پرش به محتوا

نهضت سوادآموزی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۷: خط ۷:
==پیشینه==
==پیشینه==


  برابر آخرین سرشماری در سال 1355 نسبت بی‌سوادی جمعیت شش سال به بالا در ایران 2/52 درصد و در جمعیت پانزده تا 49 سال 57 درصد و در جمعیت هفت تا چهارده سال 26 درصد بوده است. این شمار در روستاها به‌مراتب بیشتر از شهر بوده است. در مناطق روستایی نرخ بی‌سوادی زنان در سال 1350<ref> هفت سال به بالا.</ref>، 91 درصد بود. تنها نُه درصد زنان روستایی به‌زحمت قادر به خواندن و نوشتن بودند و در سال 1355 نرخ بی‌سوادی در مناطق روستایی حدود هفتاد درصد و در میان زنان روستایی حدود 83 درصد بود<ref> همایون‌پور، 44 درس، 7.</ref>. نرخ باسوادی در گروه سنی یاد شده<ref> 6 تا 29 ساله.</ref> در سال 1356 به حدود 66 درصد رسید<ref> ازغندی، 30.</ref> و در سال 1357 در حالی‌که نسبت باسوادی برای جمعیت شش تا 29‌ساله در کشور 8/65 درصد و در مناطق شهری 2/82 درصد بود، تنها 5/48 درصد از روستاییان 6 تا 29‌ساله باسواد بودند<ref> همان.</ref>. تعداد نیروی آموزشی در سال تحصیلی 1356 ـ 1357 در مناطق روستایی نسبت به سال پیش، حدود یازده درصد کاهش یافت و به نیروی آموزشی و تربیتی مناطق شهری 1/10 درصد افزوده شد<ref> همان، 32.</ref>.
  برابر آخرین سرشماری در سال 1355 نسبت بی‌سوادی جمعیت شش سال به بالا در ایران 2/52 درصد و در جمعیت پانزده تا 49 سال 57 درصد و در جمعیت هفت تا چهارده سال 26 درصد بوده است. این شمار در روستاها به‌مراتب بیشتر از شهر بوده است. در مناطق روستایی نرخ بی‌سوادی زنان در سال 1350<ref> هفت سال به بالا.</ref>، 91 درصد بود. تنها نُه درصد زنان روستایی به‌زحمت قادر به خواندن و نوشتن بودند و در سال 1355 نرخ بی‌سوادی در مناطق روستایی حدود هفتاد درصد و در میان زنان روستایی حدود 83 درصد بود<ref> همایون‌پور، 44 درس، 7.</ref>. نرخ باسوادی در گروه سنی یاد شده<ref> 6 تا 29 ساله.</ref> در سال 1356 به حدود 66 درصد رسید<ref> ازغندی، تاریخ تحولات، 30.</ref> و در سال 1357 در حالی‌که نسبت باسوادی برای جمعیت شش تا 29‌ساله در کشور 8/65 درصد و در مناطق شهری 2/82 درصد بود، تنها 5/48 درصد از روستاییان 6 تا 29‌ساله باسواد بودند<ref> ازغندی، تاریخ تحولات، 30.</ref>. تعداد نیروی آموزشی در سال تحصیلی 1356 ـ 1357 در مناطق روستایی نسبت به سال پیش، حدود یازده درصد کاهش یافت و به نیروی آموزشی و تربیتی مناطق شهری 1/10 درصد افزوده شد<ref> ازغندی، تاریخ تحولات، 32.</ref>.


با وجود آمارهای رژیم پهلوی سطح سواد عمومی در جامعه نگران‌کننده و غیر قابل تحمل بود<ref> هاشمی رفسنجانی، 415؛ مهاجری، 137؛ واحد فرهنگی، 1/280.</ref>. آمارهای یادشده بیانگر نرخ بالای بی‌سوادی و آهنگ نامطلوب سوادآموزی در کشور بود<ref> همایون‌پور، 44 درس، 7 ـ 8.</ref>. این امر حتی با توجه به انتخاب‌های مکرر در پیش‌رو که مردم می‌بایست رأی خود را بر روی برگه‌ها بنویسند، چندان مناسب و زیبنده نبود<ref> هاشمی رفسنجانی، 415.</ref>.
با وجود آمارهای رژیم پهلوی سطح سواد عمومی در جامعه نگران‌کننده و غیر قابل تحمل بود<ref> هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، 415؛ مهاجری، 137؛ واحد فرهنگی، 1/280.</ref>. آمارهای یادشده بیانگر نرخ بالای بی‌سوادی و آهنگ نامطلوب سوادآموزی در کشور بود<ref> همایون‌پور، 44 درس، 7 ـ 8.</ref>. این امر حتی با توجه به انتخاب‌های مکرر در پیش‌رو که مردم می‌بایست رأی خود را بر روی برگه‌ها بنویسند، چندان مناسب و زیبنده نبود<ref> هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، 415.</ref>.


