محمد حسنین هیکل: تفاوت میان نسخه‌ها

در دهه ۱۹۷۰م/ ۱۳۴۹ش با تغییر نظام سیاسی در مصر و روی‌کارآمدن محمد انور سادات، هیکل در حلقه نزدیکان او قرار گرفت؛ اما پس از [[معاهده کمپ‌دیوید]]، با وی اختلاف نظر پیدا کرد و به زندان افتاد.<ref>هیکل، خریف الغضب، ۱۷–۱۸</ref> پس از [[ترور]] انور سادات در سال ۱۹۸۱م/ ۱۳۶۰ش حسنی مبارک، رئیس‌جمهور وقت وی را آزاد کرد.<ref>هیکل، خریف الغضب، ۱۷–۱۸</ref> او پس از آزادی از زندان، با تأثیرپذیری از برخورد [[امام‌خمینی]] با خیانت سادات و زشتی رفتار او،<ref>امام‌خمینی، ۱۱/۳۲۷–۳۲۸</ref> در نکوهش سیاست‌های سادات، کتاب خریف الغضب (پاییز خشم) را نوشت.<ref>هیکل، خریف الغضب، ۶، ۱۴ و ۱۶</ref> هیکل روزنامه‌نگاری واقع‌گرا و حرفه‌ای است<ref>صیداوی، هیکل او الملف، ۱۰ و ۲۰۷؛ هیکل، ایران روایتی که، ۱۱</ref>؛ اما در تحلیل رخدادهای گوناگون نگاهی چپ‌گرایانه دارد.<ref>صیداوی، هیکل او الملف، ۲۰۷</ref>

به باور هیکل، [[ایران]] و مصر دو قدرت بزرگ منطقه [[خاورمیانه]] هستند. وی که به ایران نگاهی ویژه داشت،<ref>شئون الاوسط، مجله، ۵۳</ref> نخستین کتاب خود را به نام ایران فوق برکان<ref>ایران بر قله آتشفشان</ref> در سال‌های ۱۹۵۰–۱۹۵۱م/ ۱۳۲۹–۱۳۳۰ش دربارهٔ ایران نوشت.<ref>امام‌خمینی، ۵/۲۶۷، پانوشت</ref> او پس از جنگ‌های ۱۹۶۷م/ ۱۳۴۶ش با اسرائیل کوشید روابط سیاسی مصر و ایران را دوباره برقرار کند.<ref>هیکل، مدافع آیت‌الله، ۱۸؛ موسم، مجله، ۱۰۷</ref> او در سال ۱۹۷۵م/ ۱۳۵۴ش، در دیدار با [[محمدرضا پهلوی]] از وی انتقاد کرد.<ref>امام‌خمینی، ۵/۲۷۰؛ شئون الاوسط، مجله، ۵۳</ref> به باور هیکل، ایران در روزگار محمدرضا پهلوی، قوی‌ترین هم‌پیمان اسرائیل در منطقه خاورمیانه بود و اسرائیل با همه امکانات و ابزارهای خود از او حمایت می‌کرد، اما [[انقلاب اسلامی]]، هم‌پیمان قدرتمندی را از اسرائیل گرفت و بزرگ‌ترین آسیب را به اسرائیل وارد کرد.<ref>شئون الاوسط، مجله، ۵۶</ref> به نظر او این انقلاب تیری است که از قرن هفتم میلادی شلیک شده و بر سینه قرن بیستم میلادی نشسته است<ref>موسم، مجله، ۱۰۸</ref> و با انقلاب اسلامی، فصل جدیدی در تاریخ ایران گشوده خواهد شد.<ref>هیکل، ایران روایتی که، ۳۱۷</ref>

هیکل دو بار با امام‌خمینی دیدار و گفتگو کرد. نخست در [[نوفل لوشاتو]] در ۲/۱۰/۱۳۵۷<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۶۶</ref> و بار دیگر در [[قم]] در ۲۸/۹/۱۳۵۸.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۳۲۲</ref> پس از نخستین دیدار، او به امام‌خمینی علاقه‌مند شد و تحت تأثیر وی قرار گرفت و احساس کرد در برابر تجربه‌ای منحصربه‌فرد در تاریخ معاصر جهان قرار گرفته است<ref>هیکل، مدافع آیت‌الله، ۷</ref>؛ از این‌رو حرکت اسلامی را در مقایسه با زمان [[پیامبر(ص)]] مطرح کرد و امام‌خمینی در پاسخ به وی [[نهضت اسلامی ایران]] را ناشی از حرکت انقلابی صدر اسلام دانست که در عصر حاضر تأثیر بسیار عمیق و طولانی بر جای خواهد گذاشت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۶۶</ref> به باور امام‌خمینی، انقلاب مردم ایران الگوگرفته از صدر اسلام است که هراسی از شکست ندارد؛ چون اعتقاد دارد به [[تکلیف]] خود عمل می‌کند و چه کشته شود و چه بکشد، به [[بهشت]] می‌رود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۶۷–۲۶۹</ref> به گمان هیکل، امام‌خمینی بی‌آنکه پیوندی با این روزگار و اندیشه‌های آن داشته باشد، شخصیت جدیدی در صحنه بین‌المللی است که در هیچ‌یک از جنبش‌های انقلابی، کسی از جهت‌های گوناگون، ازجمله در هوش و اندیشه قابل قیاس با ایشان یافت نمی‌شود.<ref>هیکل، ایران روایتی که، ۲۵۰، ۲۵۴ و ۳۱۷؛ هیکل، مدافع آیت‌الله، ۸ و ۱۸۱</ref>

