confirmed، emailconfirmed، templateeditor
۱٬۵۵۴
ویرایش
کاربر:H.Ahmadi/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
امام‌خمینی با اشاره به اهداف سیاسی رژیم پهلوی از اصلاحاتی که به نام اصلاحات ارضی و [[انقلاب سفید]] اجرا شد، آن را مغایر با [[احکام|احکام شریعت اسلامی]] و منافی منافع ملت برشمرد. ایشان معتقد بود برنامه‌های اصلاحی رژیم از جانب [[امریکا]] و [[اسرائیل]] توصیه شده و تأمین‌کننده منافع کوتاه‌مدت و بلندمدت آنان است؛ بنابراین با تضییع حقوق عمومی مردم و منافع ملی ایران، استقلال کشور را خدشه‌دار می‌سازد<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱/۱۵۳ ـ ۱۵۴؛ ۲/۴۸۳ ـ ۴۸۴ و ۳/۷۱ ـ ۷۴.</ref> از نظر ایشان اصلاحات ارضی موجب شد در زمینه کشاورزی، ایران به واردکننده بزرگ مواد غذایی در برابر تاراج نفت تبدیل شود؛<ref>امام خمینی، صحیفه، ۵/۳۹۵.</ref> همچنین در صنعت، صنایع مونتاژ غیر متناسب با نیاز کشور را به وجود آورد و کشور را چنان وابسته به خارج کرد که رهایی از آن بسیار سخت بود؛ در زمینه‌های دیگری مانند تسلیحات و مخازن زیرزمینی [[نفت]] و مس، شیلات، جنگل‌ها، مراتع، آب‌ها، امور فرهنگی و به‌فسادکشاندن سطح اخلاق عمومی جامعه و سایر امور کشور را به نقطه صفر رساند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۴/۱۳۴ ـ ۱۳۷.</ref> ایشان عملکرد محمدرضا پهلوی در دوران حکومتش را صرفاً بر اساس تأمین منافع بیگانگان ارزیابی می‌کرد و معتقد بود او برای این هدف از هیچ کاری دریغ نمی‌کرد<ref>امام خمینی، صحیفه، ۴/۱۳۴ ـ ۱۳۷ و ۵/۱۷۴.</ref> و بر حفظ استقلال و آزادی ایران و کوتاه‌شدن دست بیگانگان از منافع ملی ایران تأکید جدی می‌کرد؛<ref>امام خمینی، صحیفه، ۴/۱۳۴ ـ ۱۳۷ و ۵/۱۷۴.</ref> از این‌رو با سفارش به [[علمای اسلام]] برای ساکت‌نبودن در برابر جنایات رژیم پهلوی، اسرائیل و امریکا، از مردم می‌خواست بر ضد منافع این کشورها در ایران اقدام کنند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۳/۷ و ۴۹۵.</ref> به اعتقاد ایشان، حتی حضور مستشاران نظامی امریکایی در ایران نیز برای تأمین منافع امریکا بود؛ زیرا آنان در [[سفارت امریکا]] اوضاع کشور را برای حفظ منافع امریکا کنترل می‌کردند و قدرت عمل را از [[ارتش]] ایران گرفته بودند. در واقع امریکا، ایران را به یک پایگاه نظامی برای تأمین منافع ملی خود تبدیل کرده بود.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۵/۱۷۴.</ref> | امام‌خمینی با اشاره به اهداف سیاسی رژیم پهلوی از اصلاحاتی که به نام اصلاحات ارضی و [[انقلاب سفید]] اجرا شد، آن را مغایر با [[احکام|احکام شریعت اسلامی]] و منافی منافع ملت برشمرد. ایشان معتقد بود برنامه‌های اصلاحی رژیم از جانب [[امریکا]] و [[اسرائیل]] توصیه شده و تأمین‌کننده منافع کوتاه‌مدت و بلندمدت آنان است؛ بنابراین با تضییع حقوق عمومی مردم و منافع ملی ایران، استقلال کشور را خدشه‌دار می‌سازد<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱/۱۵۳ ـ ۱۵۴؛ ۲/۴۸۳ ـ ۴۸۴ و ۳/۷۱ ـ ۷۴.