نهضت آزادی ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

نهضت آزادی ایران (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۵ دی ۱۴۰۱، ساعت ۲۰:۳۲

۵۲ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۵ دی ۱۴۰۱

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

M.hashemi

۵۷۲

ویرایش

@@ خط ۲۹: / خط ۲۹: @@
 از سوی دیگر، بازداشت اعضای نهضت آزادی موجب افزایش همکاری آنان با روحانیت شد و این همکاری پس از قیام پانزده خرداد سال 1342 و کشتار مردم به دلیل اعتراض نهضت آزادی به این حادثه، ابعاد گسترده‌تری به خود گرفت<ref> برزین، زندگینامه سیاسی، 165.</ref>. نهضت آزادی در اعلامیه‌های خود در این زمان، ضمن اعتراض به بازداشت روحانیان ازجمله امام‌خمینی و تأکید بر سرنگونی محمدرضا پهلوی که پیش‌تر به آن معتقد نبودند، خواستار حضور مردم در مبارزات شد و در اعلامیه «دیکتاتور خون می‌ریزد»، ضمن اعلام حمایت از مراجع و روحانیت، این حادثه را قیام ملی مردم در برابر حکومتی دیکتاتور شمرد<ref> نهضت آزادی ایران، اسناد نهضت، 1/292 و 295 ـ 296.</ref>. با این حال، براساس برخی گزارش‌ها دستگیری سران نهضت آزادی ارتباط مستقیم با قیام پانزده خرداد نداشت و آنان پیشتر در بهمن 1341 دستگیر شده بودند و در جلسات دادگاه انتشار اعلامیه‌هایی از سوی نهضت در حمایت از پانزده خرداد را نفی کردند و افزودند که آنان در زمان صدور آنها در زندان بودند<ref> بازرگان، مجموعه آثار، 6/14 و 116.</ref>؛ چنان‌که گفته شده سران نهضت آزادی اعلامیه «دیکتاتور خون می‌ریزد» و چند اعلامیه مشابه را که در حمایت نهضت صادر شده بود، تکذیب کرده و آن را ساختگی خوانده‌اند<ref> روحانی، نهضت امام‌خمینی، 1/649.</ref>.
-حکم سران نهضت آزادی، که در بهمن 1341 دستگیر شده بودند، سرانجام پس از 76 جلسه دادگاه، در دادگاه تجدیدنظر<ref> 15/4/1343.</ref> اعلام شد<ref> بازرگان، خاطرات، 2/31.</ref>. پیش از تشکیل دادگاه تجدیدنظر، در هشتم تیرماه 1343، مرتضی مطهری در نامه‌ای به امام‌خمینی، از ایشان خواست با توجه به وجهه و مقبولیت بالای مذهبی اعضای دستگیرشده نهضت آزادی، به‌ویژه جنبه صددرصد مذهبی و دینی دفاعیات آنان، که در داخل و خارج ایران بازتاب وسیعی داشته است، نیز واکنش صریح بعضی از مراجع و علما مانند سیداحمد خوانساری و سیدکاظم شریعتمداری به این امر، درباره برگزاری این دادگاه، جایگاه قضا و مسئولیت قاضی در صدور حکم، نامه‌ای فوری خطاب به رئیس دادگاه بنویسد. وی با اشاره به دغدغه امام‌خمینی مبنی بر تأثیر صدور اعلامیه از سوی ایشان، بر شدت محکومیت این افراد، تصریح کرد با توجه به دیداری که با این افراد صورت گرفته، آنان معتقدند در هر حال حکم سنگینی خواهند داشت و توجه امام‌خمینی به صدور اعلامیه برای آنان اهمیت بیشتری دارد. افزون بر اینکه صدور اعلامیه از سوی سایر علما و سکوت امام‌خمینی ممکن است حمل بر تخطئه این افراد از سوی ایشان شود؛ از این‌رو مطهری به سهم خود این کار را درست و لازم شمرد<ref> مطهری، مجموعه آثار، 58 ـ 59؛ مقدم، 2/220 ـ 221.</ref>.
