جنایات جنگی: تفاوت میان نسخه‌ها

جنایت جنگی، کردار قانون‌شکنانه و غیرانسانی با شهروندان کشوری دیگر است.<ref>آشوری، دانشنامه سیاسی، ۱۱۳.</ref> این اصطلاح نخستین بار پس از [[جنگ جهانی اول]] وارد ادبیات و زبان حقوقی شد.<ref>محسنی، جنایات جنگی در پرتو اسناد بین‌الملل، ۸۹.</ref> کشتن زخمی‌ها و اسیران و افراد ناتوان از جنگ،<ref>کریانگساک، حقوق بین‌الملل کیفری، ۲۵۱–۲۵۲.</ref> جنایت ضد [[صلح]]، شکستن قوانین جنگی، بدرفتاری با غیر نظامیان و [[اسیران جنگی]]، کشتار افراد در دریا، کشتن گروگان‌ها، غارت دارایی‌های خصوصی و عمومی، ویران‌کردن بی‌جهت مناطق مسکونی<ref>دوانپورت، محاکمات نورنبرگ، ۹–۱۲.</ref> و گروگان‌گیری و تبعید و انتقال غیرقانونی غیر نظامیان،<ref>شریعت‌باقری، حقوق کیفری بین‌المللی، ۲۸۰–۲۸۱.</ref> سوء استفاده از [[پرچم]] ترک مخاصمه یا [[صلیب سرخ]] یا علایم مشابه، پوشیدن لباس غیرنظامی یا لباس [[دشمن]] در حین [[جنگ]] و نقض شرایط [[تسلیم]]، [[جنایت جنگی]] به‌شمار آمده‌است.<ref>علی‌بابایی، فرهنگ سیاسی آرش، ۲۱۵.</ref>

[[قرآن کریم]] [[ادیان آسمانی]] و [[ادیان ابراهیمی|ابراهیمی]] را دین سِلم و صلح می‌داند<ref>آل عمران، ۱۹.</ref> و رفتارهای غیرانسانی در این ادیان نکوهش شده‌است.<ref>بقره، ۸۵.</ref> [[اسلام]] با جنایت در جنگ، سخت مخالفت کرده‌است؛ چنان‌که [[پیامبر اسلام(ص)]] از مسموم‌کردن غذا و آب [[مشرکان]]<ref>کلینی، الکافی، ۵/۲۸.</ref> و تعرض به غیر نظامیان، از پیران و کودکان و زنان<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۹۷/۲۵.</ref> و صومعه‌نشینان و نمایندگان بی‌طرف<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۲۱/۶۰.</ref> و قطع درختان<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۹۷/۲۵.</ref> منع می‌کرد و سفارش می‌کرد [[رزمندگان اسلام]] با اسیران به‌خوبی رفتار کنند.<ref>کلینی، الکافی، ۵/۳۵.</ref> فقیهان نیز در بحث [[دفاع]] و [[جهاد]]، از جنایات جنگی علیه دشمن منع کرده‌اند و بر رعایت اصول انسانی تأکید ورزیده‌اند؛ ازجمله؛ آزار و اذیت آسیب‌دیده‌ها و زخمیان،<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۲۱/۷۷.</ref> استفاده از سلاح‌های غیر معمول، کشتار فرستادگان جنگی و مثله‌کردن<ref>فیاض، حقوق جنگ و صلح، ۱۴۹–۱۵۲؛ امام‌خمینی، استفتائات، ۱/۵۱۳.</ref> منع شده‌است.{{ببینید|متن=ببینید|جنگ تحمیلی}}{{سخ}}

