محمد محمدی ری‌شهری: تفاوت میان نسخه‌ها

'''محمد محمدی ری‌شهری''' [[حاکم شرع]] دادگاه‌های انقلاب و [[ارتش]] و نخستین وزیر اطلاعات [[جمهوری اسلامی ایران]].

==زندگینامه==

محمد محمدی نیک معروف به محمدی ری‌شهری در چهارم آبان ۱۳۲۵ در شهر [[ری]] به دنیا آمد. پدرش حاج‌اسماعیل، شغل نانوایی داشت و در ۲۹ آذر ۱۳۶۷ درگذشت. مادرش بدرالسادات شکرابی از اهالی شمیران تهران بود.<ref>محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱/۱۳ ـ ۱۴.</ref> محمدی ری‌شهری در دوران کودکی به مکتبخانه رفت و در ادامه در مدرسه‌ای غیر رسمی متعلق به سیدهاشم موسوی ادامه تحصیل داد؛ سپس در مدرسه فضیلت ثبت‌نام کرد و به کلاس چهارم راه یافت و در سال ۱۳۳۹ دوره ابتدایی را به پایان رساند.<ref>محمدی ری‌شهری، خاطره ها، ۱/۱۹.</ref>

==فعالیت‌های پیش از انقلاب==

ری‌شهری اگرچه به هنگام سخنرانی تاریخی [[امام‌خمینی]] در سیزده خرداد ۱۳۴۲ در [[مدرسه فیضیه]] حضور داشت و مسائل [[انقلاب اسلامی|انقلاب]] را پیگیری می‌کرد اما با شخص ایشان ارتباطی نداشت.<ref>محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱/۳۶ ـ ۳۷.</ref> او بیشتر سرگرم تحصیل بود؛ ولی به‌سبب اشتباه مأموران [[سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] (ساواک) در دستگیری وی دو مرحله زندانی شد که مرحله اول از ۲۰/۴/۱۳۴۴ ـ ۱۸/۶/۱۳۴۴ به مدت دو ماه زندانی بود <ref>دبیرخانه، شرح حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری، ۱/۴۰۹.</ref> وی در سال ۱۳۴۵ برای ادامه تحصیل وارد [[حوزه علمیه نجف]] و در مدرسه آخوند ساکن شد و در آنجا با مشکینی آشنا شد و در ادامه با دختر وی [[ازدواج]] کرد. ری‌شهری سیزده ماه در [[عراق]] ماند<ref>محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱/۴۶ ـ ۴۷ و ۵۱ ـ ۵۲.</ref> وی در مرحله دوم پس از بازگشت از عراق به درخواست دادگاه تجدید نظر ارتشِ خراسان به سه ماه حبس با احتساب دو ماه قبلی محکوم گردید <ref>دبیرخانه، شرح حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری، ۱/۴۰۹.</ref>

