کودتای نوژه: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۱۶۶ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۱ شهریور ۱۴۰۲
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات واقعه
{{جعبه اطلاعات واقعه
  |عنوان      = کودتای نوژه
  |عنوان      = کودتای نوژه
  |تصویر      =
  |تصویر      =کودتای نوژه.jpg
  |اندازه تصویر=
  |اندازه تصویر=
  |توضیح تصویر =
  |توضیح تصویر =
خط ۲۰: خط ۲۰:
}}
}}
'''کودتای نوژه'''، توطئه براندازی [[جمهوری اسلامی ایران|نظام جمهوری اسلامی ایران]] از طریق نظامی، تیر ۱۳۵۹.
'''کودتای نوژه'''، توطئه براندازی [[جمهوری اسلامی ایران|نظام جمهوری اسلامی ایران]] از طریق نظامی، تیر ۱۳۵۹.
کودتا به معنای توطئه و اقدام ناگهانی شماری از نظامیان یک کشور برای براندازی حکومت است. وضعیت بحرانی روزهای آغازین بعد از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]] و ازهم‌پاشیدگی [[قوای مسلح|ارتش]]، موجب شد دشمنان انقلاب به گمان براندازی نظام، به طراحی کودتا اقدام کنند. برنامه‌ریزی کودتا برای ۱۹ تیر ۱۳۵۹ و در دو مرحلۀ هوایی و زمینی صورت گرفته بود. بمباران بیت امام‌خمینی و کشتن ایشان، همچنین ایجاد حکومتی با ریاست [[شاپور بختیار|بختیار]]،  جزء اهداف اصلی کودتاگران بود.
در بامداد ۱۸تیر، خلبان مأمور بمباران بیت امام‌خمینی، شبانه [[مسئولان و کارگزاران|مسئولان]] را از کودتا آگاه کرد و موجب خنثی‌سازی کودتا در عصر همان روز شد. حدود پانصد نفر از عوامل کودتای نوژه دستگیر و محاکمه شدند.
در تحلیل [[امام‌خمینی]]، کودتاگران به‌اشتباه [[حکومت اسلامی]] را با حکومت‌های بی‌ریشه جهان مقایسه کرده بودند. ایشان برخی علل ناکامی کودتا در [[جمهوری اسلامی|جمهوری اسلامی ایران]] را پیوند دولت و ملت، حضور [[مردم]] در صحنه و امداد و عنایات الهی عنوان کرد.


== معرفی ==
== معرفی ==
خط ۳۹: خط ۴۵:


== کشف و مقابله ==
== کشف و مقابله ==
برخی شخصیت‌های انقلاب از سیطره اطلاعاتی بر کودتا پیش از دستگیری کودتاچیان خبر داده‌اند.<ref>اطلاعات، روزنامه، ۲۲/۴/۱۳۵۹، ۲.</ref> [[حزب توده]] نیز مدعی کشف کودتا بود؛<ref>بایرامی، کشف توطئه کودتا در پایگاه هوایی شهید نوژه، ۱۶۳.</ref> اما احسان طبری این ادعا را تکذیب کرده است.<ref>طبری، کژراهه، ۳۰۹.</ref> همه برنامه‌های کودتا تا روز دوشنبه، سه روز پیش از کودتا، بنابر برنامه پیش رفت.<ref>مؤسسه مطالعات، کودتا، ۲۴۷.</ref> به گفته [[سیدعلی خامنه‌ای]]، نماینده وقت امام‌خمینی در [[شورای عالی دفاع ملی|شورای عالی دفاع]]، در بامداد چهارشنبه ۱۸/۴/۱۳۵۹، خلبان مأمور بمباران بیت امام‌خمینی، از همکاری با دشمنان انقلاب اسلامی پشیمان شد و به تشویق مادرش، شبانه ایشان را از کودتا آگاه کرد. (۳۰/۱/۱۳۷۴، ۱۴؛ مؤسسه مطالعات، کودتا، ۲۶۴–۲۶۶). اندکی بعد نیز یکی از درجه‌داران ارتش، بخش دیگری از برنامه‌های معارضان را فاش کرد.<ref>محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱/۱۴۳–۱۴۵.</ref> خنثی‌سازی کودتا عصر همان روز به دست تیم‌های عملیاتی آغاز شد. پارک لاله تهران، پایگاه نوژه و جاده‌های منتهی به آن در نظارت نیروهای عملیاتی قرار گرفت. تعدادی از عوامل عملیاتی ماجرا در پارک لاله دستگیر شدند و شماری خود را به نزدیکی پایگاه رساندند و عوامل اصلی فرار کردند<ref>مؤسسه مطالعات، کودتا، ۳۲۵.</ref> و پنج نفر از کودتاچیان در نزدیکی پایگاه در درگیری کشته شدند.<ref>کیهان، روزنامه، ۲۳/۴/۱۳۵۹، ۱۶.</ref> همچنین بنی‌عامری و قربانی‌فر و قادسی، از عناصر اصلی کودتا، به کمک [[ضد انقلاب|ضدانقلاب]] به خارج از کشور گریختند<ref>پورجباری، مروری بر کتاب کودتای نوژه (کودتای شبکه نقاب)، ۲۰۳.</ref> و بدین‌سان طرح خطرناک کودتا به دست عناصر [[مؤمن]] ارتش خنثی شد. (خامنه‌ای، ۳۰/۱/۱۳۷۴، ۱۴). طرح ناموفق کودتای نوژه و حوادث پس از آن برای سیا هزینه‌های سنگینی دربرداشت. بنیاد هریتیج در پی شکست‌های متوالی آمریکا از ایران، انقلاب ایران را انقلابی پایدار خواند که در آینده نزدیک، انقلاب و کودتا علیه آن ممکن نیست.<ref>کیهان هوایی، مجله، ۱۲/۱۲/۱۳۶۶، ۲۳.</ref>
برخی شخصیت‌های انقلاب از سیطره اطلاعاتی بر کودتا پیش از دستگیری کودتاچیان خبر داده‌اند.<ref>اطلاعات، روزنامه، ۲۲/۴/۱۳۵۹، ۲.</ref> [[حزب توده]] نیز مدعی کشف کودتا بود؛<ref>بایرامی، کشف توطئه کودتا در پایگاه هوایی شهید نوژه، ۱۶۳.</ref> اما احسان طبری این ادعا را تکذیب کرده است.<ref>طبری، کژراهه، ۳۰۹.</ref> همه برنامه‌های کودتا تا روز دوشنبه، سه روز پیش از کودتا، بنابر برنامه پیش رفت.<ref>مؤسسه مطالعات، کودتا، ۲۴۷.</ref> به گفته [[سیدعلی خامنه‌ای]]، نماینده وقت امام‌خمینی در [[شورای عالی دفاع ملی|شورای عالی دفاع]]، در بامداد چهارشنبه ۱۸/۴/۱۳۵۹، خلبان مأمور بمباران بیت امام‌خمینی، از همکاری با دشمنان انقلاب اسلامی پشیمان شد و به تشویق مادرش، شبانه ایشان را از کودتا آگاه کرد.<ref>(خامنه‌ای، نرم‌افزار حدیث ولایت، ۳۰/۱/۱۳۷۴، ۱۴؛ مؤسسه مطالعات، کودتا، ۲۶۴–۲۶۶)</ref> اندکی بعد نیز یکی از درجه‌داران ارتش، بخش دیگری از برنامه‌های معارضان را فاش کرد.<ref>محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱/۱۴۳–۱۴۵.</ref> خنثی‌سازی کودتا عصر همان روز به دست تیم‌های عملیاتی آغاز شد. پارک لاله تهران، پایگاه نوژه و جاده‌های منتهی به آن در نظارت نیروهای عملیاتی قرار گرفت. تعدادی از عوامل عملیاتی ماجرا در پارک لاله دستگیر شدند و شماری خود را به نزدیکی پایگاه رساندند و عوامل اصلی فرار کردند<ref>مؤسسه مطالعات، کودتا، ۳۲۵.</ref> و پنج نفر از کودتاچیان در نزدیکی پایگاه در درگیری کشته شدند.<ref>کیهان، روزنامه، ۲۳/۴/۱۳۵۹، ۱۶.</ref> همچنین بنی‌عامری و قربانی‌فر و قادسی، از عناصر اصلی کودتا، به کمک [[ضد انقلاب|ضدانقلاب]] به خارج از کشور گریختند<ref>پورجباری، مروری بر کتاب کودتای نوژه (کودتای شبکه نقاب)، ۲۰۳.</ref> و بدین‌سان طرح خطرناک کودتا به دست عناصر [[مؤمن]] ارتش خنثی شد.<ref>(خامنه‌ای، نرم‌افزار حدیث ولایت، ۳۰/۱/۱۳۷۴، ۱۴)</ref> طرح ناموفق کودتای نوژه و حوادث پس از آن برای سیا هزینه‌های سنگینی دربرداشت. بنیاد هریتیج در پی شکست‌های متوالی آمریکا از ایران، انقلاب ایران را انقلابی پایدار خواند که در آینده نزدیک، انقلاب و کودتا علیه آن ممکن نیست.<ref>کیهان هوایی، مجله، ۱۲/۱۲/۱۳۶۶، ۲۳.</ref>


== موضع‌گیری امام‌خمینی ==
== موضع‌گیری امام‌خمینی ==
خط ۹۳: خط ۹۹:
== پیوند به بیرون ==
== پیوند به بیرون ==
* مقصود رنجبر، [https://books.khomeini.ir/books/10008/543/ کودتای نوژه]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۸، ص۵۴۳–۵۴۸
* مقصود رنجبر، [https://books.khomeini.ir/books/10008/543/ کودتای نوژه]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۸، ص۵۴۳–۵۴۸
 
{{حوادث تاریخی}}
[[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]]
[[رده:مقاله‌های تأییدشده]]
[[رده:مقاله‌های جلد هشتم دانشنامه]]
[[رده:مقاله‌های جلد هشتم دانشنامه امام‌خمینی]]
[[رده:مقاله‌های دارای جعبه اطلاعات]]
[[رده:مقاله‌های دارای تصویر]]
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]]
[[رده:رویدادهای بعد از انقلاب]]
[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]]
۱۴٬۷۲۱

ویرایش