</ref> از نظر ایشان اصلاحات ارضی موجب شد در زمینه کشاورزی، ایران به واردکننده بزرگ مواد غذایی در برابر تاراج نفت تبدیل شود؛<ref>امام خمینی، صحیفه، ۵/۳۹۵.</ref> همچنین در صنعت، صنایع مونتاژ غیر متناسب با نیاز کشور را به وجود آورد و کشور را چنان وابسته به خارج کرد که رهایی از آن بسیار سخت بود؛ در زمینه‌های دیگری مانند تسلیحات و مخازن زیرزمینی [[نفت]] و مس، شیلات، جنگل‌ها، مراتع، آب‌ها، امور فرهنگی و به‌فسادکشاندن سطح اخلاق عمومی جامعه و سایر امور کشور را به نقطه صفر رساند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۴/۱۳۴ ـ ۱۳۷.</ref> ایشان عملکرد محمدرضا پهلوی در دوران حکومتش را صرفاً بر اساس تأمین منافع بیگانگان ارزیابی می‌کرد و معتقد بود او برای این هدف از هیچ کاری دریغ نمی‌کرد<ref>امام خمینی، صحیفه، ۴/۱۳۴ ـ ۱۳۷ و ۵/۱۷۴.</ref> و بر حفظ استقلال و آزادی ایران و کوتاه‌شدن دست بیگانگان از منافع ملی ایران تأکید جدی می‌کرد؛<ref>امام خمینی، صحیفه، ۴/۱۳۴ ـ ۱۳۷ و ۵/۱۷۴.</ref> از این‌رو با سفارش به [[علمای اسلام]] برای ساکت‌نبودن در برابر جنایات رژیم پهلوی، اسرائیل و امریکا، از مردم می‌خواست بر ضد منافع این کشورها در ایران اقدام کنند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۳/۷ و ۴۹۵.</ref> به اعتقاد ایشان، حتی حضور مستشاران نظامی امریکایی در ایران نیز برای تأمین منافع امریکا بود؛ زیرا آنان در [[سفارت امریکا]] اوضاع کشور را برای حفظ منافع امریکا کنترل می‌کردند و قدرت عمل را از [[ارتش]] ایران گرفته بودند. در واقع امریکا، ایران را به یک پایگاه نظامی برای تأمین منافع ملی خود تبدیل کرده بود.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۵/۱۷۴.</ref> | ||
==منافع ملی در جمهوری اسلامی ایران== | ==منافع ملی در جمهوری اسلامی ایران== | ||
منافع ملی در هر کشوری با توجه به شرایط سیاسی، جغرافیایی و تاریخی آن کشور و همچنین منطبق بر ارزش‌های حیاتی، اصول اساسی و مورد قبول جامعه تبیین می‌شود. این اصول اساسی برگرفته از مذهب، | منافع ملی در هر کشوری با توجه به شرایط سیاسی، جغرافیایی و تاریخی آن کشور و همچنین منطبق بر ارزش‌های حیاتی، اصول اساسی و مورد قبول جامعه تبیین می‌شود. این اصول اساسی برگرفته از مذهب، [[فلسفه]]، [[عرفان]]، [[فرهنگ]]، [[تاریخ]]، [[آداب و سنن]] و گذشته یک ملت است.<ref>علی‌بخشی و بیات، مبانی نظری منافع ملی، ۱۲.</ref> در رویکرد اسلامی هم پذیرش جایگاه منافع ملی، مستلزم پذیرش بنیان‌های ویژه‌ای است که آن منافع بر اساس آنها تعریف شده‌اند.<ref>علی‌بخشی و بیات، مبانی نظری منافع ملی، ۱۵۸.</ref> | ||
قلمرو منافع ملی نظام جمهوری اسلامی ایران، به وسیله نقش‌های ملی که برای خود تعریف کرده، ترسیم و تعیین می‌شود. سیاست خارجی در نظام جمهوری اسلامی نیز بر اساس منافع و ارزش‌های ملی تدوین و پیگیری می‌شود و در چارچوب این اصول و منافع، اهدافی مشخص و معین را برای خود تعریف می‌کند. بر این اساس به‌رغم تعدد و حتی تعارض نقش‌های ملی ایران، همه آنها بیانگر این واقعیت است که قلمرو منافع ملی جمهوری اسلامی ایران فراتر از مرزهای جغرافیایی و سرزمینی ایران | |||