از سوی دیگر، امام‌خمینی پیش از انقلاب اسلامی با احساس ضرورت سوادآموزی وعده داد با بی‌سوادی به بهترین شکل ممکن مبارزه خواهد کرد<ref> 5/423 ـ 424.</ref>. دغدغه ایشان در قانون اساسی بازتاب یافت. به موجب بند سوم از اصل سوم و اصل سی‌ام قانون اساسی، دولت موظف شد وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سر حد خودکفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد.
از سوی دیگر، امام‌خمینی پیش از انقلاب اسلامی با احساس ضرورت سوادآموزی وعده داد با بی‌سوادی به بهترین شکل ممکن مبارزه خواهد کرد<ref> 5/423 ـ 424.</ref>. دغدغه ایشان در قانون اساسی بازتاب یافت. به موجب بند سوم از اصل سوم و اصل سی‌ام قانون اساسی، دولت موظف شد وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سر حد خودکفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد.
خط ۱۷: خط ۱۷:
امام‌خمینی در 7/10/1358 طی پیامی با ذکر آیه کریمه «ن وَ الْقَلَمِ وَ مَا یسْطُرُونَ‌»<ref> قلم، 1.</ref> و با اشاره به کم‌کاری رژیم پهلوی در آموزش عمومی و محروم‌بودن اکثر افراد کشور از نعمت خواندن و نوشتن، مردم و مسئولان را به نهضت سوادآموزی در کشور فراخواند<ref> 11/446 ـ 447.</ref> و باسوادبودن مردم را از نیازهای اولیه برای هر ملت و در ردیف بهداشت و مسکن، بلکه مهم‌تر از آنها دانست و یادآور شد بی‌سوادی در کشوری که مهد علم و ادب بوده و در سایه دینی که طلب علم را فریضه می‌داند، مایه خجالت است<ref> همان.</ref>. ایشان در ادامه پیام، خواستار بسیج عمومی همه اقشار مردم و نهادهای آموزشی و دینی برای سوادآموزی شد و بر اساس ضرورت یادشده برنامه‌ای درازمدت و طرحی نو و ضربتی را برای سوادآموزی ضروری دانست و به دولت و مردم توصیه کرد بدون فوت وقت و تشریفاتِ خسته‌کننده با بسیج عمومی برای مبارزه با بی‌سوادی قیام کنند، تا در آینده‌ای نزدیک همگان نوشتن و خواندن را بیاموزند. ایشان به ائمه جماعات شهرستان‌ها و روستاها توصیه ‌کرد باسوادان را دعوت کنند تا در مساجد و تکایا نوشتن و خواندن را به خواهران و برادران خود یاد داده و منتظر اقدامات دولت نباشند و یادآور شد اعضای باسواد خانواده اعضای بی‌سواد را آموزش داده و ایران را سراسر مدرسه کنند<ref> همان.</ref>.
امام‌خمینی در 7/10/1358 طی پیامی با ذکر آیه کریمه «ن وَ الْقَلَمِ وَ مَا یسْطُرُونَ‌»<ref> قلم، 1.</ref> و با اشاره به کم‌کاری رژیم پهلوی در آموزش عمومی و محروم‌بودن اکثر افراد کشور از نعمت خواندن و نوشتن، مردم و مسئولان را به نهضت سوادآموزی در کشور فراخواند<ref> 11/446 ـ 447.</ref> و باسوادبودن مردم را از نیازهای اولیه برای هر ملت و در ردیف بهداشت و مسکن، بلکه مهم‌تر از آنها دانست و یادآور شد بی‌سوادی در کشوری که مهد علم و ادب بوده و در سایه دینی که طلب علم را فریضه می‌داند، مایه خجالت است<ref> همان.</ref>. ایشان در ادامه پیام، خواستار بسیج عمومی همه اقشار مردم و نهادهای آموزشی و دینی برای سوادآموزی شد و بر اساس ضرورت یادشده برنامه‌ای درازمدت و طرحی نو و ضربتی را برای سوادآموزی ضروری دانست و به دولت و مردم توصیه کرد بدون فوت وقت و تشریفاتِ خسته‌کننده با بسیج عمومی برای مبارزه با بی‌سوادی قیام کنند، تا در آینده‌ای نزدیک همگان نوشتن و خواندن را بیاموزند. ایشان به ائمه جماعات شهرستان‌ها و روستاها توصیه ‌کرد باسوادان را دعوت کنند تا در مساجد و تکایا نوشتن و خواندن را به خواهران و برادران خود یاد داده و منتظر اقدامات دولت نباشند و یادآور شد اعضای باسواد خانواده اعضای بی‌سواد را آموزش داده و ایران را سراسر مدرسه کنند<ref> همان.</ref>.


