دانشجویان: تفاوت میان نسخه‌ها

دانشجو به معنای جوینده دانش، طالب علم، دانش‌پژوه و علم‌خواه آمده‌است<ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۹۱۲۰/۶.</ref> و در اصطلاح فردی است که در یکی از دانشگاه‌ها یا مؤسسه‌ها و مجتمع‌های آموزش عالی و پژوهشی دولتی یا غیر دولتی کشور که مدرک رسمی بالاتر از دیپلم صادر می‌کند، به صورت حضوری یا غیر حضوری به تحصیل مشغول باشد.<ref>دادمرزی، واژه‌نامه نظام آموزش عالی کشور، ۱۰۷.</ref>

رواج اصطلاح دانشجو مقارن با تأسیس مراکز علمی در دوران جدید است (← ادامه مقاله). تا پیش از تأسیس مراکز آموزش عالی در [[ایران]]، آموزش علوم در [[حوزه‌های علمیه|مدارس علمیه حوزه‌ها]] انجام می‌گرفت<ref>درانی، تاریخ آموزش و پرورش ایران قبل و بعد از اسلام، ۷۴.</ref> و به آموزندگان علم در این مدارس علمیه، «[[طلبه]]» گفته می‌شد.<ref>مجتهدی، مدارس و دانشگاه‌های اسلامی و غربی در قرون وسطی، ۵۲.</ref> طلاب در این مدارس افزون بر [[حدیث]] و [[علوم قرآن|علوم قرآنی]]،<ref>مجتهدی، مدارس و دانشگاه‌های اسلامی و غربی در قرون وسطی، ۵۱.</ref> درس‌هایی مانند ادبیات شامل صرف و نحو و معانی و بیان و علوم ریاضی و گاه طب می‌آموختند.<ref>کسائی، مدارس نظامیه و تأثیرات علمی و اجتماعی آن، ۱۳۴.</ref> {{ببینید|طلاب}} به‌تدریج تدریس برخی از درس‌ها به مدارس جدید (مانند [[مدرسه رشدیه]]، [[دارالفنون]]، ...) و سپس به [[دانشگاه‌|دانشگاه‌ها]] منتقل شد و به آموزندگان علم در این مراکز جدید نام «دانشجو» داده شد.

در سال ۱۱۹۱ عباس‌میرزا ملک‌آرا به سفارش [[قائم‌مقام فراهانی]]، برای نخستین بار دو تن را برای تحصیل علوم جدید به [[انگلیس|انگلستان]] فرستاد. به فاصله کوتاهی دومین گروه پنج نفری به انتخاب میرزاصالح شیرازی راهی انگلستان شدند و پس از بازگشت با القاب دکتر و مهندس مشغول کار گردیدند.<ref>هاشمیان، تحولات فرهنگی ایران در دوره قاجاریه و مدرسه دارالفنون، ۱۳، ۲۳ ـ ۲۴ و ۲۷.</ref> سومین گروه در ۱۲۱۷ به سرپرستی حسین‌خان نظام‌الدوله و گروه چهارم در ۱۲۲۳ در دوران فتحعلی‌شاه قاجار به اروپا اعزام شدند.<ref>هاشمیان، تحولات فرهنگی ایران در دوره قاجاریه و مدرسه دارالفنون، ۴۵ و ۵۱.</ref> سپس در سال ۱۲۳۵ گروهی ۴۲ نفره برای تحصیل در دانشگاه‌های [[فرانسه]] اعزام شدند. این اعزام هم از نظر تعداد و هم از جهت محل تحصیل تا آن زمان بی‌سابقه بود.<ref>فراستخواه، سرگذشت و سوانح دانشگاه در ایران، ۹۷ ـ ۱۰۳.</ref> پس از مدتی توقف، در سال ۱۲۹۰ گروهی سی نفره از دانشجویان ایرانی برای تحصیل به اروپا رفتند که پانزده تن برای [[آموزش و پرورش]] و پانزده تن دیگر به تحصیل در رشته‌های نظامی و کشاورزی مشغول شدند.<ref>آقاحسینی، اعزام دانشجو به خارجه با تاکید بر فرانسه، ۲۰ ـ ۲۱.</ref>

