کاربر:Salehi/صفحه تمرین۵: تفاوت میان نسخه‌ها

امام‌خمینی پس از چند سال تدریس [[خارج اصول]]، به تدریس [[خارج فقه]] پرداخته است. اطلاعات و آثار مربوط به درس‌های خارج فقه ایشان، نشان می‌دهد که ایشان در سال‌های ۱۳۳۰ – ۱۳۳۷ش/ ۱۳۷۰ ـ ۱۳۷۷ق مباحث کتاب الطهاره را در فقه درس می‌گفته است.<ref>سبحانی، بایگانی مؤسسه.</ref> ایشان پیش از تدریس طهارت، مباحث فقهی دیگری را تدریس کرده، ولی اثر مدونی از آنها به جا نمانده است.<ref>مؤسسه تنظیم، مقدمه کتاب کتاب الطهاره تألیف امام‌خمینی، ۱/۸ ـ ۹.</ref> دستاورد تدریس ایشان در این هفت سال یادشده، کتاب شش جلدی‌ای درباره مبحث طهارت است که چهار جلد آن به دست خود ایشان به موازات سال‌های تدریس نگاشته شده و سپس با نام کتاب الطهاره منتشر گشته است. ایشان پیش از نگارش کتاب الطهاره، هنگام تدریس مباحث مسح پاها در وضو، بحث‌های مربوط به [[تقیه]] را مطرح کرده، به نگارش آن پرداخته است. نگارش رساله تقیه در سال ۱۳۷۳ق ثبت شده است که نشان می‌دهد نخستین نوشته امام‌خمینی در بحث طهارت، همین رساله بوده است.

چهار جلد کتاب الطهاره نوشته امام‌خمینی، از مبحث خون‌های سه‌گانه تا احکام نجاسات را شامل می‌شوند. جلد اول آن در ۶۱۷ صفحه و دربردارنده مباحث حیض، استحاضه و نفاس است. جلد دوم در ۴۵۴ صفحه درباره تیمم و جلد سوم در ۵۵۵ صفحه درباره نجاسات ده‌گانه و جلد چهارم در ۴۷۰ صفحه در احکام نجاسات است. تاریخ فراغت از نگارش جلد اول، شنبه ۲۲ ربیع‌الاول ۱۳۷۶ق، جلد دوم، ۱۱ شعبان ۱۳۷۶ق، جلد سوم، ۱۰ ذی‌الحجه ۱۳۷۷ق و جلد چهارم ۲۸ ذی‌القعده ۱۳۷۷ق ثبت شده است. امام‌خمینی چنان‌که خود تصریح کرده است،<ref>امام‌خمینی، الطهاره، ۳/۴۸۹.</ref> این کتاب را پس از نگارش اولیه، پاک‌نویس کرده است و تاریخ‌های پایانی کتاب، تاریخ پاکنویس نوشته‌های اولیه است؛ به‌ویژه نزدیکی تاریخ‌های جلدهای اول و دوم در سال ۱۳۷۶ق و جلدهای سوم و چهارم در سال ۱۳۷۷ق، تاریخ پاکنویس‌بودن این چهار جلد را اثبات می‌کند. در چاپ مؤسسه از کتاب الطهاره به‌اشتباه تاریخ اتمام تألیف جلد سوم ۱۳۷۳ق ثبت شده است و این اشتباه در مجموعه موسوعة الامام‌الخمینی اصلاح شده است.

دو جلد دیگر، تقریرات درس امام‌خمینی است. ایشان حدود دو سال اول تدریس، مباحث درس‌های خود را ننوشته است؛ از این‌رو دو جلد [[کتاب تقریرات]]، کامل‌کننده مباحث طهارت است. [[تقریرات محمد فاضل لنکرانی]] از تعریف آب مطلق و انواع آن آغاز می‌شود و به ترتیب [[کتاب شرائع ‌الاسلام]] تا مسئله موالات در وضو ادامه می‌یابد. امام‌خمینی این تقریر را ملاحظه کرده و در یک مورد در حاشیه آن اظهار نظر کرده است.<ref>امام‌خمینی، الطهاره، تقریر فاضل لنکرانی، ۱۶۴ ـ ۱۶۵.</ref> ادامه مباحث از [[تقریرات محمدصادق خلخالی]] است که در مواردی که در کتاب مشخص شده، از [[تقریرات سیدهاشم رسولی محلاتی]] و [[محمد نصراللهی]] استفاده شده است و دربردارنده مسائل پس از موالات در وضو تا پیش از بحث خون‌های سه‌گانه است.