بشر از دیرباز کارهای غیرانسانی علیه بی‌گناهان و غیر نظامیان در جنگ را به چشم دیده‌است و افراد و اقوامی در رویارویی با مخالفان از جنایت علیه آنان رویگردان نبوده‌اند.<ref>آقایی، حقوق بین‌الملل و سلاح‌های شیمیایی، ۴–۶.</ref> [[تورات]] موجود به یهودیان اجازه داده‌است مخالفان جنگی و موانع راه خود را از زن و کودکان به قتل برسانند.<ref>کتاب مقدس، تثنیه، ب۲، ۳۴.</ref> در تاریخ می‌توان به مغولان اشاره کرد که در هجوم به جهان اسلام جنایت‌ها کردند و افزون بر ارعاب و نسل‌کشی و قتل‌عام بی‌گناهان،<ref>صفا، تاریخ ادبیات در ایران، ۳/۱۲.</ref> از تجاوز جمعی به دختران نیز دریغ نورزیدند<ref>ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۲/۳۶۸.</ref> و امریکایی‌ها در سال ۱۷۶۳م/ ۱۱۴۱ش، علیه سرخپوستان؛ صاحبان اصلی سرزمین [[آمریکا]]، [[سلاح شیمیایی]] به کار گرفتند؛<ref>فروزش، بازخوانی یک جنایت، ۳۲.</ref> چنان‌که مهم‌ترین جنایت‌های جنگی علیه انسان‌ها در تاریخ معاصر در جریان جنگ اول و دوم جهانی در اروپا رخ داد؛ ازجمله بمباران شهرها و استفاده از گازهای کشنده.<ref>شریفی‌مقدم، سیر تحول جنگ‌افزارهای شیمیایی، ۳، ۴ و ۷.</ref>{{سخ}}

همچنین در جنگ با [[جنگ ویتنام|ویتنام]] به بهانه جلوگیری از نفوذ [[کمونیسم]] مرتکب جنایت‌های جنگی فراوانی شد؛ چنان‌که غیر نظامیان بسیاری به دست ارتش آمریکا از میان رفتند.<ref>راسل، جنایات جنگ در ویتنام، ۴۳ و ۱۳۰.</ref> [[عراق]] با آغاز جنگ در شهریور ۱۳۵۹، علیه مردم ایران {{ببینید|متن=ببینید|جنگ تحمیلی}} به جنایات جنگی فراوانی دست زد و بارها حقوق بین‌المللی را نقض کرد.<ref>هدایتی، شورای امنیت و جنگ تحمیلی، ۱۷۷.</ref> [[امام‌خمینی]] اسلام را دینی می‌داند که به انسانیت انسان ارج می‌گذارد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۴۶۴.</ref> و صلح‌جو و مخالف جنگ است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲۵۶ و ۲۶۱.</ref> و آیین جهاد آن نه برای کشورگشایی، بلکه به هدف ایجاد نظامی عادلانه و اجرای احکام [[خدا]] تشریع شده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۱۰.</ref>{{سخ}}

ایشان تأکید دارد که در جنگ نباید به غیر نظامیان آسیب رساند و باید با اسیران جنگی و پناهندگان با عطوفت و اسلامی رفتار کرد؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲۵۷ و ۱۶/۱۵۷.</ref> زیرا رفتار اسلامی از شدت آسیب و سختی اسارت آنان می‌کاهد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۲۶۸.</ref> ایشان اسرای عراقی را در امان اسلام خواند و آنان را مهمانان کشور دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۵۱۱.</ref> و ضمن اشاره به شکنجه اسرای ایرانی به دست عراقی‌ها و وضعیت نامناسب آنان سفارش کرد ایرانیان باید با اسیران آنان همانند برادران خود رفتار کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۸۴ و ۱۵/۱۴۹.</ref>

جنایتکاران جنگی در تاریخ جهان فراوان بوده‌اند. امام‌خمینی به برخی جنایتکاران شناخته‌شده تاریخ معاصر که علیه مردم بی‌گناه به‌ویژه مردم ایران مرتکب جنایت شده‌اند، اشاره کرده‌است. از نظر ایشان آمریکا در رأس جنایتکاران جنگی است. این کشور برای دستیابی به اهداف خود، دست به کشتار انسان‌های بی‌گناه زده و علیه ایران و دیگر مردم مرتکب جنایت‌های بسیاری شده و همچنین در ویتنام انسان‌های بسیاری را به قتل رسانده‌است؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۱۳۷.</ref> نیز با تجاوز نظامی به خاک ایران در طبس در سال ۱۳۵۹ {{ببینید|متن=ببینید|طبس|تجاوز نظامی امریکا}} و در جریان سرنگونی هواپیمای مسافربری جمهوری اسلامی ایران در ۱۲/۴/۱۳۶۷ به وسیله ناوهای جنگی مستقر در [[خلیج فارس]] و [[شهادت]] ۲۹۰ مسافر آن {{ببینید|متن=ببینید|حمله آمریکا به هواپیمای مسافربری}} چهره غیرانسانی خویش را آشکار کرد و شعارهای حقوق بشری و انسان‌دوستی خود را زیر پا گذاشت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۲۶۱–۲۶۲ و ۲۱/۶۸–۷۰.</ref>{{سخ}}