+حکم سران نهضت آزادی، که در بهمن 1341 دستگیر شده بودند، سرانجام پس از 76 جلسه دادگاه، در دادگاه تجدیدنظر<ref> 15/4/1343.</ref> اعلام شد<ref> بازرگان، خاطرات، 2/31.</ref>. پیش از تشکیل دادگاه تجدیدنظر، در هشتم تیرماه 1343، مرتضی مطهری در نامه‌ای به امام‌خمینی، از ایشان خواست با توجه به وجهه و مقبولیت بالای مذهبی اعضای دستگیرشده نهضت آزادی، به‌ویژه جنبه صددرصد مذهبی و دینی دفاعیات آنان، که در داخل و خارج ایران بازتاب وسیعی داشته است، نیز واکنش صریح بعضی از مراجع و علما مانند سیداحمد خوانساری و سیدکاظم شریعتمداری به این امر، درباره برگزاری این دادگاه، جایگاه قضا و مسئولیت قاضی در صدور حکم، نامه‌ای فوری خطاب به رئیس دادگاه بنویسد. وی با اشاره به دغدغه امام‌خمینی مبنی بر تأثیر صدور اعلامیه از سوی ایشان، بر شدت محکومیت این افراد، تصریح کرد با توجه به دیداری که با این افراد صورت گرفته، آنان معتقدند در هر حال حکم سنگینی خواهند داشت و توجه امام‌خمینی به صدور اعلامیه برای آنان اهمیت بیشتری دارد. افزون بر اینکه صدور اعلامیه از سوی سایر علما و سکوت امام‌خمینی ممکن است حمل بر تخطئه این افراد از سوی ایشان شود؛ از این‌رو مطهری به سهم خود این کار را درست و لازم شمرد<ref> مطهری، مجموعه آثار، 58 ـ 59؛ مقدم، سرنوشت منصور، 2/220 ـ 221.</ref>.
-با این حال، امام‌خمینی مصلحت را در صدور اعلامیه پس از برگزاری دادگاه دید و در پیامی با ابراز تأسف از این اقدام رژیم، ضمن ستمکارانه‌خواندن احکام صادرشده علیه طالقانی، بازرگان و سایر افراد، آنان را کسانی دانست که به دلیل دفاع از اسلام و قانون اساسی به حبس‌های طولانی‌مدت محکوم شده‌اند و باید با حال پیری و نقاهت، برای خاموش‌شدن شهوات دیگران، ‌در زندان به سر برند<ref> 1/261.</ref>. ایشان در این پیام با اشاره به نگرانی از تشدید حکم این افراد در صورت اظهار کلمه‌ای از سوی خود، تصریح کرد به ناچار اکنون و پس از صدور حکم ستمکارانه دادگاه تجدیدنظر، از وضع ایران عموماً و از وضع دادگاه خصوصاً اظهار تأسف می‌کند. ایشان خاطرنشان ساخت رأی‌دهندگان این دادگاه باید در انتظار سرنوشت سختی باشند<ref> همان.</ref>. تاریخ درست این پیام با توجه به تاریخ برگزاری دادگاه تجدیدنظر، نامه مطهری و اسناد ساواک، 19/4/1343 است<ref>مقدم، 2/221؛ مطهری، مجموعه آثار، 59؛ بازرگان، خاطرات، 2/31.</ref> و آنچه در صحیفه امام‌ آمده اشتباه است.
+با این حال، امام‌خمینی مصلحت را در صدور اعلامیه پس از برگزاری دادگاه دید و در پیامی با ابراز تأسف از این اقدام رژیم، ضمن ستمکارانه‌خواندن احکام صادرشده علیه طالقانی، بازرگان و سایر افراد، آنان را کسانی دانست که به دلیل دفاع از اسلام و قانون اساسی به حبس‌های طولانی‌مدت محکوم شده‌اند و باید با حال پیری و نقاهت، برای خاموش‌شدن شهوات دیگران، ‌در زندان به سر برند<ref> 1/261.</ref>. ایشان در این پیام با اشاره به نگرانی از تشدید حکم این افراد در صورت اظهار کلمه‌ای از سوی خود، تصریح کرد به ناچار اکنون و پس از صدور حکم ستمکارانه دادگاه تجدیدنظر، از وضع ایران عموماً و از وضع دادگاه خصوصاً اظهار تأسف می‌کند. ایشان خاطرنشان ساخت رأی‌دهندگان این دادگاه باید در انتظار سرنوشت سختی باشند<ref> همان.</ref>. تاریخ درست این پیام با توجه به تاریخ برگزاری دادگاه تجدیدنظر، نامه مطهری و اسناد ساواک، 19/4/1343 است<ref>مقدم، سرنوشت منصور، 2/221؛ مطهری، مجموعه آثار، 59؛ بازرگان، خاطرات، 2/31.</ref> و آنچه در صحیفه امام‌ آمده اشتباه است.
 پس از این حوادث در مهر 1344 چند تن از اعضای شاخه خارج از کشورِ نهضت آزادی همچون محمد توسلی و مصطفی چمران در نجف به دیدار امام‌خمینی رفتند و در این دیدار، چگونگی مبارزات در ایران و فعالیت‌های سیاسی و اسلامی دانشجویان و ایرانیان خارج از کشور را بررسی کردند<ref> بازرگان، خاطرات، 2/200 ـ 201.</ref>.