ملک‌فهد: تفاوت میان نسخه‌ها

۸ بایت حذف‌شده ،  ‏۴ بهمن ۱۴۰۱
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۴: خط ۳۴:
فهدبن‌عبدالعزیز در سال ۱۹۲۳م/ ۱۳۰۲ش به دنیا آمد. پدرش عبدالعزیز پادشاه [[عربستان]] و مادرش حصه دختر احمد سدیری بود. مادر فهد پنجمین و محبوب‌ترین همسر عبدالعزیز بود که پسران او به سدیریان، شهرت دارند.<ref>عظیمی، عربستان سعودی، ۹۱.</ref> وی تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه سلطنتی [[ریاض]] فرا گرفت؛ سپس به مدرسه علوم دینی [[مکه]] رفت و تحصیلات خود را ادامه داد و پس از پایان تحصیلات، در سال ۱۳۳۲ نخستین وزیر فرهنگ شد. تصدی پست وزارت کشور در سال ۱۳۴۲ و ارتقا به عنوان معاون نخست‌وزیر در سال ۱۳۴۶ پست‌های بعدی وی پیش از رسیدن به مقام ولی‌عهدی این کشور در سال ۱۳۵۴ بود.<ref>عظیمی، عربستان سعودی، ۹۰.</ref>
فهدبن‌عبدالعزیز در سال ۱۹۲۳م/ ۱۳۰۲ش به دنیا آمد. پدرش عبدالعزیز پادشاه [[عربستان]] و مادرش حصه دختر احمد سدیری بود. مادر فهد پنجمین و محبوب‌ترین همسر عبدالعزیز بود که پسران او به سدیریان، شهرت دارند.<ref>عظیمی، عربستان سعودی، ۹۱.</ref> وی تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه سلطنتی [[ریاض]] فرا گرفت؛ سپس به مدرسه علوم دینی [[مکه]] رفت و تحصیلات خود را ادامه داد و پس از پایان تحصیلات، در سال ۱۳۳۲ نخستین وزیر فرهنگ شد. تصدی پست وزارت کشور در سال ۱۳۴۲ و ارتقا به عنوان معاون نخست‌وزیر در سال ۱۳۴۶ پست‌های بعدی وی پیش از رسیدن به مقام ولی‌عهدی این کشور در سال ۱۳۵۴ بود.<ref>عظیمی، عربستان سعودی، ۹۰.</ref>


فهد از زمان [[ملک‌فیصل]]، نخست‌وزیر و پادشاه عربستان در سال‌های ۱۳۴۳ ـ ۱۳۵۴ تمام تلاش خود را برای مجهزکردن ارتش عربستان به سلاح‌های پیشرفته و مدرن نظامی به کار گرفت. همچنین با موضع‌گیری‌های تند و صریح درباره آزادی [[فلسطین]] و دشمنی با [[رژیم اسرائیل]] به پیروی از نظریات فیصل، پیشتاز خانواده سعودی شد.<ref>آقایی، سیاست و حکومت در عربستان سعودی، ۶۹.</ref> پیوند ویژه میان فهد و شش برادرش سبب شد که آنان در دهه شصت میلادی به صورت گروه غالب در خانواده سعودی جلوه کنند. حمایت این گروه از ملک‌فیصل در جدال علیه قدرت‌طلبی ملک‌سعود ـ نخست‌وزیر و پادشاه پیشین عربستان ـ یکی از عوامل حیاتی و موفقیت‌آمیز این گروه بود. آنان توانستند در سال‌هایی که هواداران [[جمال عبدالناصر]]، رئیس‌جمهور [[مصر]]، حکومتشان را تهدید می‌کردند، پایه اصلی حکومت را به نفع خود بنیان نهند و ملک‌فیصل به قدرت رسید.<ref>آقایی، سیاست و حکومت در عربستان سعودی، ۶۹.</ref>
