سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد: تفاوت میان نسخه‌ها

| اندازه تصویر  =  

| توضیح تصویر  =  

|سرشناسی        =  

|لقب            =  

|نسب            =  

|نام همسر      =  

|فرزندان        =  

|خویشاوند سرشناس=  

|پس از          =  

|پیش از        =  

|شاگردان        =  

|وبگاه رسمی    =  

|امضا          =  

هاشمی‌نژاد در سال ۱۳۱۷ به دبستان شاه‌عباس بهشهر رفت و تا ششم ابتدایی را در این مدرسه درس خواند <ref>جلالی عزیزیان، زندگینامه سیاسی شهید، ۴۵</ref>. او در سال ۱۳۲۵ به همراه پدر به روستای کوهستان رفت و علاقه خود را به تحصیل [[علوم دینی]] نزد محمد کوهستانی بهشهری، از علمای بزرگ منطقه، ابراز کرد و با تشویق او، مشغول به تحصیل علوم دینی نزد وی شد <ref>هاشمی‌نژاد، سیداحمد، فریادگر شهر شهادت، ۵۰</ref>. وی پس از چهار سال تحصیل در حوزه علمیه کوهستان، مقدمات و بخشی از [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] را فرا گرفت و با اجازه استاد خود، کوهستانی، برای ادامه تحصیل رهسپار [[حوزه علمیه قم]] شد. او دروس سطح را نزد [[محمد صدوقی]]، [[سیدرضا صدر]]، [[محمد مجاهدی]]، [[سیدمحمد محقق داماد]] و [[علی کاشانی]] ادامه داد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۶۳۴؛ بذرافشان، شهید هاشمی‌نژاد، ۳۰ ـ ۳۲</ref>؛ چنان‌که کاشانی را به سفارش استاد خود، کوهستانی، استاد اخلاق خویش برگزید و مدت‌ها با او هم‌حجره بود <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، هشت؛ هاشمی‌نژاد، سیداحمد، فریادگر شهر شهادت، ۴۳</ref>. او پس از پایان دروس سطح، در درس خارج فقه [[سیدحسین بروجردی]] و نیز درس خارج اصول [[امام‌خمینی]] که در [[مسجد سلماسی]] برگزار می‌شد، شرکت می‌کرد و از درس [[سیدمحمدحسین طباطبایی]] نیز بهره جست <ref>هاشمی‌نژاد، سیداحمد، فریادگر شهر شهادت، ۲۴۹ ـ ۲۵۰؛ هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، نه</ref>.

هاشمی‌نژاد پس از درگذشت بروجردی در سال ۱۳۴۰ به مشهد رفت و در آنجا علاوه بر استفاده از درس [[سیدمحمدهادی میلانی]] و [[مجتبی قزوینی]]، مشغول تدریس فقه و اصول شد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، نه و ۶۳۴؛ بذرافشان، شهید هاشمی‌نژاد، ۴۷</ref>. او که در روستای کوهستان تدریس برای طلاب مبتدی را تجربه کرده بود و در حوزه علمیه قم نیز تدریس می‌کرد، سال ۱۳۴۰ در مشهد در زمره مدرسان برجسته قرار گرفت. او افزون بر تدریس فقه و اصول در [[حوزه علمیه]]، به تدریس اصول عقاید و مسائل سیاسی در محافل خاص، تدریس مسائل سیاسی و اعتقادی در کانون بحث انتقاد دینی و پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی]] به تدریس در دفتر [[حزب جمهوری اسلامی]] پرداخت. وی به لحاظ علمی به [[درجه اجتهاد]] رسیده بود <ref>جلالی عزیزیان، زندگینامه سیاسی شهید، ۶۱ ـ ۶۳؛ بذرافشان، شهید هاشمی‌نژاد، ۴۹</ref>.

