عباس واعظ طبسی: تفاوت میان نسخه‌ها

واعظ طبسی، عباس، روحانی مبارز، نماینده امام‌خمینی در استان خراسان، تولیت آستان قدس رضوی و عضو مجلس خبرگان رهبری.

عباس واعظ طبسی در بهمن 1314 در شهر مشهد به دنیا آمد<ref> اسماعیلی، حزب جمهوری اسلامی، 66.</ref>. پدرش غلامرضا طبسی از علما و واعظان مشهور خراسان بود<ref> شریف رازی، آثار الحجة، 2/136.</ref>. واعظ طبسی پیش از پایان دوره دبیرستان در شانزده‌سالگی وارد حوزه علمیه مشهد شد<ref> اسماعیلی، حزب جمهوری اسلامی، 66.</ref> و مقدمات علوم دینی را نزد استادانی چون علی خالقی، ‌عباس جاویدی و محمدتقی ادیب نیشابوری<ref> ادیب دوم.</ref> فرا گرفت<ref> مشایخی، پاسداران اسلام، 27 ـ 28؛ جلالی، واعظ طبسی، 1/462.</ref>. وی دروس متوسطه حوزه را نزد میرزااحمد مدرس یزدی، مجتبی قزوینی، هاشم قزوینی و میرزا‌جوادآقا تهرانی آموخت و دروس خارج حوزه را نزد سیدمحمدهادی میلانی و میرزاحسین فقیه سبزواری گذراند<ref> شمس‌آبادی، نقش علمای مشهد، 40؛ جلالی، واعظ طبسی، 1/462.</ref>. وی هم‌زمان با تحصیل به تدریس نیز پرداخت و در طول تدریس در سطوح مقدماتی و متوسطه حوزه علمیه به تربیت طلاب و فضلای جوان مبارز همت گماشت<ref> جلالی، واعظ طبسی، 1/462.</ref>.

واعظ طبسی از سال‌های نخست طلبگی در دهه سی با حضور در سخنرانی‌های سیدمجتبی نواب صفوی در مدرسه نواب مشهد، به مسائل سیاسی و مبارزه گرایش پیدا کرد<ref> جلالی، واعظ طبسی، 1/463.</ref> و از سال 1335 با سخنرانی‌های انتقادی به مبارزه با رژیم پهلوی پرداخت؛ به گونه‌ای که در اواخر دهه 1330 سازمان اطلاعات و امنیت کشور<ref> ساواک.</ref> شاخه مشهد، هفت ماه او را از منبر منع کرد<ref> همان؛ شمس‌آبادی، نقش علمای مشهد، 40.</ref>.

از آغاز نهضت امام‌خمینی در سال 1341، وی در جریان لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتیِ رژیم پهلوی ضمن سخنرانی اعتراضی در مشهد، بازداشت و به تهران منتقل شد و پس از مدتی آزاد شد<ref> شمس‌آبادی، نقش علمای مشهد، 40؛ جلالی، واعظ طبسی، 1/463.</ref> و پس از اعتراض امام‌خمینی به همه‌پرسی رژیم پهلوی و تحریم جشن‌های نوروز 1342<ref> 1/158.</ref>، طبسی نیز با سخنرانی انتقادی در خانه سیدحسن قمی از مراجع تقلید مشهد، در پنجم فروردین 1342 بازداشت و تحویل ساواک خراسان شد و در پانزده خرداد آزاد شد<ref> جلالی، واعظ طبسی، 1/463؛ جلالی، مشهد در بامداد، 157 و 265.</ref>. وی از سال 1343 به همراه سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد، محمدرضا محامی و سیدعلی خامنه‌ای در مشهد از شخصیت‌های محوری مبارزات بودند<ref> خامنه‌ای، شرح اسم، 199.</ref>. وی پس از آزادی امام‌خمینی از حصر در تهران، همراه تعدادی از علما، طلاب و دیگر مبارزان مشهد به دیدار ایشان رفت و در حضور ایشان سخنرانی کرد<ref> مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌، 3/42.</ref>؛ همچنین در سخنانی با امام‌خمینی بعضی مسائل روز ازجمله موضوع طلبه‌هایی که با اقبال به سمت سازمانی‌شدن، موجب بدبینی مردم می‌شوند را مطرح کرد<ref> مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌، 3/218.</ref>. پس از این دیدار و به هنگام بازگشت، ساواک وی را در ایستگاه راه‌آهن قم بازداشت کرد و از این پس، نام وی در ردیف واعظان سیاسی ثبت شد<ref> مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌، 3/40 و 42؛ جلالی، واعظ طبسی، 1/463.</ref>. حکم دستور دستگیری طبسی در قم، پیش از دیدار او با امام‌خمینی و سخنرانی در حضور ایشان صادر شده بود<ref> مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌، 3/40.</ref>.

