محمدعلی رجایی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''محمدعلی رجایی'''، آموزگار مبارز، وزیر آموزش و پرورش، نخست‌وزیر و رئیس‌جمهور ایران.

رجایی پس از خروج از [[قوای مسلح|ارتش]] به بیجار رفت<ref>محبوب، ۱/۹۸.</ref> و در مقطع دبیرستان به تدریس زبان انگلیسی پرداخت. او در سال ۱۳۳۵ دوباره به تهران بازگشت و پس از قبولی در آزمون ورودی رشته ریاضیات، در سال ۱۳۳۸ از دانشسرای عالی تربیت معلم، کارشناسی ریاضیات گرفت و به عنوان دبیر ریاضی به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و به تدریس در مدارس شهرهای ملایر و خوانسار پرداخت.<ref>رجایی، محمدعلی، فرزند ملت، ۱/۲۴؛ دفتر انتشارات، ۳۴ و ۳۵.</ref>  

وی در سال ۱۳۳۹ در کنکور دانشکده علوم پذیرفته شد و به تحصیل در رشته آمار در مقطع کارشناسی ارشد پرداخت. او هم‌زمان در مدرسه کمال، با مدیریت یدالله سحابی {{ببینید|یدالله سحابی}} تدریس می‌کرد. ارتباط وی با سحابی سبب شد تا پس از تأسیس [[نهضت آزادی ایران|نهضت آزادی]] در سال ۱۳۴۰ خیلی زود به عضویت در آن پذیرفته شود.<ref>رجایی، محمدعلی، فرزند ملت، ۱/۲۴ ـ ۲۵.</ref> او در پاییز ۱۳۴۱ با [[عاتقه رجایی]] که از بستگانش بود، [[ازدواج]] کرد.<ref>راعی گلوجه، زندگینامه سیاسی شهید رجایی، ۲۵.</ref>

در آذر ۱۳۵۳ سازمان اطلاعات و امنیت کشور ([[ساواک]]) که به فعالیت‌های انقلابی رجایی مشکوک شده بود، پس از بازرسی خانه وی، او را بازداشت و پس از بازجویی، به چهار سال حبس محکوم کرد. با وجود صدور حکم محکومیت، به سبب تردیدهای ساواک درباره نقش و ارتباط وی با گروه‌های انقلابی، او را بارها شکنجه کردند و تحت فشار قرار دادند. وی شکنجه‌های گوناگونی را در بازداشتگاه کمیته مشترک و زندان‌های اوین و قصر تحمل کرد و سرانجام در آبان ۱۳۵۷ آزاد شد.<ref>رجایی، محمدعلی، فرزند ملت، ۱/۲۹ ـ ۳۰؛ واحد فرهنگی، ۱/۱۹ ـ ۲۵.</ref> وی که در زندان با اعضای مؤسس [[سازمان مجاهدین خلق ایران|سازمان مجاهدین خلق]] هم‌سلول بود، هنگامی که به تغییر ایدئولوژی اعضای این سازمان پی برد به‌شدت ناراحت شد و هنگامی که تلاش‌های خود برای هدایت آنان را بی‌حاصل دید، از آنان متنفر گشت.<ref>رجایی، فرزند ملت، ۱/۳۳ ـ ۳۵.</ref>

در تیرماه ۱۳۶۰، پس از عزل بنی‌صدر از ریاست‌جمهوری، رجایی در کنار [[عباس شیبانی]]، [[سیدعلی‌اکبر پرورش]] و [[حبیب‌الله عسکر اولادی]] در دومین انتخابات ریاست‌جمهوری نامزد شد و با کسب ۸۸ درصد کل آرا در مرداد ۱۳۶۰رئیس‌جمهور شد.<ref>راعی گلوجه، زندگینامه سیاسی شهید رجایی، ۱۹۹؛ رجایی، محمدعلی، یاران امام، ۳۲.</ref> [[امام‌خمینی]] با استقبال از این انتخاب، در ۱۱ مرداد ۱۳۶۰حکم ریاست‌جمهوری وی را تنفیذ کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۵/۶۸.</ref> و در سخنرانی در مراسم تنفیذ، سفارش کرد نباید میان پیش و پس از عهده‌دارشدن سمت دولتی در رفتار و اخلاق شخص فرقی احساس شود. ایشان ریاست‌جمهوری را مسئولیتی برشمرد که در برابر کارهایی که انجام می‌دهد، باید به ملت پاسخگو باشد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۷۱ ـ ۷۲.</ref> رجایی برای سمت نخست‌وزیری، باهنر را به مجلس معرفی کرد و او توانست از مجلس رأی اعتماد بگیرد.<ref>راعی گلوجه، زندگینامه سیاسی شهید رجایی، ۲۰۲.</ref> {{ببینید|محمدجواد باهنر}}

رجایی خود را سرباز [[امام‌خمینی]] می‌دانست و بر پیروی صادقانه و مداوم از [[رهبری|رهبری ایشان]] تأکید می‌ورزید و باور داشت در همه‌حال چه [[رفاه]] و چه گرفتاری، باید به حمایت از ایشان پرداخت.<ref>رجایی، محمدعلی، فرزند ملت، ۱/۸۲.</ref> وی خود را مقلد امام‌خمینی می‌دانست و معتقد بود هرگاه ایشان تشخیص دهد امری مخالف اسلام است، دولت موظف به اصلاح آن است و هرگاه مردم تشخیص دهند که دولت پیرو خط ایشان نیست، آن دولت باید کنار برود.<ref>رجایی، غلامعلی، ۷۲۵ ـ ۷۲۷.</ref> او پیوند ملت با رهبری امام‌خمینی را پیوند اعتقادی و نه پیوند سیاسی می‌دانست؛ از این‌رو شناخت جایگاه امام‌خمینی و مواضع ایشان را مهم و بنیادی برمی‌شمرد.<ref>رجایی، محمدعلی، فرزند ملت، ۱/۱۰۳ و ۱۲۶.</ref> وی پیوند عمیق میان مردم مستضعف و محروم با امام‌خمینی را ستایش می‌کرد و ایشان را انسان بی‌نظیر قرن و امام مستضعفان می‌شمرد.<ref>رجایی، محمدعلی، فرزند ملت، ۱/۲۳۶.</ref>  

