ملک‌حسین: تفاوت میان نسخه‌ها

| تصویر        =  

|مناصب          =

حسین‌بن‌طلال، معروف به ملک‌حسین، در ۴ نوامبر ۱۹۳۵م/ ۱۳۱۴ش در امان پایتخت اردن زاده شد. وی دوران کودکی خود را در مدرسه انگلیسی‌ها در امان گذراند و سپس در مدرسه هاروارد و مدرسه ویکتوریا در شهر اسکندریه [[مصر]] به تحصیل پرداخت.<ref>موریس، الملوک الهاشمیون، ۱۹۹؛ گازیروسکی، سیاست و حکومت در خاورمیانه و شمال آفریقا، ۴۰۵.</ref> طلال پدر وی یازده ماه پس از به‌قدرت‌رسیدن در سال ۱۹۵۲م/ ۱۳۳۱ش به علت بیماری روانی، از سلطنت خلع شد و فرزندش حسین که در آن زمان در آکادمی نظامی سلطنتی سند هرست [[انگلستان]] مشغول به تحصیل بود به سلطنت رسید؛<ref>مناقبتی، اردن، ۵۸.</ref> ولی چون هنوز به سن قانونی نرسیده بود، شورای نیابتِ سلطنت، وظایف وی را بر عهده گرفت تا اینکه در ماه می ۱۹۵۳م/ ۱۳۳۲ش پس از رسیدن به سن قانونی رسماً حکومت را در دست گرفت.<ref>دالاس، تاریخ ملک و مملکۀ الحسین ۱۸۹۳ ـ ۱۹۹۹م، ۲۷ ـ ۲۹؛ موریس، الملوک الهاشمیون، ۱۹۹ ـ ۲۰۰.</ref> وی از خاندان هاشمی منتسب به [[اهل بیت پیامبر(ص)]] بود؛ خاندانی که تا پیش از سلطه [[آل‌سعود]] در ۱۹۲۶م/ ۱۳۰۵ش حاکم حجاز و حافظان حرمین شریفین بودند. ملک‌حسین همواره از این امر برای به دست آوردن محبوبیت در میان توده مردم و تقویت [[مشروعیت]] خود بهره می‌برد.<ref>دکمجیان، جنبش‌های اسلامی معاصر در جهان عرب، ۳۶۰ ـ ۳۶۱.</ref>

در جنگ ۱۹۶۷م/ ۱۳۴۶ش عرب‌ها و [[اسرائیل]]، کل کرانه باختری رود اردن، شامل [[بیت‌المقدس]] و مکان‌های مقدس این مناطق به اشغال رژیم اسرائیل درآمد<ref>گازیروسکی، سیاست و حکومت در خاورمیانه و شمال آفریقا، ۴۰۴ و ۴۰۸.</ref> و هزاران فلسطینی از سرزمین خود آواره و به کشور اردن رانده شدند که سه سال بعد در سال ۱۹۷۰م/ ۱۳۴۹ش رژیم اردن آنان را سرکوب و قتل عام کرد. روز این واقعه به [[جمعه سیاه]] معروف است. [[محمدرضا پهلوی]] در جریان قتل‌عام آوارگان فلسطینی در اردن از ملک‌حسین حمایت کرد<ref>گازیروسکی، سیاست و حکومت در خاورمیانه و شمال آفریقا، ۴۰۶؛ پروازی، نقش و تأثیر امام در سوریه و اردن، ۱۱۳ ـ ۱۱۴؛ مناقبتی، اردن، ۷۷.</ref> رابطه ملک‌حسین با پهلوی بسیار گرم و صمیمانه بود. این روابط به‌قدری دوستانه بود که وی سالی چند بار همراه همسر و برخی از بستگانش به ایران می‌آمد و برای تفریح به کاخ‌های ییلاقی پهلوی در شمال کشور می‌رفت.<ref>مناقبتی، اردن، ۸۵ ـ ۸۶.</ref> پهلوی همواره با دادن کمک‌های مالی و پرداخت وام‌های کلان به [[اقتصاد]] ورشکسته اردن کمک می‌کرد. در همین راستا وی حدود بیست فروند جنگنده فانتوم را که از امریکا خریداری کرده بود، برای تقویت بنیه نظامی اردن به ملک‌حسین هدیه کرد.<ref>پروازی، نقش و تأثیر امام در سوریه و اردن، ۱۱۲ ـ ۱۱۳.</ref>