همچنین در سال ۱۳۶۵ برای اشغال شهر مرزی مهران، گازهای شیمیایی را به کار گرفت<ref>علائی، جنگ شیمیایی، ۲۶.</ref> و در جریان [[نبرد فاو]] به‌طور گسترده از [[سلاح شیمیایی|سلاح‌های شیمیایی]] علیه سربازان ایرانی استفاده کرد؛<ref>هاسل، طوفان بی‌پایان، ۳۷۱؛ درودیان، نقد و بررسی جنگ ایران و عراق، ۴/۱۷۴.</ref> و طی پانزده روز، بیش از هفت هزار بمب، گلوله توپ و خمپاره حاوی مواد شیمیایی را علیه نیروهای ایرانی مستقر در منطقه فاو به کار گرفت.<ref>فوزی، ابعاد به‌کارگیری، ۹۱.</ref> این رژیم افزون بر رزمندگان، غیر نظامیان را نیز مورد هجوم شیمیایی قرار داد. در ۸ تیر ۱۳۶۶ شهر مرزی سردشت مورد یورش هواپیماهای عراق قرار گرفت و بیش از هشت هزار نفر از مردم این شهر بی‌دفاع، مجروح و مصدوم شدند. جمهوری اسلامی ایران با اعتراض به این عمل از سازمان ملل درخواست کرد این شهر در کنار هیروشیما در شمار قربانیان جنایت جنگی ثبت شود.<ref>بنیاد حفظ، اسناد، پرونده سلاح‌های شیمیایی، ۱۳۶۶.</ref>{{سخ}}

رژیم بعثی عراق با بمباران شیمیایی حلبچه و کشتار هزاران نفر غیرنظامی یکی از بزرگ‌ترین جنایات جنگی دوره معاصر علیه کشور خود را رقم زد.<ref>رمضان، شبیه صدام، ۱۶۱.</ref> امام‌خمینی خاطرنشان کرده‌است که [[صدام حسین]] با این عمل نهایت درندگی خود را نشان داد و پایه‌های پشتیبانی حامیان خود را نیز سست کرد؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۱۲.</ref> عراق همچنین از سال ۱۳۶۳ با حمله به کشتی‌های تجاری و نفت‌کش‌ها، امنیت خلیج فارس را مختل ساخت<ref>درودیان، نقد و بررسی جنگ ایران و عراق، ۴/۱۶۵–۱۶۷.</ref> و در طول جنگ با حمله به غیر نظامیان و شهرهای بی‌دفاع، جنایت‌های بسیاری مرتکب شد. امام‌خمینی حزب بعث و صدام حسین را جنایتکاران جنگی می‌دانست که بر خلاف قواعد جنگی، مردم بی‌گناه ایران را موشک‌باران کرده<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲۵۵.</ref> و پناهگاه‌های مردم را ویران و اطفال و زنان مظلوم را به قتل رسانده‌اند؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲۵۵–۲۵۷.</ref> نیز با ادعای هواداری از خلق عرب، در خوزستان مرتکب جنایت شده و با سلاح‌های کشتار جمعی پیران و جوانان را از میان برده‌اند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۴۱۲.</ref> ایشان تأکید کرده‌است جنایات صدام و دوستان او علیه مردم قابل شمارش نیست<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۲۵۱–۲۵۲.</ref> و نظیر آن را در تاریخ کمتر می‌توان یافت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲۹۵.</ref>{{سخ}}

