۱۴٬۵۲۳
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (removed Category:مقاله های نیازمند ارزیابی; added Category:مقالههای دارای شناسه using HotCat) |
||
(۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''نَفَس رحمانی'''، وجود عام منبسط بر [[اعیان ثابته]] برای تجلی عینی در [[عرفان|دانش عرفان]]. | '''نَفَس رحمانی'''، وجود عام منبسط بر [[اعیان ثابته]] برای تجلی عینی در [[عرفان|دانش عرفان]]. | ||
بحث از نفس رحمانی یکی از مباحث عرفان نظری است و جایگاه مهمی در هستیشناسی عرفانی دارد. [[عرفا]] به مدد تحلیل آن، مباحثی چون تشکیک خاصالخاصی و [[قاعده الواحد]] را بررسی کردهاند. در عرفان از نفس رحمانی به نور حق تعبیر شده است که در ذات احدی به نحو کمون و اندماج است و ظهور آن در تجلی احدی الهی به واسطه اسم الرحمن میباشد. | |||
[[امامخمینی]] وجه نامگذاری نفس رحمان را برگرفته از تنفیس کرب میداند، به این معنا که خداوند با این فیض از اسمای ذاتی در غیب ذاتی که به جهت نداشتن ظهور در ضیق و اندماجاند، رفع ضیق و کرب میکند. ایشان نفس رحمانی را دارای دو جهت [[ظهور و بطون|ظهوری و بطونی]] میداند که به حسب باطن بسیط و از جهت ظاهر مرتبط با [[ماهیت|ماهیات]] است. | |||
امام در آثار خود کوشیده است نفس رحمانی را با برخی آیات الهی و روایات تطبیق و تفسیر کند و از جمله ویژگیهای نفس رحمانی را عبارت از؛ ظهور فعلی که ذات الهی نشئت میگیرد میداند که با اشیاء معیت قیومیه دارد. | |||
== معنای لغوی و اصطلاحی == | == معنای لغوی و اصطلاحی == | ||
خط ۲۳: | خط ۲۹: | ||
در دیدگاه عرفا، نفس رحمانی حقیقتی است که تمام تعینات را دربر گرفته و در تمام مراتب حضور دارد، لکن محققان دربارهٔ دامنه ظهور نفس رحمانی اختلاف نظر دارند. برخی ریشه نفس رحمانی را همان تعین اول میدانند.<ref>قونوی، اعجاز البیان، ۱۲۰–۱۲۱؛ فناری، مصباح الانس، ۳۷۰–۳۷۱.</ref> در برابر، گروهی آن را در مرتبه تعین ثانی قرار میدهند.<ref>فرغانی، منتهی المدارک، ۱/۷۹؛ فناری، مصباح الانس، ۳۱۶.</ref> این دیدگاههای مختلف دربارهٔ نفس رحمانی، در برخی موارد ناشی از عدم استقرار اصطلاح است؛ یعنی در آثار برخی عرفا<ref>قونوی، اعجاز البیان، ۱۲۰–۱۲۱.</ref> گاه یک اصطلاح برای چندین معنا به کار میرفت که سبب ابهام و تشویش در اصطلاح میشد؛ اما بعدها برخی [[عرفا]] در آثار خود کوشیدند تا هر اصطلاحی را در معنای خاص به کار برند.<ref>یزدانپناه، مبانی و اصول عرفان نظری، ۴۳.</ref> | در دیدگاه عرفا، نفس رحمانی حقیقتی است که تمام تعینات را دربر گرفته و در تمام مراتب حضور دارد، لکن محققان دربارهٔ دامنه ظهور نفس رحمانی اختلاف نظر دارند. برخی ریشه نفس رحمانی را همان تعین اول میدانند.<ref>قونوی، اعجاز البیان، ۱۲۰–۱۲۱؛ فناری، مصباح الانس، ۳۷۰–۳۷۱.</ref> در برابر، گروهی آن را در مرتبه تعین ثانی قرار میدهند.<ref>فرغانی، منتهی المدارک، ۱/۷۹؛ فناری، مصباح الانس، ۳۱۶.</ref> این دیدگاههای مختلف دربارهٔ نفس رحمانی، در برخی موارد ناشی از عدم استقرار اصطلاح است؛ یعنی در آثار برخی عرفا<ref>قونوی، اعجاز البیان، ۱۲۰–۱۲۱.</ref> گاه یک اصطلاح برای چندین معنا به کار میرفت که سبب ابهام و تشویش در اصطلاح میشد؛ اما بعدها برخی [[عرفا]] در آثار خود کوشیدند تا هر اصطلاحی را در معنای خاص به کار برند.<ref>یزدانپناه، مبانی و اصول عرفان نظری، ۴۳.</ref> | ||