فهد از زمان ملک‌فیصل، نخست‌وزیر و پادشاه عربستان در سال‌های ۱۳۴۳ ـ ۱۳۵۴ تمام تلاش خود را برای مجهزکردن ارتش عربستان به سلاح‌های پیشرفته و مدرن نظامی به کار گرفت. همچنین با موضع‌گیری‌های تند و صریح درباره آزادی [[فلسطین]] و دشمنی با [[رژیم اسرائیل]] به پیروی از نظریات فیصل، پیشتاز خانواده سعودی شد.<ref>آقایی، سیاست و حکومت در عربستان سعودی، ۶۹.</ref> پیوند ویژه میان فهد و شش برادرش سبب شد که آنان در دهه شصت میلادی به صورت گروه غالب در خانواده سعودی جلوه کنند. حمایت این گروه از ملک‌فیصل در جدال علیه قدرت‌طلبی ملک‌سعود ـ نخست‌وزیر و پادشاه پیشین عربستان ـ یکی از عوامل حیاتی و موفقیت‌آمیز این گروه بود. آنان توانستند در سال‌هایی که هواداران [[جمال عبدالناصر]]، رئیس‌جمهور [[مصر]]، حکومتشان را تهدید می‌کردند، پایه اصلی حکومت را به نفع خود بنیان نهند و ملک‌فیصل به قدرت رسید.<ref>آقایی، سیاست و حکومت در عربستان سعودی، ۶۹.</ref>


پس از ملک‌فیصل، برادر او ملک‌خالد روی کار آمد و فهد هم به ولیعهدی رسید. این دو در راه وابستگی عربستان به [[امریکا]] گام‌های بلندتری برداشتند. آمد و شد رجال نظامی، کارشناسان سیاسی و امنیتی واشنگتن به ریاض گسترش یافت. ملک‌خالد و فهد بارها برای دیدار رؤسای جمهور [[امریکا]] و ازجمله [[جیمی کارتر|جیمی‌کارتر]] به واشنگتن رفتند و با امضای قراردادهای امنیتی متقابل میان دو کشور، واشنگتن رسماً حمایت خود را از حکومت سعودی در برابر معترضان داخلی و مخالفان خارجی اعلام کرد. حاکم سعودی نیز علاوه بر اینکه بخش زیادی از درآمد نفتی کشور عربستان را در اختیار بانک‌ها و کارخانه‌های تسلیحاتی امریکا گذاشت، نقش خود را با کاهش قیمت نفت در دهه هفتاد میلادی (پنجاه شمسی) در سازمان اوپک برای تأمین منافع امریکا ایفا کرد.<ref>هالیدی، عربستان بی‌سلاطین، ۳۲۲.</ref> فهد که سِمت‌های متعددی را تجربه کرده بود، توانست به محض رسیدن به مقام ولایتعهدی در ۱۳۵۴ به فردی تبدیل شود که در پست ولایتعهدی نقش یک سلطان حاکم را ایفا کند؛ بدین ترتیب تمام برنامه‌ریزی‌ها در عربستان، از نیمه دهه هفتاد به بعد با اشاره و میل فهد صورت می‌گرفت.<ref>آقایی، سیاست و حکومت در عربستان سعودی، ۱۵۸.</ref> فهد برای حل بحران [[خاورمیانه]] و مسئله [[فلسطین]]، سیاست‌های متفاوتی در پیش گرفت. در سال ۱۳۵۷ پس از دیدار با آلفرد اترتون سفیر سیار امریکا در خاورمیانه، کنفرانس کمپ دیوید را یک گام بزرگ به سوی برقراری صلح عادلانه شمرد؛ اما پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] در ایران و به‌ویژه پس از برگزاری کنفرانس قدس در [[تهران]] در یک چرخش سیاسی اعلام کرد برای نجات فلسطین اشغال‌شده باید به [[جهاد]] مقدس رو آورد و اندکی پس از آن اعلام کرد کشورش برای صلح با اسرائیل آماده است؛<ref>آقایی، سیاست و حکومت در عربستان سعودی، ۱۶۲.</ref> اما مواضع فهد و دولت عربستان درباره جمهوری اسلامی ایران تحت تأثیر شرایط، متفاوت بوده‌است. مقامات عربستان پس از پیروزی انقلاب (از بهمن ۱۳۵۷ تا دی ۱۳۶۰) تحولات ایران را به‌دقت دنبال، اما از اظهار نظر صریح درباره حوادث ایران خودداری می‌کردند؛<ref>اخوان کاظمی، مروری بر روابط ایران و عربستان در دو دهه اخیر، ۲۱؛ عظیمی، عربستان سعودی، ۱۲۴.</ref> زیرا این ترس و اضطراب در سعودی‌ها وجود داشت که سرایت انقلاب به کشورشان، حکومتشان را متزلزل کند؛ بنابراین به شکلی محرمانه و با کمک برخی از کشورهای دیگر عربی، در صدد انجام طرح‌هایی جهت دفع خطر احتمالی برآمدند.<ref>اخوان کاظمی، مروری بر روابط ایران و عربستان در دو دهه اخیر، ۲۲.</ref>{{ببینید|عربستان سعودی}}
