confirmed، emailconfirmed، templateeditor
۱٬۵۵۴
ویرایش
کاربر:H.Ahmadi/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''امام‌کاظم(ع)'''، موسی‌بن‌جعفر، زندگی، جایگاه و نقش [[امام هفتم(ع)]]. | '''امام‌کاظم(ع)'''، موسی‌بن‌جعفر، زندگی، جایگاه و نقش [[امام هفتم(ع)]]. | ||
==زندگینامه== | ==زندگینامه== | ||
امام ابوالحسن، موسی‌بن‌جعفر(ع) ملقب به [[کاظم]]، صابر، عبد صالح، سید<ref>شریف قرشی، حیاة الامام‌موسی‌بن‌جعفر(ع)، ۱/۵۳ ـ ۵۵.</ref> در هفتم صفر ۱۲۸ق در ابواء از توابع [[مدینه]] به دنیا آمد.<ref>مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ۲/۲۱۵؛ اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمه، ۳/۲؛ ابن‌صباغ، ۲/۹۳۴.</ref> پدر ایشان [[امام‌صادق(ع)]] و مادر ایشان حمیده،<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۲/۳۲۳؛ اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمه، ۳/۲.</ref> از بانوان، ستوده و پاکیزه بود.<ref>کلینی، الکافی، ۱/۴۷۷.</ref> | امام ابوالحسن، موسی‌بن‌جعفر(ع) ملقب به [[کاظم]]، صابر، عبد صالح، سید<ref>شریف قرشی، حیاة الامام‌موسی‌بن‌جعفر(ع)، ۱/۵۳ ـ ۵۵.</ref> در هفتم صفر ۱۲۸ق در ابواء از توابع [[مدینه]] به دنیا آمد.<ref>مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ۲/۲۱۵؛ اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمه، ۳/۲؛ ابن‌صباغ، الفصول المهمة فی معرِفة الأئمَّه، ۲/۹۳۴.</ref> پدر ایشان [[امام‌صادق(ع)]] و مادر ایشان حمیده،<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۲/۳۲۳؛ اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمه، ۳/۲.</ref> از بانوان، ستوده و پاکیزه بود.<ref>کلینی، الکافی، ۱/۴۷۷.</ref> | ||
{{ببینید|امام صادق(ع) جعفربن‌محمد}} | {{ببینید|امام صادق(ع) جعفربن‌محمد}} | ||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
مقصود از ابوالحسن، ابوالحسن الماضی و ابوالحسن اول در روایات امام‌کاظم(ع) است؛<ref>کلینی، الکافی، ۱/۲۲۶ و ۳۰۸.</ref> چنانکه [[امام‌خمینی]] نیز اشاره کرده‌است.<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ۲۱۳.</ref> امام‌کاظم بیست سال با پدر خود زندگی کرد و در بیست‌سالگی به [[امامت]] رسید. دوره امامت آن حضرت ۳۵ سال بود.<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۳۲۴؛ اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمه، ۳/۳۰.</ref> | مقصود از ابوالحسن، ابوالحسن الماضی و ابوالحسن اول در روایات امام‌کاظم(ع) است؛<ref>کلینی، الکافی، ۱/۲۲۶ و ۳۰۸.</ref> چنانکه [[امام‌خمینی]] نیز اشاره کرده‌است.<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ۲۱۳.</ref> امام‌کاظم بیست سال با پدر خود زندگی کرد و در بیست‌سالگی به [[امامت]] رسید. دوره امامت آن حضرت ۳۵ سال بود.<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۳۲۴؛ اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمه، ۳/۳۰.</ref> | ||
==جایگاه و ویژگی‌ها== | ==جایگاه و ویژگی‌ها== | ||
به تصریح پیامبر اکرم(ص) | به تصریح [[پیامبر اکرم(ص)]]<ref>کلینی، الکافی، ۱/۳۸۵.</ref> و وصیت امام‌صادق(ع)، موسی‌بن‌جعفر(ع) از سوی خداوند به امامت برگزیده شد.<ref>همان، ۱/۲۸۰ ـ ۲۸۱؛ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ۲/۲۱۶؛ اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمه، ۳/۹ ـ ۱۱.</ref> حضرت از کودکی بسیار مورد علاقه و توجه امام‌صادق(ع) بود<ref>شریف قرشی، حیاة الامام‌موسی‌بن‌جعفر(ع)، ۱/۵۰.</ref> و ایشان را دری از درهای خدا و دارنده [[علم]]، [[قضاوت]]، فهم و [[سخاوت]] و معرفت به چیزهایی خواند که مردم در وقت اختلاف بدان نیاز دارند؛<ref>صدوق، عیون اخبار، ۱/۲۴.</ref> نیز ایشان را مرجع علمی مردم معرفی کرد.<ref>حمیری، قرب الاسناد، ۳۳۵.</ref> [[عبدالله افطح]] از فرزندان امام‌صادق(ع) مدعی جانشینی پدر بود اما [[شیعه|شیعیان]]<ref>اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمه، ۳/۳۹ ـ ۴۰؛ نوری، مستدرک الوسائل، ۱۵/۴۶۷ ـ ۴۶۸.</ref> و یاران خاص امام‌صادق(ع) مانند [[هشام‌بن‌سالم]] و [[مؤمن طاق]] با آزمودن وی و درماندن او از پاسخ به مسائل دینی و یافتن پاسخ‌های خود از موسی‌بن‌جعفر(ع)<ref>کلینی، الکافی، ۱/۳۵۱ ـ ۳۵۲.</ref> به تثبیت امامت موسی‌بن‌جعفر(ع) در نزد توده مردم کمک کردند.<ref>اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمه، ۳/۱۳ ـ ۱۴.</ref> | ||
امام‌کاظم(ع) مورد احترام بزرگان اهل سنت بود و آنان گاه برای پاسخ پرسش‌های علمی خود به حضرت مراجعه می‌کردند | امام‌کاظم(ع) مورد احترام بزرگان [[اهل سنت]] بود و آنان گاه برای پاسخ پرسش‌های علمی خود به حضرت مراجعه می‌کردند.<ref>کورانی، الامام‌الکاظم سید بغداد و حامیها و شفیعها، ۹۱.</ref> قاضی‌ابویوسف و محمدحسن شیبانی از فقیهان مذاهب اسلامی به قصد آزمودن جایگاه علمی امام‌کاظم(ع) به دیدار ایشان در زندان رفتند و با اعتراف به آگاهی ایشان، از علم حلال و حرام و [[علم غیب]]، از حضرت درباره منابع دانش ایشان پرسیدند که ایشان علم [[پیامبر(ص)]] و [[علی(ع)]] را منبع دانش خود شمرد.<ref>اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمه، ۳/۴۱ ـ ۴۲.</ref> جایگاه معنوی و اجتماعی حضرت چنان بود که طبق نقل، [[هارون عباسی]] خطاب به فرزندش [[مأمون]]، ایشان را برای خلافت سزاوارتر از خود شمرد و به‌صراحت علاقه به حکومت را از موجبات اصرار خود بر واگذارنکردن این حق الهی به حضرت دانست.<ref>صدوق، عیون اخبار، ۱/۸۸ ـ ۸۹.</ref> | ||
