confirmed، emailconfirmed، templateeditor
۱٬۵۵۴
ویرایش
←پیشینه
(←پیشینه) |
|||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
[[تمدن مصر]] به هزاران سال پیش و زمان حکومت فراعنه بر می‌گردد.<ref>علیزاده، بررسی تحلیلی و توصیفی تاریخ روابط ایران و مصر (دو قدرت منطقه‌ای خاورمیانه)، ۱۵.</ref> محور این تمدن، رود نیل بوده که آن را به مرکز کشاورزی منطقه در طول سال‌ها تبدیل کرده‌است.<ref>کدیور، مصر از زاویه‌ای دیگر، ۱۵ ـ ۱۶.</ref> | [[تمدن مصر]] به هزاران سال پیش و زمان حکومت فراعنه بر می‌گردد.<ref>علیزاده، بررسی تحلیلی و توصیفی تاریخ روابط ایران و مصر (دو قدرت منطقه‌ای خاورمیانه)، ۱۵.</ref> محور این تمدن، رود نیل بوده که آن را به مرکز کشاورزی منطقه در طول سال‌ها تبدیل کرده‌است.<ref>کدیور، مصر از زاویه‌ای دیگر، ۱۵ ـ ۱۶.</ref> | ||
[[دین]] رایج مصریان در دوره ظهور [[اسلام]]، [[مسیحیت]] بود که با فتح این کشور در زمان [[خلیفه دوم]]، اسلام جایگزین آن شد.<ref>تکیه‌ای، مصر، ۱۳.</ref> در زمان [[خلیفه سوم]]، مردم مصر به دلیل فشار ناشی از ستم والی منصوب وی، علیه حکومت شورش کردند.<ref>وردانی، شیعه در مصر از امام‌علی(ع) تا امام‌خمینی، ۳۳.</ref> پس از کشته‌شدن عثمان‌بن‌عفان (خلیفه سوم) و به‌خلافت‌رسیدن [[امیرالمؤمنین علی‌بن‌ابی‌طالب(ع)]]، بسیاری از مصریان از [[خلافت]] وی استقبال و با نماینده او بیعت کردند؛ اما [[معاویه]] با کارشکنی و کشتن فرمانداران منصوب امام‌علی(ع) (محمدبن‌ابی‌بکر و مالک‌بن‌حارث نخعی) و لشکرکشی به مصر، این سرزمین را تصرف کرد.<ref>وردانی، شیعه در مصر از امام‌علی(ع) تا امام‌خمینی، ۳۴ ـ ۳۵.</ref> این وضع تا اواخر قرن سوم هجری ادامه داشت و پس از آن سلسله شیعی‌مذهب فاطمیان حکومت را به دست گرفت.<ref>(مرکز تحقیقات، حکومت اسلامی در بستر تاریخ، ۱۲۷؛ داج، تاریخ هزارساله تعلیمات عالی اسلامی، ۱ ـ ۲.</ref> فاطمیان از نظر مشرب فکری به [[عقل‌گرایی]] و [[باطنی‌گری]] شهرت داشتند و در رویه سیاسی و اداری، محتاطانه و آرام عمل می‌کردند. در امور مذهبی نیز خلیفه دارای یک مشاور بود که وی را در امور دینی یاری می‌داد.<ref>مرکز تحقیقات، حکومت اسلامی در بستر تاریخ، ۱۲۸.</ref> | [[دین]] رایج مصریان در دوره ظهور [[اسلام]]، [[مسیحیت]] بود که با فتح این کشور در زمان [[خلیفه دوم]]، اسلام جایگزین آن شد.<ref>تکیه‌ای، مصر، ۱۳.</ref> در زمان [[خلیفه سوم]]، مردم مصر به دلیل فشار ناشی از ستم والی منصوب وی، علیه حکومت شورش کردند.<ref>وردانی، شیعه در مصر از امام‌علی(ع) تا امام‌خمینی، ۳۳.</ref> پس از کشته‌شدن [[عثمان‌بن‌عفان]] (خلیفه سوم) و به‌خلافت‌رسیدن [[امیرالمؤمنین علی‌بن‌ابی‌طالب(ع)]]، بسیاری از مصریان از [[خلافت]] وی استقبال و با نماینده او بیعت کردند؛ اما [[معاویه]] با کارشکنی و کشتن فرمانداران منصوب امام‌علی(ع) (محمدبن‌ابی‌بکر و مالک‌بن‌حارث نخعی) و لشکرکشی به مصر، این سرزمین را تصرف کرد.<ref>وردانی، شیعه در مصر از امام‌علی(ع) تا امام‌خمینی، ۳۴ ـ ۳۵.</ref> این وضع تا اواخر قرن سوم هجری ادامه داشت و پس از آن سلسله شیعی‌مذهب فاطمیان حکومت را به دست گرفت.<ref>(مرکز تحقیقات، حکومت اسلامی در بستر تاریخ، ۱۲۷؛ داج، تاریخ هزارساله تعلیمات عالی اسلامی، ۱ ـ ۲.</ref> فاطمیان از نظر مشرب فکری به [[عقل‌گرایی]] و [[باطنی‌گری]] شهرت داشتند و در رویه سیاسی و اداری، محتاطانه و آرام عمل می‌کردند. در امور مذهبی نیز خلیفه دارای یک مشاور بود که وی را در امور دینی یاری می‌داد.<ref>مرکز تحقیقات، حکومت اسلامی در بستر تاریخ، ۱۲۸.</ref> | ||