در سال ۱۳۰۱ مجلس شورای ملی، اعتبار لازم برای هزینه‌های اعزام و تحصیل شصت تن محصل نظامی به پاریس را تصویب کرد و در سال ۱۳۰۷ «قانون اعزام محصل به خارج» تصویب شد.<ref>فراستخواه، سرگذشت و سوانح دانشگاه در ایران، ۱۸۳.</ref> سرانجام [[دانشگاه تهران]] در ۲۴ اسفند ۱۳۱۳ به دست [[رضاشاه پهلوی]] افتتاح و بدین ترتیب، زمینه تحصیل دانشجویان در دانشگاه‌های ایران نیز فراهم شد؛<ref>ضیاء ظریفی، سازمان دانشجویان دانشگاه تهران، ۱۳ ـ ۱۴.</ref> {{ببینید|دانشگاه}} ولی روند اعزام دانشجویان به خارج از کشور ادامه داشت.

طی سال‌های ۱۲۸۴ ـ ۱۲۸۵ مقارن با مقدمات [[نهضت مشروطه|مشروطه]]، با هر واقعه‌ای مردم دست به اعتراض می‌زدند.<ref>آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ۱۰۳ ـ ۱۱۰.</ref> در این تظاهرات اقشار مختلف مردم ازجمله شاگردان مدارس مختلف نیز حضور داشتند و برخی از دانش‌آموزان، دانش‌پژوهان [[دارالفنون]]، مدارس کشاورزی و علوم سیاسی با سخنرانی‌کردن درباره نظام‌های مشروطه اروپایی و گاهی درباره مزیت‌های جمهوری، مطالبی بازگو می‌کردند که پیش از آن کسی جرئت بیان آنها را نداشت.<ref>آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ۱۰۸.</ref> در این دوره، وجود مدارس و انتشار نخستین روزنامه و ترجمه بسیاری از سفرنامه‌های گردشگران خارجی، درباره اوضاع ایران بازتاب گسترده‌ای در تفکرات مردم و همین طور مبارزات پرشور دانشجویان داشت.<ref>ضیاء ظریفی، سازمان دانشجویان دانشگاه تهران، ۶.</ref>

به طور مشخص مبارزات سیاسی دانشجویان در [[ایران]]، به دوره [[رضاشاه پهلوی]] و پس از تأسیس [[دانشگاه تهران]] بر می‌گردد. در این دوره و در داخل کشور چند اعتراض دانشجویی صورت گرفت که بیشتر صنفی بود؛<ref>ضیاء ظریفی، سازمان دانشجویان دانشگاه تهران، ۳۹.</ref> ولی دانشجویان خارج کشور به دلیل آزادی عمل بیشتر، دست به اعتراضاتی پراکنده علیه رضاشاه زدند.<ref>متین، کنفدراسیون، تاریخ جنبش دانشجویان ایرانی در خارج از کشور ۱۳۳۲ ـ ۱۳۵۷، ۴۵؛ آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ۱۹۲.</ref> پس از سقوط وی در شهریور ۱۳۲۰، انواع مختلفی از احزاب و گروه‌های سیاسی شکل گرفت که شامل طیف گسترده‌ای از گرایش‌های فکری و عقیدتی می‌شد و اغلب آنها دارای سازمان جوانان یا کمیته دانشجویی بودند.<ref>کریمیان، جنبش دانشجویی در ایران از تأسیس دانشگاه تا پیروزی انقلاب اسلامی، ۱۱۰ ـ ۱۱۱.</ref>  