امام‌خمینی به استناد روایات (صدوق، الامالی، ۱۴۶ ـ ۱۴۷ | تذکره‌نویسان افزون بر جایگاه علمی، کرامات بسیاری را برای امام‌کاظم(ع) نقل کرده‌اند.<ref>اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمه، ۳/۱۳ ـ ۱۵.</ref> حضرت در میان توده [[مردم]] نیز از جایگاه ممتازی برخوردار بود. [[امام‌خمینی]] به استناد منابع،<ref>صدوق، عیون اخبار، ۱/۸۸ ـ ۸۹.</ref> یادآور شده‌است ابهت و جایگاه امام‌کاظم(ع) در دل‌های حاکمان عباسی نیز جای انکار نداشت و آنان به جایگاه عظمت معنوی ایشان در میان مردم اعتراف می‌کردند؛ چنانکه از مأمون عباسی نقل شده‌است تشیع را از پدرش هارون فرا گرفته‌است.<ref>امام خمینی، الطهاره، ۳/۴۵۸.</ref> ایشان از موسی‌بن‌جعفر(ع) و دیگر [[امامان(ع)]] به عنوان ائِمَّةُ الْمُؤمِنینَ و حجت خداوند بر مردم و امامانِ هدایت یاد کرده‌است<ref>امام خمینی، توضیح المسائل، ۹۸.</ref> و نیز با استناد به [[روایات]]،<ref>صدوق، الخصال، ۲/۳۹۶؛ مجلسی، بحار الانوار، ۲۴/۲۳۹.</ref> روز چهارشنبه را متعلق به آن حضرت شمرده و مناسب دانسته‌است در تعقیب [[نماز صبح]] برای نجات از دریای ظلمانی و دامگاه شیطانی، متوسل به آن امام همام، که مقرب بارگاه قدس و محرم سراپرده انس است، شوند و برای کامل‌شدن عمل و قبول عبادات ناقص و مناسک غیر لایق، آن بزرگان را واسطه قرار دهند.<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ۳۷۹.</ref> | ||
دوران امامت | |||
بیان جایگاه عقل و خرد در قرآن و نقش خرد در هدایت انسان،<ref>کلینی، الکافی، ۱/۱۳ ـ ۲۰.</ref> شرح مسائل اعتقادی ازجمله | امام‌موسی‌بن‌جعفر(ع) اهل کرامت و اطلاع از علوم غیبی<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۲۸۷ ـ ۲۸۸؛ اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمه، ۳/۱۳ ـ ۱۵.</ref> و در علم و دانش سرآمد مردم روزگار خود<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۲/۳۱۰.</ref> بود؛ چنانکه در کودکی نیز به پرسش‌های شرعی مردم پاسخ می‌داد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۸/۱۷۵.</ref> از ایشان به فقیه‌ترین، عابدترین، پارساترین و حافظ‌ترین مردم در مورد قرآن،<ref>مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ۲/۲۳۵؛ اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمه، ۳/۲ و ۲۰؛ ابن‌صباغ، الفصول المهمة فی معرِفة الأئمَّه، ۲/۹۴۹.</ref> گشاده‌دست‌ترین و بزرگوارترین مردم<ref>اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمه، ۳/۲۰؛ ابن‌صباغ، الفصول المهمة فی معرِفة الأئمَّه، ۲/۹۴۹ ـ ۹۵۰.</ref> یادشده است. آن حضرت بسیار حلیم و باگذشت و صبور بود و از این‌رو به «کاظم» شهره شده بود.<ref>مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ۲/۲۳۵؛ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۵/۲۹۱.</ref> و با متانت و گذشت، مخالفان خود را به موافق تبدیل می‌کرد.<ref>اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمه، ۲/۲۰ ـ ۲۲ و ۴۳.</ref> ایشان(ع) اهل [[عبادت]] و [[خشوع]] و [[خضوع]] در برابر خدا بود.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۵/۲۹۱؛ قمی، الانوار البهیة فی تواریخ الحجج الالهیه، ۱۵۸ و ۱۷۴.</ref> [[نماز شب]] را به [[نماز صبح]] وصل و تا طلوع آفتاب با خداوند [[مناجات]] می‌کرد.<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۳۱۸.</ref> ایشان در [[صله رحم]] موفق‌ترینِ مردم بود،<ref>قمی، الانوار البهیة فی تواریخ الحجج الالهیه، ۱۶۰.</ref> در پنهانی به فقرا کمک می‌رساند،<ref>ابن‌صباغ، الفصول المهمة فی معرِفة الأئمَّه، ۲/۹۴۹؛ قمی، الانوار البهیة فی تواریخ الحجج الالهیه، ۱۶۰.</ref> با صدای خوش [[قرآن]] تلاوت می‌کرد و خود می‌گریست و مردم نیز از صدای حضرت می‌گریستند و در میان مردم مدینه به «زین‌المتهجدین» شهره بود.<ref>مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ۲/۲۳۵.</ref> | ||
امام‌خمینی در نوشته‌های خود برخی از سخنان امام‌کاظم(ع) را درباره تفسیر قرآن و ظاهر<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ۲۱۳.</ref> و باطن آن،<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ۳۲۹ ـ ۳۳۰.</ref> سیره و حالات رسول خدا(ص)،<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ۳۵۱.</ref> حالات معنوی و سیر و سلوک پیامبر(ص)<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ۵۰۷.</ref> وقایعی از زندگی پیامبر(ص) <ref>امام خمینی، چهل حدیث، ۳۸۵.</ref> و دلایل امامت اهل بیت(ع) در قرآن و سنت نبوی<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ۳۲۹؛ امام خمینی، تعلیقه عروه، ۲۰۴ ـ ۲۰۵.</ref> آورده‌است و نیز به مبارزه امام‌کاظم(ع) با افراد منحرف و سران فرقه‌های بدعت‌گذار مانند علی‌بن‌حمزه بطائنی از سران جریان واقفیه اشاره کرده‌است | |||