امام‌خمینی محدوده قلمرو منافع ملی نظام جمهوری اسلامی ایران را احترام به آزادی و استقلال کشور می‌دانست و معتقد بود هر کشوری که در صدد تجاوز به منافع ملت و غارت مخازن نباشد، بر مبنای احترام متقابل و بر اساس حفظ آرمان‌ها و مصالح و منافع خود با او رفتار خواهد شد | قلمرو منافع ملی نظام جمهوری اسلامی ایران، به وسیله نقش‌های ملی که برای خود تعریف کرده، ترسیم و تعیین می‌شود. سیاست خارجی در نظام جمهوری اسلامی نیز بر اساس منافع و ارزش‌های ملی تدوین و پیگیری می‌شود و در چارچوب این اصول و منافع، اهدافی مشخص و معین را برای خود تعریف می‌کند. بر این اساس به‌رغم تعدد و حتی تعارض نقش‌های ملی ایران، همه آنها بیانگر این واقعیت است که قلمرو منافع ملی جمهوری اسلامی ایران فراتر از مرزهای جغرافیایی و سرزمینی ایران است؛<ref>دهقانی، هویت و منفعت، ۱۴۷؛ دهقانی، سیاست خارجی، ۱۲۹ ـ ۱۳۰.</ref> از همین‌رو اصل ۱۵۲ قانون اساسی، اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را بر نفی هر گونه سلطه‌جویی و سلطه‌پذیری، حفظ استقلال همه‌جانبه و تمامیت ارضی کشور، دفاع از حقوق همه مسلمانان و عدم تعهد در برابر قدرت‌های سلطه‌گر و روابط صلح‌آمیز متقابل با دولت‌های غیر [[محارب]] شمرده‌است. | ||
از نگاه تاریخی، جمهوری اسلامی ایران از آغاز به دلیل مبانی عقیدتی، سیاست تغییر وضع موجود و نفی قطب‌بندی‌های رایج بین‌المللی را به عنوان مبانی اصول سیاست خارجی خود برگزید و با نفی سلطه جهانی به مبارزه با مظاهر این نظام به‌ویژه امریکا به عنوان مظهر استکبار جهانی و کشوری که سال‌ها منافع ملت ایران را به غارت برده‌است، برخاست | |||
به طور کلی بر اساس دیدگاه امام‌خمینی منافع ملی نظام جمهوری اسلامی ایران را می‌توان بر مبنای ارزش‌هایی که برای خود برمی‌گزیند، بررسی کرد. این ارزش‌ها عبارت‌اند از: حفظ موجودیت نظام جمهوری | {{ببینید|سیاست خارجی}} | ||
زمینه‌ها و عوامل حفظ منافع ملی | |||
امام‌خمینی محدوده قلمرو منافع ملی نظام جمهوری اسلامی ایران را احترام به آزادی و استقلال کشور می‌دانست و معتقد بود هر کشوری که در صدد تجاوز به منافع ملت و غارت مخازن نباشد، بر مبنای احترام متقابل و بر اساس حفظ آرمان‌ها و مصالح و منافع خود با او رفتار خواهد شد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۵/۱۵۷.</ref> ایشان خاطرنشان کرده‌است که نباید برای رسیدن به منافع خود، به ملت‌های دیگر تجاوز کرد، بلکه باید بر اساس تأکیدهای اسلامی در رفع مشکلات ملت‌های مظلوم سهیم بود.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۴/۲۶۶.</ref> | |||
