confirmed، templateeditor
۸۴۸
ویرایش
تحریرالوسیله: تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح نویسه‌های عربی
A.sharefat (بحث | مشارکتها) (صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر = تحریر الوسیله.jpg | نام عنوان = تحریر الوسیله | نام‌های دیگر = | نام‌کتاب‌به‌فارسی = | نویسنده = امام‌خمینی | مترجم = | ترجمه‌به‌دیگرزبان‌ها = فارسی، اردو، انگلیسی | تاریخ نگارش = | موضوع = فقه فتوایی | سبک = | زبان = ع...» ایجاد کرد) |
A.sharefat (بحث | مشارکتها) (اصلاح نویسه‌های عربی) |
||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
عبارت‌های تحریر الوسیله غالباً همان عبارت‌ها و تعبیرهای وسیلة النجاة است و تعداد مسائل باب‌ها در دو کتاب نیز معمولاً به یک‌اندازه است و تنها در مواردی که فتوای امام‌خمینی با فتوای [[سیدابوالحسن اصفهانی]] فرق داشته، عبارت‌ها با یکدیگر فرق دارند <ref>برای نمونه ← اصفهانی، وسیلة النجاة، ۱/۳ و ۸؛ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۷ و ۱۶</ref>. | عبارت‌های تحریر الوسیله غالباً همان عبارت‌ها و تعبیرهای وسیلة النجاة است و تعداد مسائل باب‌ها در دو کتاب نیز معمولاً به یک‌اندازه است و تنها در مواردی که فتوای امام‌خمینی با فتوای [[سیدابوالحسن اصفهانی]] فرق داشته، عبارت‌ها با یکدیگر فرق دارند <ref>برای نمونه ← اصفهانی، وسیلة النجاة، ۱/۳ و ۸؛ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۷ و ۱۶</ref>. | ||
==اضافات تحریرالوسیله نسبت به وسیلةالنجاة== | ==اضافات تحریرالوسیله نسبت به وسیلةالنجاة== | ||
تحریر الوسیله در مقایسه با وسیلة النجاة افزوده‌های فراوانی دارد؛ [[امام‌خمینی]] علاوه بر افزودن کتاب‌های [[حج]]، [[امر به معروف و نهی از منکر]]، [[قضا]]، [[شهادات]]، [[حدود]]، [[قصاص]] و [[دیات]]، مسائل دفاع را به صورت مجزا و مسئله [[ولایت فقیه]] را ذیل سیزده مسئله در کتاب امر به معروف و نهی از منکر ذکر کرده است. ایشان همچنین احکام [[نماز جمعه]] را در کتاب الصلاة آورده است. مؤلف وسیلة النجاة ضمن مباحث [[نماز]]، پس از [[سجده سهو]] وارد بحث [[نماز قضا]] شده است؛ ولی امام‌خمینی در تحریر الوسیله پیش از ورود به آن، با عنوان «ختام فیه مسائل متفرقه» چهل مسئله از مسائل متفرقه مربوط به نماز را آورده است <ref>امام‌خمینی، وسیلة النجاة مع تعالیق، ۱/۲۰۳-۲۱۰</ref>؛ چنان‌که در فصل نمازهای مستحبی، [[نماز استسقاء]]، [[نماز جعفر طیار|جعفر طیار]]، [[نماز غفیله|غفیله]] و [[نماز | تحریر الوسیله در مقایسه با وسیلة النجاة افزوده‌های فراوانی دارد؛ [[امام‌خمینی]] علاوه بر افزودن کتاب‌های [[حج]]، [[امر به معروف و نهی از منکر]]، [[قضا]]، [[شهادات]]، [[حدود]]، [[قصاص]] و [[دیات]]، مسائل دفاع را به صورت مجزا و مسئله [[ولایت فقیه]] را ذیل سیزده مسئله در کتاب امر به معروف و نهی از منکر ذکر کرده است. ایشان همچنین احکام [[نماز جمعه]] را در کتاب الصلاة آورده است. مؤلف وسیلة النجاة ضمن مباحث [[نماز]]، پس از [[سجده سهو]] وارد بحث [[نماز قضا]] شده است؛ ولی امام‌خمینی در تحریر