او که در برابر [[مردم]] متعهد شد تا از آرمان‌ها و دستورهای امام‌خمینی با تمام توان حمایت کند،<ref>رجایی، محمدعلی، فرزند ملت، ۱/۲۶۸ ـ ۲۶۹.</ref> در مناسبت‌های مختلف از صداقت و سادگی و شخصیت امام‌خمینی ستایش می‌کرد و سیره ایشان را الگوی رفتار خود قرار داده بود.<ref>رجایی، محمدعلی، فرزند ملت، ۱/۳۰۸ ـ ۳۰۹، ۳۳۳، ۳۵۵ و ۳۶۰.</ref> وی صراحتاً اعلام می‌کرد آنچه او با خود عهد کرده و آنچه وزیران با او تعهد کرده‌اند، پیروی از خط امام‌خمینی است و معیار انقلابی‌بودنِ اشخاص را قبول‌داشتنِ تفکر ایشان در همه ابعاد می‌دانست.<ref>رجایی، غلامعلی، ۷۲۵ ـ ۷۲۸؛ عابدی ۱۴۸.</ref>

رجایی درباره [[ولایت فقیه]] و رهبری امام‌خمینی معتقد بود مسئله رهبری بنا بر ضرورت انقلاب باید به‌درستی شناخته شود. از نظر او رهبری نه در شخص امام‌خمینی، بلکه در موضوع «امام» و «مرجع تقلید» متقوم است و جایگاه مرجع تقلید با رهبران سیاسی فرق می‌کند. او با این نگاه به جایگاه امام‌خمینی، همه حرکات خود را مبتنی بر نگاهی شرعی می‌دانست که یک مرجع تقلید مشخص می‌کند. او به مخاطبان خود تأکید می‌کرد پیوند خود با امام‌خمینی و مرجعیت را به‌درستی درک کنند؛ زیرا این پیوند، پیوند اعتقادی است نه پیوند سیاسی، بلکه پیوند سیاسی یک بعد از ابعاد رهبری است.<ref>رجایی، محمدعلی، فرزند ملت، ۱/۱۰۳ و ۱۲۶.</ref>

امام‌خمینی یک روز پس از این نیز در دهم شهریور درباره این فاجعه سخن گفت و بر لزوم وحدت و مقاومت تأکید کرد و با ستایش دوباره از رجایی و باهنر، به دادگاه‌ها و دست‌اندرکاران هشدار داد که مبادا وقوع چنین شرارت‌هایی ازجمله شهادت اینان باعث شود آنان بی‌اختیار شوند و در برخورد با مخالفان و زندانیان از حدود شرعی فراتر روند. ایشان تأکید کرد که دست‌اندرکاران باید با پرهیز از خشم و شتاب و با حفظ موازین اسلامی و قانونی و بدون شدت عمل با زندانیان رفتار کنند و حتی رفتار با کسانی که قاتل شناخته شدند نیز در عین شدت عمل، باید رفتاری اسلامی باشد و تعدی از حدود نشود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۵/۱۴۵ ـ ۱۵۰.</ref> ایشان ضمن پاسخ به پیام‌های تسلیت رئیسان کشورهای مختلف،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۵/۱۴۱، ۱۴۲، ۱۴۳، ۱۴۴ و ۱۵۱.</ref> در جمع خانواده شهدای هشت شهریور، با ابراز اینکه تنها چیزی که موجب تسلی شهادت رجایی و باهنر است این است که کار برای خدا است و چیزی که برای خدا است محفوظ است، آنان را متعهد به اسلام و مفید برای جامعه دانست؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۵/۱۶۴.</ref> چنان‌که رجایی را سربازی گرانقدر و رئیس‌جمهوری خدمتگزار و متعهد دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۵/۲۵۰.</ref> که [[شهادت]] او برای کشور ضرر بوده‌است، اما [[مردم]] با عمل خود شهادت داده‌اند که او مقبول مردم بوده و هیچ‌گاه در خدمتگزاری کوتاهی نکرده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۴۵۰ ـ ۴۵۳.</ref>

پیکر رجایی به همراه پیکر باهنر و دیگر شهدای انفجار، در روز نهم شهریور ۱۳۶۰ در [[تهران]] پس از تشییع باشکوه، از محل [[مجلس شورای اسلامی]] به [[بهشت زهرا(س)]] انتقال داده شد و در جوار مزار شهدای فاجعه انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی به خاک سپرده شد. {{ببینید|هشت شهریور | هفت تیر}}

محمد عابدی، [https://books.khomeini.ir/books/10005/568/ محمدعلی رجایی]، دانشنامه امام‌خمینی، ج۵، ص۵۶۸–۵۷۵.

[[رده:مقاله‌های جلد پنجم دانشنامه]]

[[رده:مقاله‌های بی‌نیاز از جعبه اطلاعات]]

[[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]]