۱۴٬۷۲۱
ویرایش
←پیوند به بیرون
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ جعبه اطلاعات سازمان | {{ جعبه اطلاعات سازمان | ||
| عنوان = مجلس خبرگان قانون اساسی | | عنوان = مجلس خبرگان قانون اساسی | ||
| تصویر = | | تصویر = خبرگان قانون اساسی 4.jpg | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| سرشناسی = | | سرشناسی =نهاد بررسی و تصویب نهایی [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] | ||
| نام‌های دیگر = | | نام‌های دیگر = | ||
| تأسیس = ر ۲۸ مرداد ۱۳۵۸ | | تأسیس = ر ۲۸ مرداد ۱۳۵۸ | ||
| بنیانگذار = انتخابات | | بنیانگذار = [[انتخابات]] | ||
| وابسته به = | | وابسته به = | ||
| رویکرد = | | رویکرد = | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
}} | }} | ||
'''مَجلس خِبرگان قانون اساسی''' نهاد بررسی و تصویب نهایی [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]]، [[ | '''مَجلس خِبرگان قانون اساسی''' نهاد بررسی و تصویب نهایی [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]]، ۱۳۵۸ش. | ||
قانون اساسی هر کشوری، نمایی کلی از آن کشور است. [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] ایران، با تغییر بنیادین در اساس حکومت، نیازمند قانون اساسی جدید با مبانی و ساختارهای جدید بود. | |||
[[امام‌خمینی]] با اوج‌گیری نهضت مردم، ضرورت تدوین قانون اساسی جدید را یادآور شد. بر این اساس بعد از انتشار پیش‌نویس قانون اساسی -که مقدمات تدوین آن در پاریس آغاز شده بود- و اظهارنظر [[مردم]] و صاحب‌نظران، مجلس خبرگان قانون اساسی، در ۲۸ مرداد ۱۳۵۸ با نمایندگان منتخب مردم و اقلیت‌های دینی، تشکیل شد. | |||
این مجلس تا ۲۴ آبان ۱۳۵۸، در ۶۷ جلسه عمومی علنی، قانون اساسی را در دوازده فصل و ۱۷۵ اصل تنظیم کرد. تصویب برخی از اصول مانند اصل [[ولایت فقیه]]، مخالفت‌های شدیدی را تا مرز انحلال مجلس برانگیخت. مشروح مذاکرات مجلس خبرگان قانون اساسی، منتشر شده و در دسترس است. | |||
امام‌خمینی در پیامی تصویب قانون اساسی را یکی از ثمرات عظیم، بلکه بزرگ‌ترین ثمره [[جمهوری اسلامی]] شمرد. | |||
== مفهوم‌شناسی == | == مفهوم‌شناسی == | ||
| خط ۴۵: | خط ۵۳: | ||
=== قانون اساسی در ایران === | === قانون اساسی در ایران === | ||
در [[ایران]] سال ۱۲۸۸ق/ ۱۲۵۰ش [[ناصرالدین‌شاه قاجار]] به میرزاحسین‌خان سپهسالار، دستور داد قانون اساسی برای کشور تدوین کند و او با همکاری میرزایوسف‌خان مستشارالدوله نخستین قانون اساسی را تهیه کرد که ناصرالدین‌شاه آن را نپذیرفت؛ ولی سپهسالار در سال ۱۲۸۹ق/ ۱۲۵۱ش با اصلاحاتی قانون اساسی جدید خود را به امضای وی رساند؛<ref>آدمیت، اندیشه ترقی و حکومت قانون عصر سپهسالار، ص۱۹۶–۲۰۱.</ref> اما اجرایی نشد. پس از پیروزی [[نهضت مشروطه]] در سال ۱۳۲۴ق/ ۱۲۸۴ش، تدوین قانون اساسی از سوی [[مجلس شورای ملی]] به کمیته‌ای از اشراف و اعیان واگذار شد و آنان با ترجمه و اخذ و اقتباس از قانون‌های اساسی بلژیک، فرانسه و بلغارستان، قانون اساسی را که به آن نظامنامه نیز گفته می‌شد، با ۵۱ اصل نوشتند و دوازده روز پس از بازگشایی مجلس شورای ملی به وسیله صدر اعظم برای تصویب به مجلس ارائه کردند<ref>مزینانی، تمایزات مشروطه‌خواهان مذهبی و غربگرا با تطبیق بر انقلاب اسلامی، ص۱۵۶؛ معین‌فرد، سیر تدوین و تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران، ص۴۷–۴۸.