الوسیله پیش از ورود به آن، با عنوان «ختام فیه مسائل متفرقه» چهل مسئله از مسائل متفرقه مربوط به نماز را آورده است <ref>امام‌خمینی، وسیلة النجاة مع تعالیق، ۱/۲۰۳-۲۱۰</ref>؛ چنان‌که در فصل نمازهای مستحبی، [[نماز استسقاء]]، [[نماز جعفر طیار|جعفر طیار]]، [[نماز غفیله|غفیله]] و [[نماز لیلةالدفن|لیلةالدفن]] را ذکر کرده و بقیه را نیاورده است <ref>امام‌خمینی، وسیلة النجاة مع تعالیق، ۱/۲۳۰</ref>؛ البته مسائلی مانند [[نماز حاجت]] <ref>اصفهانی، وسیلة النجاة، ۱/۱۳۹</ref>، چیزهایی که [[زکات]] در آنها [[مستحب]] است <ref>اصفهانی، وسیلة النجاة، ۱/۱۹۵</ref>، آداب خوردن و آشامیدن <ref>اصفهانی، وسیلة النجاة، ۲/۲۴۷</ref> و [[ازدواج با کنیز]] <ref>اصفهانی، وسیلة النجاة، ۲/۳۴۰</ref>، در تحریر الوسیله نیامده است. علاوه بر افزوده‌های یادشده، در بخش پایانی تحریر الوسیله با عنوان «[[مسائل مستحدثه]]» [[احکام بیمه]]، [[سفته]]، [[سرقفلی]]، معاملات بانکی، [[تلقیح مصنوعی|باروری مصنوعی]]، [[تشریح بدن انسان]]، [[تغییر جنسیت]]، [[رادیو و تلویزیون]]، و [[نماز]] و [[روزه]] در سفرهای هوایی و در فضا آمده است <ref>امام‌خمینی، وسیلة النجاة مع تعالیق، ۲/۵۷۸-۶۱۰</ref>. امام‌خمینی چند سال پس از انتشار، با اجتهادی دوباره برخی از فتاوای خود را-حدود پنجاه مورد-تغییر داده است <ref>برای نمونه ←امام‌خمینی، وسیلة النجاة مع تعالیق، ۱/۲۷، ۴۷، ۳۴۵ و ۲/۱۵۱، ۲۶۱، ۵۸۱</ref> و این تغییرات در چاپ دوم کتاب درج شده است <ref>متین، مجله، ۲۹۸</ref>. | ||
==جایگاه و اهمیت== | ==جایگاه و اهمیت== | ||
جامعیت کتاب تحریر الوسیله و شمول آن بر قریب اتفاق ابواب فقهی و داشتن مباحث سیاسی، قضایی و مسائل مستحدثه، آن را در جایگاه ممتازی در میان آثار فقهی و حتی آثار مکتوب [[امام‌خمینی]] قرار داده است؛ به طوری که پس از [[انقلاب اسلامی]]، هم در مراکز علمی، به‌ویژه در [[مراکز آموزش علوم قضایی]]، متن آموزشی و منبع استخراج قوانین قضایی قرار گرفته است و هم برخی از مدرسان سطوح عالی و [[درس خارج حوزه علمیه]]، آن را محور تدریس خود قرار | جامعیت کتاب تحریر الوسیله و شمول آن بر قریب اتفاق ابواب فقهی و داشتن مباحث سیاسی، قضایی و مسائل مستحدثه، آن را در جایگاه ممتازی در میان آثار فقهی و حتی آثار مکتوب [[امام‌خمینی]] قرار داده است؛ به طوری که پس از [[انقلاب اسلامی]]، هم در مراکز علمی، به‌ویژه در [[مراکز آموزش علوم قضایی]]، متن آموزشی و منبع استخراج قوانین قضایی قرار گرفته است و هم برخی از مدرسان سطوح عالی و [[درس خارج حوزه علمیه]]، آن را محور تدریس خود قرار داده‌اند <ref>پویا، کتاب‌شناسی تحریر الوسیله، ۱۱-۱۲</ref>. | ||
==انتشار قبل از انقلاب== | ==انتشار قبل از انقلاب== | ||
پس از انتقال محل [[تبعید امام‌خمینی]] به نجف، جلد اول کتاب تحریر الوسیله برای نخستین | پس از انتقال محل [[تبعید امام‌خمینی]] به نجف، جلد اول کتاب تحریر الوسیله برای نخستین بار در سال ۱۳۴۵ و جلد دوم در سال ۱۳۴۷ چاپ و منتشر شد. چاپ دوم آن با اصلاحات و تغییراتی در نجف انجام گرفت و از آن زمان تاکنون ناشران متعددی به چاپ و نشر آن اقدام کرده‌اند. تحریر الوسیله در [[موسوعة الامام‌الخمینی]] همراه با آخرین تحقیقات در سال ۱۳۹۲ و جلدهای ۲۲ و ۲۳ منتشر شده است. | ||
