پرش به محتوا

فی تداخل الاسباب (رساله): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
 
(۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''فی تداخل الاسباب''' رساله‌ای در شرح قاعده اصولی تداخل اسباب، از امام‌خمینی، عربی.
'''فی تداخل الاسباب''' رساله‌ای در شرح قاعده اصولی تداخل اسباب، از [[امام‌خمینی|امام‌خمینی،]] عربی.


تداخل اسباب در اصطلاح [[اصول فقه|علم اصول]] به معنای اشتراک چندین سبب در تأثیر بر یک مسبب است؛که آیا اصل، تداخل اسباب بر یک مسبب است یا اصل عدم تداخل آنها است؟ ‌[[عبدالکریم حائری یزدی]]، نخست قائل به تداخل اسباب بود؛ اما در پایان عمر، اصل عدم تداخل اسباب را برگزید.
انگیزه امام‌خمینی از شرح این قاعده، نقد دیدگاه اخیر حائری و دفاع از نظریه نخست ایشان بوده است و بر اساس قراین، این رساله حاصل دهه سوم دوران حیات امام‌خمینی و از نخستین آثار قلمی ایشان در زمینه فقه و اصول دانسته شده است.
این نوشته نخستین‌‌بار در مجموعه [[الرسائل العشره (کتاب)|الرسائل العشره]] به‌کوشش [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی|مؤسسه تنطیم و نشر آثار امام‌خمینی]] در سال ۱۳۷۸منتشر شده و سپس در سال ۱۳۹۲ در جلد ۲۰ «[[موسوعة الامام‌الخمینی]]» منتشر شده است.
== محتوی ==
تداخل اسباب در اصطلاح [[علم اصول]] به معنای اشتراک چندین سبب در تأثیر بر یک مسبب است.<ref>مراغی، العناوین الفقهیه، ۱/۲۳۰.</ref> طرح این موضوع در پاسخ به این پرسش است که آیا اصل، تداخل اسباب بر یک مسبب است یا اصل عدم تداخل آنها است؟ ‌[[عبدالکریم حائری یزدی]] استاد [[امام‌خمینی]]، نخست قائل به تداخل اسباب بود؛<ref>حائری یزدی، درر الفوائد، ۱۷۴.</ref> اما در پایان عمر از این نظر برگشت و اصل عدم تداخل اسباب را برگزید.<ref>حائری یزدی، ، کتاب الصلاة، ۵۷۳.</ref> انگیزه امام‌خمینی از شرح این قاعده، نقد دیدگاه اخیر حائری و دفاع از نظریه نخست ایشان بوده است و بر اساس شواهد و قراین، این رساله حاصل دهه سوم دوران حیات امام‌خمینی و از نخستین آثار قلمی ایشان در زمینه فقه و اصول دانسته شده است.<ref>مؤسسه تنظیم، مقدمه کتاب الرسائل العشره، ۲ ـ ۳.</ref>
تداخل اسباب در اصطلاح [[علم اصول]] به معنای اشتراک چندین سبب در تأثیر بر یک مسبب است.<ref>مراغی، العناوین الفقهیه، ۱/۲۳۰.</ref> طرح این موضوع در پاسخ به این پرسش است که آیا اصل، تداخل اسباب بر یک مسبب است یا اصل عدم تداخل آنها است؟ ‌[[عبدالکریم حائری یزدی]] استاد [[امام‌خمینی]]، نخست قائل به تداخل اسباب بود؛<ref>حائری یزدی، درر الفوائد، ۱۷۴.</ref> اما در پایان عمر از این نظر برگشت و اصل عدم تداخل اسباب را برگزید.<ref>حائری یزدی، ، کتاب الصلاة، ۵۷۳.</ref> انگیزه امام‌خمینی از شرح این قاعده، نقد دیدگاه اخیر حائری و دفاع از نظریه نخست ایشان بوده است و بر اساس شواهد و قراین، این رساله حاصل دهه سوم دوران حیات امام‌خمینی و از نخستین آثار قلمی ایشان در زمینه فقه و اصول دانسته شده است.<ref>مؤسسه تنظیم، مقدمه کتاب الرسائل العشره، ۲ ـ ۳.</ref>