از نگاه تاریخی، جمهوری اسلامی ایران از آغاز به دلیل مبانی عقیدتی، سیاست تغییر وضع موجود و نفی قطب‌بندی‌های رایج بین‌المللی را به عنوان مبانی اصول سیاست خارجی خود برگزید و با نفی سلطه جهانی به مبارزه با مظاهر این نظام به‌ویژه امریکا به عنوان مظهر [[استکبار جهانی]] و کشوری که سال‌ها منافع ملت ایران را به غارت برده‌است، برخاست.<ref>رنجبر، منافع ملی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۹.</ref> بر اساس اندیشه سیاسی حاکم بر جمهوری اسلامی ایران، نه تنها امنیت مردم مسلمان و امنیت کشور و امنیت حکومت جمهوری اسلامی ایران از هم جدا نیست، بلکه مرتبط با امنیت و منافع دیگر مسلمانان جهان نیز است؛ به عبارتی واژه «امت» به جای واژه «ملت» نشسته و منافع ملی ایران به منافع کل جهان اسلام وابسته می‌شود.<ref>رنجبر، منافع ملی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ۱۴۵.</ref> | |||
به طور کلی بر اساس دیدگاه امام‌خمینی منافع ملی نظام جمهوری اسلامی ایران را می‌توان بر مبنای ارزش‌هایی که برای خود برمی‌گزیند، بررسی کرد. این ارزش‌ها عبارت‌اند از: حفظ موجودیت نظام جمهوری اسلامی،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۱/۸۹.</ref> تمامیت ارضی،<ref>امام خمینی، ولایت فقیه، ۲۷.</ref> حاکمیت ملی و استقلال،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۰/۳۲۲.</ref> امنیت ملت و حفظ وحدت ملی،<ref>امام خمینی، ولایت فقیه، ۳۷.</ref> ایجاد جامعه عدل اسلامی،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۲/۵۷ ـ ۵۸.</ref> وحدت جهان اسلام،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۷/۱۹۹.</ref> اعتبار بین‌المللی،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۵۷ ـ ۳۵۸.</ref> عدالت جهانی<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۷ و ۴۳۴ ـ ۴۳۵.</ref> و حفظ موجودیت اسلام.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۱/۸۹.</ref> | |||
==زمینه‌ها و عوامل حفظ منافع ملی== | |||
منافع ملی در تبیین و پیش‌بینی رفتار بین‌المللی، راهبرد و هدف‌های سیاست خارجی دولت‌ها اهمیت زیادی دارد؛<ref>قوام، آناتومی تعاملات، ۱.</ref> به عبارتی همه کشورها در طرح و اجرای سیاست خارجی خود در صحنه روابط بین‌الملل در صدد حفظ، کسب یا توسعه منافع ملی‌شان با توجه به هدف‌ها، شرایط و موقعیت ویژه خودند؛<ref>اسدی، جایگاه منافع ملی در ساختار سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ۱۳.</ref> از این‌رو منافع ملی حیاتی‌ترین نیازهای یک دولت را که شامل حفظ و بقا، استقلال، تمامیت ارضی، امنیت و رفاه اقتصادی است، دربر می‌گیرد که برای حفظ آن باید تلاش کرد.<ref>قوام، آناتومی تعاملات، ۱ ـ ۲.</ref> نیز منافع ملی عنوانی است که از یک سو با سیاست‌گذاری‌ها، موضع‌گیری و جهت‌گیری دولت و ملت در ارتباط است و از دیگر سو با آرمان‌ها و اهداف ملی نیز رابطه‌ای تنگاتنگ دارد.<ref>دارابکلایی، منافع ملی از دیدگاه امام‌خمینی، ۶/۳۶۷ ـ ۳۶۸.</ref> | |||