در این میان تحولات ناشی از فعالیت حزب توده طی سال‌های دهه ۱۳۲۰، این حزب توانست بخش قابل توجهی از روشنفکران و دانشجویان را به سمت خود بکشد.<ref>کریمیان، جنبش دانشجویی در ایران از تأسیس دانشگاه تا پیروزی انقلاب اسلامی، ۱۱۰ ـ ۱۱۱.</ref> {{ببینید|حزب توده ایران}} این در حالی بود که سازمان جوانان حزب توده در سال ۱۳۲۲ اتحادیه‌ای دانشجویی تشکیل داد. این اتحادیه تنها نماینده برخی از دانشجویان دانشگاه تهران بود؛ به طوری که مجله هفتگی تهران مصور در اواسط دهه بیست نوشت که ۲۵ درصد دانشجویان، اعضای مخفی حزب توده و پنجاه درصد دیگر هوادار حزب توده‌اند.<ref>آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ۴۰۸ ـ ۴۰۹.</ref>

دانشجویان انجمن اسلامی در بسیاری از فعالیت‌ها و تظاهرات عمومی که با سخنرانی‌های افشاگرانه و اعلامیه‌های منتشرشده از سیدابوالقاسم کاشانی {{ببینید|سیدابوالقاسم کاشانی}} شکل تازه‌ای به خود گرفته بود<ref>مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ۴۴۴/۱.</ref> و به هدف حمایت از [[ملی‌شدن صنعت نفت]] شکل می‌گرفت، شرکت کردند<ref>حجازی، رویدادها و داوری، ۲۲ ـ ۲۳.</ref> و به‌تدریج جایگاه ارزشمندی در دفاع و تقویت اندیشه‌های اسلامی در سطح جامعه و دانشگاه بر عهده گرفتند.<ref>یوسفی اشکوری، سیری در زندگی آثار و افکار مهندس بازرگان در تکاپوی آزادی، ۲۳۳/۱ ـ ۲۴۱.</ref> {{ببینید|انجمن‌های اسلامی}}  

پس از تأسیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور ([[ساواک]]) در سال ۱۳۳۵ کنترل پلیس امنیتی در دانشگاه‌ها بیشتر شد؛ اما این سازمان نتوانست مانع نیروهای فعال دانشجویی در مسائل سیاسی کشور شود.<ref>میزبانی و دیگران، نقش مساجد و دانشگاه‌ها در پیروزی انقلاب اسلامی، ۱۵۶.</ref> حضور دانشجویان در [[قیام پانزده خرداد|قیام پانزده خرداد ۱۳۴۲]] نیز آگاهانه و ثمربخش بود.<ref>میزبانی و دیگران، نقش مساجد و دانشگاه‌ها در پیروزی انقلاب اسلامی، ۱۵۷ ـ ۱۵۸.</ref>  

به گزارش ساواک، گروهی از دانشجویان وابسته به انجمن اسلامی دانشگاه‌های تهران و مسئولان کمیته‌های دانشجویی، در اردیبهشت و خرداد ۱۳۴۲، با [[امام‌خمینی]] در [[قم]] دیدار و گفتگو داشتند. این دانشجویان با تشریح وضعیت کشور و عملکرد [[حکومت پهلوی|رژیم]]، برای همراهی با روحانیت در مبارزه با هیئت حاکمه، ابراز تمایل کردند.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۶۵/۱۲ ـ ۶۶ و ۶۷ ـ ۶۸.</ref> امام‌خمینی در این دیدار، تأکید کرد روحانیت تا زمانی که اعلانات دانشگاه، با احکام اسلام مغایرت نداشته باشد، به احساسات دانشجویان احترام می‌گذارد و از آن حمایت می‌کند. دانشجویان مبدأ برخی از اعلامیه‌های تند دانشگاه را خود سازمان امنیت معرفی کردند که موجب سوء تفاهم و اختلاف است.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۶۸/۱۲.</ref> ساواک در گزارش خود، به شایعه‌ای درباره ائتلاف پنهانی [[روحانیت]] و دانشگاه اشاره می‌کند که علیه حکومت شکل گرفته‌است.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۶۸/۱۲.</ref>

