنجم، که آخرین بخش مباحث الفاظ است، درباره مطلق و مقید بحث شده است.<ref>بروجردی، لمحات الاصول، ۳۷۳ ـ ۴۰۳.</ref> مقصد ششم، درباره أمارات معتبر از نظر [[عقل]] یا [[شرع]] است و شامل بحث قطع و حجیت آن، قیام أماره بر قطع موضوعی و طریقی، تجری، علم اجمالی، أمارات غیر علمی و بخشی از بحث ظن می‌شود.<ref>بروجردی، لمحات الاصول، ۴۰۹ ـ ۴۸۱.</ref>

با بررسی این کتاب و کتاب‌های اصولی دیگر امام‌خمینی، مانند [[مناهج الوصول]] و [[انوار الهدایه]] به دست می‌آید که ایشان در موارد فراوانی با استاد خود بروجردی اختلاف نظر داشته است، اما در این کتاب از اظهار نظر و ایراد اعتراض به وی خودداری کرده، تنها به تقریر مباحث و تحقیقات وی بسنده کرده است. این موارد را محققان کتاب لمحات الاصول مشخص کرده، در پاورقی‌های کتاب آورده‌اند.<ref>بروجردی، لمحات الاصول، ۱۰ ـ ۱۱، ۹۱ ـ ۹۲ و ۱۲۲ ـ ۱۲۴.</ref>

امام‌خمینی نام خاصی بر تقریرات خود نگذاشته است و نام کنونی آن را [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]] برگزیده و پس از تحقیق و تصحیح در سال ۱۳۷۹ در ۳۵ صفحه + ۵۲۱ صفحه وزیری همراه با نمایه‌های متعدد و نمونه [[دست‌خط امام‌خمینی]] منتشر کرده است. کتاب افزون بر مقدمه ناشر، مقدمه‌ای به قلم [[جعفر سبحانی]] از شاگردان فقه و اصول فقه امام‌خمینی دارد و در آن درباره تاریخ ادوار [[اصول فقه]]، قواعد کلی احادیثی که خاستگاه اصول است، نویسندگان قواعد اصولی و شخصیت امام‌خمینی سخن گفته است.<ref>سبحانی، مقدمه لمحات، ۵ ـ ۳۳.</ref>. این کتاب در جلد هفتم [[موسوعة الامام‌الخمینی]] در سال ۱۳۹۲ همراه با آخرین تحقیقات چاپ شده است.

[[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]]