ملک حسین برای کمک به رژیم پهلوی، از ورود افکار و اندیشه‌های انقلابی [[امام‌خمینی]] به اردن جلوگیری می‌کرد و برای فعالیت عالمان دینی محدودیت ایجاد کرده بود.<ref>خراسان، روزنامه؛ پروازی، نقش و تأثیر امام در سوریه و اردن، ۱۱۴.</ref> هنگام سفر [[جیمی کارتر]] رئیس‌جمهور [[امریکا]] در ژانویه ۱۹۷۸م/ ۱۳۵۷ش به تهران، [[محمدرضا پهلوی]]، ملک‌حسین را نیز به تهران دعوت کرد تا هم‌زمان او نیز حضور داشته باشد.<ref>پروازی، نقش و تأثیر امام در سوریه و اردن، ۱۱۲؛ نجاتی، تاریخ سیاسی بیست و پنج‌ساله ایران، ۲/۵۷ و ۶۰.</ref> همچنین ملک‌حسین برای جلوگیری از سقوط رژیم پهلوی، هنگام اقامت امام‌خمینی در [[فرانسه]]، از ایشان درخواست کرد تا از مبارزه برای سقوط پهلوی دست بردارد؛<ref>طباطبایی، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی دکتر سیدصادق طباطبایی، ۳/۱۰۹ ـ ۱۱۰؛ نجاتی، تاریخ سیاسی بیست و پنج‌ساله ایران، ۲/۱۷۰.</ref> ولی [[امام‌خمینی]] وساطت افرادی نظیر ملک‌حسین را بی‌فایده و در راستای تلاش برای ادامه خیانت و جنایت رژیم پهلوی به ملت ایران می‌دانست؛<ref>امام خمینی، صحیفه، ۴/۱۲۵؛ نجاتی، تاریخ سیاسی بیست و پنج‌ساله ایران، ۲/۳۴۲ ـ ۳۴۵.</ref> چنان‌که گفته شده او برای میانجی‌گری میان امام‌خمینی و محمدرضا پهلوی به پاریس سفر کرد،<ref>یزدی، ۳/۵۶۲.</ref> اما امام‌خمینی پیش از سفر او اعلام کرد او را نخواهد پذیرفت.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۵/۱۸۰.</ref> با این حال، پهلوی پس از خروج از ایران در ۲۶ دی ۱۳۵۷، قصد رفتن به اردن و دیدار با ملک‌حسین را داشت؛ ولی سفیر وقت ایران در اردن به وی اطلاع داد که شاه اردن از پذیرفتن او عذرخواهی کرده‌است.<ref>طباطبایی، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی دکتر سیدصادق طباطبایی، ۳/۱۸۷.</ref> امام‌خمینی با اشاره به عدم پذیرش پهلوی از سوی ملک‌حسین، آن را نشانه پشت‌کردن رفقای پهلوی به او دانست.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۳/۳۴۱.</ref>

پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] حکومت اردن نظام جمهوری اسلامی ایران را به رسمیت شناخت و ملک‌حسین در اسفند ۱۳۵۷ طی پیامی این پیروزی را به امام‌خمینی تبریک گفت و در سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران، هیئتی پنج‌نفره از شخصیت‌های علمی اردن را به ریاست وزیر اوقاف و امور مقدسات کشورش به ایران فرستاد<ref>مناقبتی، اردن، ۸۶؛ پروازی، نقش و تأثیر امام در سوریه و اردن، ۱۱۵.</ref> با این حال، وی از [[ضد انقلاب]] و مخالفان جمهوری اسلامی ایران حمایت می‌کرد و در صدد توطئه علیه نظام جمهوری اسلامی بود و آمادگی خود را برای ایفای نقش پهلوی در گسترش نفوذ و نقش نظامی [[امریکا]] در [[خلیج فارس]] اعلام کرده بود.<ref>خراسان؛ پروازی، نقش و تأثیر امام در سوریه و اردن، ۱۱۴.</ref>