در شانزده آذر ۱۳۴۲، دانشجویان تظاهرات گسترده‌ای در [[دانشگاه تهران]]، برای اعتراض به دستگیری امام‌خمینی صورت دادند.<ref>مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ۷۶/۲.</ref> پس از آزادی امام‌خمینی و بازگشت به قم نیز گروهی از دانشجویان دانشگاه تهران، با ایشان دیدار و درخواست کردند ایشان برای آزادی [[سیدمحمود طالقانی]] وساطت کند؛ اما ایشان تأکید کرد در این امور، دخالت نخواهد کرد.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۷۳/۱۲.</ref> از اوایل دهه پنجاه فعالیت‌های سیاسی دانشجویان بیشتر شد و حضور اساتید و متفکرانی مانند [[مرتضی مطهری]] و [[محمد مفتح]] به حرکت اسلامی آنان تقویت بخشید و دانشجویان همسو با توده مردم و رهبر انقلاب، مبارزه علیه رژیم پهلوی را سرعت بخشیدند<ref>روح‌بخش، رویکرد دانشجویان به نهضت امام‌خمینی،۱۴۹ ـ ۱۵۰؛ خضریان، موج سوم: فراز و فرودهای جنبش دانشجویی، ۴۵.</ref> و اعتراضات دانشجویی به دانشگاه‌های مشهد و تبریز و دیگر شهرها کشیده شد.<ref>معاونت خدمات مدیریت اطلاع‌رسانی دفتر رئیس‌جمهوری، اسنادی از جنبش دانشجویی در ایران ۱۳۵۷ ـ ۱۳۲۹، ۱۱۲۰/۳، ۱۴۱۰ و ۱۴۴۹.</ref> امام‌خمینی نیز پیوستگی دانشجویان و [[طلبه|طلاب]] و همکاری آنان با دیگر طبقات مردم را منجر به قطع دست اجانب از کشور دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۴۲/۲.</ref>

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دو اقدام مهم دانشجویان، [[تسخیر لانه جاسوسی امریکا]] و درخواست برای ایجاد [[انقلاب فرهنگی]] در دانشگاه‌ها بود.<ref>خضریان، موج سوم: فراز و فرودهای جنبش دانشجویی، ۵۸ و ۶۴.</ref> [[امام‌خمینی]] در ۱۳۵۸/۸/۱۰ در پیامی به مناسبت سالروز [[۱۳ آبان]]، دانش‌آموزان و دانشگاهیان و طلاب را به بسیج عمومی علیه [[امریکا]] و [[اسرائیل]] فرا خواند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴۱۲/۱۰.</ref> به دنبال صدور این پیام، گروهی از دانشجویان انقلابی که خود را «[[دانشجویان پیرو خط امام]]» معرفی کردند، تصمیم گرفتند به سفارت امریکا حمله و آن را تصرف کنند.<ref>خضریان، موج سوم: فراز و فرودهای جنبش دانشجویی، ۵۷ ـ ۵۸.</ref> این حرکت دانشجویان در شرایط پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]] شتابی بی‌سابقه به روند تحولات سیاسی جامعه داد.<ref>خضریان، موج سوم: فراز و فرودهای جنبش دانشجویی، ۵۷ ـ ۵۸.</ref> {{ببینید|تسخیر لانه جاسوسی امریکا}} از سوی دیگر، در سال‌های نخست انقلاب، گروه‌های فکری سیاسی متعددی در دانشگاه حضور داشتند که به فعالیت‌های خود علیه انقلاب ادامه می‌دادند. از طرفی دانشگاه نیز مبتنی بر همان نظام آموزشی گذشته بود.<ref>قویدل و پورنجمی، سلسله بحث‌های جنبش دانشجویی، ۸۴/۱.</ref> این امر باعث شد امام‌خمینی در [[نوروز]] ۱۳۵۹ بر لزوم انقلاب اساسی در دانشگاه‌ها تأکید کند. {{ببینید|شورای عالی انقلاب فرهنگی}}