</ref> و سرانجام در سال ۱۲۸۵ش/ ۱۳۲۴ق/ ۱۹۰۶م به امضای | در [[ایران]] سال ۱۲۸۸ق/ ۱۲۵۰ش [[ناصرالدین‌شاه قاجار]] به میرزاحسین‌خان سپهسالار، دستور داد قانون اساسی برای کشور تدوین کند و او با همکاری میرزایوسف‌خان مستشارالدوله نخستین قانون اساسی را تهیه کرد که ناصرالدین‌شاه آن را نپذیرفت؛ ولی سپهسالار در سال ۱۲۸۹ق/ ۱۲۵۱ش با اصلاحاتی قانون اساسی جدید خود را به امضای وی رساند؛<ref>آدمیت، اندیشه ترقی و حکومت قانون عصر سپهسالار، ص۱۹۶–۲۰۱.</ref> اما اجرایی نشد. پس از پیروزی [[نهضت مشروطه]] در سال ۱۳۲۴ق/ ۱۲۸۴ش، تدوین قانون اساسی از سوی [[مجلس شورای ملی]] به کمیته‌ای از اشراف و اعیان واگذار شد و آنان با ترجمه و اخذ و اقتباس از قانون‌های اساسی بلژیک، فرانسه و بلغارستان، قانون اساسی را که به آن نظامنامه نیز گفته می‌شد، با ۵۱ اصل نوشتند و دوازده روز پس از بازگشایی مجلس شورای ملی به وسیله صدر اعظم برای تصویب به مجلس ارائه کردند<ref>مزینانی، تمایزات مشروطه‌خواهان مذهبی و غربگرا با تطبیق بر انقلاب اسلامی، ص۱۵۶؛ معین‌فرد، سیر تدوین و تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران، ص۴۷–۴۸.</ref> و سرانجام در سال ۱۲۸۵ش/ ۱۳۲۴ق/ ۱۹۰۶م به امضای مظفرالدین‌شاه رسید.<ref>شریعتی، حقوق ملت و دولت در قانون اساسی، ص۷۷.</ref> پس از گذشت کمتر از یک سال، ۱۰۷ اصل دیگر به عنوان متمم قانون اساسی به قانون اساسی مشروطیت اضافه شد و در پانزدهم مهر ۱۲۸۶ به امضای [[محمدعلی‌شاه]] رسید.<ref>شریعتی، حقوق ملت و دولت در قانون اساسی، ص۷۷–۷۸؛ هاشمی باجگانی، بررسی تطبیقی اصول محاکمات مدنی در قوانین اساسی مشروطیت و جمهوری اسلامی ایران، ص۷۴–۷۷.</ref> پس از [[قاجاریه]] نیز چندین‌بار در جهت مشروعیت‌بخشیدن به [[خاندان پهلوی]] و استمرار سلطنت در این خاندان، مجلس مؤسسان قانون اساسی را تغییر داد.<ref>خلیلیان، نگرشی بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ص۴۴–۴۶.</ref>{{ببینید|قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران | نهضت مشروطه}} | ||
== ضرورت تدوین قانون اساسی جدید == | == ضرورت تدوین قانون اساسی جدید == | ||
| خط ۷۲: | خط ۸۰: | ||
[[امام‌خمینی]] افزون بر شرایط گفته شده، به دلیل اهمیت موضوع، شرایط خاص‌تری را برای نمایندگان مجلس خبرگان بیان کرد و از مردم خواست به آن شرایط نیز توجه کنند. ایشان به [[روحانیت|روحانیان]] سفارش کرد افزون بر دعوت [[مردم]] به شرکت در انتخابات، از آنان بخواهند که افراد مورد اعتماد و اسلام‌شناس را برای مجلس برگزینند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۳۳۸.</ref> از نگاه ایشان ایمان و اعتقاد به مبانی دینی، اعتقاد به [[جمهوری اسلامی]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۳۷.</ref> مطلع و عالم به زمان، اسلام‌شناس و امانتداربودن،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۳۳۸ و ۹/۳۷، ۵۵، ۲۵۴–۲۵۵.