انجمن حجتیه: تفاوت میان نسخه‌ها

==معرفی اجمالی==

در دهه ۱۳۲۰، دو جریان [[مارکسیسم]] و بهائیت، [[فرهنگ]] و [[مذهب]] را در [[جامعه]] [[ایران]] تهدید می‌کردند{{ببینید|متن=ببینید|مارکسیسم| بهائیت}} ازجمله [[حزب توده‌]] که دارای افکار مارکسیستی بود و همه نیروها اعم از متدین و ملی‌گرا و [[رژیم پهلوی]] با آن درگیر بودند، {{ببینید|متن=ببینید|مارکسیسم| بهائیت}} {{ببینید|متن=ببینید|حزب توده ایران}} ولی با مذهب خودساخته بهائیت، تنها متدینان مبارزه می‌کردند. <ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی-سیاسی ایران، ۶۴۰.</ref> فرقه بهائیت بیش از آنکه مذهبی باشد، تشکیلاتی سیاسی و از حمایت [[استعمار]] و استبداد نیز برخوردار بود، به‌ویژه سه وزیر رژیم پهلوی متهم به بهائی‌گری بودند. <ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی-سیاسی ایران، ۶۴۰ـ۶۴۱.</ref>

علمای حوزه درباره این فرقه افشاگری کردند؛ ازجمله [[احمد شاهرودی]] دراین‌باره کتاب نوشت <ref>آقابزرگ، الذریعة الی تصانیف الشیعه، ۷/۳۷.</ref> و [[سیدابوالحسن طالقانی]] برای مقابله با فرقه‌های انحرافی ازجمله بهائیان، مجلس مناظره تشکیل داد. <ref>اسفندیاری، پیک آفتاب، ۲۸ـ۳۰.</ref> [[سیدحسین بروجردی]] از مراجع بزرگ تقلید، با این گروه مقابله می‌کرد و [[محمدتقی فلسفی]] بر ضد آنان [[منبر]] می‌رفت. <ref>ناطق نوری، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین علی‌اکبر ناطق نوری، ۱/۱۰۰.</ref> [[امام‌خمینی]] نیز آنان را نقد می‌کرد و عامل استعمار می‌دانست. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۲۰۴.</ref><br>

بهائیان در [[مشهد]] فعال بودند و چند گروه اسلامی موسوم به انجمن‌های مؤتلفه اسلامی علیه بهائیان فعالیت می‌کردند، <ref>شمس‌آبادی، نگاهی اجمالی به زمینه‌های تشکیل انجمن حجتیه و رویکرد آن به انقلاب، ۱۵۵؛ جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی-سیاسی ایران، ۶۴۲.</ref> ازجمله همکاران با این هیئت‌های مذهبی محمود ذاکر تولائی معروف به [[محمود حلبی]]، فرزند غلامرضا و متولد ۱۲۸۰ بود که نزد استادانی مانند [[محمدباقر مدرس]]، [[جعفر شهرستانی]]، [[فاضل خراسانی]] <ref>خسروپناه، جریان‌شناسی، آشنایی با انجمن حجتیه، ۱۶۱.</ref> [[ادیب نیشابوری]]، [[محمد کفایی]]، [[آقابزرگ شهیدی]]، [[میرزامهدی اصفهانی]] و [[سیدحسین طباطبایی قمی]] درس خوانده بود. <ref>شمس‌آبادی، نگاهی اجمالی به زمینه‌های تشکیل انجمن حجتیه و رویکرد آن به انقلاب، ۱۵۸ـ۱۵۹.</ref> وی [[فلسفه]] هم خوانده بود؛ ولی هم‌نشینی با میرزامهدی اصفهانی او را از فلسفه <ref>خسروپناه، جریان‌شناسی، آشنایی با انجمن حجتیه، ۱۶۱؛ ناطق نوری، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین علی‌اکبر ناطق نوری، ۱/۱۰۰.</ref> به‌ویژه [[فلسفه صدرایی]] <ref>بادامچیان، خاطرات منتظری و نقد آن، ۲۱۳.</ref> رویگردان کرده بود. پیروان او نیز به پیروی از وی با [[عرفان]] و فلسفه مخالف و تمام نظریه‌های جدید و اجتماعی معاصر را بیهوده می‌دانستند. <ref>خسروپناه، جریان‌شناسی، آشنایی با انجمن حجتیه، ۱۶۳.</ref> وی به خطیب پرهیزکار و استاد منبر وصف شده است. <ref>حکیمی، ادبیات و تعهد در اسلام، ۳۲۹.</ref>