امام‌خمینی تلاش خالصانه دانشجویان در نشر و تبلیغ فرهنگ اسلام و معرفی آن به ملت‌های دیگر را پس از شناخت اصولی و دقیق [[اسلام]] از وظایف دانشجویان می‌داند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴۳۹/۲.</ref> و از آنان می‌خواهد تا با برخوردی مؤدبانه در برابر مکاتب مختلف از اسلام دفاع کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۶۲/۳.</ref> ایشان پیشبرد آرمان‌های اسلام، اجرای درست طرح حکومت اسلامی، سکوت‌نکردن در مقابل ظلم و جور و فشرده‌ساختن صفوف در برابر ظلم و ستم را از مهم‌ترین وظایف دانشجویان می‌داند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴۳۹/۲.</ref> و در رهنمودهای خویش بر حفظ وحدت دانشجویان و نقش مهم آنان در آگاه‌سازی جامعه تأکید می‌ورزد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۴۲/۲ و ۴۳۹.</ref> و رسالت فرهنگی دانشجویان را تلاش برای افزایش آگاهی اقشار مختلف جامعه بیان می‌کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۱۴/۳.</ref>

[[امام‌خمینی]] دانشجویان را امید امروز و فردای امت اسلامی و امانتدار بزرگ [[آزادی]] و [[استقلال]] می‌داند و از آنان می‌خواهد از این امانت بزرگ الهی به‌خوبی نگهبانی کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳۴۷/۱۵.</ref> ایشان حضور در عرصه‌های سیاسی، همانند مشارکت در انتخابات را از دیگر وظایف دانشجویان می‌داند و بر سهیم‌بودن دانشجویان در امور کشور همانند دیگر اقشار تأکید می‌کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳۶۷/۱۸ ـ ۳۶۹.</ref>

با آغاز نهضت [[امام‌خمینی]] در سال ۱۳۴۱ و مطرح‌شدن مسئله [[انجمن‌های ایالتی و ولایتی]]، بسیاری از دانشجویان، امام‌خمینی را در مبارزات سیاسی، مرجع و رهبر قرار دادند و در پی اعتراض به آنچه [[حکومت پهلوی|رژیم پهلوی]] آن را [[انقلاب سفید]] می‌خواند، ارتباط عمیق‌تری میان دانشجویان و امام‌خمینی برقرار شد.<ref>کریمیان، جنبش دانشجویی در ایران از تأسیس دانشگاه تا پیروزی انقلاب اسلامی، ۳۰۱ ـ ۳۰۲.</ref> پس از [[قیام ۱۵ خرداد|قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲]] و به دنبال دستگیری امام‌خمینی به‌تدریج محبوبیت ایشان در میان دانشجویان افزون شد.<ref>کریمیان، جنبش دانشجویی در ایران از تأسیس دانشگاه تا پیروزی انقلاب اسلامی، ۳۰۳.</ref> با تبعید امام‌خمینی به [[ترکیه]] و سپس [[عراق]]، بخشی از دانشجویان از طریق نامه و اعزام نمایندگانی، ایشان را در جریان کامل آنچه در ایران روی می‌داد قرار می‌دادند و این ارتباط در تداوم نهضت اسلامی ایران و پیشگیری از انحراف حرکت‌های دانشجویی نقش مهمی داشت.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، تهران، ۶۵۴/۲.</ref>

دانشجویان با چاپ پیام‌ها و نظرهای امام‌خمینی در خارج از کشور، ظلم و ستم‌های وارد بر مردم و [[روحانی|روحانیان]] را به گوش مجامع و نهادهای حقوق بشری می‌رساندند.<ref>شوکت، جنبش دانشجویی: کنفدراسیون جهانی محصلین و دانشجویان ایرانی (اتحادیه ملی)، ۲۵۳/۱.</ref> مهم‌ترین اهداف امام‌خمینی در ارتباط با دانشجویان، پشتیبانی از مبارزات آنان<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴۹۷/۴.</ref> و نزدیک‌کردن [[حوزه‌های علمیه|حوزه]] و [[دانشگاه]] به یکدیگر (۱۳/۴۱۲) و آگاهی نسل جوان تحصیل‌کرده و دانشگاهی به اسلام بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳۴۵/۲.</ref> یکی از پل‌های ارتباطی میان دانشجویان و حوزه و نسل جوان، روحانیان شاغل در دانشگاه مانند محمد مفتح {{ببینید|محمد مفتح}} و مرتضی مطهری {{ببینید|مرتضی مطهری}} بودند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۴۲/۱۶.</ref> که به لحاظ داشتن روحیه گفتگو، به بحث می‌پرداختند و پرسش‌های دانشجویان را به‌دقت تحلیل می‌کردند و پاسخ می‌دادند.<ref>نصری، چرا مطهری مطهری شد؟، ۹۰ ـ ۹۴.</ref>