</ref> از شرایط نمایندگان مجلس خبرگان بود. همچنین ایشان مردم را از انتخاب افراد وابسته به جناح‌های فاسد سیاسی و از انتخاب وابستگان به شرق و غرب و کسانی که احتمال خیانت آنان وجود دارد، توطئه‌گران و همچنین کسانی که اسلام را متعلق به ۱۴۰۰ سال پیش می‌دانند و حقوقدانانی که به اروپا و غرب گرایش دارند، برحذر داشت. استدلال ایشان این بود که مردم برای اسلام مجاهدت کردند و خواستار جمهوری اسلامی‌اند و تنها کسانی که با اسلام آشنا باشند، می‌توانند قانون اساسی این نظام را تدوین کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۱۹۱، ۳۳۸، ۳۷۵، ۳۸۵، ۴۸۱ و ۹/۵۵، ۹۱–۱۰۱، ۱۰۴–۱۰۵.</ref> | [[امام‌خمینی]] افزون بر شرایط گفته شده، به دلیل اهمیت موضوع، شرایط خاص‌تری را برای نمایندگان مجلس خبرگان بیان کرد و از مردم خواست به آن شرایط نیز توجه کنند. ایشان به [[روحانیت|روحانیان]] سفارش کرد افزون بر دعوت [[مردم]] به شرکت در انتخابات، از آنان بخواهند که افراد مورد اعتماد و اسلام‌شناس را برای مجلس برگزینند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۳۳۸.</ref> از نگاه ایشان ایمان و اعتقاد به مبانی دینی، اعتقاد به [[جمهوری اسلامی]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۳۷.</ref> مطلع و عالم به زمان، اسلام‌شناس و امانتداربودن،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۳۳۸ و ۹/۳۷، ۵۵، ۲۵۴–۲۵۵.</ref> از شرایط نمایندگان مجلس خبرگان بود. همچنین ایشان مردم را از انتخاب افراد وابسته به جناح‌های فاسد سیاسی و از انتخاب وابستگان به شرق و غرب و کسانی که احتمال خیانت آنان وجود دارد، توطئه‌گران و همچنین کسانی که اسلام را متعلق به ۱۴۰۰ سال پیش می‌دانند و حقوقدانانی که به اروپا و غرب گرایش دارند، برحذر داشت. استدلال ایشان این بود که مردم برای اسلام مجاهدت کردند و خواستار جمهوری اسلامی‌اند و تنها کسانی که با اسلام آشنا باشند، می‌توانند قانون اساسی این نظام را تدوین کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۱۹۱، ۳۳۸، ۳۷۵، ۳۸۵، ۴۸۱ و ۹/۵۵، ۹۱–۱۰۱، ۱۰۴–۱۰۵.</ref> | ||
امام‌خمینی تدوین قانون اساسی را از مصادیق حوادث واقعه دانست و یادآور شد در حوادث واقعه باید به [[روحانیان]] و فقها رجوع کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۱۸۶.</ref> همچنین ایشان با درخواست از علما برای معرفی افراد اصلح به مردم، از آنان خواست توطئه‌های دشمن را با قدرت و حفظ وحدت خنثی کنند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۲۵۴–۲۵۵.</ref> و به روشنفکران نیز سفارش کرد برای اسلام و مسلمانان نیز حق قائل باشند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۱۷۵</ref> ایشان با تأکید بر حضور جدی روحانیان در تدوین قانون اساسی از علما خواست دربارهٔ پیش‌نویس نظر دهند و یک‌یکِ مواد آن را بررسی کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۲۱۸–۲۱۹.</ref> ایشان با اشاره به ارتباط منطقی میان روحانیان و اسلام و تدوین قانون اساسی اسلامی، بارها بر حضور آنان در مجلس خبرگان قانون اساسی تأکید کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۲۲۱.