از سوی دیگر، مفهوم منافع ملی در عمل، با ابهامی جدی مواجه است؛ زیرا از سویی غالباً با اظهار نظرهای کلی همراه است و از سوی دیگر، در هر دوره‌ای اولویت خاصی برای منافع ملی در نظر گرفته می‌شود و همین امر تشخیص صدق و کذب اظهارات زمامداران جامعه را مشکل می‌کند به این بیان که چطور می‌توان دریافت آنچه زمامدار به عنوان نفع عمومی معرفی می‌کند، سرپوشی بر منافع خصوصی و خودخواهانه او نیست.<ref>نخعی، توافق و تزاحم منافع ملی و مصالح اسلامی، ۳۱ ـ ۳۲.</ref> روشن‌نبودن اهداف و منافع کلان جامعه، یکی از مشکلات عمده به‌خصوص در جهان سوم است. تغییر دایمی اهداف و نهادی‌نشدن آنها در میان افراد، جناح‌ها و احزاب بانفوذ، کل جامعه را بلاتکلیف کرده و شتاب و فعالیت و برنامه‌ریزی را مختل می‌کند. این در حالی است که توسعه جدی در شرایطی اتفاق می‌افتد که از اجزای جداناشدنی منافع ملی محسوب شود (سریع‌القلم، ۲۷). در واقع ملتی که منافع ملی خود را به‌درستی نشناسد، خطر نابودی خود را فراهم کرده‌است.<ref>نخعی، توافق و تزاحم منافع ملی و مصالح اسلامی، ۳۶.</ref> | از سوی دیگر، مفهوم منافع ملی در عمل، با ابهامی جدی مواجه است؛ زیرا از سویی غالباً با اظهار نظرهای کلی همراه است و از سوی دیگر، در هر دوره‌ای اولویت خاصی برای منافع ملی در نظر گرفته می‌شود و همین امر تشخیص صدق و کذب اظهارات زمامداران جامعه را مشکل می‌کند به این بیان که چطور می‌توان دریافت آنچه زمامدار به عنوان نفع عمومی معرفی می‌کند، سرپوشی بر منافع خصوصی و خودخواهانه او نیست.<ref>نخعی، توافق و تزاحم منافع ملی و مصالح اسلامی، ۳۱ ـ ۳۲.</ref> روشن‌نبودن اهداف و منافع کلان جامعه، یکی از مشکلات عمده به‌خصوص در جهان سوم است. تغییر دایمی اهداف و نهادی‌نشدن آنها در میان افراد، جناح‌ها و احزاب بانفوذ، کل جامعه را بلاتکلیف کرده و شتاب و فعالیت و برنامه‌ریزی را مختل می‌کند. این در حالی است که توسعه جدی در شرایطی اتفاق می‌افتد که از اجزای جداناشدنی منافع ملی محسوب شود (سریع‌القلم، ۲۷). در واقع ملتی که منافع ملی خود را به‌درستی نشناسد، خطر نابودی خود را فراهم کرده‌است.<ref>نخعی، توافق و تزاحم منافع ملی و مصالح اسلامی، ۳۶.</ref> | ||
عوامل و زمینه‌های حفظ منافع ملی از دیدگاه امام‌خمینی در چند محور قابل توجه است: | عوامل و زمینه‌های حفظ منافع ملی از دیدگاه امام‌خمینی در چند محور قابل توجه است: | ||
#'''وحدت ملی:''' وحدت و اتحاد، برای رسیدن به اهداف مشترک و عمومی، امری است انسانی و برخاسته از ذات و سرشت نوعی انسان<ref>جمشیدی، تبیین الزامات سیاسی عقلانی وحدت ملی در اندیشه امام‌خمینی، ۲۲۴.</ref> وحدت در چارچوب ملی یا دولت ـ ملت، امری فطری و سیاسی ـ عقلانی است. افزون بر این، وجود دشمن مشترک و حفظ و تداوم ارزش‌ها و دستاوردهای عمومی جامعه، اهمیت و ضرورت وحدت کلمه را عقلاً دوچندان می‌کند.<ref>جمشیدی، تبیین الزامات سیاسی عقلانی وحدت ملی در اندیشه امام‌خمینی، ۲۴۸ ـ ۲۴۹.