۱۴٬۶۵۲
ویرایش
←پیوند به بیرون
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ جعبه اطلاعات سازمان | |||
| عنوان = کمیته انقلاب اسلامی | |||
| تصویر = کمیته انقلاب ج8 ص528.jpg | |||
| اندازه تصویر = | |||
| توضیح تصویر = | |||
| سرشناسی = نخستین نهاد انتظامی برای تأمین امنیت داخلی و پاسداری از [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| تأسیس = | |||
| بنیانگذار = امام‌خمینی | |||
| وابسته به = | |||
| رویکرد = انتظامی | |||
| نوع فعالیت = | |||
| گستره فعالیت = داخلی | |||
| اهداف = تأمین امنیت داخلی و پاسداری از انقلاب اسلامی | |||
| فعالیت‌ها = | |||
| وظایف = مقابله با توطئه‌های [[ضد انقلاب|ضدانقلاب]]؛ دستگیری عوامل رژیم گذشته و تحویل آنها به مراجع قضایی؛ جمع‌آوری سلاح‌های سنگین و سبک؛ جلوگیری از قاچاق اسلحه؛ توقیف اموال عوامل رژیم گذشته و تحویل آن به مراجع ذی‌صلاح؛ انتظامات و حفظ امنیت شهرها و روستاها؛ کشف جرایم و پیگرد متهمان؛ مراقبت و پاسداری از وزارتخانه‌ها و مؤسسات اداری؛ مبارزه با احتکار و گرانفروشی؛ مبارزه با زمین‌خواری و رباخواری و ارتشا؛ انتظامات انتخابات ازجمله انتخابات همه‌پرسی جمهوری اسلامی و [[مجلس خبرگان قانون اساسی]]؛ پاسداری از تمامیت ارضی در برابر گروه‌های تجزیه‌طلب در مناطق مرزی کشور؛ همکاری با ارگان‌ها و نهادهای دیگر در ایفای وظایف محول‌شده؛ کمک به بازسازی ارتش و دیگر نیروهای نظامی | |||
| مکان = ایران | |||
| دبیرکل = | |||
| رئیس = [[محمدرضا مهدوی کنی]]؛ اولین فرمانده | |||
| جانشین = | |||
| ساختار = | |||
| وضعیت = غیرفعال | |||
| انحلال = ادغام کمیته انقلاب اسلامی و دیگر نهادهای نظامی | |||
| فعالیت به زبان= | |||
| مراکز وابسته = | |||
| شعار = | |||
| جوایز = | |||
| منابع مالی = | |||
| آثار = | |||
| مرتبط = | |||
| وبگاه = | |||
}} | |||
'''کمیته انقلاب اسلامی'''، نخستین نهاد انتظامی برای تأمین [[امنیت]] داخلی و پاسداری از [[انقلاب اسلامی]]. | '''کمیته انقلاب اسلامی'''، نخستین نهاد انتظامی برای تأمین [[امنیت]] داخلی و پاسداری از [[انقلاب اسلامی]]. | ||
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به دلیل فروپاشی بیشتر ساختارهای امنیتی و حکومتی رژیم سابق و اقدامات براندازانه مخالفان انقلاب، ضرورت شکل‌گیری نهادهای انقلابی مانند کمیته انقلاب احساس می‌شد. بنابراین کمیته‌های انقلاب اسلامی در ۲۳/۱۱/۱۳۵۷ پس از پیام [[امام‌خمینی]] و به عنوان نخستین نهاد انقلابی تشکیل شد. هدف از تأسیس این کمیته‌ها، استقرار امنیت و حفظ انتظامات کشور برای پاسداری از انقلاب و دستاوردهای آن بود. | |||
کمیته‌ها نیروهای خودجوش مردمی و بدون ضابطه خاص برای [[گزینش]] بودند؛ لذا نفوذ برخی افراد ناشایست و عملکرد افراطی برخی از اعضا، موجب شد امام‌خمینی ضمن قدردانی از اعضای شاغل در کمیته‌ها، از آنها بخواهد تا بر اساس موازین اسلامی و مقررات عمل کنند و در کارهایی که در صلاحیت آنها نیست، دخالت نکنند. | |||
پس از تثبیت انقلاب و ساماندهی نهادهای انتظامی و نظامی، در تیر ۱۳۶۹، این نیروها ادغام و سازمانی با نام [[قوای انتظامی|نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] تشکیل شد. | |||