هاشمی‌نژاد همراه با استفاده علمی از درس امام‌خمینی، تحت تأثیر شخصیت سیاسی ایشان قرار گرفت و در صف یاران مبارز ایشان درآمد. او فعالیت‌های مبارزاتی و سیاسی خود را در قالب تبلیغ آغاز کرد و از سال ۱۳۴۰ با برپایی جلسات وعظ و خطابه، با طلاب جوان وارد فعالیت‌های سیاسی شد. او که در چهارده‌سالگی اعتراض علنی به سیاست [[رژیم پهلوی]] را آغاز کرده بود، با تصویب [[لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی]] در سال ۱۳۴۱ از سوی رژیم و مخالفت امام‌خمینی با آن با سخنرانی‌های افشاگرانه و اعتراضی، همگام با امام‌خمینی و مبارزات ایشان به مبارزه با رژیم برخاست <ref>بذرافشان، گلشن ابرار، ۲/۸۵۴</ref>. وی در پی سخنرانی انتقادی از رژیم پهلوی در مسجد مروی تهران، در روزهای پیش از [[حادثه پانزده خرداد ۱۳۴۲]]، بازداشت و به مدت ۴۱ روز در تهران زندانی شد؛ اما پس از آزادی، به شهرهای مختلف سفر تبلیغی داشت و در سخنان خود از رژیم پهلوی به ‌صراحت انتقاد می‌کرد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، دوازده ـ سیزده</ref>.

هاشمی‌نژاد در این زمان با [[سیدعلی خامنه‌ای]]، [[عباس واعظ طبسی]] و [[محمدرضا محامی]] از دیگر فعالان انقلابی مشهد آشنا شده بود <ref>بذرافشان، شهید هاشمی‌نژاد، ۴۴ و ۴۸ ـ ۴۹</ref> و آنان در مبارزه با رژیم پهلوی، با هم هماهنگ بودند. آنان در جلسات مشترک، برای ساماندهی انقلابیان تلاش پیاپی می‌کردند و به طور پنهانی اتاقی را در مشهد اجاره کرده بودند که از آن برای فعالیت‌های انقلابی و تهیه و پخش اعلامیه برای تشویق مردم علیه رژیم پهلوی استفاده می‌کردند <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، هفده</ref>. هاشمی‌نژاد که سخنوری توانا بود، در سخنرانی­‌های خود در جهت تقویت روحیه انقلابی در مردم تلاش می‌کرد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۲۱</ref> و سازمان اطلاعات و امنیت کشور ( ساواک) با زیر نظر قراردادن سخنرانی‌ها و منبرهای وی در پی بهانه برای بازداشت او بود. در ۲۲/۷/۱۳۴۲ در مسجد فیل مشهد، پس از بازداشت واعظ اول مسجد با نام علی فصیحی، مردم با شعار‌هایی در حمایت از هاشمی‌نژاد، با مأموران کلانتری ۶ مشهد درگیر شدند. این حادثه به کشته‌شدن دو نفر انجامید و هاشمی‌نژاد نیز بازداشت شد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۶۷ ـ ۷۰</ref>. مأموران ساواک که به دلیل تبلیغ هاشمی‌نژاد علیه آنان، از وی کینه به دل داشتند، او را در زندان به‌شدت [[شکنجه]] کردند. او در ۲۹/۱۰/۱۳۴۲ با قید کفالت از زندان آزاد شد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۱۳۱</ref>. وی پس از آزادی، به توصیه میلانی، در مجالس عمومی منبر نرفت و تنها در مجالس خصوصی و کوچک شرکت می‌کرد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۱۳۲ ـ ۱۳۳</ref>. در این مدت وی به صورت پنهانی به پخش اعلامیه‌های امام‌خمینی می‌پرداخت <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۱۳۶</ref>.