حلبی در جریان [[جنبش ملی صنعت نفت]]، سخنرانی‌هایی آتشین در تهییج مردم و به حمایت از [[سیدابوالقاسم کاشانی]]{{ببینید|متن=ببینید| سیدابوالقاسم کاشانی}} می‌کرد. خانه وی کانون رفت‌ و آمد هواداران نهضت نفت بود و نام او در فهرست نامزدهای [[مجلس شورای ملی]] هفدهم قرار داشت؛ ولی اختلاف میان رهبران نهضت ملی صنعت نفت و جدایی کاشانی و [[محمد مصدق]]، حلبی را از سیاست رویگردان کرد و معتقد شد برای فراهم‌شدن شرایط ظهور باید از سیاست دست کشید. <ref>علیا‌نسب و علوی‌نیک، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۱۵ـ۱۶؛ حقیقت‌جو، نقدها را بود آیا که عیاری گیرند، ۴۸ـ۴۹.</ref> وی در [[اسفند]] ۱۳۳۰ به [[تهران]] رفت و در سال ۱۳۳۲، در امتداد مبارزه با بهائیان در مشهد «[[انجمن خیریه حجتیه]]» را تأسیس کرد. <ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی-سیاسی ایران، ۶۴۲ـ۶۴۴؛ رحیم‌پور، از انجمن پیروان قرآن تا انجمن حجتیه، ۱۱۳ـ۱۱۴.</ref> وی در تأسیس انجمن متأثر از افکار میرزامهدی اصفهانی <ref>واعظ‌زاده خراسانی، وحدت و تقریب مذاهب اسلامی، ۱۱.</ref> یا احمد شاهرودی <ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی-سیاسی ایران، ۶۴۳.</ref> بود.

==تقابل با اندیشه امام‌خمینی==

 

پس از آغاز نهضت اسلامی، انجمن در تقابل با ‌اندیشه و راه امام‌خمینی قرار گرفت. در مجموع خط مشی انجمن و حلبی برخلاف روش روحانیت به‌ویژه امام‌خمینی بود <ref>احمد، خاطرات احمد احمد، ۵۶ـ۵۷ و ۶۵.</ref> و انحرافات فکری و رفتاری انجمن به‌تدریج موجب جدایی مواضع این گروه از مشی امام‌خمینی گردید. <ref>شمس‌آبادی، نگاهی اجمالی به زمینه‌های تشکیل انجمن حجتیه و رویکرد آن به انقلاب، ۲۳/۱۷۷ـ۱۸۱.</ref>