[[امام‌خمینی]] به استناد روایات<ref>صدوق، الامالی، ۱۴۶ ـ ۱۴۷.</ref> تصریح کرده‌است سجده‌های طولانی امام‌کاظم(ع) شهرت داشت<ref>امام خمینی، حدیث جنود، ۱۲۶ ـ ۱۲۷؛ امام خمینی، تعلیقه عروه، ۳۷۶.</ref> و حضرت به فرزند خود سفارش کرد در عبادت خدا بکوشد و هیچ‌گاه خود را از تقصیر و کوتاهی در عبادت و طاعت خدا مبرا نداند؛<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ۱۷۵.</ref> همچنین به استناد روایات،<ref>کلینی، الکافی، ۷/۵۳؛ صدوق، من لایحضر، ۴/۲۴۹؛ طوسی، تهذیب الاحکام، ۹/۱۴۹.</ref> یادآور شده‌است آن حضرت بخشی از اموال خود را در راه خدا [[وقف]] کرد<ref>امام خمینی، البیع، ۳/۱۳۲ ـ ۱۳۳.</ref> ایشان حضرت امام‌کاظم(ع) را در سروده‌ای به دارنده قدرت و حلم ستوده‌است.<ref>امام خمینی، دیوان امام، ۲۷۶.</ref> | |||
==دوران امامت== | |||
امام‌کاظم(ع) پس از شهادت امام‌صادق(ع) درسال ۱۴۸ق،<ref>مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ۲/۱۸۰.</ref> به امامت رسید. [[راویان حدیث]] و شیعیان برای استفاده از ایشان گرد آمدند و با وجود شرایط دشوار سیاسی،<ref>ادامه مقاله.</ref> راویان، سخنان ایشان را می‌نوشتند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۸/۱۵۳ و ۹۱/۳۲۰.</ref> [[شیخ طوسی]]<ref>شیخ طوسی، رجال الطوسی، ۳۴۲ ـ ۳۶۶</ref> ۲۵۰ تن و برخی دیگر <ref>عطاردی، مسند الامام‌الکاظم ابی‌الحسن موسی‌بن‌جعفر(ع)، ۳/۲۸۱ ـ ۵۶۹.</ref> ۶۳۸ تن از راویان آن حضرت را در کتاب‌های خود ثبت کرده‌اند. در نوشته‌های امام‌خمینی نام برخی از آنان آمده‌است ازجمله: [[یونس‌بن‌عبدالرحمن]]، [[صفوان‌بن‌یحیی]]، [[محمدبن‌ابی‌عمیر]]، عبدالله‌بن‌مغیره، [[حسن‌بن‌محبوب]] از [[اصحاب اجماع]]<ref>امام خمینی، الخلل، ۱۶۲؛ امام خمینی، البیع، ۲/۶۳۱؛ امام خمینی، الرسائل العشره، ۱۳۳.</ref> [[هشام‌بن‌حکم]]،<ref>امام خمینی، سرّ الصلاة، ۷۹.</ref> محمدبن‌حصین،<ref>امام خمینی، الخلل، ۸۷.</ref> عبدالرحمن‌بن‌حجاج،<ref>امام خمینی، البیع، ۳/۲۵۱.</ref> محمدبن‌حکیم،<ref>امام خمینی، الاستصحاب، ۳۹۶.</ref> منصوربن‌یونس برزج <ref>امام خمینی، البیع، ۵/۲۶۰.</ref> اسحاق‌بن‌عمار<ref>امام خمینی، البیع، ۴/۵۸۶.</ref> علی‌بن‌سوید <ref>امام خمینی، چهل حدیث، ۶۱.</ref> [[سماعةبن‌مهران]]<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ۲۶۴.</ref> و [[ابوبصیر]<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ۴۲۷.</ref> بخش قابل توجهی از مسائل فقهی در باب‌های گوناگون [[فقه]] از [[طهارت]] تا [[دیات]] و فلسفه احکام به وسیله علی‌بن‌جعفر از برادرش موسی‌بن‌جعفر(ع) به مردم منتقل شده‌است<ref>عریضی، مسائل علی‌بن‌جعفر و مستدرکاتها، ۱۰۳ ـ ۳۵۱.</ref> و امام‌خمینی در مسائل گوناگون به آن استناد کرده‌است.<ref>امام خمینی، الاستصحاب، ۳۳۳؛ امام خمینی، انوار الهدایه، ۲/۲۱۹؛ امام خمینی، الخلل، ۲۱.</ref> | |||
بیان جایگاه [[عقل]] و خرد در [[قرآن]] و نقش خرد در هدایت انسان،<ref>کلینی، الکافی، ۱/۱۳ ـ ۲۰.</ref> شرح مسائل اعتقادی ازجمله [[توحید]]،<ref>صدوق، التوحید، ۶۹؛ عطاردی، مسند الامام‌الکاظم ابی‌الحسن موسی‌بن‌جعفر(ع)، ۲۵۵ ـ ۲۶۷.</ref> [[نبوت]] و انبیا<ref>کلینی، الکافی، ۱/۲۲۶.</ref> بیان سیره و [[معجزات]] پیامبر(ص) <ref>حمیری، قرب الاسناد، ۳۱۷ ـ ۳۳۰.</ref> و امامت و بیان حقانیت [[اهل بیت پیامبر(ص)]]<ref>ابن‌صباغ، الفصول المهمة فی معرِفة الأئمَّه، ۲/۹۵۰.</ref> ازجمله امامت خود ایشان<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۲۹۹.</ref> مسائل اخلاقی و بیان ارزش‌های دینی،<ref>عطاردی، مسند الامام‌الکاظم ابی‌الحسن موسی‌بن‌جعفر(ع)، ۳/۲۴۱ ـ ۲۵۳.</ref> مسائل فقهی و بیان [[احکام شرعی]] <ref>عطاردی، مسند الامام‌الکاظم ابی‌الحسن موسی‌بن‌جعفر(ع)، ۲/۱۸۱ ـ ۵۹۷ و ۳/۷ ـ ۲۳۲؛ کلینی، الکافی، ۵/۳۸۷.</ref> از مسائل مطرح در سخنان حضرت بود و مردم برای حل معضلات تاریخی نیز از حضرت کمک می‌گرفتند.<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۳۱۱.</ref> | |||
امام‌خمینی در نوشته‌های خود برخی از سخنان امام‌کاظم(ع) را درباره [[تفسیر قرآن]] و ظاهر<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ۲۱۳.</ref> و باطن آن،<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ۳۲۹ ـ ۳۳۰.</ref> سیره و حالات رسول خدا(ص)،<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ۳۵۱.</ref> حالات معنوی و سیر و سلوک پیامبر(ص)<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ۵۰۷.</ref> وقایعی از زندگی پیامبر(ص) <ref>امام خمینی، چهل حدیث، ۳۸۵.</ref> و دلایل امامت اهل بیت(ع) در [[قرآن]] و [[سنت نبوی]]<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ۳۲۹؛ امام خمینی، تعلیقه عروه، ۲۰۴ ـ ۲۰۵.</ref> آورده‌است و نیز به مبارزه امام‌کاظم(ع) با افراد منحرف و سران فرقه‌های بدعت‌گذار مانند [[علی‌بن‌حمزه بطائنی]] از سران جریان [[واقفیه]] اشاره کرده‌است.<ref>امام خمینی، الطهاره، ۳/۳۳۸.</ref> ایشان در آثار خود نمونه‌هایی از سخنان امام‌کاظم(ع) در موضوعات ارزش‌ها و تعالیم اخلاقی اسلام و راه‌های خودسازی و [[تزکیه نفس]]،<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ۶۱، ۲۶۴ و ۳۶۰.</ref> تشویق به خدمت به [[مؤمن]] و کمک به تشویق خانواده برای آنان و رازداری<ref>امام خمینی، وسیلة النجاة، ۱۹۵.</ref> و نیز تشویق به کار و تلاش برای تأمین [[رزق حلال]] برای خانواده <ref>امام خمینی، وسیلة النجاة، ۴۷۰.