<br> | <br> | ||
سازمان اطلاعات و امنیت کشور ([[ساواک]]) پس از گزارش‌هایی درباره چاپ تحریر الوسیله در نجف و ارسال آن به ایران، آن را در شمار کتاب‌های مضره شناخت و دستور جمع‌آوری آن را داد <ref>← مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ج۱۱، ۱۳، ۱۴ و ۱۵</ref>. در ضمن گزارشی نادرست آمده است که در این کتاب در بیش از ۲۰۰ صفحه شدیدا به حکومت ایران حمله شده است!<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۱/۲۹-۳۰، ۳۰۲-۳۰۳ و ۳۸۷</ref> و در جهت تبلیغ اندیشه‌های (امام) خمینی قرار است این کتاب به وسیله [[حسین لنکرانی]]، [[سید محمود طالقانی]] و [[مهدی بازرگان]] ترجمه شود <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۱/۳۸۷</ref>؛ [[سیدمحمدرضا سعیدی]] نیز ضمن پخش آن، بخش‌هایی، ازجمله بخش مربوط به [[ولایت]] و [[امر به معروف و نهی از منکر]] را ترجمه و منتشر کرده است <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۱/۲۱-۲۳، ۳۰۲-۳۰۳، ۳۰۷ و ۳۶۰-۳۶۱</ref>. ساواک تهران، نیز بخش‌هایی از کتاب را که بیانگر دیدگاه امام‌خمینی در باره نقش علما در مبارزه با [[بدعت]] و سکوت‌نکردن نسبت به منکرات و جلوگیری از ستم ستمکاران و نیز عدم جواز تحصیل [[طلاب]] در مدارس دولتی و دریافت شهریه دولت و اوقاف و نپذیرفتن تصدی مؤسسات دینی-دولتی است، ترجمه کرده است <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۱/۳۰۷-۳۱۰</ref>. موارد یادشده همگی در راستای مبارزه منفی علما و روحانیت بارژیم پهلوی است. در گزارشی دیگر ساواک یکی از عاملان توزیع این کتاب را [[سیدعلی غیوری]] دانسته و از وی نقل کرده که عده‌ای قصد دارند این کتاب را به فارسی ترجمه و به چاپ برسانند و سپس پیگیری و در صورت چاپ به جلوگیری از پخش آن دستور داده است <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۱/۳۰ و ۳۱۳-۳۱۵</ref>. | سازمان اطلاعات و امنیت کشور ([[ساواک]]) پس از گزارش‌هایی درباره چاپ تحریر الوسیله در نجف و ارسال آن به ایران، آن را در شمار کتاب‌های مضره شناخت و دستور جمع‌آوری آن را داد <ref>← مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ج۱۱، ۱۳، ۱۴ و ۱۵</ref>. در ضمن گزارشی نادرست آمده است که در این کتاب در بیش از ۲۰۰ صفحه شدیدا به حکومت ایران حمله شده است!<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۱/۲۹-۳۰، ۳۰۲-۳۰۳ و ۳۸۷</ref> و در جهت تبلیغ اندیشه‌های (امام) خمینی قرار است این کتاب به وسیله [[حسین لنکرانی]]، [[سید محمود طالقانی]] و [[مهدی بازرگان]] ترجمه شود <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۱/۳۸۷</ref>؛ [[سیدمحمدرضا سعیدی]] نیز ضمن پخش آن، بخش‌هایی، ازجمله بخش مربوط به [[ولایت]] و [[امر به معروف و نهی از منکر]] را ترجمه و منتشر کرده است <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۱/۲۱-۲۳، ۳۰۲-۳۰۳، ۳۰۷ و ۳۶۰-۳۶۱</ref>. ساواک تهران، نیز