رژیم پهلوی از ارتباط [[امام‌خمینی]] با دانشجویان به‌شدت هراس داشت و تلاش زیادی می‌کرد تا مانع این ارتباط شود؛<ref>کریمیان، کریمیان، جنبش دانشجویی در ایران از تأسیس دانشگاه تا پیروزی انقلاب اسلامی، ۳۰۱ ـ ۳۰۲.</ref> چنان‌که این شایعه که امام‌خمینی نمایندگان دانشجویان را نپذیرفته، از جانب رژیم پهلوی و مخالفان نهضت اسلامی انتشار یافت و ازجمله مواردی بود که امام‌خمینی به سرعت آن را تکذیب کرد و اقدامات این‌چنینی را تلاش رژیم برای ایجاد نگرانی و شکاف میان ایشان و دانشجویان دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷۲/۲؛ کرباسچی، هفت هزار روز تاریخ ایران و انقلاب اسلامی، ۲۵۵/۱.</ref> رابطه ایشان با دانشجویان در تمامی مراحل [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] برقرار بود و حتی دانشجویان ایرانی ساکن در کشورهای اروپایی و غیر اروپایی بارها به ایشان نامه می‌نوشتند و ایشان رهنمودهایی را در پاسخ آنان می‌داد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۸۷/۲، ۴۸۷ و ۱۱۳/۳ ـ ۱۱۴، ۱۷۰، ۲۶۵ ـ ۲۶۷.</ref>

امام‌خمینی همواره به رفتارهای خصمانه رژیم با دانشجویان اعتراض می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۲۹/۲.</ref> و این رفتارهای را نمونه نقشه استعمارگران برای نابودی دانشگاه و دانشجویان می‌دانست و اطمینان داشت دانشجویان هرگز تسلیم خواسته‌ها و اهداف رژیم نخواهند شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳۲۵/۲.</ref> ایشان آگاهی و بیداری نسل جوان و روشنفکر را در دوره سیاه ستمشاهی، نقطه روشن امید می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۱۴/۳.</ref> و به دانشجویان و جوانانی که در سال‌های طولانی اختناق، در مقابل انواع شکنجه‌های جسمی و روحی ایستادگی کردند و تسلیم استبداد نشدند، درود می‌فرستاد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷۸/۱۰.</ref> و در موارد متعدد از حضور فعال دانشجویان در عرصه مبارزه علیه رژیم پهلوی قدردانی کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۶۵/۳ و ۲۶۱/۱۴.</ref> در نگاه ایشان بسیاری از دانشجویان مبارز از طبقات محروم و از امکانات رفاهی بی‌بهره بودند؛ اما قلبشان مملو از عشق به اسلام بود و در این راه [[شهدا|شهدای]] زیادی تقدیم انقلاب کردند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۶۱/۱۴ ـ ۲۶۲.</ref>

امام‌خمینی همراهی روحانیان و دانشجویان با دیگر طبقات اجتماعی برای یک هدف مشترک ـ یعنی اسلام و تحکیم نظام جمهوری اسلامی ایران ـ را از برکات [[اسلام]] و انقلاب می‌دانست که این امر در [[حکومت پهلوی|رژیم پهلوی]] امکان‌پذیر نبود<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴۳۷/۱۵.</ref> ایشان از دانشجویان و روحانیان می‌خواست، به‌رغم تلاش دشمنان، روابط معنوی و فکری خود را عمیق‌تر کنند و در هر حال سعی کنند با هم به تفاهم و توافق برسند و با بهره‌گیری از تجربیات و نیرو و اطلاعات یکدیگر شرایط ترقی و پیشرفت کشور را فراهم سازند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷۷/۲.</ref> پس از انقلاب فرهنگی زمینه همکاری دو نهاد حوزه و دانشگاه بیشتر شد. ستاد انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۶۱ طرح [[دفتر همکاری حوزه و دانشگاه]] را تصویب و برای گرفتن تأییدیه به امام‌خمینی ارائه کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴۴۰/۱۶؛ حسنی و محسنی سیف‌آبادی، کارنامه پژوهشی پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۷.</ref> {{ببینید|شورای عالی انقلاب فرهنگی}}