دوره فاطمی سرآغاز ورود [[تشیع]] و گسترش تبلیغات این مذهب و عصر شکوفایی فرهنگ مذهبی در مصر بود. در این دوران، شهر [[قاهره]] و مسجد جامع الازهر ـ که به‌مرور به یک دانشگاه جامع و تأثیرگذار تبدیل شد ـ بنا گردید. فاطمیان با هدف آموزشی، ترویجی به تربیت مبلّغان مذهب [[اسماعیلیه]] در این دانشگاه می‌پرداختند.<ref>وردانی، شیعه در مصر از امام‌علی(ع) تا امام‌خمینی، ۳۹ ـ ۴۰ و ۴۲.</ref> [[الازهر]] در طول تاریخ از لحاظ مالی وابسته به [[حکومت]] بوده که وابستگی [[سیاسی]] را به دنبال داشته‌است؛ با این حال، در فرازهایی از تاریخ نیز مستقل عمل کرده‌است.<ref>درویش، نگاهی به سیر تطور دانشگاه الازهر، ۲۲.</ref> از سال ۱۹۵۰م، [[شیخ الازهر]] از میان سه نامزدی که بزرگان الازهر معرفی می‌کردند و رئیس دولت تأیید می‌کرد، انتخاب می‌شد؛ اما این روند امروزه تغییر کرده‌است و عزل و نصب هر یک از بزرگان الازهر به دست رئیس‌جمهور صورت می‌گیرد.<ref>زمانی، همه چیز درباره الازهر مصر و شیخ جدید آن، ۴۶ ـ ۴۷.</ref> از دیگر خدمات فاطمیان می‌توان به ایجاد کتابخانه عمومی و چندین آموزشگاه برای آموزش ادبیات، [[تفسیر قرآن]]، [[فقه]]، [[تاریخ]]، طب و ریاضیات اشاره کرد.<ref>مرکز تحقیقات، حکومت اسلامی در بستر تاریخ، ۱۲۹.</ref> | دوره فاطمی سرآغاز ورود [[تشیع]] و گسترش تبلیغات این مذهب و عصر شکوفایی فرهنگ مذهبی در مصر بود. در این دوران، شهر [[قاهره]] و مسجد جامع الازهر ـ که به‌مرور به یک دانشگاه جامع و تأثیرگذار تبدیل شد ـ بنا گردید. فاطمیان با هدف آموزشی، ترویجی به تربیت مبلّغان مذهب [[اسماعیلیه]] در این دانشگاه می‌پرداختند.<ref>وردانی، شیعه در مصر از امام‌علی(ع) تا امام‌خمینی، ۳۹ ـ ۴۰ و ۴۲.</ref> [[الازهر]] در طول تاریخ از لحاظ مالی وابسته به [[حکومت]] بوده که وابستگی [[سیاسی]] را به دنبال داشته‌است؛ با این حال، در فرازهایی از تاریخ نیز مستقل عمل کرده‌است.<ref>درویش، نگاهی به سیر تطور دانشگاه الازهر، ۲۲.</ref> از سال ۱۹۵۰م، [[شیخ الازهر]] از میان سه نامزدی که بزرگان الازهر معرفی می‌کردند و رئیس دولت تأیید می‌کرد، انتخاب می‌شد؛ اما این روند امروزه تغییر کرده‌است و عزل و نصب هر یک از بزرگان الازهر به دست رئیس‌جمهور صورت می‌گیرد.<ref>زمانی، همه چیز درباره الازهر مصر و شیخ جدید آن، ۴۶ ـ ۴۷.</ref> از دیگر خدمات فاطمیان می‌توان به ایجاد کتابخانه عمومی و چندین آموزشگاه برای آموزش ادبیات، [[تفسیر قرآن]]، [[فقه]]، [[تاریخ]]، طب و ریاضیات اشاره کرد.<ref>مرکز تحقیقات، حکومت اسلامی در بستر تاریخ، ۱۲۹.</ref> | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