پس از ملک‌فیصل، برادر او ملک‌خالد روی کار آمد و فهد هم به ولیعهدی رسید. این دو در راه وابستگی عربستان به [[امریکا]] گام‌های بلندتری برداشتند. آمد و شد رجال نظامی، کارشناسان سیاسی و امنیتی واشنگتن به ریاض گسترش یافت. ملک‌خالد و فهد بارها برای دیدار رؤسای جمهور [[امریکا]] و ازجمله [[جیمی کارتر|جیمی‌کارتر]] به واشنگتن رفتند و با امضای قراردادهای امنیتی متقابل میان دو کشور، واشنگتن رسماً حمایت خود را از حکومت سعودی در برابر معترضان داخلی و مخالفان خارجی اعلام کرد. حاکم سعودی نیز علاوه بر اینکه بخش زیادی از درآمد نفتی کشور عربستان را در اختیار بانک‌ها و کارخانه‌های تسلیحاتی امریکا گذاشت، نقش خود را با کاهش قیمت نفت در دهه هفتاد میلادی (پنجاه شمسی) در سازمان اوپک برای تأمین منافع امریکا ایفا کرد.<ref>هالیدی، عربستان بی‌سلاطین، ۳۲۲.</ref> فهد که سِمت‌های متعددی را تجربه کرده بود، توانست به محض رسیدن به مقام ولایتعهدی در ۱۳۵۴ به فردی تبدیل شود که در پست ولایتعهدی نقش یک سلطان حاکم را ایفا کند؛ بدین ترتیب تمام برنامه‌ریزی‌ها در عربستان، از نیمه دهه هفتاد به بعد با اشاره و میل فهد صورت می‌گرفت.<ref>آقایی، سیاست و حکومت در عربستان سعودی، ۱۵۸.</ref> فهد برای حل بحران خاورمیانه و مسئله [[فلسطین]]، سیاست‌های متفاوتی در پیش گرفت. در سال ۱۳۵۷ پس از دیدار با آلفرد اترتون سفیر سیار امریکا در خاورمیانه، کنفرانس کمپ دیوید را یک گام بزرگ به سوی برقراری صلح عادلانه شمرد؛ اما پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] در ایران و به‌ویژه پس از برگزاری کنفرانس قدس در [[تهران]] در یک چرخش سیاسی اعلام کرد برای نجات فلسطین اشغال‌شده باید به [[جهاد]] مقدس رو آورد و اندکی پس از آن اعلام کرد کشورش برای صلح با اسرائیل آماده است؛<ref>آقایی، سیاست و حکومت در عربستان سعودی، ۱۶۲.</ref> اما مواضع فهد و دولت عربستان درباره جمهوری اسلامی ایران تحت تأثیر شرایط، متفاوت بوده‌است. مقامات عربستان پس از پیروزی انقلاب (از بهمن ۱۳۵۷ تا دی ۱۳۶۰) تحولات ایران را به‌دقت دنبال، اما از اظهار نظر صریح درباره حوادث ایران خودداری می‌کردند؛<ref>اخوان کاظمی، مروری بر روابط ایران و عربستان در دو دهه اخیر، ۲۱؛ عظیمی، عربستان سعودی، ۱۲۴.</ref> زیرا این ترس و اضطراب در سعودی‌ها وجود داشت که سرایت انقلاب به کشورشان، حکومتشان را متزلزل کند؛ بنابراین به شکلی محرمانه و با کمک برخی از کشورهای دیگر عربی، در صدد انجام طرح‌هایی جهت دفع خطر احتمالی برآمدند.<ref>اخوان کاظمی، مروری بر روابط ایران و عربستان در دو دهه اخیر، ۲۲.</ref>{{ببینید|عربستان سعودی}}


