جهاد و دفاع: تفاوت میان نسخه‌ها

جهاد و دفاع (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۲ دی ۱۴۰۱، ساعت ۱۶:۰۳

۳۳ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۲ دی ۱۴۰۱

جز

←‏اموال و غنایم جنگی

دیداریویکی‌متن

E.shahabi

Image-reviewer، confirmed، templateeditor

۷۲۱

ویرایش

@@ خط ۴۱: / خط ۴۱: @@
 ==اموال و غنایم جنگی==
 غنیمت، اموالی است که با قهر و غلبه از دشمن گرفته شود<ref>شهید ثانی، الروضة البهیه، ۲/۴۰۰.</ref>؛ در غیر این صورت اگر مالی بدون خونریزی به دست آید، «[[فیء]]» نام دارد<ref>طوسی، المبسوط، ۲/۶۴؛ حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعة، ۹/۵۲۷.</ref> «[[انفال]]» نیز عنوانی اعم از فیء است که افزون بر فیء، اموال دیگری را هم شامل می‌شود<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۶/۱۱۶ ـ ۱۲۰؛ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۳۴۷ ـ ۳۴۸.</ref>؛ هرچند غنیمت به معنی عام، بر همه این اموال (فیء، انفال و اموالی که با قهر و غلبه از دشمن گرفته شده است) گفته می‌شود. از نظر شرعی نیز همه اموالی که در جنگ به دست مسلمانان برسد، احکامی دارد. در [[فقه شیعه]]، اگر جنگ بدون اذن امام(ع) باشد، همه اموال به‌ دست‌آمده به امام(ع) اختصاص دارد؛<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۲۴/۲۲۹؛ عراقی، شرح تبصرة المتعلمین، ۳/۱۱۷.</ref> بنابراین احکام مورد بحث مربوط به غیر این مورد است. غنایم غیر منقول (اراضی و ملحقات آن) دارای اقسامی است<ref>حلبی، الکافی فی الفقه، ۲۵۹ ـ ۲۶۰.</ref> که هر یک حکم خاص خود را دارد:
-# اگر دشمن از روی رغبت مسلمان شود، مالکیت وی بر اموال خود باقی می‌ماند<ref>حلبی، الکافی فی الفقه، ۲۶۰؛ بحرالعلوم، بلغة الفقیه، ۱/۲۸۲ ـ ۲۸۳.</ref>
+# اگر دشمن از روی رغبت مسلمان شود، مالکیت وی بر اموال خود باقی می‌ماند<ref>حلبی، الکافی فی الفقه، ۲۶۰؛ بحرالعلوم، بلغة الفقیه، ۱/۲۸۲ ـ ۲۸۳.</ref>{{سخ}}
-# زمین‌هایی که بدون جنگ به دست آمده، داخل در انفال و برای امام معصوم(ع) است<ref>حلبی، الکافی فی الفقه، ۲۵۹؛ بحرالعلوم، بلغة الفقیه، ۱/۲۸۸؛ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۳۴۷.</ref>
+# زمین‌هایی که بدون جنگ به دست آمده، داخل در انفال و برای امام معصوم(ع) است<ref>حلبی، الکافی فی الفقه، ۲۵۹؛ بحرالعلوم، بلغة الفقیه، ۱/۲۸۸؛ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۳۴۷.</ref>{{سخ}}
-# زمین‌های مفتوح عنوه )اراضی خراجیه) که با غلبه از کفار گرفته شده است، اگر در زمان فتح آباد بوده باشد، از آن مسلمانان است<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۲۱/۱۵۷؛ بحرالعلوم، بلغة الفقیه، ۱/۲۱۱.</ref> هرچند در اینکه ملک مسلمانان می‌شود یا تنها حق اختصاص برای آنان ایجاد می‌شود، اختلاف نظر وجود دارد.<ref>بحرالعلوم، بلغة الفقیه، ۱/۲۱۳ ـ ۲۱۴.</ref>
+# زمین‌های مفتوح عنوه )اراضی خراجیه) که با غلبه از کفار گرفته شده است، اگر در زمان فتح آباد بوده باشد، از آن مسلمانان است<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۲۱/۱۵۷؛ بحرالعلوم، بلغة الفقیه، ۱/۲۱۱.</ref> هرچند در اینکه ملک مسلمانان می‌شود یا تنها حق اختصاص برای آنان ایجاد می‌شود، اختلاف نظر وجود دارد.<ref>بحرالعلوم، بلغة الفقیه، ۱/۲۱۳ ـ ۲۱۴.</ref>{{سخ}}