هاشمی‌نژاد پس از آزادی امام‌خمینی، در شب ۲۵ فروردین ۱۳۴۳ در [[قم]] به دیدار ایشان رفت و ایشان به مناسبت آزادى روحانیان بازداشت‌شده در [[تهران]]، اوضاع مبهم سیاسى جهان و منطقه را خطاب به هاشمی‌نژاد‏ توضیح داد و در آن شرایط، تنها هدف خود را ایجاد اتحاد میان تمام طبقات روحانیان اعلام کرد تا با توجه به شرایط، تصمیم جدی‌تر و منسجم‌ترى در مبارزه با استبداد رژیم پهلوی گرفته شود. ایشان ضمن اشاره به ابهام اوضاع جهانی، اظهار کرد وضع ایران نیز معلوم نیست. ایشان در این صحبت، خروج [[پاکستان]] از پیمان سنتو، اقدام پاکستان و [[ترکیه]] در پس‌گرفتنِ به‌رسمیت‌شناسی [[اسرائیل]]، اجازه‌ندادن [[عربستان]] به فرود هواپیماهای اسرائیلى که حامل حجاج ایرانى بوده‏‌اند، قصد کناره‌‏گیرى خروشچف نخست‌وزیر [[شوروی]] از سمت خود و اختلاف میان سران حزب کمونیست، تشدید اختلاف میان چین و شوروى و گرفتاری امریکا در انتخابات و وضع داخلى خودش و شکل‌گیری نزدیک [[اتحادیه عرب]] را به ‌طور کلی شاهد ابهام در اوضاع شمرد و دلیل آزادشدن روحانیان از جمله خود را همین دانست و تأکید کرد که باید از این شرایط به‌ خوبی استفاده کرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۲۸۴</ref>.

از سوی دیگر، هاشمی‌نژاد در [[شهر مشهد]] با تأسیس «کانون فرهنگی جوانان»، نسل جوان را با مسائل دینی و سیاسی اجتماعی آشنا می‌کرد و در سال ۱۳۴۳ با همکاری برادر همسرش، [[سیدحسن ابطحی]]، در «کانون بحث و انتقاد دینی» فعالیتش را آغاز کرد. این اقدام فرهنگی، فعالیت هاشمی‌نژاد را مورد توجه جوانان تحصیل‌کرده قرار داد. آنان جلسات را به شکل پرسش و پاسخ برگزار می‌کردند. کانونِ بحث و انتقاد دینی تا سال ۱۳۵۰ به فعالیت خود ادامه داد و در سال ۱۳۵۱ ساواک فعالیت هاشمی‌نژاد و حضور و سخنرانی او را در این کانون ممنوع کرد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ده ـ دوازده</ref>؛ چنان‌که ساواک روی فعالیت‌های این کانون که مورد حمایت مرجع تقلید وقت، سیدمحمدهادی میلانی بود و ماهنامه‌ای با عنوان «سؤال از شما و پاسخ از ما» منتشر می‌کرد، حساس بود <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ده ـ دوازده؛ جلالی عزیزیان، زندگینامه سیاسی شهید، ۶۰</ref>.

ساواک از فعالیت‌ها و سخنرانی‌های هاشمی‌نژاد در کانون بحث و انتقاد دینی، اسناد زیادی جمع‌آوری کرده بود <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۱۴۰ ـ ۱۵۸</ref>. اعتراض به [[تبعید امام‌خمینی]]، در یکی از جلسات همین کانون صورت گرفت <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۱۴۸</ref>. سخنرانی‌های وی در حمایت از [[نهضت اسلامی]] و امام‌خمینی منجر به بازداشت دوباره وی در ۴/۶/۱۳۴۴ در تهران شد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۱۶۸</ref>؛ اما پس از مدت کوتاهی آزاد شد. در همین زمان پخش گسترده کتاب دکتر و پیر وی، که پیش‌تر در مرداد ۱۳۴۲ منتشر شده بود <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۱۹</ref>، سبب حساسیت بیشتر ساواک به وی شد. آنان این کتاب را جزو کتاب‌های تحریک‌آمیز می‌دانستند و از بازار جمع‌آوری کردند <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۱۷۲</ref>.