</ref> | امام‌خمینی تدوین قانون اساسی را از مصادیق حوادث واقعه دانست و یادآور شد در حوادث واقعه باید به [[روحانیان]] و فقها رجوع کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۱۸۶.</ref> همچنین ایشان با درخواست از علما برای معرفی افراد اصلح به مردم، از آنان خواست توطئه‌های دشمن را با قدرت و حفظ وحدت خنثی کنند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۲۵۴–۲۵۵.</ref> و به روشنفکران نیز سفارش کرد برای اسلام و مسلمانان نیز حق قائل باشند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۱۷۵</ref> ایشان با تأکید بر حضور جدی روحانیان در تدوین قانون اساسی از علما خواست دربارهٔ پیش‌نویس نظر دهند و یک‌یکِ مواد آن را بررسی کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۲۱۸–۲۱۹.</ref> ایشان با اشاره به ارتباط منطقی میان روحانیان و اسلام و تدوین قانون اساسی اسلامی، بارها بر حضور آنان در مجلس خبرگان قانون اساسی تأکید کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۲۲۱.</ref> | ||
حمایت جدی امام‌خمینی از انتخاب اسلام‌شناسان نقش اساسی در ترکیب مجلس خبرگان داشت، به گونه‌ای که ۴۱ تن از اعضا مجلس را فقها و مجتهدان تشکیل دادند.<ref>اداره کل امور فرهنگی، راهنمای استفاده از مشروح مذاکرات، ۴۰۸.</ref> در این مجلس چهار تن از اقلیت‌ها و دو تن از اهل سنت: [[عبدالعزیز ملازاده]] و [[میر مراد زهی]] نمایندگان | حمایت جدی امام‌خمینی از انتخاب اسلام‌شناسان نقش اساسی در ترکیب مجلس خبرگان داشت، به گونه‌ای که ۴۱ تن از اعضا مجلس را فقها و مجتهدان تشکیل دادند.<ref>اداره کل امور فرهنگی، راهنمای استفاده از مشروح مذاکرات، ۴۰۸.</ref> در این مجلس چهار تن از اقلیت‌ها و دو تن از اهل سنت: [[عبدالعزیز ملازاده]] و [[میر مراد زهی]] نمایندگان استان سیستان و بلوچستان و تنها نماینده زن [[منیره گرجی]] از تهران به مجلس خبرگان راه یافته بودند.<ref>اداره کل امور فرهنگی، راهنمای استفاده از مشروح مذاکرات، ۳۳۴–۴۵۰.</ref> | ||
== واکنش‌ها به انتخابات خبرگان == | == واکنش‌ها به انتخابات خبرگان == | ||
| خط ۱۷۹: | خط ۱۸۷: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
* محمدصادق مزینانی، [https://books.khomeini.ir/books/10009/46/ مجلس خبرگان قانون اساسی]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۹، ص۴۶–۶۳. | * محمدصادق مزینانی، [https://books.khomeini.ir/books/10009/46/ مجلس خبرگان قانون اساسی]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۹، ص۴۶–۶۳. | ||
{{نظام جمهوری اسلامی ایران}} | |||
[[رده:مقاله‌های تأییدشده]] | [[رده:مقاله‌های تأییدشده]] | ||
[[رده:مقاله‌های جلد نهم دانشنامه امام‌خمینی]] | [[رده:مقاله‌های جلد نهم دانشنامه امام‌خمینی]] | ||
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]] | [[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]] | ||
[[رده:مقاله‌های | [[رده:مقاله‌های دارای تصویر]] | ||
[[رده:مقاله‌های | [[رده:مقاله‌های دارای جعبه اطلاعات]] | ||
[[رده:نهادهای دولتی]] | [[رده:نهادهای دولتی]] | ||
[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]] | |||