-# اگر فتح زمین همراه با پیمان صلح باشد، به گونه‌ای که در قبال سکناگزیدن در آن، زمین‌ دشمن به مسلمانان واگذار شود، این زمین حکم [[اراضی مفتوح عنوه]] را خواهد داشت<ref>بحرالعلوم، بلغة الفقیه، ۱/۲۸۱؛ یزدی، سیدمحمدکاظم، ۱/۴۶ ـ ۴۷.</ref>. در غنایم منقول، نخست مخارج جنگ، هزینه نگهداری غنایم<ref>طوسی، المبسوط، ۲/۷۰.</ref> و نیز [[خمس]] غنایم که سهم امام(ع) است<ref>حلبی، الکافی فی الفقه، ۲۵۸؛ بحرالعلوم، بلغة الفقیه، ۱/۲۲۰؛ امام‌خمینی، البیع، ۳/۸۴؛ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۳۳۱.</ref> استثنا می‌شود؛ سپس باقیمانده آن میان مجاهدان ‌تقسیم خواهد شد.<ref>حلبی، الکافی فی الفقه، ۲۵۸؛ طوسی، المبسوط، ۲/۷۰.</ref>؛ البته از نظر امام‌خمینی، پرداخت خمس پس از کسر سایر استثناها خواهد بود<ref>امام‌خمینی، توضیح المسائل، ۲۷۸.</ref>.
+# اگر فتح زمین همراه با پیمان صلح باشد، به گونه‌ای که در قبال سکناگزیدن در آن، زمین‌ دشمن به مسلمانان واگذار شود، این زمین حکم [[اراضی مفتوح عنوه]] را خواهد داشت<ref>بحرالعلوم، بلغة الفقیه، ۱/۲۸۱؛ یزدی، سیدمحمدکاظم، ۱/۴۶ ـ ۴۷.</ref>. در غنایم منقول، نخست مخارج جنگ، هزینه نگهداری غنایم<ref>طوسی، المبسوط، ۲/۷۰.</ref> و نیز [[خمس]] غنایم که سهم امام(ع) است<ref>حلبی، الکافی فی الفقه، ۲۵۸؛ بحرالعلوم، بلغة الفقیه، ۱/۲۲۰؛ امام‌خمینی، البیع، ۳/۸۴؛ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۳۳۱.</ref> استثنا می‌شود؛ سپس باقیمانده آن میان مجاهدان ‌تقسیم خواهد شد.<ref>حلبی، الکافی فی الفقه، ۲۵۸؛ طوسی، المبسوط، ۲/۷۰.</ref>؛ البته از نظر امام‌خمینی، پرداخت خمس پس از کسر سایر استثناها خواهد بود<ref>امام‌خمینی، توضیح المسائل، ۲۷۸.</ref>.{{سخ}}
 احکام ذکرشده درباره غنایمی است که از کفار و مشرکان به دست آمده باشد؛ اما در خصوص غنیمت‌هایی که در نبرد با شورشیان مسلمان (بغاة) به دست آمده است، اگر خارج از محدوده جنگی باشد، غنیمت‌گرفتن آن جایز نیست<ref>روحانی، فقه الصادق، ۱۳/۱۱۹؛ منتظری، دراسات، ۳/۲۹۷.</ref>؛ اما اگر در محدوده مناطق جنگی باشد، بیشتر فقیهان تصرف در این اموال را جایز<ref>حلی، محقق، شرائع الاسلام، ۱/۳۰۸؛ شهید ثانی، الروضة البهیه، ۲/۴۰۸.</ref> و برخی<ref>سید مرتضی، المسائل الناصریات، ۴۴۳؛ ابن‌ادریس، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ۲/۱۸ ـ ۱۹.</ref> ممنوع دانسته‌اند. با توجه به ماهیت جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، که دفاع در برابر مسلمانان باغی محسوب می‌شد، امام‌خمینی اموال خارج از حوزه مناطق جنگی را محترم می‌دانست<ref>امام‌خمینی، استفتائات، ۳/۵۲.</ref> و تنها غنیمت‌گرفتن اموالی را که در سیطره نیروهای مدافع بود، جایز می‌شمرد<ref>امام‌خمینی، استفتائات، ۳/۵۲.</ref>.
 ==احکام اسیران==
 چگونگی رفتار با اسیران در آیاتی از قرآن کریم ذکر شده<ref>انفال، ۶۷ و ۷۰؛ محمد، ۴.</ref> و در روایات نیز درباره حقوق اسیر مطالبی آمده است.<ref>احمدی میانجی، ۲۱۰ ـ ۲۵۸.</ref> امام‌خمینی دراین‌باره مراعات اخلاق اسلامی با اسیران را لازم دانسته و از اهانت به آنان منع کرده است<ref>امام‌خمینی، استفتائات، ۱/۵۱۲ ـ ۵۱۳.</ref>. بنابر دیدگاه مشهور، اگر اسیران کفار از خیل زنان یا پیران باشند، در اختیار مسلمانان قرار می‌گیرند.<ref>شهید ثانی، الروضة البهیه، ۲/۴۰۲؛ خویی، منهاج الصالحین، ۱/۳۷۳ ـ ۳۷۴.</ref> و اگر مذکر و بالغ باشند و پیش از اتمام جنگ اسیر شوند، درصورتی‌که مسلمان شوند، کشتن آنان ممنوع است<ref>روحانی، فقه الصادق، ۱۳/۱۴۲.</ref> و اگر از پذیرش اسلام سر باز زنند، به باور برخی فقیهان، تصمیم‌گیری درباره آنان به نظر امام(ع) واگذار می‌شود<ref>طوسی، الخلاف، ۴/۱۹۰.</ref> و اگر پس از اتمام جنگ اسیر شوند، با دریافت فدیه یا بدون دریافت آن آزاد می‌شوند یا اینکه به عنوان برده در اختیار مسلمانان قرار می‌گیرند<ref>طوسی، الخلاف، ۴/۱۹۱؛ فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱/۳۶۵؛ خویی، منهاج الصالحین، ۱/۳۷۴.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|اسرا}}