دامنه فعالیت‌های هاشمی‌نژاد میان سال‌های ۱۳۴۴ ـ ۱۳۵۳ و سخنرانی‌های انقلابی او در مشهد، کرمانشاه، چالوس، همدان و قم، بسیار گسترده و همواره زیر نظر ساواک بود و فهرست بلندی از خطابه‌های او در اسناد ساواک موجود است <ref>جلالی عزیزیان، زندگینامه سیاسی شهید، ۱۳۷ ـ ۱۴۲</ref>. حساسیت درباره فعالیت‌های او تا آنجا پیش رفت که ساواک از سفرهای تفریحی او نیز گزارش فراهم می‌کرد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۲۷۸</ref> و در سال ۱۳۴۶ از سفر زیارتی او به مکه جلوگیری کرد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۲۲۶</ref>. وی در پی سخنرانی در مسجد صادقیه تهران و انتقاد از ممنوع‌شدن [[محمدتقی فلسفی]] از منبر و انتقاد از جشن هنر شیراز {{ببینید|جشن هنر شیراز}}، در ۲۷/۷/۱۳۵۱ به‌ دستور ساواک از منبر منع شد؛ اما پس از دادن تعهد در ۲۹/۷/۱۳۵۱ ممنوعیت او لغو گردید <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۴۷۱ ـ ۴۷۴</ref>. در پی سخنرانی‌های او علیه رژیم پهلوی در مسجد سید اصفهان در ۱/۴/۱۳۵۲ مأموران ساواک او را تعقیب و در شیراز بازداشت کردند و به مرکز ساواک اصفهان تحویل دادند و او حدود دو ماه در زندان ماند <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۵۴۵</ref> و به اتهام اقدام علیه امنیت ملی در اصفهان محاکمه شد؛ اما در ۱۸/۶/۱۳۵۲ رأی به بی‌گناهی او صادر شد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۵۷۶ ـ ۵۷۷</ref>.

در پی حمله رژیم پهلوی به [[مدرسه فیضیه]] در ۱۷/۳/۱۳۵۴ {{ببینید|هفده خرداد}} هاشمی‌نژاد و جمعی از استادان [[حوزه علمیه مشهد]]، ضمن اعتراض شدید به رژیم پهلوی، درس‌ها را تعطیل کردند. به دنبال آن، تظاهرات مردمی علیه رژیم پهلوی در مشهد راه افتاد و در پی آن از سوی ساواک دستور بازداشت وی، واعظ طبسی و چند نفر دیگر صادر شد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، هفده و ۶۱۹ ـ ۶۲۰</ref>. هاشمی‌نژاد پس از بازجویی و محاکمه به دو سال حبس محکوم شد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۶۶۴</ref>. او در فاصله سال‌های ۱۳۵۴ ـ ۱۳۵۶ در زندان مشهد، از افکار گروه‌های منحرف آگاهی یافت و از طریق مناظره، ضعف‌های آنان را آشکار و عده‌ای از فریب‌خوردگان را هدایت کرد. رویارویی عالمانه وی با این گروه‌ها، سبب ایجاد کینه میان آنان و هاشمی‌نژاد شد <ref>خامنه‌ای، منش علمی و عملی شهید هاشمی‌نژاد، ۴؛ واعظ طبسی، مبارزی بصیر، ۱۰</ref>. مدت حبس وی از ۲/۴/۱۳۵۴ ـ ۲۰/۳/۱۳۵۶ تعیین شده بود؛ اما پس از تمام‌شدن دوره حبس، ساواک قصد داشت تا مانع آزادی وی شود و از این‌رو دستور به انتقال او به زندان اوین تهران را داد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۶۷۸ ـ ۶۷۹ و ۶۸۵</ref>. وی پس از ارائه دفاعیه و دادن تعهد به ساواک، از زندان آزاد شد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۶۸۶ ـ ۶۸۷</ref>؛ با این حال، ساواک از بیم ارتباط مستقیم وی با [[امام‌خمینی]]، دستور منع خروج او را از کشور صادر کرد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۶۹۴</ref>.