== معرفی == | == معرفی == | ||
| خط ۶۵: | خط ۱۰۳: | ||
== عملکرد کمیته انقلاب اسلامی == | == عملکرد کمیته انقلاب اسلامی == | ||
کمیته انقلاب اسلامی در ایجاد نظم و [[امنیت]]، مقابله با عناصر [[ضد انقلاب]] و دستگیری عناصر اصلی [[رژیم پهلوی]] نقش مهمی داشت؛ ازجمله: ۱. محافظت و مراقب از امنیت [[انتخابات]] در کشور در سال ۱۳۵۸ مانند رفراندوم جمهوری اسلامی ایران در ۱۲ فروردین ۱۳۵۸؛<ref>ترابی و رحمانی، کمیته انقلاب اسلامی تجربه‌ای مهم در سپهر پلیس جامعه‌گرا، ۱۲۴–۱۲۶.</ref> ۲. کشف و دستگیری اعضای [[گروه فرقان]] ۱۳۵۸؛ ۳. شرکت در خنثی‌سازی [[کودتای نوژه]] در تیر ۱۳۵۹ و بازداشت ۳۵۰ نفر از عوامل آن طی یک شب؛<ref>ترابی و رحمانی، کمیته انقلاب اسلامی تجربه‌ای مهم در سپهر پلیس جامعه‌گرا، ۱۲۴–۱۲۵.</ref> ۴. مقابله با غائله ۱۴ اسفند سال ۱۳۵۹ در دانشگاه تهران؛<ref>ترابی و رحمانی، کمیته انقلاب اسلامی تجربه‌ای مهم در سپهر پلیس جامعه‌گرا، ۱۲۴–۱۲۵.</ref> ۵. شناسایی و تصرف خانه‌های تیمی [[سازمان مجاهدین خلق]] در سال ۱۳۶۰ و ۱۳۶۱؛<ref>ترابی و رحمانی، کمیته انقلاب اسلامی تجربه‌ای مهم در سپهر پلیس جامعه‌گرا، ۱۲۴–۱۲۵؛ هاشمی و رنجبر، تاریخ شفاهی کمیته‌های انقلاب اسلامی، ۶۶.</ref> ۶. تجهیز دویست گلوگاه و پاسگاه در نقاط مختلف کشور که سبب ارتقای سطح امنیت و مانع بزرگی بر سر جابجایی و نقل و انتقال اعضای گروه‌های معاند، جاسوس‌ها و متخلفان بود؛<ref>هاشمی و رنجبر، تاریخ شفاهی کمیته‌های انقلاب اسلامی، ۱۴۴–۱۴۵.</ref> ۷. محافظت از شخصیت‌ها: از سال ۱۳۶۰ که ترورهای کور سیاسی آغاز شد و شماری از مردم عادی و مسئولان نظام ترور شدند، مسئولیت محافظت از شخصیت‌ها به عهده کمیته انقلاب اسلامی گذاشته شد. این امر بعدها در قالب واحد یگان حفاظت، توطئه ترور بسیاری از شخصیت‌ها را خنثی کرد.<ref>هاشمی و رنجبر، تاریخ شفاهی کمیته‌های انقلاب اسلامی، ۱۴۳.</ref> در ۲۳/۱۱/۱۳۶۵ شورای امنیت، محافظت از شخصیت‌ها را هم‌زمان به کمیته و [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] واگذار کرد؛<ref>هاشمی و رنجبر، تاریخ شفاهی کمیته‌های انقلاب اسلامی، ۱۴۳–۱۴۴.</ref> ۸. محافظت از شهرها در دوره [[جنگ عراق علیه ایران|جنگ]] به عهده نیروهای [[بسیج مستضعفین|بسیج]] با همکاری [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] و کمیته‌های انقلاب اسلامی بود<ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، ۲۵۶.</ref> ۹. یگان هوایی کمیته با گشت دایم بر فراز گلوگاه‌های مهم استان [[تهران]] و استان‌های شرقی و ساحلی و شرکت در عملیات مبارزه با قاچاق [[مواد مخدر]] در امنیت داخلی نقشی مهم داشت.<ref>هاشمی و رنجبر، تاریخ شفاهی کمیته‌های انقلاب اسلامی، ۱۵۴–۱۵۵.</ref>{{ببینید|کودتای نوژه|چهارده اسفند}} | کمیته انقلاب اسلامی در ایجاد نظم و [[امنیت]]، مقابله با عناصر [[ضد انقلاب]] و دستگیری عناصر اصلی [[رژیم پهلوی]] نقش مهمی داشت؛ ازجمله: ۱. محافظت و مراقب از امنیت [[انتخابات]] در کشور در سال ۱۳۵۸ مانند رفراندوم جمهوری اسلامی ایران در ۱۲ فروردین ۱۳۵۸؛<ref>ترابی و رحمانی، کمیته انقلاب اسلامی تجربه‌ای مهم در سپهر پلیس جامعه‌گرا، ۱۲۴–۱۲۶.