حائری یزدی در دیدگاه اخیر بر این باور است که علل و [[اسباب تشریعی]] همانند علل و [[اسباب تکوینی‏]] هستند و هرکدام معلول خاص خود را به ‌دنبال می‏‌آورند؛<ref>حائری یزدی، کتاب الصلاة، 573.</ref> اما امام‌خمینی قیاس علل تشریعی به علل تکوینی را قیاس مع الفارق می‌‏داند و بر دوگونگی آن دو تأکید می‌‏ورزد. از نظر ایشان تشخص معلول در علل تکوینی به تشخص علت آن است؛ ولی علل تشریعی یا در جایگاه اسبابی‌اند که [[شارع]] آنها را علت مسببات خاصی قرار داده، مانند [[جنابت]] و [[حیض]] و [[مس میت]] که شارع آنها را علت وجوب [[غسل]] قرار داده یا در زمره اوامر و نواهی‌اند که عامل [[وجوب]] و [[حرمت]] می‏‌باشند.<ref>امام‌خمینی، الرسائل العشره، ۱۷۸ ـ ۱۷۹.</ref> ایشان سپس به تشریح منشأ این دوگانگی می‏پردازد و با توضیحی درباره متعلق اراده و [[کراهت]] و چگونگی تعلق آن دو به متعلق خود، مدعای خویش را به اثبات می‌‏رساند.<ref>امام‌خمینی، الرسائل العشره، ۱۷۹.</ref> ایشان این بحث را در برخی کتاب‌های دیگر خود نیز آورده است.<ref>← امام‌خمینی، الاستصحاب، ۷۰ ـ ۷۲.</ref>  
حائری یزدی در دیدگاه اخیر بر این باور است که علل و [[اسباب تشریعی]] همانند علل و [[اسباب تکوینی‏]] هستند و هرکدام معلول خاص خود را به ‌دنبال می‏‌آورند؛<ref>حائری یزدی، کتاب الصلاة، 573.</ref> اما امام‌خمینی قیاس علل تشریعی به علل تکوینی را قیاس مع الفارق می‌‏داند و بر دوگونگی آن دو تأکید می‌‏ورزد. از نظر ایشان تشخص معلول در علل تکوینی به تشخص علت آن است؛ ولی علل تشریعی یا در جایگاه اسبابی‌اند که [[شارع]] آنها را علت مسببات خاصی قرار داده، مانند [[جنابت]] و [[حیض]] و [[مس میت]] که شارع آنها را علت وجوب [[غسل]] قرار داده یا در زمره اوامر و نواهی‌اند که عامل [[وجوب]] و [[حرمت]] می‏‌باشند.<ref>امام‌خمینی، الرسائل العشره، ۱۷۸ ـ ۱۷۹.</ref> ایشان سپس به تشریح منشأ این دوگانگی می‏‌پردازد و با توضیحی درباره متعلق اراده و [[کراهت]] و چگونگی تعلق آن دو به متعلق خود، مدعای خویش را به اثبات می‌‏رساند.<ref>امام‌خمینی، الرسائل العشره، ۱۷۹.</ref> ایشان این بحث را در برخی کتاب‌های دیگر خود نیز آورده است.<ref>← امام‌خمینی، الاستصحاب، ۷۰ ـ ۷۲.</ref>


== انتشار ==
این نوشته نخستین‌ بار در ضمن [[مجموعه الرسائل العشره]] در صفحات ۱۷۷ ـ ۱۸۱ به ‌مناسبت صدمین سال تولد امام‌خمینی به ‌کوشش [[مؤسسه تنطیم و نشر آثار امام‌خمینی]] در مهر ۱۳۷۸/ جمادی‌الثانی ۱۴۲۰ق منتشر شده است و سپس در سال ۱۳۹۲ از سوی همین ناشر در جلد ۲۰ [[موسوعة الامام‌الخمینی]] نیز در بخش الرسالات الفقهیة و الاصولیه منتشر شده است. نسخه خطی این رساله در کتابخانه پژوهشی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی دفتر قم موجود می‌باشد.
این نوشته نخستین‌ بار در ضمن [[مجموعه الرسائل العشره]] در صفحات ۱۷۷ ـ ۱۸۱ به ‌مناسبت صدمین سال تولد امام‌خمینی به ‌کوشش [[مؤسسه تنطیم و نشر آثار امام‌خمینی]] در مهر ۱۳۷۸/ جمادی‌الثانی ۱۴۲۰ق منتشر شده است و سپس در سال ۱۳۹۲ از سوی همین ناشر در جلد ۲۰ [[موسوعة الامام‌الخمینی]] نیز در بخش الرسالات الفقهیة و الاصولیه منتشر شده است. نسخه خطی این رساله در کتابخانه پژوهشی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی دفتر قم موجود می‌باشد.
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس۲}}
{{پانویس}}


==منابع==
==منابع==
{{منابع}}
* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، الاستصحاب، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ سوم، ۱۳۸۵ش.
* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، الاستصحاب، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ سوم، ۱۳۸۵ش.
* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، الرسائل العشره، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ سوم، ۱۳۸۷ش.
* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، الرسائل العشره، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ سوم، ۱۳۸۷ش.
خط ۱۶: خط ۲۵:
* مراغی، سیدمیرعبدالفتاح، العناوین الفقهیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
* مراغی، سیدمیرعبدالفتاح، العناوین الفقهیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
* مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مقدمه کتاب الرسائل العشره، تألیف امام‌خمینی، تهران، چاپ سوم، ۱۳۸۷ش.
* مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مقدمه کتاب الرسائل العشره، تألیف امام‌خمینی، تهران، چاپ سوم، ۱۳۸۷ش.
فرج‌الله الهی ‌مقدم
{{پایان}}
==پیوند به بیرون==
* فرج‌الله الهی ‌مقدم، [https://books.khomeini.ir/books/10008/57/ فی تداخل الاسباب]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۸، ص۵۷-۵۸.
 
[[رده:مقاله‌های تأییدشده]]
[[رده:مقاله‌های جلد هشتم دانشنامه امام‌خمینی]]
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]]
[[رده:اصول فقه]]
[[رده:مقاله‌های دارای ناوبری]]
{{آثار امام‌خمینی}}
[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]]
۲۱٬۳۰۶

ویرایش