===تقابل اول===

تقابل اصلی امام‌خمینی با انجمن در اسلام عوامانه و سطحی و اندیشه جدایی [[دین]] از سیاست بود. <ref>نبوی، گرداب شیطان، کاش حجتیه یک جریان فکری بود، ۳۳ـ۳۴.</ref> این گروه در زمان غیبت معصوم(ع)، ورود به عرصه سیاست را غلط و موجب لطمه به دین می‌پنداشتند. در تفکر حلبی در عصر غیبت امام‌ زمان(ع)، به دلیل نبود [[امام معصوم]] (نه عادل) جهاد محقق نمی‌شود. وی بر آن بود که [[خون]]، [[آبرو]]، [[مال]] و [[ناموس]] مردم را نمی‌توان به دست کسی که خطا می‌کند (و معصوم نیست) داد. <ref>صدقی، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۱۵۱.</ref> افراد انجمن اجازه ورود به مسائل سیاسی را نداشتند <ref>شمس‌آبادی، نگاهی اجمالی به زمینه‌های تشکیل انجمن حجتیه و رویکرد آن به انقلاب، ۱۶۷.</ref> و در واقع تفکر انجمن با سکولارهای داخلی که خواهان خصوصی‌شدن دین و دورشدن دیانت از سیاست بودند، در این نقطه مشترک بود. <ref>پگاه حوزه، ۵.</ref> در حالی‌که امام‌خمینی دین و سیاست را در پیوند با یکدیگر معنا می‌کرد. ایشان با یادآوری این نکته که برخی می‌گویند وظیفه آنان سنگین‌تر از امام ‌زمان(ع)، نیست و اصلاح امور را تنها وظیفه آن حضرت می‌دانند. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۳۳۹ـ۳۴۰.</ref> افزوده است همه مردم موظف به احیای دین و دفاع از مظلوم‌اند. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۴۷۹؛ امام‌خمینی، ولایت فقیه، ۳۷.</ref> ایشان [[پیامبر اکرم(ص)]]، و [[ائمه(ع)]]، را نیز سیاست‌مدار می‌دانست <ref>امام‌خمینی، بدائع الدرر، ۱۰۶.</ref> و بر آن بود که ائمه(ع)، در برابر ستم قیام کردند و به [[شهادت]] رسیدند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۱۴ و ۲/۳۷۱.</ref> و قیام‌های فرزندان ائمه علیه حاکمان، مورد توجه ائمه(ع)، بوده است. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۱ـ۲۲ و ۱۰۰.</ref> ایشان اصل جدایی دین و متدینان از سیاست و جامعه را دیدگاهی استعماری <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۱۲ و ۲۱/۱۳ـ۱۵.</ref> و حامیان این‌گونه طرز تفکر را منحرف و ساده‌لوح <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۱۴.</ref> می‌شمرد. {{ببینید|متن=ببینید|دین و سیاست}}

 

 

 

 

 

 

سخنگویان انجمن معتقد بودند با توجه به تجربه تاریخی، انقلاب بدون وابستگی به غرب یا شرق شکست می‌خورد. <ref>ناطق نوری، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین علی‌اکبر ناطق نوری، ۱/۱۰۰.</ref> این گروه ناامید از پیروزی، مبارزه امام‌خمینی با رژیم پهلوی و [[امریکا]] را نیز کاری غیر عاقلانه و مشت بر درفش کوبیدن تلقی می‌کردند <ref>فردوسی‌پور، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین فردوسی‌پور، ۴۵ـ۴۶؛ صدقی، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۱۳۸.</ref> و طیفی از آنان این تقابل را موجب ازدست‌رفتن بستر مبارزه با [[بهائیت]] و گرفتارشدن مبارزان می‌خواندند <ref>علیا‌نسب و علوی‌نیک، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۱۴۳ـ۱۴۴.</ref> ولی امام‌خمینی در مبارزه همواره بر سیاست نه غربی و نه شرقی تأکید می‌کرد و همواره نوید پیروزی می‌داد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۱۷۱، ۲۹۷ و ۵۱۵.</ref> و معتقد بود با اتکا به نیروی [[ایمان]] می‌توان بر همه قدرت‌ها پیروز شد. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۱۵۸.</ref>

===تقابل پنجم===

انجمن حجتیه [[تقیه]] را راهبرد مطلق و برای همه زمان‌ها و همه شرایط می‌دید و حتی در صورت به ‌خطرافتادن دین و نابودی [[شعائر اسلامی]] نیز راه سازش با حاکمان را ارائه می‌داد، <ref>الهی خراسانی، انجمن حجتیه و امام‌خمینی، ولایت فقیه، ۴ـ۵.</ref> ولی امام‌خمینی تقیه را محدود به شرایط ویژه می‌دانست. <ref>امام‌خمینی، الرسائل العشره، ۷ـ۱۵.</ref>

ایشان کاربرد تقیه را در فروع دین می‌دانست نه در اصول و کیان اسلام، و در شرایطی که دین در خطر قرار گیرد، آن را [[حرام]] می‌شمرد. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۷۸ و ۸/۱۱؛ هاشمی رفسنجانی، امام به روایت، ۴۴.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|تقیه| حفظ نظام}} ایشان به دلیل وجود مفاسد در حکومت پهلوی، بنیان دین و قرآن را در خطر می‌دید و جایی برای تقیه نمی‌دید. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۰۵.</ref>