</ref> ۲. کشف و دستگیری اعضای [[گروه فرقان]] ۱۳۵۸؛ ۳. شرکت در خنثی‌سازی [[کودتای نوژه]] در تیر ۱۳۵۹ و بازداشت ۳۵۰ نفر از عوامل آن طی یک شب؛<ref>ترابی و رحمانی، کمیته انقلاب اسلامی تجربه‌ای مهم در سپهر پلیس جامعه‌گرا، ۱۲۴–۱۲۵.</ref> ۴. مقابله با غائله ۱۴ اسفند سال ۱۳۵۹ در دانشگاه تهران؛<ref>ترابی و رحمانی، کمیته انقلاب اسلامی تجربه‌ای مهم در سپهر پلیس جامعه‌گرا، ۱۲۴–۱۲۵.</ref> ۵. شناسایی و تصرف خانه‌های تیمی [[سازمان مجاهدین خلق]] در سال ۱۳۶۰ و ۱۳۶۱؛<ref>ترابی و رحمانی، کمیته انقلاب اسلامی تجربه‌ای مهم در سپهر پلیس جامعه‌گرا، ۱۲۴–۱۲۵؛ هاشمی و رنجبر، تاریخ شفاهی کمیته‌های انقلاب اسلامی، ۶۶.</ref> ۶. تجهیز دویست گلوگاه و پاسگاه در نقاط مختلف کشور که سبب ارتقای سطح امنیت و مانع بزرگی بر سر جابجایی و نقل و انتقال اعضای گروه‌های معاند، جاسوس‌ها و متخلفان بود؛<ref>هاشمی و رنجبر، تاریخ شفاهی کمیته‌های انقلاب اسلامی، ۱۴۴–۱۴۵.</ref> ۷. محافظت از شخصیت‌ها: از سال ۱۳۶۰ که ترورهای کور سیاسی آغاز شد و شماری از مردم عادی و مسئولان نظام ترور شدند، مسئولیت محافظت از شخصیت‌ها به عهده کمیته انقلاب اسلامی گذاشته شد. این امر بعدها در قالب واحد یگان حفاظت، توطئه ترور بسیاری از شخصیت‌ها را خنثی کرد.<ref>هاشمی و رنجبر، تاریخ شفاهی کمیته‌های انقلاب اسلامی، ۱۴۳.</ref> در ۲۳/۱۱/۱۳۶۵ شورای امنیت، محافظت از شخصیت‌ها را هم‌زمان به کمیته و [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] واگذار کرد؛<ref>هاشمی و رنجبر، تاریخ شفاهی کمیته‌های انقلاب اسلامی، ۱۴۳–۱۴۴.</ref> ۸. محافظت از شهرها در دوره [[جنگ عراق علیه ایران|جنگ]] به عهده نیروهای [[بسیج مستضعفین|بسیج]] با همکاری [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] و کمیته‌های انقلاب اسلامی بود<ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، ۲۵۶.</ref> ۹. یگان هوایی کمیته با گشت دایم بر فراز گلوگاه‌های مهم استان [[تهران]] و استان‌های شرقی و ساحلی و شرکت در عملیات مبارزه با قاچاق [[مواد مخدر]] در امنیت داخلی نقشی مهم داشت.<ref>هاشمی و رنجبر، تاریخ شفاهی کمیته‌های انقلاب اسلامی، ۱۵۴–۱۵۵.</ref>{{ببینید|کودتای نوژه|غائله چهارده اسفند}} | ||
== شرکت در جبهه‌های جنگ == | == شرکت در جبهه‌های جنگ == | ||
کمیته‌ها افزون بر تأمین امنیت داخلی کشور، در جبهه‌های جنگ نیز حضور فعالی داشتند؛ چنان‌که نخست در قالب دسته‌های چریکی و سپس در قالب تیپ موسی‌بن‌جعفر(ع) و تیپ قوامین و سپس لشکر حضرت روح‌الله در مقابله با [[رژیم بعثی عراق]] فداکاری‌های درخشانی نشان دادند و [[شهدا|شهدای]] فراوانی تقدیم [[انقلاب اسلامی]] کردند و شماری از آنها نیز [[جانباز]] و [[اسرا|اسیر]] شدند.<ref>ترابی و رحمانی، کمیته انقلاب اسلامی تجربه‌ای مهم در سپهر پلیس جامعه‌گرا، ۱۲۴–۱۲۶.</ref> با اعلام نیاز فوری به نیرو در خرمشهر و به درخواست [[سیدعلی خامنه‌ای]]، نماینده امام‌خمینی در ستاد مشترک ارتش در امور جبهه، کمیته با عنوان اعزام بزرگ، هشت هزار نیرو به جبهه فرستاد.