هیکل پس از دیدار با امام‌خمینی<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۶۷</ref> و مشاهده اطمینان ایشان به پیروزی انقلاب به شکست [[نظام شاهنشاهی]] یقین پیدا کرد.<ref>هیکل، مدافع آیت‌الله، ۲۳۵</ref> او به این باور رسید که امام‌خمینی، شخصیتی از مردان قرن اول هجری قمری است که گویا با معجزه‌ای به دنیا بازگشته است تا پس از به خون غلتیدن شهدای [[اهل بیت(ع)]]، سپاه [[علی(ع)]] را رهبری کند.<ref>هیکل، مدافع آیت‌الله، ۸</ref> پس از این دیدار، هیکل خود را دوست امام‌خمینی و ایران می‌دانست<ref>شئون الاوسط، مجله، ۵۳</ref>؛ این بود که با توجه به پایان اجازه اقامت اولیه امام‌خمینی در [[فرانسه]]، هیکل با دوستان خود در [[الجزایر]] تماس گرفت و برای ایشان تقاضای پناهندگی سیاسی کرد.<ref>هیکل، مدافع آیت‌الله، ۲۰۷</ref>

هیکل، امام‌خمینی را در مسائل راهبردی انقلاب خبره می‌داند<ref>هیکل، مدافع آیت‌الله، ۲۴۴</ref>؛ زیرا ایشان در برخورد با محمدرضا پهلوی، [[تقیه]] را تحریم کرد، از آیین‌های سوگواری و [[عزاداری]] به‌خوبی در راستای انقلاب استفاده کرد،<ref>هیکل، مدافع آیت‌الله، ۱۱۶ و ۱۱۸</ref> خود را محدود به ایران نکرد و همه مسلمان‌ها را مخاطب قرار داد، از جایگاه [[خطابه]] بهترین استفاده را کرد و از تأثیر اطلاعیه‌هایش کاملاً آگاه بود،<ref>هیکل، مدافع آیت‌الله، ۱۸۹</ref> اسلام را به عنوان یک کل معرفی کرد<ref>هیکل، مدافع آیت‌الله، ۱۸۱</ref> و دین و سیاست را هم‌زمان خواستار شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۶۷–۲۶۸</ref>

امام‌خمینی در دومین دیدار هیکل با ایشان که پس از پیروزی انقلاب در قم صورت گرفت، وی را نویسنده‌ای توانا خواند و از او خواست در جهت روشنگری افکار عمومی و پشتیبانی از قیام مردم ایران جهت ادای دین خود کتابی دربارهٔ انقلاب ایران بنویسد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۶۶–۲۷۰</ref> کتاب هیکل با عنوان؛ ایران: روایتی که ناگفته ماند، در پاسخ به این درخواست بود.<ref>هیکل، ایران روایتی که، ۳۱</ref> ایشان در پاسخ به سؤال هیکل دربارهٔ کادرسازی پس از پیروزی انقلاب<ref>هیکل، ایران روایتی که، ۳۱۸؛ هیکل، مدافع آیت‌الله، ۱۱–۱۲ و ۲۳۵–۲۳۶</ref> تأکید کرد از علمای آگاه از سیاست، مدیران سالم و دانشمند استفاده خواهد شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۲۷۱</ref> در این دیدار، هیکل بر اساس درخواست هارولد ساندرز، معاون وزارت خارجه [[آمریکا]]، خواستار میانجی‌گری در خصوص گروگان‌های آمریکایی سفارت آمریکا و دولت ایران شد<ref>هیکل، دیداری تازه، ۱۸۱</ref>؛ امام‌خمینی در اسفند ۱۳۵۸ طی نامه‌ای به هیکل تأکید کرد مسائل میان آمریکا و ملت ایران به‌سادگی حل‌شدنی نیست و کشورهای اسلامی برای حفظ [[استقلال]] خود باید در برابر [[کشورهای استعمارگر]] مقاومت کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۱۹۰</ref> وی از پاسخ [[امام‌خمینی]] به این نتیجه رسید که ایشان با برداشت تاریخی خود از تشیع، ازجمله مظلومیت [[شیعیان]] پس از [[جنگ صفین]]، به هر گونه میانجی‌گری و سازشی با آمریکا سوء ظن دارد.<ref>هیکل، ایران روایتی که، ۳۳۰</ref>