ری‌شهری پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی ایران]]، [[حاکم شرع دادگاه انقلاب]] شد. نخستین حکم قضاوت وی را [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] صادر کرد که به امضای [[حسینعلی منتظری]] و [[علی‌اکبر مشکینی|مشکینی]] رسیده بود. او با این حکم به استان خوزستان سفر کرد و محاکمه عوامل حکومت‌نظامی [[رژیم پهلوی]] را که در کشتن مردم شهر [[دزفول]] نقش داشتند، بر عهده گرفت؛<ref>محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱/۸۴.</ref> سپس به همراه [[سیدحسین موسوی تبریزی]] به شهرهای گچساران، بهبهان، خرم‌آباد، بروجرد، رشت و گنبد سفر کرد و به اتهامات نیروهای [[ساواک]] و نظامیان رژیم پهلوی رسیدگی کرد.<ref>محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱/۸۵.</ref> وی خاطرنشان کرده در آن مقطع، گروه‌های ضد انقلاب، توطئه در ارتش را آغاز کرده بودند؛ زیرا ارتش به سبب بازداشت برخی از فرماندهان و فرار جمعی دیگر دچار بی‌نظمی شده بود و از سوی دیگر، عوامل ضد انقلاب با طرح ارتش بی‌طبقه توحیدی، نظامیان را به نافرمانی دعوت می‌کردند؛ بر همین اساس مسئولان در صدد تشکیل دادگاه ارتش برآمدند. از این‌رو وی به سفارش [[محمد مؤمن]] از طرف [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] و مسئول اعزام قضات، به تهران رفت و دادگاه انقلاب اسلامی ارتش را تأسیس کرد. وی پس از تشکیل [[شورای عالی قضایی]] با حکم [[سیدمحمد حسینی بهشتی]] رئیس دیوان عالی کشور، توانست نمایندگی دادگاه انقلاب ارتش را در سرتاسر کشور تأسیس کند.<ref>محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱/۸۶ ـ ۸۷.</ref> او پس از به‌عهده‌گرفتن مسئولیت ریاست دادگاه‌ها و دادسراهای انقلاب اسلامی ارتش، همه محاکمات را بر عهده گرفت ازجمله: متهمان به توطئه در پایگاه هوایی تبریز در ماجرای حزب جمهوری خلق مسلمان، عوامل کودتای پایگاه هوایی شهید نوژه همدان، اعضای [[حزب توده]]، صادق قطب‌زاده و سیدکاظم شریعتمداری<ref>محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱/۱۰۵ ـ ۱۲۰، ۲۲۸ ـ ۲۳۸ و ۲۴۵؛ دبیرخانه، شرح حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری، ۱/۴۱۰.</ref> وی در سال ۱۳۶۳ به عنوان نخستین وزیر اطلاعات از سوی [[میرحسین موسوی]]، نخست‌وزیر وقت، به مجلس معرفی شد و [[رأی اعتماد]] گرفت.<ref>محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱/۸۳؛ اداره کل آرشیو، دولت‌های ایران، از میرزانصرالله‌خان مشیرالدوله تا میرحسین موسوی، ۴۸۵، ۴۸۷ و ۴۸۸.</ref>

امام‌خمینی در دیدار با معاونان و مدیران وزارت اطلاعات از خدمات ری‌شهری به [[اسلام]] و انقلاب تشکر کرد و از وی که به‌رغم داشتن اشتغالات علمی، خدمت به اسلام موجب شده‌است از کار اصلی خود دست بردارد و به کار حساس در وزارت اطلاعات مشغول باشد، قدردانی کرد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۷۹.</ref>

محمدی ری‌شهری که فعالیت‌های علمی خود به‌ویژه در حوزه [[حدیث]] را به دلیل مسئولیت‌ها کاهش داده بود، پس از پایان دوره وزارت، فعالیت‌های علمی ـ پژوهشی را در قالب [[مرکز تحقیقاتی دارالحدیث]] و با همکاری گروهی از محققان و پژوهشگران، کار اصلی خود قرار داده و آثار فراوانی در موضوعات گوناگون منتشر کرده‌است و ازجمله آنها دانشنامه [[قرآن]] و حدیث، دانشنامه امیرالمؤمنین(ع)، دانشنامه امام‌حسین(ع)، حکمت‌نامه پیامبر اعظم(ص) و سخن حج است. آثار منتشرشده زیر نظر وی به بیش از صد اثر می‌رسد و برخی از آثار به زبان‌های خارجی نیز ترجمه و منتشر شده‌است.<ref>حدیث شیعه، پایگاه اطلاع‌رسانی.</ref>

==پانویس==

{{پانویس|۲}}

*امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.

*حدیث شیعه، پایگاه اطلاع‌رسانی، زندگینامه آیت‌الله ری شهری، ۱۲/۷/۱۳۹۵ش.

*دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری، خبرگان ملت، شرح حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری، قم، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.

*محمدی ری‌شهری، محمد، خاطره‌ها، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ سوم، ۱۳۸۶ش.

*منتظری، حسینعلی، خاطرات آیت‌الله منتظری، قم، بی‌نا، ۱۳۷۹ش.

{{پایان}}