</ref> احکام و شرایع در ابواب مختلف آن،<ref>امام خمینی، الخلل، ۲۰۲.</ref> ازجمله حرمت [[ربا]]،<ref>امام خمینی، مکاسب، ۱/۲۱.</ref> [[خرید و فروش میته]]،<ref>امام خمینی، مکاسب، ۱/۲۳.</ref> تذکیه حیوانات حرام‌گوشت،<ref>امام خمینی، مکاسب، ۱/۷۰.</ref> [[خرید و فروش آلات قمار]]<ref>امام خمینی، مکاسب، ۱/۱۷۳.</ref> [[تصویرگری]]،<ref>امام خمینی، مکاسب، ۱/۲۶۰.</ref> شرط [[طلاق]] برای زن،<ref>امام خمینی، البیع، ۵/۲۶۰.</ref> فلسفه احکام <ref>امام خمینی، مکاسب، ۱/۱۷.</ref> و نیز مسائل [[اهم و مهم]] در احکام،<ref>امام خمینی، الطهاره، ۲/۳۹۵.</ref> را بازگو کرده‌است. مجموعه مسند الامام‌الکاظم(ع) تألیف عزیزالله عطاردی و نیز موسوعة الامام‌الکاظم(ع) تألیف سیدمحمد حسینی قزوینی بخشی از میراث علمی امام‌کاظم(ع) را ثبت کرده‌اند. | |||
==موضع‌گیری‌های سیاسی== | ==موضع‌گیری‌های سیاسی== | ||
دوره امامت موسی‌بن‌جعفر(ع) از دوره‌های پرخفقان تاریخ اسلام است | دوره امامت موسی‌بن‌جعفر(ع) از دوره‌های پرخفقان تاریخ اسلام است.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۴۳۷؛ کورانی، الامام‌الکاظم سید بغداد و حامیها و شفیعها، ۸۴، ۱۲۵ ـ ۱۳۳، ۱۳۷ ـ ۱۴۲ و ۱۸۹.</ref> امام‌کاظم(ع) با حاکمان [[بنی‌عباس]]، منصور دوانیقی، مهدی، موسی و هارون معاصر بود.<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۳۲۳؛ ابن‌صباغ، الفصول المهمة فی معرِفة الأئمَّه، ۲/۹۳۷، ۹۴۵ و ۹۵۸.</ref> این گروه، مقتدر و ستمکار بودند.<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۲۸۷ و ۲۹۰.</ref> منصور بغداد را در سال ۱۴۵ ـ ۱۴۹ق تأسیس کرد و مرکز خلافت عباسیان را از کوفه به بغداد منتقل ساخت.<ref>آل قاسم، تاریخ الحوزات العلمیه، ۲/۱۲.</ref> وی با گماردن جاسوس، مخالفان خود را بازداشت می‌کرد و از میان می‌برد.<ref>مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ۲/۲۲۱ ـ ۲۲۲.</ref> و علویان بسیاری به دست وی تبعید یا کشته شدند.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۸۱ ـ ۱۸۲ و ۱۹۶.</ref> منصور افزون بر به‌شهادت‌رساندن امام‌صادق(ع) در صدد بود امام‌کاظم(ع) را نیز بکشد که موفق نشد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۷/۲۰۵ و ۲۰۶؛ کورانی، الامام‌الکاظم سید بغداد و حامیها و شفیعها، ۸۴ ـ ۸۶.</ref> کارگزاران موسی نیز ستمکار بودند.<ref>کورانی، الامام‌الکاظم سید بغداد و حامیها و شفیعها، ۳۷۳.</ref> در دوره وی حسین‌بن‌علی معروف به شهید فخ از نوادگان [[امام‌حسن مجتبی(ع)]] با عده‌ای از علویان برای احیای سنت پیامبر اکرم(ص) و اجرای عدالت قیام کردند و در [[مکه]] به دست نیروهای موسی کشته شدند.<ref>مسعودی، مروج الذهب و معادن الجواهر، ۳/۳۲۶ ـ ۳۲۷؛ کورانی، الامام‌الکاظم سید بغداد و حامیها و شفیعها، ۱۳۷ ـ ۱۴۱.</ref> هارون نیز برای حفظ قدرت خود به هر کاری دست می‌زد.<ref>صدوق، عیون اخبار، ۱/۱۰۹؛ مجلسی، بحار الانوار، ۴۸/۱۷۶ ـ ۱۷۷.</ref> | ||
موسی‌بن‌جعفر(ع) همانند دیگر ائمه امامت و رهبری جامعه اسلامی را متعلق به اهل بیت پیامبر(ص) می‌دانست ( | |||
در برابر خشونت خلفای عباسی به‌ویژه | موسی‌بن‌جعفر(ع) همانند دیگر ائمه [[امامت]] و [[رهبری]] جامعه اسلامی را متعلق به اهل بیت پیامبر(ص) می‌دانست<ref>عطاردی، مسند الامام‌الکاظم ابی‌الحسن موسی‌بن‌جعفر(ع)، ۱/۳۱۵ ـ ۳۳۶.</ref> و در راه احیای حقوق غصب‌شده آنان و نیز گسترش عدالت در جامعه تلاش می‌کرد.<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۳۲۰ و ۳۴۶؛ عطاردی، مسند الامام‌الکاظم ابی‌الحسن موسی‌بن‌جعفر(ع)، ۱/۵۷ ـ ۶۳.</ref> یاران ایشان نیز در همین راستا فعالیت می‌کردند<ref>طوسی، اختیار معرفة الرجال، ۲۵۸ و ۲۶۳؛ مجلسی، بحار الانوار، ۴۸/۱۸۹.</ref> و واجبات مالی خود ازجمله [[خمس]] را به ایشان تحویل می‌دادند.<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۲/۲۹۱ ـ ۲۹۲.</ref> نیز شواهدی در دست است که برخی از نهضت‌های علویان مانند نهضت حسین‌بن‌علی معروف به شهید فخ مورد حمایت ایشان بودند.<ref>کلینی، الکافی، ۱/۳۶۶؛ اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۳۸۰.</ref> از سوی دیگر، خلفای عباسی همه راه‌های تطمیع و تهدید را برای به سکوت واداشتن امام‌کاظم(ع) تجربه کردند و پس از بی‌نتیجه‌بودن آن، به زندان و شکنجه و کشتن روی آوردند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۸/۱۴۴، ۲۳۸ و ۹۹/۱۷.</ref> موسی‌بن‌جعفر(ع) در زمان هادی، مهدی و هارون چند بار در بصره و بغداد زندانی شد.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۴۱۴ ـ ۴۱۵؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۳/۲۹؛ ابن‌صباغ، الفصول المهمة فی معرِفة الأئمَّه، ۲/۹۳۷ ـ ۹۳۸، ۹۵۳ ـ ۹۵۴ و ۹۵۸.</ref> درباره مدت زندانی‌بودن ایشان گفته‌های مختلفی وجود دارد. برخی مدت آن را چهار سال<ref>دخیل، ائمتنا، ۲/۱۰.</ref> و برخی ده سال<ref>صدوق، عیون اخبار، ۱/۹۵.</ref> و برخی چهارده سال نوشته‌اند.<ref>ذاکری، محدودیت‌ها و زندانهای موسی‌بن‌جعفر(ع)، ۴۴۴ ـ ۴۹۰.</ref> | ||
امام‌خمینی یادآور شده‌است امام‌کاظم(ع) در راه اسلام مانند دیگر اولیای خدا، چه افراد پیش از اسلام و چه پس از اسلام، رنج و محنت کشید | |||