هاشمی‌نژاد پس از آزادی، در سال‌های ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷ یکی از محورهای مبارزات مردم مشهد به ‌شمار می‌رفت <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۷۴۱ ـ ۷۴۲؛ خامنه‌ای، منش علمی و عملی شهید هاشمی‌نژاد، ۴</ref>. او در ۶/۵/۱۳۵۶ در مراسم چهلم [[علی شریعتی]] که در خانه [[محمدتقی شریعتی]] در مشهد برگزار شده بود، سخنرانی و از مبارزات شریعتی تجلیل کرد <ref>جلالی عزیزیان، زندگینامه سیاسی شهید، ۲۰۴</ref>؛ نیز در ۹/۶/۱۳۵۶ در مدرسه علمیه نواب مشهد سخنرانی کرد که به تظاهرات و درگیری مردم مشهد با نیروهای پلیس انجامید <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۷۶۹ ـ ۷۷۰</ref>. همچنین به دنبال درگذشت مشکوک [[سیدمصطفی خمینی]] در ۱/۸/۱۳۵۶، وی پیام تسلیتی برای امام‌خمینی به [[نجف]] فرستاد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۷۰۱؛ مؤسسه تنظیم، ۶/۵۲</ref>؛ چنان‌که در ۱۸/۱۲/۱۳۵۶ همراه واعظ طبسی، محمدرضا محامی و چهارده تن از علمای انقلابی مشهد، در اعلامیه‌ای به مناسبت کشتار مردم [[قم]] و [[تبریز]] و همدردی با بازماندگان آنان، به پیروی از امام‌خمینی جشن [[عید نوروز]] ۱۳۵۷ را تحریم کردند <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۷۳۲</ref>{{ببینید|نوزده دی|بیست و نه بهمن}} به دلیل گسترش فعالیت‌های انقلابی و تهیه و توزیع اعلامیه و تحریک مردم علیه رژیم پهلوی، ساواک در ۲۱/۳/۱۳۵۷ هاشمی‌نژاد را به همراه واعظ طبسی، محامی و سیدحسین موسوی جهان‌آبادی بازداشت کرد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۷۴۷</ref>؛ اما در ۲۲/۳/۱۳۵۷ پس از بازجویی، قرار آنان تبدیل شد و آنان آزاد شدند <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۷۵۲</ref>؛ ولی به ‌دنبال آن در ۳۰/۳/۱۳۵۷ نام وی جزو روحانیانی اعلام شد که از منبر منبع شده بودند <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۷۵۴ ـ ۷۵۵</ref>.

هاشمی‌نژاد به دنبال پخش اعلامیه در ۹/۶/۱۳۵۷ به مناسبت چهلمین روز حادثه مشهد در مدرسه نواب و درگیری متعاقبِ مردم با نیروهای امنیتی، از ۱۱/۶/۱۳۵۷ تحت تعقیب نیروهای امنیتی قرار گرفت؛ اما بازداشت وی در ۴/۷/۱۳۵۷ منتفی اعلام شد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۷۷۱ ـ ۷۹۱</ref>. همچنین در ۲۷/۸/۱۳۵۷ شورای تأمین استان خراسان تصمیم بر بازداشت وی و دیگر روحانیان فعال انقلابی گرفت <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۸۰۳</ref>؛ اما این امر، با وجود مراقبت‌های شدید ساواک از فعالیت‌ها و سفرهای متعدد وی، محقق نشد و بازداشت‌نکردن وی و دیگر اعضای فعال انقلابی، به دستور مدیریت کل اداره سوم ساواک به دلیل ترس از شورش مردمی بود <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۸۲۹</ref>. در گزارش ساواک، بازداشت هاشمی‌نژاد به‌تنهایی، منجر به بروز اغتشاشات بیشتر اعلام و پیشنهاد شد در صورت بازداشت، اعضای فعال و مؤثر انقلابی در مشهد، همه با هم بازداشت شوند تا نیروی رهبری در مردم مختل شود <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۸۱۷</ref>.

