کاربر:H.Ahmadi/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

رئیس‌جمهور در نامه‌ای به امام‌خمینی خواستار حکم ایشان بر نخست‌وزیری موسوی شد.<ref>ناطق نوری، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین علی‌اکبر ناطق نوری، ۲/۷۴.</ref> و اظهار کرد اگر ایشان حکم کند، وی در کارهای دولت دخالت نمی‌کند و وزرا را هم به میل موسوی تصویب خواهد کرد (هاشمی، امید و دلواپسی، ۲۳۰)؛ اما امام‌خمینی حاضر به حکم حکومتی نبود و در پاسخ رئیس‌جمهور بیان کرد تنها نظر شخصی خود را بیان می‌کند.<ref>ناطق نوری، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین علی‌اکبر ناطق نوری، ۲/۷۴.</ref> امام‌خمینی به میانجی‌گران این مسئله نیز گفته بود که ایشان به عنوان یک شهروند حق اظهار نظر دارد و از این منظر اعلام می‌کند انتخاب غیر از موسوی به نخست‌وزیری خیانت به اسلام است (همان، ۲/۷۵). رئیس‌جمهور و همفکران وی این اظهار نظر قاطع امام‌خمینی را حکم برشمردند و وی در نامه‌ای به رئیس مجلس شورای اسلامی در ۲۰/۷/۱۳۶۴ موسوی را به عنوان نامزد نخست‌وزیری به مجلس معرفی کرد (کیهان، ۲۰/۷/۱۳۶۴)؛ با این حال، در جلسه رأی اعتماد، ۹۹ نفر رأی عدم اعتماد دادند (همان، ۲۱/۷/۱۳۶۴). پس از مخالفت ۹۹ تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی با نخست‌وزیری موسوی، فضای سنگین علیه مخالفان موسوی در جامعه ایجاد شد؛ اما امام‌خمینی یک روز پس از آن، ضمن دلجویی از مخالفان و تأیید مجلس، از آنان خواست از کارشکنی و کینه‌جویی پرهیز و با کمک به دولت، انتقادهای سازنده خود را ابراز کنند و به مخالفان هشدار داد مبادا برای اثبات نظر خود در کار دولت کارشکنی کنند که شکست اسلام و جمهوری اسلامی را در پی خواهد داشت.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۹/۳۹۷ ـ ۳۹۹؛ درویشی، سیره عملی امام‌خمینی در اداره امور کشور (۱۳۵۷ ـ ۱۳۶۸)، ۴۹۱.</ref> ایشان همچنین با تعیین هیئت حکمیت متشکل از هاشمی رفسنجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی، رئیس دیوان عالی کشور و سیداحمد خمینی برای رفع اختلاف میان رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر، هنگام تعیین وزرای دولت، مهلت چهارروزه‌ای برای اعلام نهایی فهرست وزیران معین کرد.<ref>درویشی، سیره عملی امام‌خمینی در اداره امور کشور (۱۳۵۷ ـ ۱۳۶۸)، ۴۹۱.</ref>

امام‌خمینی که از فردای نخست‌وزیریِ دوباره موسوی، حمایت خود را از دولت موسوی از سر گرفته بود، راهنمایی دولت در کاستی‌ها و انتقاد سازنده را لازم شمرد؛ اما کارشکنی را برخلاف مصالح اسلام، کشور و خود مخالفان دانست و ضمن توصیه دوباره به دولت در مشارکت‌دادن مردم در امور کشور به‌ویژه اقتصاد، از همه اقشار جامعه به‌خصوص روحانیان دعوت کرد به کمک دولت بشتابند (۱۹/۳۹۹ ـ ۴۰۱ و ۲۰/۵۵ ـ ۵۷). ایشان همچنین به نمایندگان مجلس شورای اسلامی هشدار داد از مطرح‌کردن مطالب مأیوس‌کننده درباره دولت و اداره‌ها، در نطق‌های مجلس پرهیز کنند؛ زیرا موجب لطمه‌زدن به حیثیت جمهوری اسلامی می‌شود و ملت را به دولت خدمتگزار و اداره‌های مظلوم بدبین می‌کند و نیز ممکن است بازتاب آن موجب شکست سیاسی بلکه نظامی برای کشور اسلامی شود (۱۹/۴۲۱).