در خبری آمده‌است که هارون به موسی‌بن‌جعفر(ع) پیشنهاد کرد حدود مزرعه فدک را برای برگرداندن آن به بنی‌هاشم تعیین کند و حضرت در پاسخ یک حد مزرعه فدک را عدن و مرز دیگر آن را سمرقند و حد سوم آن را افریقا و مرز چهارم آن را ارمنستان شمرد که هارون بسیار ناراحت شد و گفت در این صورت چیزی برای خود او باقی نخواهد ماند.<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۳۲۰؛ مجلسی، بحار الانوار، ۴۸/۱۴۴ ـ ۱۴۵.</ref> تفسیر و تحلیل امام‌خمینی از این گفتگو آن است که حکومت بر همه سرزمین اسلام، حق ائمه(ع) است و حاکمان عباسی غاصب خلافت‌اند؛ بر همین اساس حاکمان ستمگر عباسی رهابودن موسی‌بن‌جعفر(ع) را زمینه‌ساز قیام و سرنگون‌کردن سلطنت نامشروع خود می‌دیدند؛ از این جهت به امام هفتم(ع) مهلت ندادند، وگرنه بدون تردید ایشان با پیداشدن فرصت، قیام می‌کرد و اساس دستگاه حاکمان غاصب را واژگون می‌ساخت.<ref>امام خمینی، ولایت فقیه، ۱۵۱ ـ ۱۵۲.</ref> | در برابر خشونت خلفای عباسی به‌ویژه هارون،<ref>کلینی، الکافی، ۸/۲۵۷؛ مجلسی، بحار الانوار، ۴۷/۱۷۶ ـ ۱۷۷.</ref> تنها چیزی که می‌توانست خط فکری و سیاسی اهل بیت(ع) را تداوم بخشد، توسل به شیوه تقیه در مبارزه و جهاد بود.<ref>خامنه‌ای، انسان ۲۵۰ ساله، ۳۴۴.</ref> امام‌کاظم(ع) به برخی از یاران زیرک و توانمند خود اجازه داده بود که به دستگاه خلافت نزدیک شوند و از این راه به پیروان اهل بیت(ع) کمک کنند <ref>طوسی، اختیار معرفة الرجال، ۴۳۶ ـ ۴۳۷؛ آل قاسم، تاریخ الحوزات العلمیه، ۲/۲۲ ـ ۲۳.</ref> ایشان با شیعیان ارتباط حضوری و مکاتبه‌ای داشت.<ref>کلینی، الکافی، ۱/۱۲۶؛ کورانی، الامام‌الکاظم سید بغداد و حامیها و شفیعها، ۲۷۷ ـ ۲۸۰.</ref> و افزون بر مدینه با دیگر نقاط ازجمله مکه و شام نیز ارتباط داشت<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۳۱۱ ـ ۳۱۲.</ref> و پیام‌های خود را مستقیم یا به وسیله تشکیلات وکالت به پیروان خود منتقل می‌ساخت.<ref>کلینی، الکافی، ۱/۳۱۲ و ۸/۱۲۴.</ref> ایشان در فرصت‌های به دست‌آمده در زندان به نامه‌های یاران درباره مسائل شرعی نیز پاسخ می‌داد<ref>کلینی، الکافی، ۸/۱۲۴؛ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ۴۵۴.</ref> و نیز در زندان با برخی از رهبران دیگر مذاهب چون هندبن‌حجاج ارتباط داشت.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۸/۲۴۱.</ref> ایشان علاقه‌مندی به اهل بیت(ع) را حتی در میان بعضی از خانواده زندانبان خود ازجمله نزدیکان سندی‌بن‌شاهک گسترش داد؛<ref>طوسی، اختیار معرفة الرجال، ۴۳۹؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۳/۳۲؛ کورانی، الامام‌الکاظم سید بغداد و حامیها و شفیعها، ۲۴۵.</ref> نیز موسی‌بن‌ابراهیم مروزی، مربی فرزندان سندی را از مریدان خود ساخت.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۴۰۷ ـ ۴۰۸.</ref> | ||
امام‌خمینی در گزارشی دیگر یادآور شده‌است هارون پس از واردشدن امام‌کاظم(ع) بر وی، دستور داد حضرت را تا نزدیک مسند سواره آوردند و به شایستگی به وی احترام کرد؛ ولی با رسیدن نوبت به بنی‌هاشم برای گرفتن سهمیه | |||
از سوی دیگر، امام‌موسی‌بن‌جعفر(ع) به برخی از خواص خود اجازه داد در دستگاه هارون وارد شوند؛ برای نمونه امام‌خمینی ورود افرادی چون علی‌بن‌یقطین به دستگاه هارون | امام‌خمینی یادآور شده‌است امام‌کاظم(ع) در راه اسلام مانند دیگر اولیای خدا، چه افراد پیش از اسلام و چه پس از اسلام، رنج و محنت کشید.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۳/۱۶۷.</ref> ایشان که به دست خلفای عباسی سال‌ها زندانی شد به دلیل نمازخواندن خود یا فرزند پیامبر(ص)بودن نبود؛ آنان خود نه تنها نماز می‌خواندند بلکه امام جماعت هم بودند. حضرت حاکمان عباسی را لایق خلافت نمی‌دانست و آنان را طاغوت می‌شمرد.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۴/۱۰۰.</ref> امام‌خمینی خاطرنشان ساخته که هارون به جهت اقبال مردم به امام‌کاظم(ع) و ترس از به‌خطرافتادن حکومت خود، با حضرت بسیار دشمنی می‌کرد <ref>امام خمینی، الطهاره، ۳/۴۵۸.</ref> در تحلیل ایشان زندانی‌شدن ائمه(ع) به دست دشمنان به سبب [[نماز]] و [[روزه]] نبود و حاکمان عباسی نیز نماز می‌خواندند و امام‌کاظم(ع) و دیگر ائمه(ع) اگر در برابر ظلم‌های ستمگران سکوت می‌کردند، نه تنها به آنان آسیبی نمی‌رسید که مورد احترام حاکمان نیز قرار می‌گرفتند و نیز مخالفت زمامداران با ائمه(ع) به جهت انتساب آنان به پیامبر اکرم(ص) یا صرف امامت نیز نبود،<ref>امام خمینی، صحیفه، ۴/۲۱.</ref> بلکه دشمنی آنان با امامان(ع) به سبب مبارزه آنان با خلافت شاهان و طاغوت‌ها بود.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۴/۱۰۰؛ امام خمینی، ولایت فقیه، ۱۵۲.</ref> ایشان همچنین خاطرنشان کرده‌است که ائمه اهل البیت(ع) ازجمله موسی‌بن‌جعفر(ع) وقتی زمینه مبارزه آشکار و [[مبارزه مسلحانه|مسلحانه]] با ستمکاران را فراهم نمی‌دیدند، پنهانی مردم را دعوت به مبارزه علیه ستم می‌کردند و بدین سبب رژیم‌های ستمکاری مانند هارون، آنان را بازداشت می‌کردند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۴/۲۱.</ref> و مخالفت هارون با آن حضرت به سبب آن بود که هارون را خلیفه پیامبر(ص) نمی‌دانست.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۴/۱۰۰؛ امام خمینی، ولایت فقیه، ۱۵۱ ـ ۱۵۲.</ref> | ||