فعالیت‌های انقلابی هاشمی‌نژاد در شهرهای مشهد، فردوس، قوچان، کاشمر و دیگر شهرهای استان خراسان ادامه یافت و نقش محوری او در فعالیت‌های انقلابی برجسته‌تر می‌شد <ref>جلالی عزیزیان، زندگینامه سیاسی شهید، ۲۳۷ ـ ۲۲۸</ref>. او در ۲۴ آذر ۱۳۵۷ اعلامیه‌ای به نام روحانیان مشهد، درباره حادثه حمله نیروهای [[رژیم پهلوی]] به بیمارستان شاه‌رضا (امام‌رضا(ع)) که در ۲۳ آذر اتفاق افتاده بود، صادر کرد و به ‌دنبال آن جامعه پزشکان اعلام اعتصاب کردند. همچنین [[سیدعبدالله شیرازی]] و [[سیدحسن قمی]] [[عزای عمومی]] اعلام کردند <ref>جلالی عزیزیان، زندگینامه سیاسی شهید، ۲۳۲</ref>. هم‌زمان با بازگشت امام‌خمینی به تهران در دوازدهم بهمن ۱۳۵۷، هاشمی‌نژاد به تهران آمد و در مدرسه علوی به دیدار ایشان رفت {{ببینید|مدرسه رفاه ـ مدرسه علوی}}.

هاشمی‌نژاد پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به‌کار سیاسی تشکیلاتی و تربیت نیروهای مستعد و فرهنگی اقدام کرد <ref>جلالی عزیزیان، زندگینامه سیاسی شهید، ۲۴۱</ref>. در روز ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ که فرصت‌طلبان برای جمع‌آوری سلاح، قصد حمله به پادگان و لشکر ۷۷ خراسان را داشتند، وی در حفظ و نظم شهر و حفظ پادگان نقش بسزایی داشت؛ چنان‌که به مبارزه بر ضد گروه‌های کج‌اندیش پرداخت؛ زیرا معتقد بود بزرگ‌ترین انقلاب، [[انقلاب فرهنگی]] است <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، هجده</ref>؛ ازجمله با تفکر انجمن حجتیه به مبارزه پرداخت و انقلاب فرهنگی را بزرگ‌ترین وظیفه انقلابی می‌دانست <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، هجده</ref> {{ببینید|انجمن حجتیه}}.

هاشمی‌نژاد مدتی دبیر [[حزب جمهوری اسلامی]] در استان خراسان بود <ref>جلالی عزیزیان، زندگینامه سیاسی شهید، ۲۴۸</ref>. او در خرداد ۱۳۵۸ به سفارش امام‌خمینی در رأس هیئت‌هایی به‌ [[لیبی‌]] و [[سوریه‌]] سفر کرد. وی در دیدار با [[معمر قذافی]]، رئیس‌جمهور و رهبر لیبی، نظر او را درباره تجاوز ارتش سرخ شوروی به کشور افغانستان جویا شد و قذافی آن را انقلاب و مورد حمایت خود خواند، اما هاشمی‌نژاد آن را تجاوزی غیر قابل دفاع خواند و به قذافی اعتراض کرد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، هجده ـ نوزده</ref>. نیز در بهمن‌ ۱۳۵۹ به‌ ژاپن‌ و بنگلادش‌ سفر کرد‌ تا پیام‌رسان امام‌خمینی و‌ انقلاب‌ اسلامی‌ باشد <ref>مهاجری، شهید هاشمی‌نژاد، ۲۱ ـ ۲۰؛ جلالی عزیزیان، زندگینامه سیاسی شهید، ۲۵۲ ـ ۲۵۵</ref>. او در دیدار‌ با وزیر امور خارجه‌‌ ژاپن‌ خواستار محکوم‌کردن‌ تعرض‌ [[عراق]] به‌ [[ایران‌]] شد <ref>هاشمی‌نژاد، سیداحمد، فریادگر شهر شهادت، ۱۹۴ ـ ۱۹۵</ref>. وی در سال ۱۳۵۸ با رأی مردم استان مازندران به عنوان نماینده اول به [[مجلس خبرگان قانون اساسی]] راه یافت <ref>خامنه‌ای، منش علمی و عملی شهید هاشمی‌نژاد، ۴؛ جلالی عزیزیان، زندگینامه سیاسی شهید، ۲۶۵</ref> و با آغاز جنگ تحمیلی، هاشمی‌نژاد لباس رزم بر تن کرد و به مناطق عملیاتی رفت <ref>خامنه‌ای، منش علمی و عملی شهید هاشمی‌نژاد، ۴؛ مهاجری، شهید هاشمی‌نژاد، ۲۱</ref>.