===تقابل ششم===

انجمن ریشه همه مفاسد کشور را در بهائیت می‌دید، <ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۳/۱۶۲ـ۱۶۵.</ref> چنان‌که برخی از مبلغان انجمن بر آن بودند که امریکا و [[محمدرضا پهلوی]] نیز از بهائی‌ها خط می‌گیرند، <ref>منتجب‌نیا، روزنامه اعتماد، ۸.</ref> اما امام‌خمینی ریشه مفاسد را در امریکا، <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۱۱.</ref> [[اسرائیل]] <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۱۳۸.</ref> و رژیم پهلوی <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۴۷۷.</ref> می‌دانست و معتقد بود بهائیت و دیگر مفاسد نیز در حمایت رژیم پهلوی قرار دارند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۷۷.</ref> و معلول عوامل یادشده‌اند. ایشان بر آن بود همه نیروها به جای مبارزه با بهائیت باید صرف مبارزه با رژیم پهلوی شوند <ref>احمدزاده، ۳۳.</ref> و به‌ صراحت روش انجمن حجتیه و محمود حلبی را مبارزه (واقعی) نمی‌شمرد. <ref>احمد، خاطرات احمد احمد، ۶۵.</ref>

===تقابل هفتم===

افراد انجمن عقاید [[اهل سنت]] را ناشی از دشمنی و نادانی می‌دانستند و هر گونه آشتی و وحدت با آنان را نمی‌پذیرفتند <ref>خسروپناه، جریان‌شناسی، آشنایی با انجمن حجتیه، ۱۶۳.</ref> و حال آنکه منطق امام‌خمینی با دیگر [[مذاهب اسلامی]] وحدت‌خواهانه بود. ایشان در عین دفاع از ولایت اهل بیت(ع)، توهین به دیگر مذاهب اسلامی را جایز نمی‌شمرد. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۸۴.</ref>

===تقابل هشتم===

نگاه انجمن به مسئله [[ولایت فقیه]] نیز از مسائل مورد گفتگو در میان انقلابیان بود. انقلابیان اعضای انجمن را مخالف ولایت فقیه می‌دانستند؛ ولی آنان خود منکر این نسبت بودند. <ref>الهی خراسانی، انجمن حجتیه و امام‌خمینی، ولایت فقیه، ۲؛ هاشمی رفسنجانی؛ پس از بحران، ۳۹۶.</ref> در نگاه طرفداران امام‌خمینی، ولایت فقیهِ مورد تأیید انجمن (ولایت اعلم) در حقیقت همان ولایت عامه مراجع بود و در عین اینکه همه مراجع دارای ولایت‌اند. <ref>علیا‌نسب و علوی‌نیک، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۸۹؛ باقی، در شناخت حزب قاعدین، ۱۱۳.</ref> امور عمومی کشور باید در شوراها و در محدوده قوانین اسلامی به دست مردم حل و فصل شود که در نتیجه همان جایگاه مرجعیت را تداعی می‌کرد و نه بیشتر و به نوعی ابهام داشت. <ref>علیا‌نسب و علوی‌نیک، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۱۴۹ـ۱۵۰.</ref>

بزرگ‌نمایی خطر [[کمونیسم]] از دیگر کار‌های انجمن بود و پس از انقلاب اسلامی نقد [[مارکسیسم]] در اولویت اول انجمن قرار گرفت، <ref>خسروپناه، جریان‌شناسی، آشنایی با انجمن حجتیه، ۱۶۳؛ صدقی، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۱۴۸.</ref> چنان‌که مبارزه با بهائیت را کاری فرهنگی و ابزار آن را هم خود رژیم پهلوی می‌دانست که برای جلب حمایت دولت نباید وارد سیاست شد، <ref>ناطق نوری، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین علی‌اکبر ناطق نوری، ۱/۱۰۰ـ۱۰۱.</ref> گفته شده انجمن حجتیه [[قیام پانزده خرداد]] را محکوم کرد و حلبی در سخنرانی در [[مدرسه مروی تهران]]، امام‌خمینی را مسئول خون‌های ریخته‌شده دانست، <ref>کیهان، ۱۰/۶/۱۳۸۱، ۲.</ref> رژیم پهلوی نیز یکی از راه‌های انحراف مبارزه را تقویت‌ افکاری مانند انجمن حجتیه می‌دانست <ref>ناطق نوری، خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین علی‌اکبر ناطق نوری، ۱/۱۰۱.</ref> از این‌رو در صدد نفوذ در این گروه بود. <ref>عراقچی، خاطرات آیت‌الله حاج‌شیخ‌علی عراقچی همدانی، ۳۳۰ـ۳۳۵؛ صدقی، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۱۳۱ـ۱۳۲؛ روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۳/۱۶۴.</ref>