مسئولان امر با توجه به پیام امام‌خمینی نام تشکیلات سوادآموزی را نهضت سوادآموزی، به معنای حرکت، تلاش و بسیج همگانی<ref> دهخدا، لغتنامه دهخدا، 14/20250.</ref> در جهت باسوادشدن مردم گذاشتند. یک روز پس از فرمان امام‌خمینی<ref> هاشمی رفسنجانی، 415 ـ 416.</ref>، محمدجواد باهنر، نماینده شورای انقلاب در آموزش و پرورش و مسئول نهضت سوادآموزی<ref> ربانی خلخالی، 1/563.</ref>، در گفتگو با خبرنگاران از همکاری مسئولان برای آغاز نهضت سوادآموزی خبر داد و ضمن فراخواندن همگان برای همراهی با این نهضت وعده داد جهاد سوادآموزی نیز مانند جهاد سازندگی به دور از چارچوب‌های دست‌وپاگیر اداری آغاز به کار کند و خود را درگیر مقررات دست‌وپاگیر اداری نسازد<ref> هاشمی رفسنجانی، 415 ـ 416.</ref>.
مسئولان امر با توجه به پیام امام‌خمینی نام تشکیلات سوادآموزی را نهضت سوادآموزی، به معنای حرکت، تلاش و بسیج همگانی<ref> دهخدا، لغتنامه دهخدا، 14/20250.</ref> در جهت باسوادشدن مردم گذاشتند. یک روز پس از فرمان امام‌خمینی<ref> هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، 415 ـ 416.</ref>، محمدجواد باهنر، نماینده شورای انقلاب در آموزش و پرورش و مسئول نهضت سوادآموزی<ref> ربانی خلخالی، 1/563.</ref>، در گفتگو با خبرنگاران از همکاری مسئولان برای آغاز نهضت سوادآموزی خبر داد و ضمن فراخواندن همگان برای همراهی با این نهضت وعده داد جهاد سوادآموزی نیز مانند جهاد سازندگی به دور از چارچوب‌های دست‌وپاگیر اداری آغاز به کار کند و خود را درگیر مقررات دست‌وپاگیر اداری نسازد<ref> هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، 415 ـ 416.</ref>.


از سوی دیگر، حزب جمهوری اسلامی نیز طی اطلاعیه‌ای از مردم خواست در این کار مقدس شرکت کنند<ref> همان، 416.</ref>. جامعه مدرسین حوزه علمیه قم طی پیامی مردم را به شرکت در کلاس‌های نهضت سوادآموزی تشویق کرد<ref> صالح، 5/45.</ref> و به روحانیان عازم تبلیغ سفارش کرد از این فرصت برای سوادآموزی مردم استفاده کنند<ref> جمهوری اسلامی، 22/10/1358، 10.</ref>. احمد آذری قمی از استادان حوزه قم نیز به طلاب اعزامی یادآور شد تبدیل مساجد به کلاس درس و سوادآموزی از رسالت‌های حوزه علمیه است و حوزه باید از جایگاه و نفوذ خود در شهرها و روستاها برای سوادآموزی استفاده کند و سپس در گزارشی یادآور شد در شهر قم برای سوادآموزی بسیج عمومی ایجاد شده و دبیران و آموزگاران آمادگی خود را اعلام کرده‌اند<ref> همان، 11.</ref>.
از سوی دیگر، حزب جمهوری اسلامی نیز طی اطلاعیه‌ای از مردم خواست در این کار مقدس شرکت کنند<ref> همان، 416.</ref>. جامعه مدرسین حوزه علمیه قم طی پیامی مردم را به شرکت در کلاس‌های نهضت سوادآموزی تشویق کرد<ref> صالح، 5/45.</ref> و به روحانیان عازم تبلیغ سفارش کرد از این فرصت برای سوادآموزی مردم استفاده کنند<ref> جمهوری اسلامی، 22/10/1358، 10.</ref>. احمد آذری قمی از استادان حوزه قم نیز به طلاب اعزامی یادآور شد تبدیل مساجد به کلاس درس و سوادآموزی از رسالت‌های حوزه علمیه است و حوزه باید از جایگاه و نفوذ خود در شهرها و روستاها برای سوادآموزی استفاده کند و سپس در گزارشی یادآور شد در شهر قم برای سوادآموزی بسیج عمومی ایجاد شده و دبیران و آموزگاران آمادگی خود را اعلام کرده‌اند<ref> همان، 11.</ref>.
۵۷۲

ویرایش