امام‌خمینی در شهریور ۱۳۶۵ در پاسخ نامه محمد رنجبر از اسیران ایرانی جنگ تحمیلی در عراق، ضمن دعای خیر برای اسیران، آنان را به الگوگرفتن از حضرت موسی‌بن‌جعفر(ع) سفارش کرد و تأکید کرد آن حضرت بیش از همه اسیران در رنج و گوشه زندان به سر برد و اسیران در زندانهای بعث عراق باید برای اسلام عزیز صبر پیشه کنند | |||
در خبری آمده‌است که هارون به موسی‌بن‌جعفر(ع) پیشنهاد کرد حدود [[مزرعه فدک]] را برای برگرداندن آن به بنی‌هاشم تعیین کند و حضرت در پاسخ یک حد مزرعه فدک را عدن و مرز دیگر آن را سمرقند و حد سوم آن را افریقا و مرز چهارم آن را ارمنستان شمرد که هارون بسیار ناراحت شد و گفت در این صورت چیزی برای خود او باقی نخواهد ماند.<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۳۲۰؛ مجلسی، بحار الانوار، ۴۸/۱۴۴ ـ ۱۴۵.</ref> تفسیر و تحلیل امام‌خمینی از این گفتگو آن است که حکومت بر همه سرزمین اسلام، حق ائمه(ع) است و حاکمان عباسی غاصب خلافت‌اند؛ بر همین اساس حاکمان ستمگر عباسی رهابودن موسی‌بن‌جعفر(ع) را زمینه‌ساز قیام و سرنگون‌کردن سلطنت نامشروع خود می‌دیدند؛ از این جهت به امام هفتم(ع) مهلت ندادند، وگرنه بدون تردید ایشان با پیداشدن فرصت، قیام می‌کرد و اساس دستگاه حاکمان غاصب را واژگون می‌ساخت.<ref>امام خمینی، ولایت فقیه، ۱۵۱ ـ ۱۵۲.</ref> | |||
درباره تعداد فرزندان موسی‌بن‌جعفر(ع)، در منابع تاریخی گزارش‌های متفاوتی آمده‌است. به گزارش شیخ مفید ایشان دارای ۳۷ فرزند (۱۸ پسر و ۱۹ دختر) بوده‌است. امام‌رضا(ع)، ابراهیم، | |||
امام‌خمینی در گزارشی دیگر یادآور شده‌است هارون پس از واردشدن امام‌کاظم(ع) بر وی، دستور داد حضرت را تا نزدیک مسند سواره آوردند و به شایستگی به وی احترام کرد؛ ولی با رسیدن نوبت به [[بنی‌هاشم]] برای گرفتن سهمیه [[بیت‌المال]]، مبلغ اندکی بدانان اختصاص داد و در پاسخ پرسش فرزندش مأمون از علت آن همه ستایش و اندکی سهمیه، ابراز داشت فرزندش دلیل این کار را نمی‌تواند درک کند. ضرورت دارد بنی‌هاشم برای پیشگیری از قیام علیه حکومت عباسیان در حالت فقر به‌سر ببرند و بازداشت و مسموم و کشته شوند.<ref>امام خمینی، ولایت فقیه، ۱۵۲.</ref> امام‌کاظم(ع) هر گونه همکاری با ستمکاران حتی به اندازه دوختن کیسه و تیزکردن قلمی برای آنان را ناروا می‌شمرد<ref>امام‌خمینی، مکاسب، ۲/۱۵۰.</ref> و به یاران خود درباره همکاری با دستگاه ستمکار بنی‌عباس هشدار می‌داد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۸/۱۷۲.</ref> امام‌خمینی به استناد روایات<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۷/۱۸۲.</ref> یادآور شده‌است امام‌کاظم(ص) [[صفوان جمال]] را از کرایه‌دادن شترهای خود به هارون منع کرد و تأکید کرد اندک علاقه به زنده‌ماندنِ ستمکار به هدف گرفتن طلب نیز حشر با آنان را در پی دارد و سرانجام آن، آتش دوزخ است.<ref>امام خمینی، مکاسب، ۲/۱۵۵.</ref> | |||
از سوی دیگر، امام‌موسی‌بن‌جعفر(ع) به برخی از خواص خود اجازه داد در دستگاه هارون وارد شوند؛ برای نمونه امام‌خمینی ورود افرادی چون [[علی‌بن‌یقطین]] به دستگاه هارون<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۹/۲۰۲ ـ ۲۰۳.</ref> را برای کمک به اولیای خدا دانسته<ref>امام خمینی، مکاسب، ۲/۲۰۴.</ref> و افزوده‌است خداوند در کنار ستمکاران، کسانی از اولیای خود برای کمک به دوستان و دفع ستم از آنان را ذخیره دارد.<ref>امام خمینی، مکاسب، ۲/۲۰۴؛ امام خمینی، وسیلة النجاة، ۳۲۹ ـ ۳۳۰.</ref> ایشان به استناد منابع تاریخی<ref>مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ۲/۲۲۷ ـ ۲۲۸.</ref> یادآور شده‌است امام‌کاظم(ع) برای در امان‌ماندن ابن‌یقطین از فشار هارون به وی اجازه داده بود به شیوه دیگر مذاهب وضو بگیرد<ref>امام خمینی، الخلل، ۱۹۳؛ امام خمینی، الرسائل العشره، ۹۴.</ref> و نیز با استناد منابع روایی<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۴۸/۲۳۸.</ref> یادآور شده‌است امام‌کاظم(ع) در حبس نیز دست از هدایت مردم و مقابله با دشمن نکشید.<ref>امام خمینی، صحیفه ۲/۳۷۱.</ref> ایشان در آغاز نهضت اسلامی ایران به مسئولان [[رژیم پهلوی]] توصیه کرد همانند زمامداران گذشته که از امثال علی‌بن‌یقطین برای مشورت استفاده می‌کردند، از [[کارگزاران]] شایسته استفاده کنند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱/۲۱۲.</ref> گفته شده در وقت [[تبعید]] امام‌خمینی از ایران، شاگردان و یاران ایشان جلسات [[دعای توسل]] در [[حرم فاطمه معصومه(س)]] برگزار می‌کردند و با رسیدن نوبت توسل به موسی‌بن‌جعفر(ع) و ذکر مصائب و زندان‌ها و هجران‌های آن حضرت، یاد امام‌خمینی و مظلومیت ایشان در اذهان تداعی و ناله مردم بلندتر می‌شد و همین زائران فاطمه معصومه(س) را به خود جذب می‌کرد.<ref>رحیمیان، در سایه آفتاب، ۲۵.</ref> | |||
امام‌خمینی در شهریور ۱۳۶۵ در پاسخ نامه محمد رنجبر از اسیران ایرانی [[جنگ تحمیلی]] در عراق، ضمن دعای خیر برای اسیران، آنان را به الگوگرفتن از حضرت موسی‌بن‌جعفر(ع) سفارش کرد و تأکید کرد آن حضرت بیش از همه اسیران در رنج و گوشه زندان به سر برد و اسیران در زندانهای بعث عراق باید برای اسلام عزیز صبر پیشه کنند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۲۰/۱۰۷ ـ ۱۰۸.</ref> ایشان خود نیز در سال ۱۳۴۲، در پاسخ یکی از دوستان خود که از وضع نخستین شب زندان پرسیده بود، اظهار داشته که «به یاد جد خود موسی‌بن‌جعفر(ع) افتاده و فهمیده‌است که بر ایشان چه گذشته‌است».<ref>فردوسی‌پور، خاطرات حجت‌الاسلام والمسلمین فردوسی‌پور، ۴۹.</ref> | |||