در اسناد باقی‌مانده، به حسن ظن سازمان اطلاعات و امنیت کشور ([[ساواک]]) به فعالیت رهبران انجمن و جلوگیری‌نکردن از فعالیت اعضای آن اشاره شده است. <ref>مرکز بررسی اسناد، انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، ۷/۲۳۲، ۳۰۰ و ۳۱۷؛ روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۳/۱۶۴ـ۱۶۵؛ انصاریان، خاطرات حجت‌الاسلام حاج‌شیخ‌حسین انصاریان، ۱۴۵؛ مهدوی کنی، خاطرات آیت‌الله مهدوی کنی، ۱۹۹.</ref> در گزارش ساواک از تأسف حلبی از رویه امام‌خمینی و کوتاه‌فکر خواندن پیروان ایشان سخن به میان آمده است <ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۳/۹۸۴.</ref> و نیز به جلسات متعدد حلبی با مأموران ساواک اشاره شده است. <ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۳/۹۸۵.</ref> طبق سندی، حلبی خدمات زیاد انجمن را به رژیم پهلوی یادآوری کرد و اطمینان داد که تمامی مسائل مطرح در انجمن حجتیه را به‌موقع به رژیم گزارش دهد و در مقابلِ نفوذ افراد برانداز و خرابکار مراقبت کند <ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۳/۹۸۵.</ref> ساواک نیز از دعاکردن حلبی برای دولت و مسئولان امنیتی در سال ۱۳۴۳ پس از تبعید امام‌خمینی گزارش کرده است. <ref>جعفری همدانی، غلام‌حسین جعفری همدانی به روایت اسناد ساواک، ۲۷.</ref>

بسیاری از مبارزان و یاران امام‌خمینی، ‌اندیشه‌ها و مواضع انجمن را در تقابل با نهضت و امام‌خمینی می‌دانستند <ref>صابری همدانی، خاطرات آیت‌الله صابری همدانی، ۱۷۱ـ۱۷۳.</ref> ازجمله [[سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد]] از عالمان مبارز مشهد{{ببینید|متن=ببینید|سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد}} انجمن را گروهی انحرافی می‌شمرد. <ref>ایران، ۱۳؛ سادات‌فاطمی، شهید هاشمی‌نژاد، منافقین و انجمن حجتیه، ۴۸.</ref> [[محمد صدوقی]] از علمای مبارز [[یزد]] {{ببینید|متن=ببینید|محمد صدوقی}} نیز به انجمن نگاه منفی داشت و به دوستان خود توصیه می‌کرد از حلبی برای منبر دعوت نکنند. <ref>صدوقی، شهید آیت‌الله حاج‌شیخ‌محمد صدوقی، ۲۶۷.</ref> [[عباس واعظ طبسی]]{{ببینید|متن=ببینید| عباس واعظ طبسی}} نیز یادآور شده حلبی سخنرانی انقلابی را برخلاف مصالح کشور تلقی می‌کرد. <ref>باقی، در شناخت حزب قاعدین، ۸۱ـ۸۲.</ref><br>