امام‌خمینی در دوره دوم نخست‌وزیری نیز روی‌هم‌رفته دولت را موفق می‌دانست؛ زیرا معتقد بود دولت کارهایی را که در ظرف چهل ـ پنجاه سال نشده بود، انجام داد و مخالفان نباید در موفق‌ندانستن دولت قضاوت غیر منصفانه کنند (۲۰/۱۲۶ ـ ۱۳۰). ایشان از خامنه‌ای و هاشمی رفسنجانی خواست مخالفان دولت را نصیحت کنند که در کار خود تجدید نظر کنند و تنها از ضعف دولت نگویند و با بیان واقعیت‌ها، نقاط قوت دولت را نیز در نظر بگیرند؛ چون دولت با توجه به شرایط موجود موفق بوده‌است (۲۰/۱۳۰). از نظر ایشان دولت موسوی، دولت خدمتگزاری بود که با کمال فداکاری و پشتکار، شب و روز مشغول امداد و برنامه‌ریزی بوده‌است (۲۰/۱۹۸ و ۳۴۴). ایشان با یادکردن از دولت موسوی به «دولت خدمتگزار حامی محرومان» (۲۰/۳۴۲)، خدمات آن را شایان توجه و دولت را مورد اعتماد خود دانست و تکذیب آن را کار شیطان خواند (۲۰/۲۲۸). همچنین اشکال‌کردن به دولت را آسان و آن را از آنِ کسانی دانست که خارج از گود نشسته‌اند و از مشکلات دولت اطلاع ندارند (۲۰/۳۶۷). ایشان پس از پایان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران نیز با تشکر از خدمات دولت در جنگ، از آن خواست بازسازی مناطق جنگی را با مشارکت مردم و نظارت خود، انجام دهد (۲۱/۱۱۶).

با این حال، در شهریور ۱۳۶۷ استعفانامه‌ای از میرحسین موسوی به بیرون درز کرد و خود نیز چند روزی از دسترس مسئولان خارج شد؛ به گونه‌ای که تلفن خود را خاموش کرده بود. گرچه او در استعفانامه خود، به برخی از مشکلات مانند احتمال رأی‌نیاوردن وزیران مورد نظر و نبود تفاهم میان خود و رئیس‌جمهور اشاره کرده بود (هاشمی رفسنجانی، پایان دفاع، ۲۹۸ و ۷۲۶ ـ ۷۲۷)، اما در نامه محرمانه به رئیس‌جمهور که بعدها منتشر شد، دلایلی مانند اختیارنداشتن دولت در سیاست خارجی، انجام عملیات برون‌مرزی بدون اطلاع و دستور دولت، تجزیه سازمان برنامه و بودجه با اغراض سیاسی و تجزیه اقتدار مشروع دولت به دست شوراهای گوناگون را از دلایل استعفای خود برشمرد و یادآور شد وی در برابر اعضای هیئت دولت و نمایندگان مجلس درباره کارهایی که بدون اطلاع دولت، ولی به‌نام دولت صورت می‌گیرد، قدرت پاسخگویی ندارد (حسینی).

امام‌خمینی در ۱۵/۶/۱۳۶۷ یک روز پس از استعفای ناگهانی موسوی که نشان از دوام اختلاف با رئیس‌جمهور داشت، در نامه انتقادآمیزی به وی با اظهار تعجب از استعفای او بیان کرد حق این بود موسوی پیش از تصمیم به استعفا، ایشان یا مسئولان رده‌بالای نظام را در جریان قرار می‌داد. ایشان خاطرنشان کرد در زمانی که مردم حزب‌الله برای یاری اسلام فرزندان خود را به قربانگاه می‌برند، وقت گله و استعفا نیست و از وی خواست در سنگر نخست‌وزیری، در چارچوب اسلام و قانون اساسی به خدمت خود ادامه دهد و در صورتی که درباره بعضی از وزیران با رئیس‌جمهور به توافق نرسید، مانند گذشته عمل شود. ایشان در جملاتی که حاکی از ناراحتی ایشان از این استعفاست، بیان کرد «همه باید به خدا پناه ببریم و در مواقع عصبانیت دست به کارهایی که دشمنان اسلام از آن سوء استفاده می‌کنند نزنیم». ایشان اشاره کرد مردم از این‌گونه مسائل در طول انقلاب زیاد دیده‌اند و این حرکات هیچ تأثیری در خطوط اصیل و اساسی انقلاب اسلامی ایران نخواهد داشت. ایشان همچنین در این نامه حق تعزیرات را از دولت سلب و به مجمع تشخیص مصلحت نظام واگذار کرد تا هر میزان که مایل باشد در اختیار دولت قرار دهد و با اظهار علاقه مجدد به موسوی، وعده داد مسائلی را در دیدار حضوری به ایشان گوشزد خواهد کرد (۲۱/۱۲۳ ـ ۱۲۴) و به این ترتیب ایشان استعفای موسوی را نپذیرفت. موسوی نیز با ارسال نامه‌ای به امام‌خمینی با اعلام اینکه عزت و مصلحت را در پیروی از ایشان می‌داند، استعفای خود را که با انگیزه دلسوزی برای اسلام، انقلاب و مصلحت کشور صورت گرفته بود، پس گرفت (همان، پاورقی).