جلد اول، شامل مباحث «دماء ثلاثه» در سه مقصد و هر مقصد در ضمن چند مطلب، بررسی شده است. مقصد اول درباره حیض است و در مطلب اول آن درباره تمییز خون حیض از خون بکارت، تمییز خون حیض از خون زخم و دیگر اشتباهات میان خون حیض و غیر آن بحث شده است؛ همچنین از قاعده «امکان» سخن به میان آمده است و امام‌خمینی آن را معتبر ندانسته، در صورت شک، وظیفه را مراجعه به [[اصول شرعیه موضوعیه]] یا [[اصول شرعیه حکمیه|حکمیه]] می‌داند.<ref>امام‌خمینی، الطهاره، ۱/۶۹.</ref> مطلب دوم به [[حدود]] و [[قیود]] و شرایط خون حیض، مطلب سوم در ضمن ده مسئله، به اقسام و احکام حایض و مطلب چهارم، در قالب هفت امر، به بعضی از احکام مهم حیض و حایض اختصاص یافته است. در مقصد دوم، خون استحاضه، بحث و بررسی شده است؛ مقصد سوم درباره خون نفاس است که در هفت مسئله بررسی شده است.

جلد سوم به بحث و بررسی نجاسات ده‌گانه اختصاص یافته است. امام‌خمینی موضوع نجاست [[کافر|کفار]] را با دقت و تفصیل بیشتری بررسی کرده است. ایشان در جمع‌بندی بحث بر این نظر است که دلیل عمده فقها مبنی بر نجاست کفار، اجماعات و معروف‌بودن این حکم در میان تمامی طبقات [[شیعه]] است؛ به‌ گونه‌ای که در برابر نظر [[اهل سنت]]، مشخصه شیعه شده است و این امر کاشف از نظر [[ائمه(ع)]] دراین‌باره است.<ref>امام‌خمینی، الطهاره، ۳/۳۹۴ ـ ۳۹۵.</ref> از نظر ایشان هیچ دلیلی بر نجاست اصناف [[اهل‌ کتاب]] و [[ملحدان]] به‌جز [[مشرکین]] وجود ندارد؛ بلکه مقتضای اصل، طهارت آنهاست.<ref>امام‌خمینی، الطهاره، ۳/۴۱۵.</ref> البته ایشان در نهایت در مقام [[فتوا]]، غیر [[مسلمان]] از هر [[دین]] و مذهبی را محکوم به نجاست می‌داند. ازجمله مباحث اساسی این جلد، نقد «رساله افاضة القدیر فی حلّ العصیر» نگاشته [[شیخ‌الشریعه اصفهانی]] (۱۲۶۶ ـ ۱۳۳۹ق) است که در موضوع خود تحقیقات بدیع و تتبعات وسیعی دارد.<ref>← امام‌خمینی، الطهاره، ۳/۳۹۴ ـ ۴۷۴.</ref> امام‌خمینی در لابه‌لای مباحث خود، به‌تفصیل آرای فقهی وی را درباره موضوعاتی چون شأن فقیه در تعیین مصادیق احکام، بررسی کرده است.<ref>امام‌خمینی، الطهاره، ۳/۲۷۰ ـ ۲۹۴.</ref>

مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، با تصحیح کتاب بر اساس نسخه دست‌نویس امام‌خمینی و استخراج منابع و تدوین فهرست‌های فنی، در سال ۱۳۷۹، چاپ آراسته‌ای از این اثر علمی عرضه کرده است. ناشر در مقدمه کتاب، زندگی‌نامه علمی [[امام‌خمینی]] را نوشته و در آن به معرفی آثار علمی و تقریرات درس‌های ایشان و کتاب حاضر پرداخته است؛ همچنین تتبع کافی در زمینه [[فقه و حدیث]]، دقت در ارائه دیدگاه‌های گوناگون و بررسی دلایل هر یک را ازجمله امتیازات این اثر می‌داند.<ref>مؤسسه تنظیم، مقدمه کتاب کتاب الطهاره تألیف امام‌خمینی، ۱/۲ ـ ۹.</ref> کتاب الطهاره در «موسوعة الامام‌الخمینی» نیز با تحقیقات بیشتر و اصلاحات دقیق‌تر در سال ۱۳۹۲، در چهار جلد از ۸ تا ۱۱ انتشار یافته است.