فرسودگی حکومت، عدم گردش نخبگان، شخصی‌بودن قدرت، سرکوب سیاسی و فساد گسترده از ویژگی‌های دوران حکومت حسنی مبارک بود.<ref>نیاکویی، تحولات اخیر خاورمیانه و شمال آفریقا، ریشه‌ها و پیامدهای متفاوت، ۲۵۳.</ref> همین ویژگی‌ها سبب شد حکومت مبارک پس از سی سال در سال ۲۰۱۱م طی تحولاتی از هم بپاشد. در میان گروه‌های مخالف مبارک، اخوان‌المسلمین با پشتوانه هشتاد سال فعالیت سیاسی و مبارزه مستمر با نظام‌های سیاسی و با نفوذ در لایه‌های مختلف جامعه مذهبی مصر توانست نقشی محوری در تحولات این کشور ایفا کند و با تأسیس حزب آزادی و عدالت، در انتخابات ریاست‌جمهوری مصر پس از سقوط مبارک، این جایگاه کلیدی را در اختیار بگیرد،<ref>محمودیان، جنبش اخوان‌المسلمین و آینده سیاست خارجی مصر، ۱۱۰ ـ ۱۱۱.</ref> اما این امر چندان پایدار نبود و در ژوئن ۲۰۱۳م با گسترش اعتراض‌های مردمی، ارتش مصر به بهانه حفظ انقلاب و طی کودتایی به رهبری عبدالفتاح سیسی قدرت را در دست گرفت و محمد مرسی و تنی چند از رهبران اخوان‌المسلمین را بازداشت کرد.<ref>نجات، بررسی عوامل سرنگونی محمد مرسی و پیامدهای منطقه‌ای آن، ۱۰۸.</ref> | فرسودگی حکومت، عدم گردش نخبگان، شخصی‌بودن قدرت، سرکوب سیاسی و فساد گسترده از ویژگی‌های دوران حکومت حسنی مبارک بود.<ref>نیاکویی، تحولات اخیر خاورمیانه و شمال آفریقا، ریشه‌ها و پیامدهای متفاوت، ۲۵۳.</ref> همین ویژگی‌ها سبب شد حکومت مبارک پس از سی سال در سال ۲۰۱۱م طی تحولاتی از هم بپاشد. در میان گروه‌های مخالف مبارک، اخوان‌المسلمین با پشتوانه هشتاد سال فعالیت سیاسی و مبارزه مستمر با نظام‌های سیاسی و با نفوذ در لایه‌های مختلف جامعه مذهبی مصر توانست نقشی محوری در تحولات این کشور ایفا کند و با تأسیس حزب آزادی و عدالت، در انتخابات ریاست‌جمهوری مصر پس از سقوط مبارک، این جایگاه کلیدی را در اختیار بگیرد،<ref>محمودیان، جنبش اخوان‌المسلمین و آینده سیاست خارجی مصر، ۱۱۰ ـ ۱۱۱.</ref> اما این امر چندان پایدار نبود و در ژوئن ۲۰۱۳م با گسترش اعتراض‌های مردمی، ارتش مصر به بهانه حفظ انقلاب و طی کودتایی به رهبری عبدالفتاح سیسی قدرت را در دست گرفت و محمد مرسی و تنی چند از رهبران اخوان‌المسلمین را بازداشت کرد.<ref>نجات، بررسی عوامل سرنگونی محمد مرسی و پیامدهای منطقه‌ای آن، ۱۰۸.</ref> | ||
==روابط مصر و ایران در دوره پهلوی== | ==روابط مصر و ایران در دوره پهلوی== | ||
تاریخ روابط ایران و مصر به چند هزار سال پیش بازمی‌گردد و این دو حوزه تمدن بشری به تبادل دانش، تجربیات و مراودات بازرگانی می‌پرداختند.<ref>علیزاده، بررسی تحلیلی و توصیفی تاریخ روابط ایران و مصر (دو قدرت منطقه‌ای خاورمیانه)، ۱۵.</ref> روابط این دو کشور همواره پرفرازونشیب بوده‌است؛ گاهی گرم و صمیمانه و در برهه‌ای رقابت‌آمیز.<ref>جعفری، ایران و مصر، چالش‌ها و فرصت‌ها، ۱۳ ـ ۱۴.</ref> | تاریخ روابط ایران و مصر به چند هزار سال پیش بازمی‌گردد و این دو حوزه تمدن بشری به تبادل دانش، تجربیات و مراودات بازرگانی می‌پرداختند.<ref>علیزاده، بررسی تحلیلی و توصیفی تاریخ روابط ایران و مصر (دو قدرت منطقه‌ای خاورمیانه)، ۱۵.</ref> روابط این دو کشور همواره پرفرازونشیب بوده‌است؛ گاهی گرم و صمیمانه و در برهه‌ای رقابت‌آمیز.<ref>جعفری، ایران و مصر، چالش‌ها و فرصت‌ها، ۱۳ ـ ۱۴.</ref> | ||