امام‌خمینی در واپسین اظهار نظر خود درباره موسوی و دولت او، در سوم آذر ۱۳۶۷، ضمن انتصاب وی به سرپرستی امور جانبازان و فرمان ایجاد تشکیلات مناسب در این بنیاد، با اشاره به اینکه ممکن است افرادی بخواهند درباره دولت خدمتگزار شبهات و القائاتی در اذهان عمومی به وجود آورند و زحمات بی‌شائبه و طاقت‌فرسای شخص نخست‌وزیر را به‌ویژه در مسئله جنگ خدشه‌دار کنند، لازم دید یادآور شود همچون گذشته میرحسین موسوی را فردی لایق و دلسوز برای انقلاب اسلامی می‌داند و زحمات ایشان را در دوران جنگ و تجهیز سپاهیان اسلام فراموش نمی‌کند و همچنان ایشان را تأیید و حمایت می‌کند. ایشان در این حکم، موسوی و اعضای هیئت دولت را مأمور کرد با قدرت و قاطعیت و با استقلال کامل به امر بازسازی کشور و ترمیم خرابی‌ها بپردازند و رسیدگی به محرومان را در صدر برنامه‌های خود قرار دهند (۲۱/۲۰۰).

میرحسین موسوی که در ۴/۲/۱۳۶۸ از سوی امام‌خمینی عضو شورای بازنگری قانون اساسی شده بود (۲۱/۳۶۳ ـ ۳۶۴)، پس از درگذشت ایشان نیز سمت‌هایی داشته‌است، ازجمله مشاور سیاسی رئیس‌جمهور از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۹۰، استادیار علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس از سال ۱۳۶۸، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی از آذر ۱۳۷۵، مشاور عالی رئیس‌جمهور از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴ و رئیس فرهنگستان هنر ایران از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۸.

میرحسین موسوی تألیفاتی دارد ازجمله تحلیل تاریخی از دو مفهوم قرآنی، واژه‌نامه سیاسی، اجتماعی، اسلامی و روشنفکران و نیز ناسیونالیسم و اسلام (جمهوری اسلامی، ۶/۸/۱۳۶۰، ۱۰). از آثار معماری وی در سال‌های پس از انقلاب نیز می‌توان به طراحی بنای مزار شهدای هفت تیر، طرح و اجرای دانشگاه شاهد، طرح تکیه شهدای اصفهان، طرح بنای یادبود شهید خرازی، و طرح مجموعه فرهنگی تجاری بین‌الحرمین شیراز و آثار هنری وی در سال‌های دهه دوم انقلاب اشاره کرد. وی دارای سه فرزند دختر است.

منابع: امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش؛ بیژه‌فر، علی، کابینه دوم میرحسین موسوی، تهران، مرکز انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۸ش؛ حسینی، سیدنیما، استعفای میرحسین موسوی در آینه خاطرات هاشمی رفسنجانی، پایگاه اطلاع‌رسانی تاریخ ایرانی، ۲۸/۲/۱۳۹۰ش؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۶/۸/۱۳۶۰ و ۲۳/۵/۱۳۶۴ش؛ خامنه‌ای، سیدعلی، روزنامه کیهان، ۱۸/۷/۱۳۶۴ش؛ درویشی سه‌تلانی، فرهاد، سیره عملی امام‌خمینی در اداره امور کشور (۱۳۵۷ ـ ۱۳۶۸)، تهران، عروج، چاپ اول، ۱۳۸۵ش؛ کیهان، روزنامه، ۷/۷/۱۳۶۴؛ ۲۰/۷/۱۳۶۴ و ۲۱/۷/۱۳۶۴ش؛ گزارش، مجله، شماره ۹؛ موسوی، زهرا، مصاحبه حضوری، آرشیو مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، واحد قم، ۱۳۹۵ش؛ موسوی، میرحسین، مصاحبه چاپ‌شده در پابه‌پای آفتاب، تدوین امیررضا ستوده، تهران، پنجره، چاپ اول، ۱۳۸۰ش؛ ناطق نوری، علی‌اکبر، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین علی‌اکبر ناطق نوری، تدوین مرتضی میردار، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۴ش؛ هاشمی رفسنجانی، اکبر، بی‌پرده با هاشمی رفسنجانی، تدوین قدرت‌الله رحمانی، تهران، کیهان، چاپ اول، ۱۳۸۲ش؛ همو، کارنامه و خاطرات، سال ۱۳۶۰، عبور از بحران، به اهتمام یاسر هاشمی، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ ششم، ۱۳۷۸ش؛ همو، کارنامه و خاطرات، سال ۱۳۶۴، امید و دلواپسی، به اهتمام سارا لاهوتی، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، ۱۳۸۷ش؛ همو، کارنامه و خاطرات، سال ۱۳۶۷، پایان دفاع، آغاز بازسازی، به کوشش علیرضا هاشمی، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ دوم، ۱۳۹۰ش.