افزون بر موارد یادشده، امام‌خمینی گروه‌های تجزیه‌طلب [[کردستان]] و [[مجاهدین خلق]] را از جنایتکاران جنگی به‌شمار آورده‌است؛ زیرا آنان از عوامل آمریکا و صدام به‌شمار می‌آمدند. وابستگی احزاب معاند و تجزیه‌طلب کردستان<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۳۱۱ و ۲۱/۲۸۰.</ref> ازجمله [[حزب دموکرات کردستان]] و فرقه [[کومله]] به دشمنان ایران و پشتیبانی همه‌جانبه آمریکا از آنان با هدف سرنگونی جمهوری اسلامی ایران روشن است.<ref>بهرامی، قومیت‌گرایی در کردستان، ۲۱۷؛ بهجت، انقلاب اسلامی، ۱۰۲–۱۰۳.</ref> ایشان خاطرنشان کرده‌است که اشرار نیز در کردستان طرح‌های جمهوری اسلامی ایران برای حل مسالمت‌آمیز مسائل مورد اختلاف را با سلاح‌های اجانب یا جنگ‌افزارهای غارت‌کرده از پادگان‌های ارتش پاسخ دادند و با بی‌رحمی افرادی را که برای کمک به مردم کردستان بسیج شده بودند، به آتش کشیدند و سر بریدند و افراد [[جهاد سازندگی]] را [[اعدام]] کردند؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۳۸۸–۳۸۹.</ref> چنان‌که سازمان مجاهدین خلق با قیام مسلحانه علیه نظام اسلامی و کشتار زنان و کودکان و مردم بی‌گناه و آتش‌سوزی، جنایت‌های بسیاری مرتکب شدند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۲۷.</ref> آنان با پشتیبانی صدام دست به جنایت زدند و در نهایت با انتقال به عراق به حمایت از دولت بعث عراق برخاستند.<ref>میلانی، شکل‌گیری انقلاب اسلامی، ۳۳۹؛ فوزی، تحولات سیاسی، ۲/۸۷؛ مؤسسه مطالعات، سازمان مجاهدین خلق از پیدائی تا فرجام، ۳/۳۰۴–۳۰۵.</ref>

امام‌خمینی حاکمیت افراد ناشایست و وجود ابزار جنگی در دست افراد ناباب را زمینه بروز جنایات جنگی شمرده‌است. ایشان دراین‌باره از جنگ جهانی اول و دوم و جنگ ویتنام مثل زده‌است که افراد بسیاری در آنها کشته شدند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۲۹۷–۲۹۸.</ref> ایشان جنگ‌های بزرگ به مدیریت ابرقدرت‌ها را مصداق جنگ‌های شیطانی و طاغوتی دانسته و یادآور شده هدف ابرقدرت‌ها از وقوع این نبردها رسیدن به مقام و قدرت از راه جنایت است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۱۷۳.</ref>{{سخ}}

ایشان خاطرنشان کرده‌است حزب بعث عراق با پشتیبانی ابرقدرت‌ها، دست به جنایت علیه ایران زد و با موشک مردم عادی ایران را کشت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲۶۱.</ref> ایشان کشورهای اسلامی را در جنایت‌های جنگی رژیم عراق شریک می‌دانست؛ زیرا آنان نه‌تنها در برابر جنایات این رژیم بی‌اعتنا، بلکه برخی از آنها با آن موافق بودند و این خود مشوق صدام برای جنایت بیشتر بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲۷۶ و ۱۶/۳۰۸–۳۰۹.</ref> ایشان در ۲۴/۴/۱۳۶۷، در پاسخ به تبریک عید سعید قربان از سوی رئیس دولت امارات، از جنایت‌های آمریکا در خلیج فارس و مزدورش صدام حسین ـ که در حلبچه و جبهه‌های جنگ علیه ایران، صدها و هزاران انسان را با بمب‌های کشنده شیمیایی همچون برگ درختان روی زمین می‌ریزند ـ اظهار تأسف و از محکوم‌نشدن این جنایت‌ها از سوی حاکمان منطقه ابراز ناخرسندی کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۷۲.</ref>{{سخ}}

از نگاه امام‌خمینی جبران شکست‌های رژیم عراق از رزمندگان اسلام از دیگر علل جنایت‌های جنگی رژیم عراق و بمباران شهرهای بی‌دفاع بوده‌است؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۲ و ۱۷/۱۷.</ref> چنان‌که به دنبال پیشروی نیروهای عراقی در خاک ایران و شکست آنان در جبهه‌های خوزستان و مناطق مرزی [[سرپل ذهاب]] و کردستان، رژیم بعث عراق علیه نیروهای ایرانی از سلاح شیمیایی استفاده کرد؛ ازجمله در سال ۱۳۶۲ حملات شیمیایی این رژیم به ایران پس از [[عملیات والفجر ۶]] و عملیات خیبر در جنوب افزایش یافت.<ref>فوزی، ابعاد به‌کارگیری، ۸۷.</ref>