امام‌خمینی به واعظ طبسی و پدرش احترام می‌گذاشت<ref> شخصی‌نگار، پایگاه اطلاع‌رسانی.</ref>. در فروردین 1343 که ساواک قم واعظ طبسی را دستگیر کرد، امام‌خمینی ضمن اعتراض، داماد خود شهاب‌الدین اشراقى را مأمور پیگیری این امر کرد<ref> مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌، 2/422.</ref>. پس از انتقال وی به تهران، امام‌خمینی در 25/2/1343 طی نامه‌ای به سیدحسن قمی و سیدمحمدهادی میلانی، ضمن ابراز نگرانى تأکید کرد در بازداشت سیدعبدالحسین دستغیب در شیراز، سیدحسین آیت‌اللهى در جهرم، سیدعلى قاضى طباطبایى در قم و واعظ طبسی در مشهد دست‌هاى مرموزى در کار است که لطمه به کشور وارد می‌کند و از وی خواست در این زمینه فکری کند و یا به اولیای امور متذکر شود که دست‌زدن به کارهاى تحریک‏آمیز در این موقعیت، خطرناک است، گرچه تذکر به دولت‌ها در این وضع بى‏نتیجه است‏<ref> 1/326 ـ 327؛ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌، 2/429.</ref>. اصرار امام‌خمینی و نیز پیگیری‌های شهاب‌الدین اشراقی، به حدی بود که رئیس ساواک قم طی نامه‌ای به ساواک تهران از حسن پاکروان رئیس ساواک درخواست کرد که واعظ طبسی آزاد شود<ref> مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌، 3/48.</ref>.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، امام‌خمینی در نخستین حکم خود، در 25/11/1357 واعظ طبسی را به سرپرستی آستان قدس رضوی منصوب کرد و از وی خواست با کمال جدیت و به طور دقیق حفاظت از متعلقات آنجا به‌ویژه کتابخانه و خزینه و محتویات ضریح مقدس و موقوفات و سایر آنچه مربوط به آن آستان مقدس است را به عهده بگیرد و از حیف و میل اموال جلوگیرى کند<ref> 6/143.</ref> و در 15/1/1359 ضمن قدردانی، ستایش و تأکید بر اینکه وی مورد اعتماد است، حکم انتصاب او به سمت تولیت آستان قدس رضوی را صادر و افزود هیچ یک از نهادهاى جمهورى اسلامى مانند جهاد سازندگى و همچنین وزارت ارشاد ملى و یا اشخاص عادى، حق دخالت در موقوفات و سایر متعلقات آستان قدس را ندارد<ref> 12/224.</ref>. از اقدامات اساسی واعظ طبسی در دوره مدیریت خود در این سمت تلاش در بازسازی حرم امام‌رضا(ع) و ساماندهی اطراف آن ازجمله احداث صحن قدس و صحن جمهوری اسلامی در حرم رضوی، گسترش اطراف حرم، احداث بنای دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ساختمان کتابخانه مرکزی، مراکز فرهنگی و پژوهشی، دارویی و درمانی، احیای اراضی مزروعی و کشاورزی، عمرانی و آبادی رقبات موقوفه بود<ref> امام‌خمینی، صحیفه، 21/59؛ جلالی، واعظ طبسی، 1/464.</ref>.

پس از ترور نافرجام واعظ طبسی در 29/11/1361، امام‌خمینی در 30/11/1361 ضمن شکرگزاری از خداوند که نقشه جنایتکارانه منحرفان را خنثی کرده، سلامت و سعادت وی را از خداوند خواستار شد و او را ازجمله متعهدان به اسلام و خدمتگزاران به جمهورى اسلامى‏ دانست<ref> 17/338.</ref>. امام‌خمینی در 17/3/1367 طی نامه‌ای خطاب به واعظ طبسی، ضمن تأکید بر حفظ اموال و موقوفات آستان قدس رضوی، یادآور شد وی زحمت‌ها و سختی‌های فراوانی برای به‌ثمررسیدن انقلاب تحمل کرده و پس از انقلاب برای تثبیت نظام نوپای اسلامی تلاش‌های زیادی کرده است. ایشان در ادامه افزود وی از چهره‌های درخشان مدیریت و انقلاب اسلامی در ایران، به‌خصوص در استان خراسان است<ref> 21/60.</ref>.

پس از آغاز جنگ هشت‌‌ساله عراق علیه ایران، امام‌خمینی با درخواست واعظ طبسی برای بازسازی شهر هویزه با هزینه آستان قدس رضوی موافقت کرد و آستان قدس و تولیت آن را در ترمیم خرابی‌ها و بناى شهر دوستان امام‌رضا(ع) «اولی» دانست‏ و در حکم موافقت، با ستایش از خدمات واعظ طبسی در مقام تولیت، خداى را شکر کرد که در این عصر مانند او به این سمت مقدس راه یافته و به جاى «ظلمت»، «نور» و به جاى «خیانت»، «امانت» جایگزین گردیده است‏<ref> 16/256.</ref>. وی همچنین با حکم ایشان به تعمیر و مرمت بعضی از آثار و بناهای تاریخی و مذهبی مانند قبر سیدحسن مدرس اقدام کرد<ref> 19/73.</ref>. واعظ طبسی در 26/3/65 درباره موقوفات آستان قدس از امام‌خمینی استفتاء کرد که با پاسخ تفصیلی ایشان روبه‌رو شد<ref> 20/60.</ref>؛ چنان‌که وی در تاریخ 20/1/68، خواستار معافیت آستان قدس رضوى و شرکت‌ها و مؤسسات وابسته از پرداخت هر گونه مالیات شد که مورد موافقت امام‌خمینی قرار گرفت<ref> 21/347 ـ 348.</ref>.