بخش‌هایی از کتاب را که بیانگر دیدگاه امام‌خمینی در باره نقش علما در مبارزه با [[بدعت]] و سکوت‌نکردن نسبت به منکرات و جلوگیری از ستم ستمکاران و نیز عدم جواز تحصیل [[طلاب]] در مدارس دولتی و دریافت شهریه دولت و اوقاف و نپذیرفتن تصدی مؤسسات دینی-دولتی است، ترجمه کرده است <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۱/۳۰۷-۳۱۰</ref>. موارد یادشده همگی در راستای مبارزه منفی علما و روحانیت بارژیم پهلوی است. در گزارشی دیگر ساواک یکی از عاملان توزیع این کتاب را [[سیدعلی غیوری]] دانسته و از وی نقل کرده که عده‌ای قصد دارند این کتاب را به فارسی ترجمه و به چاپ برسانند و سپس پیگیری و در صورت چاپ به جلوگیری از پخش آن دستور داده است <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۱/۳۰ و ۳۱۳-۳۱۵</ref>. | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
# ترجمه انگلیسی؛ تحریر الوسیله؛ [[سیدعلیرضا نقوی]]؛ ۴ج، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۸۶. | # ترجمه انگلیسی؛ تحریر الوسیله؛ [[سیدعلیرضا نقوی]]؛ ۴ج، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۸۶. | ||
==تلخیص‌ها== | ==تلخیص‌ها== | ||
# زبدة الاحکام (عربی)؛ [[عباسعلی عمید زنجانی]]؛ قم، چاپخانه مهر، ۱۴۰۲ق/ ۱۳۶۰ش {{ببینید|متن=ببینید| زبدة الاحکام( | # زبدة الاحکام (عربی)؛ [[عباسعلی عمید زنجانی]]؛ قم، چاپخانه مهر، ۱۴۰۲ق/ ۱۳۶۰ش {{ببینید|متن=ببینید| زبدة الاحکام(۲)}}؛ | ||
# معرفة ابواب الفقه؛ [[محسن فقیهی]]؛ قم، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه، ۱۳۸۳. این کتاب با انگیزه تهیه متن درسی جهت آشنایی طلاب [[مرکز جهانی علوم اسلامی]] با کلیات مباحث فقهی تدوین شده است. در پایان هر کتاب از کتاب‌های امام‌خمینی، تحریر الوسیله، پرسش‌هایی از متن برای استفاده بهتر متعلمان، استخراج شده است؛ | # معرفة ابواب الفقه؛ [[محسن فقیهی]]؛ قم، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه، ۱۳۸۳. این کتاب با انگیزه تهیه متن درسی جهت آشنایی طلاب [[مرکز جهانی علوم اسلامی]] با کلیات مباحث فقهی تدوین شده است. در پایان هر کتاب از کتاب‌های امام‌خمینی، تحریر الوسیله، پرسش‌هایی از متن برای استفاده بهتر متعلمان، استخراج شده است؛ | ||
# تحریر تحریر الوسیله ( | # تحریر تحریر الوسیله (عربی)؛ [[علی مشکینی]]؛ قم، دارالحدیث، ۱۳۸۷. | ||
==تعلیقه‌ها== | ==تعلیقه‌ها== | ||
تعلیقه‌های موجود به دو قسم فتوایی و استدلالی قابل تقسیم‌اند: | تعلیقه‌های موجود به دو قسم فتوایی و استدلالی قابل تقسیم‌اند: | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