جوامع بین‌المللی در جنگ ایران و عراق با وجود استفاده مکرر عراق از سلاح شیمیایی، تا پیش از عملیات خیبر هیچ‌گونه واکنشی نشان ندادند.<ref>فوزی، ابعاد به‌کارگیری، ۹۶.</ref> پس از [[عملیات خیبر]] و استفاده گسترده عراق از سلاح شیمیایی سازمان ملل در اسفند ۱۳۶۲ بدون ذکر نام عراق، در بیانیه‌ای استفاده از این سلاح‌ها را تقبیح کرد و در نهایت شورای امنیت در سال ۱۳۶۴، طی قطعنامه‌ای عراق را به سبب استفاده از این سلاح علیه نیروهای ایرانی محکوم ساخت.<ref>فوزی، ابعاد به‌کارگیری، ۹۶.</ref> امام‌خمینی خاطرنشان کرده‌است که مدعیان [[حقوق بشر]] تنها نظاره‌گر ستم‌هایی بوده‌اند که بر جهان اسلام، به‌ویژه [[فلسطین]] و لبنان وارد می‌شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۱۳۷–۱۳۸.</ref>{{سخ}}

ایشان در ۱۰ اسفند ۱۳۵۹، به هیئت بررسی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران (احمد سکوتوره، رئیس‌جمهور گینه و همراهان) وابستگی ستمگران را به قدرت‌های بزرگ خاطرنشان ساخت و تأکید کرد ستمگران به پشتیبانی آنان وارد مرزهای ایران شدند، اموال مردم را غارت کردند و جوان‌ها را کشتند و به اسارت بردند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۱۶۱–۱۶۲.</ref> ایشان جای دیگر، در انتقاد از دولت‌های بزرگ یادآور شد دولت‌های بزرگ صدام حسین متجاوز راکه مردم شهرهای ایران را با آتش توپ و تانک به قتل می‌رساند ـ محکوم نکردند و سازمان‌های حقوق بشر نه‌تنها واکنشی نشان ندادند،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۲۹۲–۲۹۳.</ref> بلکه [[مظلوم]] را محکوم<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۱۶۸.</ref> و عملکرد ضد انسانی و ضد الهی صدام را نیز با سکوت یا حتی همراهی تشویق<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۱۹۲ و ۱۹/۲۹۰.</ref> کردند. به باور ایشان آمریکا، شوروی، فرانسه و کشورهایی مانند اینها امکانات بسیاری برای تهاجم به شهرها و بمباران ساکنان آنها در اختیار عراق گذاشتند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۱۹۹.</ref>{{سخ}}

انگیزه ابرقدرت‌ها در پشتیبانی از رژیم عراق مخالفت آنان با اهداف انقلاب اسلامی بود.<ref>محمدی، بازتاب جهانی انقلاب اسلامی، ۱۳۱–۱۳۲.</ref> این رژیم با کمک همین قدرت‌ها موفق شد بزرگ‌ترین مجتمع‌های سلاح شیمیایی و مهلک‌ترین سلاح از این نوع را بسازد.<ref>فوزی، ابعاد به‌کارگیری، ۸۵–۸۶.</ref>

یکی از راه‌های مقابله با گسترش جنایات جنگی افشاگری و معرفی جنایتکاران جنگی به مردم جهان است. در همین مسیر، امام‌خمینی جنایت‌های جنگی رژیم عراق، به‌ویژه بمباران شیمیایی مردم [[حلبچه]] را به اطلاع مردم جهان به‌ویژه رؤسای جمهور کشورهای گوناگون، ازجمله رئیس‌جمهور چین،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۲۳.</ref> بلغارستان،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۲۴.</ref> مجارستان<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۲۵.</ref> و امارات<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۷۲.</ref> رساند؛ چنان‌که ایشان خواهان محاکمه و تنبیه جنایتکارانی مانند دولت آمریکا و رژیم بعث عراق بود؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۵۰؛ ۱۲/۳۹۷ و ۲۱/۲۳.</ref> ولی همه سازمان‌های بین‌المللی در مقابله با ایرانِ مظلوم با دشمنان ستمکار، از ستمکاران حمایت می‌کنند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۲۵۸.</ref> و [[سازمان ملل]] به جنایت‌های رژیم عراق، ازجمله بمباران مناطق مسکونی دزفول و پلدختر و کشتن غیر نظامیان رسیدگی نکرده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۴۲۷.</ref>{{سخ}}