در بهمن ۱۳۵۹ پس از تشکیل سومین کنفرانس سران کشورهای اسلامی در طائف عربستان، رهبران شش کشور حوزه خلیج فارس، شامل عربستان سعودی، [[کویت]]، [[امارات متحده عربی]]، [[بحرین]]، [[قطر]] و [[عمان]] در حاشیه کنفرانس اقدام به تشکیل یک اجلاس غیر رسمی کردند و موضوع اجلاسیه را به همکاری میان کشورهای منطقه اختصاص دادند و در پایان همان سال، شورای همکاری خلیج فارس مرکب از کشورهای یادشده تشکیل شد.<ref>آقایی، سیاست و حکومت در عربستان سعودی، ۱۹۸؛ شهابی، ۱۱ و ۱۵.</ref> فهد که در زمان تشکیل این شورا، ولیعهد عربستان بود، درباره اهداف شورا گفت دولت عربستان معتقد است که هر خطری که یک کشور عربی را تهدید کند، برای دیگر کشورهای عربی نیز خطرناک خواهد بود.<ref>آقایی، سیاست و حکومت در عربستان سعودی، ۲۱۰.</ref> از طرف دیگر عربستان در دوره دولت موقت، تصمیم گرفت هیئت‌هایی را به [[ایران]] بفرستد و حتی هیئتی را برای تبریک پیروزی انقلاب اسلامی به ایران فرستاد.<ref>هاشم‌آبادی، روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان در دهه اخیر (۸۹ ـ ۷۹)، ۲۰۱؛ اخوان کاظمی، مروری بر روابط ایران و عربستان در دو دهه اخیر، ۲۲.</ref> این هیئت با [[امام‌خمینی]] دیدار کرد و ایشان در این دیدار از ملک فهد که چنین هیئتی را به ایران فرستاده‌است، تشکر کرده و خواستار برخورد مناسب دولت سعودی با زائران ایرانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی و توجه دولت‌های اسلامی به [[وحدت مسلمین]] شد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۷/۶۵.</ref>
در بهمن ۱۳۵۹ پس از تشکیل سومین کنفرانس سران کشورهای اسلامی در طائف عربستان، رهبران شش کشور حوزه خلیج فارس، شامل عربستان سعودی، [[کویت]]، [[امارات متحده عربی]]، [[بحرین]]، [[قطر]] و [[عمان]] در حاشیه کنفرانس اقدام به تشکیل یک اجلاس غیر رسمی کردند و موضوع اجلاسیه را به همکاری میان کشورهای منطقه اختصاص دادند و در پایان همان سال، شورای همکاری خلیج فارس مرکب از کشورهای یادشده تشکیل شد.<ref>آقایی، سیاست و حکومت در عربستان سعودی، ۱۹۸؛ شهابی، ۱۱ و ۱۵.</ref> فهد که در زمان تشکیل این شورا، ولیعهد عربستان بود، درباره اهداف شورا گفت دولت عربستان معتقد است که هر خطری که یک کشور عربی را تهدید کند، برای دیگر کشورهای عربی نیز خطرناک خواهد بود.<ref>آقایی، سیاست و حکومت در عربستان سعودی، ۲۱۰.</ref> از طرف دیگر عربستان در دوره دولت موقت، تصمیم گرفت هیئت‌هایی را به [[ایران]] بفرستد و حتی هیئتی را برای تبریک پیروزی انقلاب اسلامی به ایران فرستاد.<ref>هاشم‌آبادی، روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان در دهه اخیر (۸۹ ـ ۷۹)، ۲۰۱؛ اخوان کاظمی، مروری بر روابط ایران و عربستان در دو دهه اخیر، ۲۲.</ref> این هیئت با [[امام‌خمینی]] دیدار کرد و ایشان در این دیدار از ملک فهد که چنین هیئتی را به ایران فرستاده‌است، تشکر کرده و خواستار برخورد مناسب دولت سعودی با زائران ایرانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی و توجه دولت‌های اسلامی به [[وحدت مسلمین]] شد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۷/۶۵.</ref>
۱۴٬۷۲۱

ویرایش