شرح استدلالی بر کتاب‌های علمی، رویه‌ای رایج در حوزه‌های علمیه است و کتاب‌های فقهی نیز از این شیوه رایج مستثنا نیستند. شرح متون علمی یا به صورت مزجی است یا غیر مزجی؛ مانند [[جواهر الکلام]] که شرح مزجی [[شرائع الاسلام]] است و [[جامع المقاصد]] شرح غیر مزجی [[قواعد الاحکام]]. تحریر الوسیله را نیز مجتهدان و فقیهان متعددی شرح و توضیح داده‌اند؛ اکثر این شرح‌ها غیر مزجی است. برخی از شرح‌های تحریر الوسیله عبارت‌اند از: | شرح استدلالی بر کتاب‌های علمی، رویه‌ای رایج در حوزه‌های علمیه است و کتاب‌های فقهی نیز از این شیوه رایج مستثنا نیستند. شرح متون علمی یا به صورت مزجی است یا غیر مزجی؛ مانند [[جواهر الکلام]] که شرح مزجی [[شرائع الاسلام]] است و [[جامع المقاصد]] شرح غیر مزجی [[قواعد الاحکام]]. تحریر الوسیله را نیز مجتهدان و فقیهان متعددی شرح و توضیح داده‌اند؛ اکثر این شرح‌ها غیر مزجی است. برخی از شرح‌های تحریر الوسیله عبارت‌اند از: | ||
# مستند تحریر الوسیله؛ [[سیدمصطفی خمینی]]؛ ۲ج، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۷۶. مؤلف در این کتاب علاوه بر بیان مستندات نظریات امام‌خمینی و اشاره به سایر اقوال در مسئله، نظر خود را نیز ابراز داشته است. جلد اول آن از مبحث [[طهارت]] تا [[مکاسب]] و جلد دوم از بحث [[بیع]] تا [[نکاح]] است. این اثر به مناسبت بیستمین سالگرد رحلت سیدمصطفی خمینی منتشر شده است؛ | # مستند تحریر الوسیله؛ [[سیدمصطفی خمینی]]؛ ۲ج، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۷۶. مؤلف در این کتاب علاوه بر بیان مستندات نظریات امام‌خمینی و اشاره به سایر اقوال در مسئله، نظر خود را نیز ابراز داشته است. جلد اول آن از مبحث [[طهارت]] تا [[مکاسب]] و جلد دوم از بحث [[بیع]] تا [[نکاح]] است. این اثر به مناسبت بیستمین سالگرد رحلت سیدمصطفی خمینی منتشر شده است؛ | ||
# تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیله؛ [[محمد فاضل موحدی لنکرانی]]؛ ۲۸ج، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۹۰. جلد اول این اثر پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در تاریخ بیست و پنجم ربیع‌الاول ۱۳۹۴ق و ده سال پس از تألیف تحریر الوسیله نوشته شده است. مؤلف جلدهای نخست این کتاب را در | # تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیله؛ [[محمد فاضل موحدی لنکرانی]]؛ ۲۸ج، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۹۰. جلد اول این اثر پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در تاریخ بیست و پنجم ربیع‌الاول ۱۳۹۴ق و ده سال پس از تألیف تحریر الوسیله نوشته شده است. مؤلف جلدهای نخست این کتاب را در سال‌هایی که رژیم پهلوی او را به شهر یزد تبعید کرده بود، تألیف کرده است <ref>فاضل لنکرانی، تفصیل الشریعة، مقدمه، ۱/۷</ref>. محققان مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) دوره کامل این کتاب را تحقیق کرده‌اند و در سال ۱۳۹۰ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی آن را منتشر کرده و در «همایش تحریر الوسیله» از آن رونمایی شده است؛ | ||
# مستند تحریر الوسیله؛ [[احمد مطهری]]. تاریخ دقیق تألیف مجلدات این اثر در کتاب نیامده است؛ ولی حدوداً هم‌زمان با دوران انقلاب اسلامی آغاز شده و در | # مستند تحریر الوسیله؛ [[احمد مطهری]]. تاریخ دقیق تألیف مجلدات این اثر در کتاب نیامده است؛ ولی حدوداً هم‌زمان با دوران انقلاب اسلامی آغاز شده و در سال‌های اولیه پس از پیروزی به انجام رسیده است. جلدهای مربوط به [[قضا]]، [[حدود]]، [[قصاص]] و [[دیات]] را در همان سال‌های نخستین پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، [[هاشم نوری]] به فارسی ترجمه کرده است؛ | ||
# مبانی تحریر الوسیله؛ محمد مؤمن قمی؛ ۳ج، تهران، عروج، ۱۳۸۰-۱۳۹۰. این کتاب شامل، کتاب‌های قضا، شهادات و حدود تحریر الوسیله است؛ | # مبانی تحریر الوسیله؛ محمد مؤمن قمی؛ ۳ج، تهران، عروج، ۱۳۸۰-۱۳۹۰. این کتاب شامل، کتاب‌های قضا، شهادات و حدود تحریر الوسیله است؛ | ||
# شرح تحریر وسیلة النجاة؛ [[احمد سبط‌الشیخ انصاری]]؛ قم، فیروزآبادی، ۱۴۱۲ق. این کتاب شامل مباحث اجتهاد و تقلید و بخشی از مسائل طهارت است؛ | # شرح تحریر وسیلة النجاة؛ [[احمد سبط‌الشیخ انصاری]]؛ قم، فیروزآبادی، ۱۴۱۲ق. این کتاب شامل مباحث اجتهاد و تقلید و بخشی از مسائل طهارت است؛ | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
# انوار الفقاهة فی احکام العترة الطاهره(ع)؛ [[ناصر مکارم شیرازی]]؛ ۶ج، قم، مدرسه امام‌علی‌بن‌ابی‌طالب(ع)، ۱۳۸۶-۱۳۹۲. سه جلد این مجموعه شرح «کتاب النکاح» و سه جلد آن شرح «کتاب الحدود» است؛ | # انوار الفقاهة فی احکام العترة الطاهره(ع)؛ [[ناصر مکارم شیرازی]]؛ ۶ج، قم، مدرسه امام‌علی‌بن‌ابی‌طالب(ع)، ۱۳۸۶-۱۳۹۲. سه جلد این مجموعه شرح «کتاب النکاح» و سه جلد آن شرح «کتاب الحدود» است؛ | ||
# النور المبین فی شرح التحریر و منهاج الصالحین؛ [[سیدنورالدین شریعتمداری جزایری]]؛ قم، دارالکتاب، ۱۳۸۱. شریعتمداری کتاب‌های اجتهاد و تقلید، حج، قضاء، شهادات، حدود، قصاص، دیات و مسائل مستحدثه را از تحریر الوسیله و سایر ابواب را از منهاج الصالحین شرح کرده است؛ | # النور المبین فی شرح التحریر و منهاج الصالحین؛ [[سیدنورالدین شریعتمداری جزایری]]؛ قم، دارالکتاب، ۱۳۸۱. شریعتمداری کتاب‌های اجتهاد و تقلید، حج، قضاء، شهادات، حدود، قصاص، دیات و مسائل مستحدثه را از تحریر الوسیله و سایر ابواب را از منهاج الصالحین شرح کرده است؛ | ||
# مستند تحریر الوسیله؛ جمعی از محققان ( | # مستند تحریر الوسیله؛ جمعی از محققان ([[محمد کاظم رحمان‌ستایش]]، [[سیف‌الله صرامی]]، [[سیداحمد حسینی]]، [[احمد مبلغی]] و [[کاظم قاضی‌زاده]])؛ تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۸۶. مؤلفان این اثر به شرح بخشی از کتاب «الاجتهاد و التقلید» تحریر الوسیله اقدام کرده‌اند؛ | ||
# بیان تحریر الوسیله؛ [[زین‌العابدین احمدی زنجانی]]؛ تهران، عروج، ۱۳۸۷. یک جلد آن-شرح کتاب الحج-منتشر شده است؛ | # بیان تحریر الوسیله؛ [[زین‌العابدین احمدی زنجانی]]؛ تهران، عروج، ۱۳۸۷. یک جلد آن-شرح کتاب الحج-منتشر شده است؛ | ||
# معتمد تحریر الوسیله؛ [[عباس ظهیری]]؛ تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۸۲ به بعد. تاکنون پنج جلد آن تألیف و منتشر شده است. سه جلد آن شرح [[مسائل مستحدثه]] و دو جلد آن شرح «کتاب المضاربه» است؛ | # معتمد تحریر الوسیله؛ [[عباس ظهیری]]؛ تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۸۲ به بعد. تاکنون پنج جلد آن تألیف و منتشر شده است. سه جلد آن شرح [[مسائل مستحدثه]] و دو جلد آن شرح «کتاب المضاربه» است؛ | ||