</ref> تأکید اسلام بر وحدت، به عنوان امری وجودی و نه صرفاً تشریعی، نشان می‌دهد که اسلام از واحد سیاسی معنوی امت اسلامی سخن می‌گوید. امت در اصل جمعیتی است دارای عقاید و اهداف مشترک که در اداره سرنوشت خود از خطی واحد و مشترک پیروی می‌کنند و خود را مسئول این سرنوشت مشترک می‌دانند؛<ref>جمشیدی، تبیین الزامات سیاسی عقلانی وحدت ملی در اندیشه امام‌خمینی، ۲۲۴.</ref> اما این امت می‌تواند در چارچوب مشخص جغرافیایی مستقر باشد؛ بر همین اساس امروزه با توجه به نیاز انسان‌ها به باهم‌بودن و تعیین سرنوشت مشترک اجتماعی، مسئله وحدت ملی، به‌خصوص در عرصه فرهنگی و سیاسی، اهمیت بسیاری یافته‌است.<ref>جمشیدی، تبیین الزامات سیاسی عقلانی وحدت ملی در اندیشه امام‌خمینی، ۲۲۴.</ref> امام‌خمینی وحدت ملی را وحدتی الهی<ref>امام خمینی، صحیفه، ۷/۱۰۱.</ref> و آن را عامل همبستگی مردم، نابودی [[استعمار]]، غلبه بر دشمن و قدرت‌های بزرگ می‌دانست.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۶/۴۸۱؛ امام خمینی، ولایت فقیه، ۳۷.</ref> ایشان معتقد بود برای تأمین وحدت امت اسلام در برابر نفوذ استعمارگران به تشکیل حکومت عادلانه اسلامی نیاز است؛ زیرا تشکیل حکومت برای حفظ منافع و مصالح نظام و وحدت مسلمانان است.<ref>امام خمینی، ولایت فقیه، ۳۷.</ref> به اعتقاد ایشان امروزه منافع همه کشورهای اسلامی به‌هم گره خورده‌است و اگر اختلافی در این میان به وجود آید، به ضرر همه خواهد بود؛ پس کشورها در تصمیم‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی خود همواره باید این موضوع را مد نظر داشته باشند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۳/۱۳۳.</ref> ایشان با تأکید بر حرکت در مسیر منافع مردم در تمام زمینه‌ها، بر تحقق آنچه که به صلاح مردم و پاسخگوی آرمان اسلامی آنان است، اهتمام داشت.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۴/۳۵۶.</ref> {{ببینید|وحدت}} | |||
امام‌خمینی وحدت ملی را وحدتی الهی | #'''قدرت ملی:''' قدرت ملی، ظرفیت و قابلیت یک کشور برای تعقیب اهداف راهبردی خود از طریق سیاست‌های هدفمند است. در حقیقت قدرت ملی برآیند توانایی‌های جامعه است و دارای مؤلفه‌های سیاسی، اقتصادی، نظامی، اجتماعی، اطلاعاتی و حتی جغرافیایی است. قدرت ملت در استفاده از منابع معنوی نیز می‌تواند از مؤلفه‌های قدرت ملی باشد.<ref>خوش‌چهره و عظیمی، منافع ملی در الگوی اسلامی ـ ایرانی. ۵۳.</ref> کشوری که از قدرت ملی بالایی برخوردار باشد، به‌آسانی می‌تواند علاوه بر حیات و بقای خویش، منافع ملی دیگر را نیز حفظ کند. امام‌خمینی حضور و وحدت مردم را از نمادهای مهم قدرت ملی ارزیابی می‌کرد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۵/۲۸۶؛ ۶/۴ و ۱۲/۱۶.</ref> و معتقد بود اتکای به قدرت ملی، عامل وحدت و همدلی ملت است و کشور را از آسیب حفظ می‌کند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۶۷ ـ ۶۸ و ۱۹/۴۵۸.</ref> | ||