از سوی دیگر، پس از ناکام‌ماندن صدام حسین در رسیدن به اهداف خود، هواداران او و سازمان‌های بین‌المللی خواستار آتش‌بس در جنگ عراق و ایران شدند؛ ولی امام‌خمینی اصرار داشت توقف بی‌نتیجه نبرد، متجاوز را دلیر می‌سازد و برای جلوگیری از جنایت‌های ضد بشری، متجاوز باید محاکمه شود و با رهاکردن صدامِ جنایتکار، در واقع جنایتی دیگر روی داده‌است و این مسئله نوعی کمک به جنایتکار به‌شمار می‌آید<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/ ۴۸۲.</ref> و نمی‌توان با چنین شخصی با آن همه جنایات، مسالمت‌آمیز برخورد کرد؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۹۶.</ref> چنان‌که ایشان مبارزه با رژیم متجاوز عراق و نیز جبران خسارت‌های واردشده بر مردم ستمدیده ایران را راه صلح و مقابله با جنایت و ویرانگری می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲۸۲–۲۸۴.</ref> ایشان به‌صراحت یادآورشد متجاوز باید غرامت ملت ایران را بپردازد و این شیوه می‌تواند در جلوگیری از جنایات جنگی مؤثر باشد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۸۹–۴۹۰.</ref> واکنش مسلمانان جهان به جنایات جنگی می‌تواند راه را بر تجاوز ببندد و مسلمانان باید به دور از هر گونه تفرقه‌ای، صدام متجاوز را محکوم<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۳۵۰–۳۵۱.</ref> و به وحشی‌گری‌های وی اعتراض کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۳۴۱.</ref> بالاتر از این [[مسلمانان]] موظف‌اند با متجاوز بجنگند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲۷۶ و ۱۴/۱۶۵.</ref>{{سخ}}

گرچه مقابله‌به‌مثل نیز یکی از راه‌های بازدارندگی از جنایت بیشتر است، لکن با وجود بمباران شهرهای بی‌دفاع ایران به دست صدام حسین، امام‌خمینی تأکید بر عدم مقابله‌به‌مثل داشت؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۸۹.</ref> ولی با ادامه جنایات رژیم متجاوز عراق در بمباران شهرهای و کشتار غیر نظامیان، جمهوری اسلامی ایران پس از صبر و تحمل بسیار، چاره‌ای جز مقابله‌به‌مثل، آن هم به صورت محدود ندید<ref>درودیان، نقد و بررسی جنگ ایران و عراق، ۴/۲۰۸.</ref> امام‌خمینی در سال ۱۳۶۳ در نامه به رهبر [[لیبی]] یادآور شد سیاست ایران حمله‌نکردن به مناطق غیرنظامی است؛ ولی حدود چهار سال است که حملات موشکی عراق را تحمل کرده‌است و مقامات جمهوری اسلامی چاره‌ای جز مقابله ندیدند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۵۲۲.</ref>{{سخ}}

با این حال، با داشتن قدرت، به مجرد درخواست سازمان ملل، جمهوری اسلامی ایران توقف حمله به مناطق مسکونی را پذیرفت؛ ولی عراق همچنان به مناطق غیرنظامی حمله می‌کرد و این حق بازدارندگی برای ایران محفوظ است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۸/۵۲۲.</ref> امام‌خمینی<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۲۹۰.</ref> و مسئولان نظام اسلامی<ref>درودیان، نقد و بررسی جنگ ایران و عراق، ۴/۲۰۸.</ref> از مقابله‌به‌مثل در جنگ ناراحت بودند؛ ولی چنان‌که امام‌خمینی تأکید کرده‌است، ناچار شدند در حد بسیار محدود از آن استفاده کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۳۲۹.</ref>

* سمیه تام، [https://books.khomeini.ir/books/10004/136/ «جنایات جنگی»]، دانشنامه امام خمینی، ج۴، ص۱۳۶–۱۴۲.