ملک‌حسین در [[جنگ عراق علیه ایران]] به حمایت همه‌جانبه از [[صدام حسین]] پرداخت و صراحتاً به نفع عراق و علیه ایران موضع‌گیری کرد<ref>پروازی، نقش و تأثیر امام در سوریه و اردن، ۱۱۶.</ref> و در همین راستا چند بار از عراق دیدن کرد و حتی در جبهه‌های جنگ حضور یافت و همراه صدام حسین گلوله توپی را به صورت نمادین به سوی خاک ایران شلیک کرد که فیلم آن هم از تلویزیون بغداد پخش شد.<ref>غضنفری، روزنامه کیهان، ۶.</ref> وی همچنین در طول هشت سال جنگ، بندر عقبه و راه‌های مواصلاتی اردن را برای حمل و نقل سلاح و تجهیزات نظامی سبک و سنگین در اختیار عراق قرار داد و به هواپیماهای عراق اجازه داد که از فرودگاه‌های اردن استفاده کنند.<ref>غضنفری، روزنامه کیهان، ۶.</ref> افزون بر این او نیروهای نظامی خود را برای کمک به رژیم عراق در جنگ و نیز سرکوب اعتراضات مردم عراق علیه رژیم بعثی، به آن کشور فرستاد و در یک سخنرانی تأکید کرد اگر لازم باشد نیروهای بیشتری را به عراق خواهد فرستاد؛<ref>مناقبتی، اردن، ۸۸؛ پروازی، نقش و تأثیر امام در سوریه و اردن، ۱۱۷ ـ ۱۱۸؛ گازیروسکی، سیاست و حکومت در خاورمیانه و شمال آفریقا، ۴۰۶.</ref> چنان‌که چند هیئت نظامی و گروهی از افسران اردن را به همراه تیپ زرهی یرموک با چهل دستگاه تانک برای اداره واحدهای نیروی هوایی و توپخانه به عراق فرستاد.<ref>غضنفری، اردن، ۶.</ref>. وی در مارس ۱۹۸۶م/ ۱۳۶۵ش برای کنترل و مقابله با رشد اسلام‌گرایی در اردن قانون انتخابات را تغییر داد و برخی اسلام‌گرایان را بازداشت و دانشجویان را سرکوب کرد که در این سرکوبی حدود بیست نفر از دانشجویان دانشگاه یرموک به قتل رسیدند.<ref>دکمجیان، جنبش‌های اسلامی معاصر در جهان عرب، ۳۵۸ ـ ۳۵۹.</ref>

از سوی دیگر، ملک‌حسین که وابسته به [[امریکا]] و [[انگلیس]] بود و همواره در جهت منافع امریکا و [[رژیم صهیونیستی]] در منطقه گام برمی‌داشت، بر اساس طرح‌های «فهد» و «فاس» که به نفع رژیم صهیونیستی بود، تلاش می‌کرد عرب‌ها موجودیت رژیم اسرائیل را به رسمیت بشناسند؛<ref>پروازی، نقش و تأثیر امام در سوریه و اردن، ۱۲۰.</ref> از این‌رو امام‌خمینی به وی و نیز برخی دولت‌های منطقه هشدار داد با این‌گونه طرح‌ها علاوه بر پذیرش اسارت خود به دست امریکا و اسرائیل، دشمنی دولت و ملت و قوای مسلح ایران را برای همیشه برای خود ایجاد خواهند کرد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۶/۲۶۵ ـ ۲۶۷.</ref> ایشان با اشاره به توطئه برگرداندن [[مصر]] به سازمان کنفرانس اسلامی توسط [[ملک‌حسن]] و ملک‌حسین پس از [[پیمان کمپ دیوید]]، این اقدام را برای حل عقده‌هایی که از بیداری ملت‌ها و پرخاشگری آنها برای اینان حاصل شده‌است، غیر کافی دانست.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۳۳۰.</ref> ایشان همچنین به [[سران جنبش غیر متعهدها]] سفارش کرد افرادی مانند ملک‌حسین و [[صدام حسین]] را از جمع خود دور کنند، تا بتوانند یک کنفرانس صحیح و جنبش غیر متعهد واقعی را تشکیل بدهند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۷/۳۶۳.</ref>

امام‌خمینی در ۱۶ مرداد ۱۳۶۵ در پیامی به زائران [[خانه خدا]] یادآور شد سیلی‌خوردگان از وحدت [[مسلمانان]] برای جلوگیری از پیروزی اسلام و ضربه‌زدن به شرف و عزت اسلامی، از دلالان دوره‌گرد و جنایتکاری امثال ملک‌حسین اردنی استفاده می‌کنند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۰/۹۸ ـ ۹۹.</ref> ایشان همچنین در پیام دیگری به حاجیان در ۱۲ مرداد ۱۳۶۶ با اشاره به [[کشتار زائران خانه خدا]] به دست [[رژیم آل‌سعود]]، حمایت ملک‌حسین، صدام حسین و ملک‌حسن مراکشی از آل‌سعود و جنایات این خاندان را نکوهش کرد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۰/۳۵۱.</ref> ایشان در [[وصیت‌نامه]] خود نیز به‌شدت از ملک‌حسین [[انتقاد]] کرده‌است و او را جنایت‌پیشه‌ای دوره‌گرد خوانده که برای خدمت به امریکا و اسرائیل از هیچ خیانتی به ملت خود رویگردان نیست؛ از این‌رو دشمنی ملت‌های مسلمان با وی و امثال او مایه افتخار مسلمانان است.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۹۸.</ref>

[[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]]

[[رده:مقاله‌های جلد نهم دانشنامه]]