#'''مشارکت سیاسی:''' اختلاف سلیقه در ساحت‌های مختلف اجتماع امری طبیعی است و یکی از راهکارهای مدرن در جوامع برای کنترل تکثر و تنوع سیاسی، جهت‌دهی آن به سوی رفتار سیاسی مطلوب و ایجاد مشارکت عموم مردم و تشکل‌های سیاسی قانونی است.<ref>ظهیری، رفتارشناسی سیاسی مطلوب در جامعه دینی، ۱۱۱ ـ ۱۱۲.</ref> وجود یک نظام دموکراتیک برآمده از اراده ملی، در قالب حضور [[مردم]] در [[انتخابات]] و فعالیت احزاب و تشکل‌های سیاسی یکی دیگر از راهکارهای حفظ و تداوم منافع ملی است. امام‌خمینی همواره بر لزوم شرکت مردم در انتخابات تأکید می‌کرد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۲۷۶.</ref> ایشان معتقد بود مردم خود باید تعیین‌کننده سرنوشت انتخابات باشند و بتوانند نمایندگان شایسته خود را انتخاب کنند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۲۸۳.</ref> یکی از راه‌های حفظ مشارکت مردم، شکل‌گیری احزاب سیاسی است. از آنجاکه هر یک از احزاب از منظر خاصی به منافع ملی می‌نگرند، تصمیماتی که از آرای مختلف احزاب گرفته می‌شود، می‌تواند به صورت جامع‌تری منافع کشور را تأمین کند.<ref>رنجبر، منافع ملی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ۱۴۳ ـ ۱۴۴.</ref> میان حکومت، قانون، آزادی‌های اساسی و مشارکت مردم، رابطه بسیار نزدیکی وجود دارد.<ref>هرمیداس باوند، منافع ملی، احزاب و مشارکت سیاسی، ۹۸.</ref> امام‌خمینی در ارتباط با رقابت سیاسی احزاب معتقد بود تنها احزاب و گروه‌هایی اجازه شرکت در انتخابات را دارند که به منافع ملی احترام بگذارند؛<ref>امام خمینی، صحیفه، ۵/۴۴۶.</ref> زیرا از دیدگاه ایشان در رقابت میان احزاب و تشکل‌ها، مهم‌ترین عاملی که رضایت خداوند را نیز به همراه دارد، [[تألیف قلوب]] و تلاش برای از میان‌بردن تفرقه و نزدیکی مواضع احزاب و جریانات در برابر یکدیگر است و در این میان باید از ایجاد تفرقه‌افکنی در برابر هم به‌شدت پرهیز کرد و با تبادل افکار و اندیشه‌های سازنده، مسیر رقابت میان تشکل‌ها را از هر گونه انحراف و افراط و تفریط دور نگه داشت.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۱/۱۸۰.</ref> {{ببینید|حزب و تشکل|انتخابات}} | |||
#'''توان نظامی:''' یکی از انواع منافع ملی داشتن قدرت نظامی بازدارنده برای ایجاد امنیت ملی است که هر کشوری بدان نیازمند است. امنیت ملی، هرچند خود از منافع ملی است، در عین حال، حافظ کلیت منافع ملی نیز است. در [[قرآن کریم]] به [[مؤمنان]] سفارش شده‌است که در مقام مبارزه با [[کافر|کافران]]، خود را مهیا کنند تا آن حد که بتوانند از آذوقه، تسلیحات، ابزارهای جنگی و اسب‌های سواری، برای تهدید دشمنان خدا و دشمنان خود فراهم سازند.<ref>انفال، ۶۰.</ref>. [[امیرالمؤمنین علی(ع)]] فلسفه حکومت اسلامی را برقراری امنیت در جامعه می‌دانست تا در سایه آن، همه انسان‌ها بتوانند به دور از هر گونه ناامنی و تشویش، به منافع و مصالح مادی و معنوی خود دست یابند. ایشان هدف از مبارزه و جهاد را استوارساختن امنیت مناطق مسکونی، احساس ایمنی مردم مظلوم و اجرای قوانین معطل‌مانده الهی شمرده‌است.<ref>نهج البلاغه، خ۱۳۱، ۱۰۷ ـ ۱۰۸.