مسجد سیدعزیزالله
| مسجد سیدعزیزالله | |
|---|---|
 | |
| نام | مسجد سیدعزیزالله |
| کشور | ایران |
| استان | تهران |
| شهرستان | تهران |
| بخش | مرکزی |
| اطلاعات اثر | |
| نوع بنا | مسجد تاریخی |
| اطلاعات بازدید | |
| امکان بازدید | دارد |
مسجد سیدعزیزالله، مسجدی بزرگ در کنار بازار تهران که از زمان قاجار تا دوران انقلاب، از مکانهای اصلی مخالفان حکومت به شمار میرفت.
بنای مسجد
مسجد سیدعزیزالله از بناهای تاریخی متعلق به دورۀ قاجار است که بنای نخستین آن به دوران سلطنت فتحعلیشاه قاجار بازمیگردد.[۱] این مسجد که به نام بانی آن شناخته میشود، توسط حاج سیدعزیزاالله از تاجران سرشناس بازار تهران بنا شد.[۲] مساحت مسجد سیدعزیزالله ۱۵۰۰متر مربع است و در سه طبقه بنا شده است.[۳] این مسجد علاوه بر بازار بزرگ تهران، با مسجد جامع، مسجد شاه و مسجد چهارسوق بزرگ نیز همجوار است.[۴]
کانون مبارزه در دوران قاجار و پهلوی اول
همجواری با بازار بزرگ تهران، موجب شده است که این مسجد از دیرباز کانون حضور مردم تهران در فعالیتهای سیاسی و مذهبی باشد.[۵] در دوران قاجار اغلب دستهجات عزاداری و تعزیهخوانی در این مسجد برگزار میشد. در دوره پهلوی اول نیز بسیاری از تجمعات مخالفان حکومت در این مسجد بود.[۶]
انقلاب اسلامی و مسجد سیدعزیزالله
در دورۀ پهلوی دوم و در سال ۱۳۳۸، سخنرانی محمدتقی فلسفی، امام جماعت مسجد، علیه دولت منوچهر اقبال، سرآغاز انتقادات شدید علیه حکومت پهلوی بود.[۷] پس از آن در حوادثی مانند تصویب لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی،[۸] طرح اصول ششگانه و برنامه رفراندوم[۹] و دستگیری امام در پانزده خرداد ۱۳۴۲،[۱۰] اعتراضات در مسجد به اوج رسید و در بعضی از موارد به ضرب و شتم و کشته شدن مردم و علما، برگزاری مراسم و نیز تعطیلی مسجد منجر میشد.[۱۱]
امامخمینی در سال ۱۳۴۷ در نامهای از نجف اشرف خطاب به سیدمحمدرضا سعیدی، لزوم براندازى سلسله پهلوى و قيام به وظيفه را توصیه کرده، با اشاره به نام مسجد سیدعزیزالله، این مسجد را یکی از سنگرهای مبارزه خوانده، بر حفظ این سنگرها تأکید کرده است.[۱۲]
انتصاب امام جماعت مسجد
امام جماعت مسجد پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، سیداحمد خوانساری بود. پس از فوت ایشان، امامخمینی در ۷ اسفند ۱۳۶۳، در حکمی غلامرضا رضوانی را به امامت جماعت مسجد منصوب کرد.[۱۳]
پانویس
- ↑ حبیبی، مساجد دیرینهسال تهران، ص۲۸۸.
- ↑ محمدی و ملازاده، دائرهالمعارف بناهای تاریخی در دوره اسلامی: مساجد تاریخی، ج۳، ص۱۱۰.
- ↑ محمدی و ملازاده، دائرهالمعارف بناهای تاریخی در دوره اسلامی، مساجد تاریخی، ج۳، ص۱۱۰.
- ↑ حبیبی، مساجد دیرینه سال تهران، ص۴۱ و ۲۹۳.
- ↑ حبیبی، مساجد دیرینه سال تهران، ص۲۸۸.
- ↑ حبیبی، مساجد دیرینه سال تهران، ص۲۹۴.
- ↑ فلسفی، خاطرات و مبارزات حجتالاسلام فلسفی، ص۱۹۹ و ۲۳۱.
- ↑ جعفریان، جریانها و جنبشهای مذهبی سیاسی ایران، ج۵، ص۲۵۷؛ امامخمینی، صحیفه امام، ج۱، ص۸۵-۸۶.
- ↑ فلسفی، خاطرات و مبارزات حجتالاسلام فلسفی، ص۲۴۷-۲۴۸.
- ↑ منصوری، تاریخ قیام ۱۵ خرداد به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۳۵.
- ↑ فلسفی، خاطرات و مبارزات حجتالاسلام فلسفی، ص۲۴۸.
- ↑ امامخمینی، صحیفه امام، ج۲، ص۲۰۸.
- ↑ امامخمینی، صحیفه امام، ج۱۹، ص۱۷۴.
منابع
- امامخمینی، سیدروحالله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، ۱۳۸۹.
- جعفریان، رسول، جریانها و جنبشهای مذهبی سیاسی ایران، تهران، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی و سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۳.
- حبیبی، حسن، مساجد دیرینه سال تهران، تهران، بنیاد ایرانشناسی، ۱۳۸۸.
- فلسفی، محمد تقی، خاطرات و مبارزات حجتالاسلام فلسفی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۷۶.
- محمدی، مریم، و کاظم ملازاده، دائرهالمعارف بناهای تاریخی در دوره اسلامی: مساجد تاریخی، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۸.
- منصوری، جواد، تاریخ قیام ۱۵ خرداد به روایت اسناد ساواک، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۹۰.