نهضت تحریم تنباکو، جنبشی عمومی به رهبری مرجعیت دینی برای لغو قرارداد تنباکو میان دولت ایران با شرکتی انگلیسی، ۱۲۷۰ش/ ۱۳۰۹ق. در ۲۹ اسفند ۱۲۶۸ش قراردادی در پانزده فصل بین ناصرالدین شاه و وزیرمختار انگلستان بسته شد. بر اساس این قرارداد کشت، خریدوفروش توتون و تنباکو به مدت پنجاه‌سال در اختیار شرکت انگلیسی قرار گرفت. پس از اعلام نارضایتی مردم و علما، بی‌توجهی ناصرالدین‌شاه به این اعتراض‌ها و ادامه کشتار و تبعید علما و مردم، میرزای شیرازی برای حفظ کیان کشور اسلامی در ۱۲آذر۱۲۷۰ش حکم تحریم تنباکو را صادر کرد. تحریم تنباکو جنبشی سراسری بود که سلطه خارجی و استبداد را مستقیم و هم‌زمان نشانه می‌گرفت. سرانجام ناصرالدین‌شاه در ۱۶دی۱۲۷۰ش لغو کامل قرارداد امتیاز توتون و تنباکو را امضا و ابلاغ کرد. امام‌خمینی، استقلال کشور ایران را در آن مقطع مدیون حکم تحریم تنباکو توسط میرزای شیرازی دانسته و یادآور شده است آن حکم کشور ایران را از حلقوم استعمار بیرون کشید و همه قوای داخل و خارج در رویارویی با آن مجبور به عقب‌نشینی شدند.