</ref> امام‌خمینی در عین حال که از قدرت نظامی غافل نبود<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۵/۶۰.</ref> و از خداوند درخواست می‌کرد قدرت نظامی و انتظامی ایران هر چه بیشتر نیرومندتر شود،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۱۶.</ref> اما داشتن قدرت نظامی را به‌تنهایی برای پیروزی یک ملت کافی نمی‌دانست و توجه به عنایات الهی و رضای خدا را همواره به نیروهای مسلح و قوای نظامی و انتظامی توصیه می‌کرد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۶/۲۰۲.</ref> | |||
#'''سیاست مستقل و استوار خارجی:''' سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برای حفظ مصالح دولت اسلامی و کسب استقلال برنامه‌ریزی شده‌است. این استقلال زمانی امکان تحقق دارد که ایران از جنبه سیاسی تابع شرق و غرب نباشد و از بعد اقتصادی در تئوری و عمل، هم‌زمان الگوهای توسعه [[سرمایه‌داری]] و راه رشد غیر سرمایه‌داری [[سوسیالیستی]] را طرد کند؛<ref>ازغندی، چارچوب‌ها و جهت‌گیرهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ۵۲.</ref> البته تأکید بر قطع وابستگی را نباید به معنای قطع رابطه با خارج دانست.<ref>ازغندی، چارچوب‌ها و جهت‌گیرهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ۵۲.</ref> از نگاه امام‌خمینی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران باید بر مبنای حفظ آزادی و استقلال کشور، حفظ مصالح و منافع ملت ایران،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۴/۴۱۴.</ref> حفظ عزت مردم <ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۱/۱۵۰.</ref> نفی سلطه، وابستگی‌نداشتن و تأمین روابط متعادل و صلح‌آمیز بین‌المللی و مانند آن با توجه خاص به حقوق همه مسلمانان جهان باشد؛ زیرا هدف نهایی اسلام و به تبع آن نظام اسلامی، استقرار کامل ارزش‌های الهی بر کل جهان است.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۱/۱۴ ـ ۱۵ و ۲۱/۴۲۷.</ref> ایشان به نخبگان سیاسی و کارگزاران حکومتی توصیه می‌کرد مراقب باشند که دچار [[شیطان|وسوسه‌های شیطانی]] سیاست‌های دولت‌های غرب و شرق نشوند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۱/۴۱۷.</ref> ایشان تأکید داشت شعار [[نه شرقی و نه غربی]] شعار اصولی انقلاب اسلامی و ترسیم‌کننده سیاست واقعی عدم تعهد کشورهای اسلامی است؛ کشورهایی که اسلام را تنها مکتب خود برگزیده‌اند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۰/۳۱۹.</ref> {{ببینید|سیاست خارجی}} | |||
==پانویس== | |||
{{پانویس|۲}} | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع|۲}} | |||
* قرآن کریم. | * قرآن کریم. | ||
* ازغندی، علیرضا، چارچوب‌ها و جهت‌گیرهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، قومس، چاپ اول، ۱۳۸۹ش. | * ازغندی، علیرضا، چارچوب‌ها و جهت‌گیرهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، قومس، چاپ اول، ۱۳۸۹ش. | ||