<ref>هاشمی و رنجبر، تاریخ شفاهی کمیته‌های انقلاب اسلامی، ۱۴۸.</ref> کمیته در بسیج مردم و ارسال کمک‌های مردمی و برخی سلاح‌های مورد نیاز به جبهه نقشی مؤثر داشت. فرماندهی بسیاری از گردان‌های سپاه در جبهه و عمده نیروهای [[مصطفی چمران]] در جنگ‌های نامنظم از کمیته بود.<ref>هاشمی و رنجبر، تاریخ شفاهی کمیته‌های انقلاب اسلامی، ۱۴۹–۱۵۰.</ref> لشکر حضرت روح‌الله کمیته انقلاب اسلامی در [[عملیات مرصاد]] نقش مؤثری داشت.<ref>هاشمی و رنجبر، تاریخ شفاهی کمیته‌های انقلاب اسلامی، ۱۵۲–۱۵۳.</ref> یگان هوایی کمیته نیز افزون بر امنیت داخلی در جبهه و جنگ نیز نقش مهمی ایفا می‌کرد.<ref>هاشمی و رنجبر، تاریخ شفاهی کمیته‌های انقلاب اسلامی، ۱۵۵.</ref> | کمیته‌ها افزون بر تأمین امنیت داخلی کشور، در جبهه‌های جنگ نیز حضور فعالی داشتند؛ چنان‌که نخست در قالب دسته‌های چریکی و سپس در قالب تیپ موسی‌بن‌جعفر(ع) و تیپ قوامین و سپس لشکر حضرت روح‌الله در مقابله با [[رژیم بعثی عراق]] فداکاری‌های درخشانی نشان دادند و [[شهدا|شهدای]] فراوانی تقدیم [[انقلاب اسلامی]] کردند و شماری از آنها نیز [[جانباز]] و [[اسرا|اسیر]] شدند.<ref>ترابی و رحمانی، کمیته انقلاب اسلامی تجربه‌ای مهم در سپهر پلیس جامعه‌گرا، ۱۲۴–۱۲۶.</ref> با اعلام نیاز فوری به نیرو در خرمشهر و به درخواست [[سیدعلی خامنه‌ای]]، نماینده امام‌خمینی در ستاد مشترک ارتش در امور جبهه، کمیته با عنوان اعزام بزرگ، هشت هزار نیرو به جبهه فرستاد.<ref>هاشمی و رنجبر، تاریخ شفاهی کمیته‌های انقلاب اسلامی، ۱۴۸.</ref> کمیته در بسیج مردم و ارسال کمک‌های مردمی و برخی سلاح‌های مورد نیاز به جبهه نقشی مؤثر داشت. فرماندهی بسیاری از گردان‌های سپاه در جبهه و عمده نیروهای [[مصطفی چمران]] در جنگ‌های نامنظم از کمیته بود.<ref>هاشمی و رنجبر، تاریخ شفاهی کمیته‌های انقلاب اسلامی، ۱۴۹–۱۵۰.</ref> لشکر حضرت روح‌الله کمیته انقلاب اسلامی در [[عملیات مرصاد]] نقش مؤثری داشت.<ref>هاشمی و رنجبر، تاریخ شفاهی کمیته‌های انقلاب اسلامی، ۱۵۲–۱۵۳.</ref> یگان هوایی کمیته نیز افزون بر امنیت داخلی در جبهه و جنگ نیز نقش مهمی ایفا می‌کرد.<ref>هاشمی و رنجبر، تاریخ شفاهی کمیته‌های انقلاب اسلامی، ۱۵۵.</ref> | ||
| خط ۱۳۰: | خط ۱۶۹: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
* محمدصادق مزینانی، [https://books.khomeini.ir/books/10008/530/ کمیته انقلاب اسلامی]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۸، ص۵۳۰–۵۴۲ | * محمدصادق مزینانی، [https://books.khomeini.ir/books/10008/530/ کمیته انقلاب اسلامی]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۸، ص۵۳۰–۵۴۲ | ||
{{انقلاب اسلامی ایران}} | |||
[[رده:مقاله‌های | [[رده:مقاله‌های تأییدشده]] | ||
[[رده:مقاله‌های جلد هشتم دانشنامه]] | [[رده:مقاله‌های جلد هشتم دانشنامه امام‌خمینی]] | ||
[[رده:مقاله‌های دارای جعبه اطلاعات]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای تصویر]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]] | |||
[[رده:نهادهای دولتی]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]] | |||