امامخمینی | امامخمینی نفس رحمانی را دارای دو جهت ظهوری و بطونی میداند که به حسب باطن بسیط و ناشی از [[فیض اقدس و مقدس|فیض اقدس]] و [[احدیت و واحدیت|مقام احدیت]] است و به جهت ظاهرش مرتبط با ماهیات و واسطه میان [[حق]] و خلق است و خود به نسبتی که با ماهیات دارد مقید نمیشود و بر صرافتِ اطلاق در ذاتش باقی است. این حقیقت علاوه بر جهت سریانش در تعینات خلقی، به حسب باطنش به اعتبار ظهور در کثرات اسمائی ذاتی نیز نفس رحمانی خوانده میشود.<ref>امامخمینی، مصباح الهدایه، ۴۵–۴۶؛ امامخمینی، دعاء السحر، ۹۹–۱۰۰؛ امامخمینی، تعلیقات، ۲۹۲–۲۹۳.</ref> بنابر نظر ایشان عقل اول، نخستین تعینی است که از نفس رحمانی در قوس نزول ظاهر میشود.<ref>امامخمینی، حدیث جنود، ۲۵–۲۶.</ref> | ||
امامخمینی بر مبنای مشرب [[حکمت متعالیه]] و بنابر وحدت تشکیکی وجود، حقیقت هستی را به سه مرتبه ذات احدی، وجود منبسط (وجود مطلق و فعل حق) و وجودات مقیده (اثر حق) تقسیم میکند<ref>امامخمینی، تقریرات، ۱/۲۷۷ و ۲/۲۰۶؛ امامخمینی، دعاء السحر، ۱۱۶.</ref>؛ اما بر مبنای نظریه وحدت شخصی وجود، حقیقت هستی سه مرتبه ندارد، بلکه حقیقت وجود منحصر در ذات واجبتعالی است و آنچه نفس رحمانی یا وجود منبسط خوانده میشود، تنها ظهور آن حقیقت واحد وجود است.<ref>امامخمینی، تعلیقات، ۲۸۷–۲۸۸؛ امامخمینی، تقریرات، ۳/۶۷ و ۲/۲۷۳؛ امامخمینی، مصباح الهدایه، ۵۸ و ۶۶–۶۷؛ امامخمینی، آداب الصلاة، ۳۱۹.</ref> از اینرو وجود منبسط، وجود ربطی، بلکه عین ربط است<ref>امامخمینی، تعلیقات، ۲۸۷–۲۸۸.</ref>{{ببینید|وجود رابط}} | امامخمینی بر مبنای مشرب [[حکمت متعالیه]] و بنابر وحدت تشکیکی وجود، حقیقت هستی را به سه مرتبه ذات احدی، وجود منبسط (وجود مطلق و فعل حق) و وجودات مقیده (اثر حق) تقسیم میکند<ref>امامخمینی، تقریرات، ۱/۲۷۷ و ۲/۲۰۶؛ امامخمینی، دعاء السحر، ۱۱۶.</ref>؛ اما بر مبنای نظریه وحدت شخصی وجود، حقیقت هستی سه مرتبه ندارد، بلکه حقیقت وجود منحصر در ذات واجبتعالی است و آنچه نفس رحمانی یا وجود منبسط خوانده میشود، تنها ظهور آن حقیقت واحد وجود است.<ref>امامخمینی، تعلیقات، ۲۸۷–۲۸۸؛ امامخمینی، تقریرات، ۳/۶۷ و ۲/۲۷۳؛ امامخمینی، مصباح الهدایه، ۵۸ و ۶۶–۶۷؛ امامخمینی، آداب الصلاة، ۳۱۹.</ref> از اینرو وجود منبسط، وجود ربطی، بلکه عین ربط است<ref>امامخمینی، تعلیقات، ۲۸۷–۲۸۸.</ref>{{ببینید|وجود رابط}} | ||
خط ۱۵۹: | خط ۱۶۵: | ||
* باقر صاحبی، [https://books.khomeini.ir/books/10010/62/ نَفَس رحمانی]، [[دانشنامه امامخمینی]]، ج۱۰، ص۶۹–۶۲. | * باقر صاحبی، [https://books.khomeini.ir/books/10010/62/ نَفَس رحمانی]، [[دانشنامه امامخمینی]]، ج۱۰، ص۶۹–۶۲. | ||
[[رده:عرفان]] | [[رده:عرفان]] | ||
[[رده:مقالههای | [[رده:مقالههای تأییدشده]] | ||
[[رده:مقالههای جلد دهم دانشنامه]] | [[رده:مقالههای جلد دهم دانشنامه امامخمینی]] | ||
[[رده:مقالههای بینیاز از جعبه اطلاعات]] | |||
[[رده:مقالههای دارای لینک دانشنامه]] | |||
[[رده:مقالههای دارای شناسه]] |