از سوی دیگر، امام‌خمینی حمایت خود از این گروه را برداشت و در پایان دهه چهل به وکلای خود ابلاغ کرد از سهم امام به انجمن حجتیه کمک نشود <ref>منتجب‌نیا، روزنامه اعتماد، ۸.</ref> و حتی درباره شخصی که وجوه شرعی را به حلبی داده بود، ابراز کرد دوباره باید بپردازد. <ref>رحمت، خاطرات، ۲/۳۳.</ref> ایشان در سال ۱۳۵۰ در پاسخ نامه [[محمدعلی گرامی]] با اشاره به حلبی و بدون نام‌بردن از وی، خاطرنشان کرد از وقتی که ایشان متوجه شده است که جلسات نامبرده «ضررهایی دارد»‌ دیگر او را تأیید نکرده و در آینده هم تأیید نخواهد کرد. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۳۵۷.</ref> همچنین هنگامی که حلبی برای فرستادن اعضای انجمن به [[مکه]] با اداره اوقاف زمان پهلوی همکاری کرده بود؛ امام‌خمینی به طور غیر مستقیم از وی انتقاد کرد. <ref>مهدوی کنی، خاطرات آیت‌الله مهدوی کنی، ۲۰۰.</ref><br>

در پی خون‌ریزی‌ها و کشتارهای رژیم پهلوی در سال ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷ بارها از [[ایران]] درباره برگزاری جشن‌های سوم و پانزدهم [[شعبان]]، نظر امام‌خمینی پرسیده می‌شد. <ref>← امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۴۲۶.</ref> ایشان که سعی داشت این موضوع را وسیله‌ای برای مبارزه علیه رژیم پهلوی تبدیل کند، در اعلامیه‌ای آن را تحریم و ابراز کرد رژیم پهلوی با این همه صدمه به [[اسلام]] و کشور اسلامی و خانواده‌ها برای مردم جشنی نگذاشته است و لازم دانست که مردم در اعیاد بدون تشریفات در مراکز عمومی چون مسجد جمع شوند و کارهای ضد اسلامی و ضد قانونی رژیم را افشا کنند. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۴۲۷.</ref> رژیم پهلوی تلاش کرد تا جنبه‌های شادمانی عید را هرچه پررنگ‌تر جلوه بدهد. انجمن حجتیه نیز با برگزاری جشن موافق بود و حلبی با اشاره به پیام امام‌خمینی یادآور شد مخالفان امام ‌زمان(ع)، اطلاعیه‌ای را به نام یکی از مقدسان مبنی بر برگزارنکردن این مراسم منتشر کرده‌اند و با اعلامیه‌ای از مردم خواست مراسم را باشکوه برگزار کنند. <ref>پانزده خرداد، مواضع امام‌خمینی و انجمن حجتیه در خصوص چراغانی نیمه شعبان، ۳۹۳ـ۳۹۶.</ref> هرچند وی نهایتاً به سبب نگرانی از واکنش انقلابیان، از برگزاری جشن صرف نظر کرد، <ref>مرکز بررسی اسناد، انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، ۷/۲۳۲، ۳۰۰ و ۳۱۷؛ اسلامی، انجمن حجتیه در اندیشه و عمل، ۲۲.</ref> اما انجمنی‌ها در برخی از شهرستان‌ها این جشن را برگزار کردند. <ref>اسلامی، انجمن حجتیه در اندیشه و عمل، ۲۲؛ انصاریان، خاطرات حجت‌الاسلام حاج‌شیخ‌حسین انصاریان، ۱۴۵؛ منتجب‌نیا، روزنامه اعتماد، ۸.</ref> در تیرماه ۱۳۵۷، پس از تحریم چراغانی و [[جشن نیمه شعبان]]، از سوی امام‌خمینی <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۴۲۶ـ۴۲۷.</ref> رژیم پهلوی برخلاف هر سال، تلاش کرد مردم و ادارات مختلف را به چراغانی، نصب پرچم و برگزاری جشن نیمه شعبان وادار کند. <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۷/۴۰۲ـ۴۲۶.</ref> امام‌خمینی به تلاش این جریان برای شکستن تحریم چراغانیِ نیمه شعبان اشاره کرده است. <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۲۸۱.</ref>