==شهادت== | |||
بنابر مشهور امام‌کاظم(ع) در۲۴ رجب ۱۸۳ق، در ۵۴سالگی، در زندان بغداد به دستور هارون،<ref>مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ۲/۲۴۲؛ ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۴/۳۲۳ ـ ۳۲۴.</ref> به دست زندانبان ایشان، سندی‌بن‌شاهک<ref>ابن‌صباغ، الفصول المهمة فی معرِفة الأئمَّه، ۲/۹۵۵ و ۹۵۶.</ref> به [[شهادت]] رسید. سندی برای فریب مردم و تظاهر به اینکه امام(ع) را نکشته‌است، عده‌ای از فقها و مردم سرشناس را گرد آورد تا گواهی دهند که موسی‌بن‌جعفر(ع)، با مرگ طبیعی درگذشته است.<ref>اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمه، ۳/۲۷؛ ابن‌صباغ، الفصول المهمة فی معرِفة الأئمَّه، ۲/۹۵۶؛ قمی، الانوار البهیة فی تواریخ الحجج الالهیه، ۱۶۸ ـ ۱۶۹.</ref> امام‌خمینی به استناد منابع تاریخی،<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۴۱۷.</ref> یادآور شده‌است امام‌کاظم(ع) پیش از درگذشت، پیشنهاد سندی‌بن‌شاهک را که گفت از اموال خودش برای کفن‌کردن حضرت استفاده می‌کند نپذیرفت و یادآور شد [[کفن]]، [[مَهر زنان]] و جامه احرام [[اهل بیت(ع)]] باید از اموال حلال فراهم شود و ایشان نیز کفنی برای خود آماده دارد.<ref>امام خمینی، تعلیقه عروه، ۶۹۷.</ref> ایشان خاطرنشان کرده‌است حضرت را در کفنی که بر آن همه قرآن نوشته شده بود، دفن کردند.<ref>امام خمینی، تعلیقه عروه، ۲۰۳.</ref> امام‌کاظم(ع) در مقبره معروف به مقابر قریش بغداد به خاک سپرده شد.<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۴۱۸ ـ ۴۱۹.</ref> ایشان فرزند خود [[علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع)]] را امام پس از خود به مردم معرفی کرد.<ref>کلینی، الکافی، ۱/۳۱۱ ـ ۳۱۲.</ref> | |||
{{ببینید|امام رضا(ع)، علی‌بن‌موسی}} | |||
==فرزندان== | |||
درباره تعداد فرزندان موسی‌بن‌جعفر(ع)، در منابع تاریخی گزارش‌های متفاوتی آمده‌است. به گزارش [[شیخ مفید]] ایشان دارای ۳۷ فرزند (۱۸ پسر و ۱۹ دختر) بوده‌است. امام‌رضا(ع)، ابراهیم، [[شاهچراغ]]، حمزه و اسحاق ازجمله پسران و فاطمه و حکیمه ازجمله دختران ایشان‌اند.<ref>مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ۲/۲۴۴.</ref> امام‌خمینی نیز از امام‌رضا(ع)، احمدبن‌موسی مدفون در شیراز<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۵/۳۹۰.</ref> و [[فاطمه معصومه(س)]] مدفون در [[قم]]<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱/۲۴۴.</ref> یاد کرده‌است. نسب امام‌خمینی نیز با حدود سی واسطه به امام‌موسی‌بن‌جعفر(ع) می‌رسد (← مقاله اجداد امام‌خمینی). ایشان در جریان تبعید به عراق در سال ۱۳۴۳ به همراه [[سیدمصطفی خمینی]] به زیارت حضرت موسی‌بن‌جعفر(ع) و [[حضرت امام‌جواد(ع)]] در [[کاظمین]] مشرف شد<ref>(اختری، خاطرات، ۱/۲۲ ـ ۲۴؛ ملکوتی، خاطرات آیت‌الله مسلم ملکوتی، ۱۸۲.</ref> ایشان پیش از هجرت به [[پاریس]] نیز به زیارت کاظمین رفت و با ابراز احساسات زائرانِ حرم روبه‌رو شد.<ref>دعایی، مصاحبه، پابه‌پای آفتاب، ۲/۲۰۹.</ref> | |||
{{ببینید|حضرت فاطمه معصومه(ع)|تبعید امام‌خمینی|اقامتگاه‌ها}} | |||
==پانویس== | |||
{{پانویس|۲}} | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع|۲}} | |||
* آل قاسم، عدنان فرحان، تاریخ الحوزات العلمیه، قم، مرکز المصطفی العالمی للترجمه و النشر، چاپ دوم، ۱۳۹۵ش. | * آل قاسم، عدنان فرحان، تاریخ الحوزات العلمیه، قم، مرکز المصطفی العالمی للترجمه و النشر، چاپ دوم، ۱۳۹۵ش. | ||
* ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق. | * ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق. | ||
| خط ۳۷: | خط ۵۸: | ||
* اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبیین، تحقیق سیداحمد صقر، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا. | * اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبیین، تحقیق سیداحمد صقر، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا. | ||
* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، آداب الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ شانزدهم، ۱۳۸۸ش. | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، آداب الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ شانزدهم، ۱۳۸۸ش. | ||
* | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، الاستصحاب، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ سوم، ۱۳۸۵ش. | ||
* | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، انوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایه، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ سوم، ۱۳۸۵ش. | ||
* | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، التعلیقة علی العروة الوثقی، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ دوم، ۱۳۸۶ش. | ||
* | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، الخلل فی الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ دوم، ۱۳۸۴ش. | ||
* | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، دیوان امام (سروده‌های حضرت امام‌خمینی)، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش. | ||
* | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، الرسائل العشره، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ سوم، ۱۳۸۷ش. | ||
* | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، رساله توضیح المسائل، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ هفتم، ۱۳۸۷ش. | ||
* | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، سرّ الصلاة (معراج السالکین و صلاة العارفین)، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ سیزدهم، ۱۳۸۸ش. | ||
* | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح چهل حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ چهارم، ۱۳۸۸ش. | ||
* | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ دوازدهم، ۱۳۸۷ش. | ||
* | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش. | ||
* | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، کتاب البیع، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. | ||
* | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، کتاب الطهاره، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش. | ||
* | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، المکاسب المحرمه، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش. | ||
* | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، وسیلة النجاة مع تعالیق الامام‌الخمینی، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ اول، ۱۳۸۰ش. | ||
* | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، ولایت فقیه، حکومت اسلامی، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ بیستم، ۱۳۸۸ش. | ||
* حر عاملی، محمدبن‌حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | * حر عاملی، محمدبن‌حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | ||
* حمیری، عبدالله‌بن‌جعفر، قرب الاسناد، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۱۳ق. | * حمیری، عبدالله‌بن‌جعفر، قرب الاسناد، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۱۳ق. | ||
| خط ۶۳: | خط ۸۴: | ||
* شریف قرشی، باقر، حیاة الامام‌موسی‌بن‌جعفر(ع)، تحقیق محمدمهدی قرشی، آستان مقدسه امام‌کاظم(ع)، چاپ اول، ۱۴۳۱ق. | * شریف قرشی، باقر، حیاة الامام‌موسی‌بن‌جعفر(ع)، تحقیق محمدمهدی قرشی، آستان مقدسه امام‌کاظم(ع)، چاپ اول، ۱۴۳۱ق. | ||
* صدوق، محمدبن‌علی، الامالی، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش. | * صدوق، محمدبن‌علی، الامالی، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش. | ||
* | * صدوق، محمدبن‌علی، التوحید، تحقیق سیدهاشم حسینی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۸ق. | ||
* | * صدوق، محمدبن‌علی، الخصال، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۲ش. | ||
* | * صدوق، محمدبن‌علی، عیون اخبار الرضا(ع)، تحقیق سیدمهدی لاجوردی، تهران، جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق. | ||
* | * صدوق، محمدبن‌علی، من لایحضره الفقیه، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق. | ||
* طبرسی، فضل‌بن‌حسن، إعلام الوری بأعلام الهدی، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۱۷ق. | * طبرسی، فضل‌بن‌حسن، إعلام الوری بأعلام الهدی، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۱۷ق. | ||
* طوسی، محمدبن‌حسن، اختیار معرفة الرجال، معروف به رجال کشی، تحقیق سیدمهدی رجایی، قم مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۳۶۳ش. | * طوسی، محمدبن‌حسن، اختیار معرفة الرجال، معروف به رجال کشی، تحقیق سیدمهدی رجایی، قم مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۳۶۳ش. | ||
* | * طوسی، محمدبن‌حسن، تهذیب الاحکام، تصحیح سیدحسن موسوی خرسان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق. | ||
* | * طوسی، محمدبن‌حسن، رجال الطوسی، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، ۱۳۷۳ش. | ||
* عریضی، علی‌بن‌جعفر، مسائل علی‌بن‌جعفر و مستدرکاتها، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | * عریضی، علی‌بن‌جعفر، مسائل علی‌بن‌جعفر و مستدرکاتها، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | ||
* عطاردی، عزیزالله، مسند الامام‌الکاظم ابی‌الحسن موسی‌بن‌جعفر(ع)، مشهد، آستان قدس رضوی، چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | * عطاردی، عزیزالله، مسند الامام‌الکاظم ابی‌الحسن موسی‌بن‌جعفر(ع)، مشهد، آستان قدس رضوی، چاپ اول، ۱۴۰۹ق. | ||
| خط ۸۳: | خط ۱۰۴: | ||
* نجاشی، احمدبن‌علی، رجال النجاشی، تحقیق سیدموسی شبیری زنجانی، قم، مؤسسه انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۶ق. | * نجاشی، احمدبن‌علی، رجال النجاشی، تحقیق سیدموسی شبیری زنجانی، قم، مؤسسه انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۶ق. | ||
* نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۸ق. | * نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۸ق. | ||
{{پایان}} | |||