هاشمی‌نژاد، امام‌خمینی را مرجع تقلید عامه به مردم معرفی و همواره در جهت تحقق رهبری ایشان تلاش بسیار می‌کرد و در وصف ایشان قطعه شعری نیز سروده است <ref>جلالی عزیزیان، زندگینامه سیاسی شهید، ۱۰۰ ـ ۱۰۱</ref>. وی در هر فرصتی تلاش می‌کرد اندیشه و شخصیت امام‌خمینی را برای مردم معرفی کند. او با پخش نوارهای سخنرانی و کتاب‌هایی مانند [[کتاب ولایت فقیه|ولایت فقیه]] و [[کشف اسرار]] امام‌خمینی و تبیین اندیشه سیاسی ایشان در محافل مردمی و دانشجویی، توزیع شهریه ایشان میان طلاب مشهد و توزیع کمک‌های مالی ایشان در میان نیازمندان، برای ترویج بیشتر امام‌خمینی و آرمان انقلابی ایشان صادقانه تلاش می‌کرد <ref>جلالی عزیزیان، زندگینامه سیاسی شهید، ۱۰۲ ـ ۱۰۴</ref>. وی در جلسات «کانون بحث و انتقاد دینی» نیز ضمن معرفی امام‌خمینی، وجود خود را آکنده از دوستی و علاقه به ایشان می‌دانست و ایشان را یگانه عامل بازدارنده استعمارگران و مزدوران از این سرزمین می‌شمرد؛ چنان‌که در جلسه ۱۱/۹/۱۳۴۳ نوار سخنرانی امام‌خمینی را برای حاضران در کانون بحث و انتقاد دینی پخش کرد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۱۴۸</ref>. وی امام‌خمینی را پیشوای عالی‌قدر و عالم دینی می‌دانست و نظر و افکارش را راهنمای [[جامعه اسلامی]] معرفی می‌کرد <ref>هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، ۱۵۰</ref>. امام‌خمینی نیز در دیدار سیدحسن ابطحی؛ برادر همسر هاشمی‌نژاد با امام‌خمینی در سال ۱۳۴۸ در نجف، در نخستین پرسش، حال هاشمی‌نژاد را جویا شد و از او با عنوان شمشیر برّان اسلام یاد کرد <ref>جلالی عزیزیان، زندگینامه سیاسی شهید، ۱۰۴ ـ ۱۰۵</ref>.

هاشمی‌نژاد در هفتم مهر ۱۳۶۰، هم‌زمان با سالروز شهادت [[امام‌جواد(ع)]] پس از پایان جلسه پاسخگویی به سؤالات، هنگام خروج از ساختمان حزب جمهوری اسلامی در مشهد، به ‌دست هادی علوی فتیله‌چی، از عناصر [[سازمان مجاهدین خلق]] و اخراج‌شده از حزب جمهوری اسلامی، با نارنجک مورد حمله قرار گرفت و در ۴۹‌سالگی به شهادت رسید. پیکر وی فردای آن روز به سمت [[حرم امام رضا(ع)|حرم مطهر امام رضا(ع)]] تشییع و در رواق دارالزهد دفن شد. در پی شهادت وی، در خراسان‌ سه‌ روز عزای‌ عمومی‌ اعلام‌ شد <ref>بذرافشان، شهید هاشمی‌نژاد، ۱۲۳ ـ ۱۲۴؛ جلالی عزیزیان، زندگینامه سیاسی شهید، ۲۹۶ ـ ۲۹۷</ref>.