با این حال، برخی مواضع انجمن حجتیه و جریان‌های همسو درباره پاره‌ای مسائل انقلاب و نظام اسلامی پرسش‌ها و نقدهایی را متوجه این جریان کرده است؛ ازجمله برخورد دادگاه‌های انقلاب با اموال نامشروع عوامل رژیم و مصادره آنها، اقدامات هیئت‌های هفت‌نفره در تقسیم اراضی{{ببینید|متن=ببینید|هیئت‌های هفت‌نفره}} [[وحدت شیعه و سنّی]] و نیز مشارکت در دفع تجاوز [[رژیم عراق]] در [[جنگ تحمیلی]] و حمایت از [[جهاد]] و دفاع؛ چنان‌که با وجود شرکت شمار بسیاری از هواداران انجمن بدون وابستگی حزبی در جنگ تحمیلی، سران این تشکل در سخنانی، جنگ را مخصوص امام معصوم(ع)، (و نه امام عادل) دانستند و سعی کردند فعالیت‌های ایران در این عرصه را نامشروع جلوه دهند. <ref>صدقی، جریان‌شناسی انجمن حجتیه، ۱۵۰؛ اخگری، ولایتی‌های بی‌ولایت، ۷۹.</ref><br>

امام‌خمینی در سوم [[اسفند]] ۱۳۶۷ در پیام مبسوط خود به علما و روحانیان سراسر کشور{{ببینید|متن=ببینید|روحانیت}} در بیانی کلی ازجمله در نقد دسته‌ای از روحانی نماهایی که پیش از انقلاب دین را از سیاست جدا می‌دانستند و سر به آستانه دربار می‌ساییدند، اما یکباره متدین شده و به روحانیان مبارز و زجرکشیده تهمت وهابی‌بودن و بدتر از آن زدند، اشاره می‌کند و تلویحاً جریان یادشده را سخت نکوهش می‌کند که دیروز مبارزه با [[محمدرضا پهلوی]] را [[حرام]] می‌شمردند و امروز تهمت کمونیست‌بودن را به مسئولین نظام می‌زنند؛ چنان‌که تا دیروز فساد و فحشا و فسق و حکومت ظالمان را برای ظهور امام‌ زمان(ع)، مفید و راهگشا می‌دانستند و امروز به دلیل یک خلاف شرع ناخواسته فریاد وا اسلام را سر می‌دهند.<br>

==منابع==

* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، الرسائل العشره، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ سوم، ۱۳۸۷ش.

* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.

* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، امام‌خمینی، ولایت فقیه، حکومت اسلامی، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ بیستم، ۱۳۸۸ش.

* حسینیان، روح‌الله، بیست ‌سال تکاپوی اسلام شیعی در ایران (۱۳۲۰ـ۱۳۴۰)، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۱ش.

* حنیف، محمد، اصفهان در انقلاب (۱۳۳۳ـ۱۳۴۰)، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ سوم، ۱۳۹۶ش.

* سبحانی، محمدتقی، درآمدی بر جربان‌شناسی ‌اندیشه اجتماعی دینی در ایران معاصر، مجله نقد و نظر، شماره ۴۵ـ۴۶، ۱۳۸۶ش.

* کشاورز شکری، عباس و امین خدابخشی، انسان منتظر از دیدگاه انجمن حجتیه و امام‌خمینی، مجله ‌اندیشه سیاسی در اسلام، شماره ۴، ۱۳۹۴ش.

* نبوی، سیدعباس، گرداب شیطان، کاش حجتیه یک جریان فکری بود، مجله سوره ‌اندیشه، شماره ۴، ۱۳۸۲ش.

* هاشمی رفسنجانی، اکبر، امام‌خمینی به روایت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، تهیه و تنظیم عبدالرزاق اهوازی، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.

* هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه‌ و خاطرات‌، سال ۱۳۶۰‌، عبور از بحران‌، به اهتمام یاسر هاشمی، تهران، دفتر نشر معارف‌ انقلاب، چاپ ششم، ۱۳۷۸ش.

==پیوند به بیرون==

عبدالوهاب فراتی، «[https://books.khomeini.ir/books/10002/318/ انجمن حجتیه]»، دانشنامه امام خمینی، ج۲، ص۳۱۸-۳۳۰.