[[امام‌خمینی]] از دیرباز یکی از آسیب‌های تهدیدآمیز دانشجویان را عدم شناخت صحیح [[اسلام]] می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳۸۱/۱ ـ ۳۸۲؛ ۴۸۷/۲ و ۳۲۱/۳ ـ ۳۲۲.</ref> به اعتقاد ایشان دشمنان با اغفال و فریب برخی دانشجویان، اسلام را عامل عقب‌ماندگی و بدبختی آنان معرفی می‌کنند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳۸۲/۱.</ref> و این مسئله باعث می‌شود دانشجویان تصوری غیرواقعی از دین داشته باشند و به‌سادگی تحت تأثیر تبلیغات ضد اسلامی دشمن قرار بگیرند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳۸۲/۱.</ref> به باور ایشان عدم شناخت درست از اسلام باعث روی‌آوردن دانشجویان به مکاتب انحرافی غرب می‌شود<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵۳۳/۵.</ref> و مبتلاشدن به این وابستگی باعث تهی‌شدن فرهنگ از ماهیت اسلامی خواهد شد؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۴۳/۱۵.</ref> البته ایشان علت این ضعف شناخت را تنها متوجه دانشجویان نمی‌دانست، بلکه معتقد بود اگر مبلغان اسلام، اسلام واقعی را به همه جوانان و دانشجویان معرفی کنند، چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳۹۲/۱ ـ ۳۹۳.</ref> ایشان مهم‌ترین هدف جهانخواران غربی و شرقی را هجوم به قشر فرهنگی جامعه می‌دانست که از این طریق نسلی کاملاً غرب‌زده یا شرق‌زده تربیت کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴۴۶/۱۵.</ref> ایشان گرایش به مکاتب انحرافی غرب و شرق و نیز وابستگی فکری و علمی دانشجویان را هرچند کوچک باعث نابودی قدرت تفکر می‌دانست که در بلندمدت به نسل‌های بعد نیز سرایت خواهد کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۲.</ref>

از نگاه امام‌خمینی جدایی دانشجویان از [[روحانی|روحانیت]] خطری بود که پیش از پیروزی انقلاب، دانشگاهیان را تهدید می‌کرد و با پیروزی انقلاب، عوامل استعماری که همواره روحانیت را به شیوه نامطلوب به دانشجو معرفی کرده بودند، تمام تلاش خود را می‌کردند تا [[وحدت|وحدت فکری]] میان این دو قشر را از میان ببرند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۵۵/۲.</ref> امام‌خمینی یکی از آفات محیط‌های دانشجویی پس از انقلاب را وجود گروه‌هایی در دانشگاه می‌دانست که با هدف تخریب محیط دانشگاه و برهم‌زدن اوضاع کشور، اجازه تحصیل درست را از دانشجویان می‌گرفتند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۱۳.</ref> دراین‌باره امام‌خمینی ضرورت تربیت اخلاقی، اصلاح و آموزش دانشجویان به دست افراد سالم در دانشگاه‌ها، آشنایی دانشجویان و قشر جوان با مفاهیم اخلاقی و اسلامی در محیط‌های آموزشی را لازم می‌دانست و تأکید می‌کرد تربیت و آموزش و تحصیلات دانشجویان در دانشگاه‌ها باید در راستای مصالح کشور و خودکفایی باشد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۱۳ ـ ۵.</ref> {{ببینید|دانشگاه}}