[[امام‌خمینی]] در پیام خود به مناسبت شهادت هاشمی‌نژاد، به سابقه آشنایی نزدیک خود با وی و خصلت‌ها و تعهّد آن شهید اشاره کرد و مراتب فضل و فداکاری‌های وی را ستود و او را فاضل و مجاهد خواند و شدت تأثر خویش را اعلام کرد و به مردم خراسان از جهت اینکه چنین شخص عالم، متعهد، گوینده و مجاهد را تقدیم اسلام کرده‌اند، تبریک گفت <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۲۵۷ ـ ۲۵۹</ref>. ایشان همچنین در پاسخ به پیام تسلیت معمّر قذافی به مناسبت شهادت هاشمی‌نژاد و شهادت گروهی از مسئولان نظامی در حادثه سقوط هواپیما، تنها گناه مردم ایران را ضدّیت با [[امریکا]] شمرد و توقع از کشورهای مترقی و مسلمان را پشتیبانی از مردم انقلابی ایران دانست تا بهتر بتوانند بدون وابستگی به شرق و غرب به حیات افتخارآفرین خود ادامه دهند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۲۷۴</ref>.

==خانواده==

هاشمی‌نژاد دو بار ازدواج کرد که حاصل آن نُه فرزند، سه دختر و شش پسر است <ref>گلی ‌زواره، کاروان علم و عرفان، ۳/۲۲۶؛ جلالی عزیزیان، زندگینامه سیاسی شهید، ۴۰ ـ ۴۱</ref>. برادر وی، [[سیداحمد هاشمی‌نژاد]]، نیز از روحانیان مبارز است که در رژیم پهلوی گرفتار زندان و شکنجه شد و در زندان به سازمان مجاهدین خلق نزدیک و مرتبط گشت، اما پس از پیروزی انقلاب و در پی آشکار شدن ماهیت این سازمان و مقابله آن با انقلاب اسلامی و روشن‌تر شدن مواضع امام‌خمینی دراین‌باره در شمار مخالفان آن سازمان درآمد و در موارد مختلف به تبیین انحرافات آن پرداخت.

==آثار==

آثار چندی از سیدعبدالکریم ‌هاشمی‌نژاد منتشر شده است، ازجمله مناظره دکتر و پیر، درسی که حسین(ع) به انسان‌ها آموخت، پاسخ ما به مشکلات جوانان، اصول پنج‌گانه اعتقادی، راه سوم بین کمونیسم و سرمایه‌داری، قرآن و کتاب‌های دیگر آسمانی، رهبران راستین، مسائل عصر ما، ولایت فقیه و تقریرات درس اصول شیخ‌علی کاشانی <ref>بذرافشان، گلشن ابرار، ۲/۸۵۵ ـ ۸۵۶؛ جلالی عزیزیان، زندگینامه سیاسی شهید، ۳۲۰ ـ ۳۲۱؛ هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم، یاران امام، بیست ‌و دو ـ بیست‌ و سه</ref>.

==پانویس ==

{{پانویس}}

==منابع==

* گلی‌ زواره قمشه‌ای، غلامرضا، کاروان علم و عرفان، قم، حضور، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.

==پیوند به بیرون==

سیدحمیدرضا رئوف سیدنژاد، مقاله «[https://books.khomeini.ir/books/10010/388/ هاشمی‌نژاد، سیدعبدالکریم]»، دانشنامه امام‌خمینی(ره)، ج۱۰، ص۳۸۸-۳۹۵.