حسین نوری همدانی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حسین نوری همدانی'''، روحانی مبارز، شاگرد و نماینده امام‌خمینی.

حسین نوری همدانی در سال ۱۳۰۴ در [[همدان]] به دنیا آمد. پدر وی ابراهیم نوری همدانی از علمای همدان و هم‌حجره ملاعلی معصومی همدانی بود.<ref>نوری همدانی، آیینه‌داران حقیقت، ۱/۳۷۸.</ref> او از هفت‌سالگی پیش پدر به تحصیل پرداخت و بخشی از دروس مقدمات را نزد وی خواند. نوری همدانی در سال ۱۳۲۱ وارد مدرسه آخوند ملاعلی همدانی شد و در مدت هجده ماه اقامت خود درس‌های مقدمات حوزه را به پایان برد<ref>نوری همدانی، آیینه‌داران حقیقت، ۱/۳۷۸؛ نوری همدانی، پابه‌پای آفتاب، ۶/۸۸؛ آیت‌الله نوری همدانی، پایگاه اطلاع‌رسانی.</ref> و در پایان سال ۱۳۲۳ به حوزه علمیه قم رفت<ref>نوری همدانی، آیینه‌داران حقیقت، ۱/۳۸۴.</ref> و درس‌های سطح را نزد سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، سیدمحمد محقق داماد، احمد مجاهدی و میرزامهدی تبریزی خواند.<ref>نوری همدانی، آیینه‌داران حقیقت، ۱/۳۸۴؛ صالح، جامعه مدرسین، ۳/۵۱۴؛ محبوبی، حسین نوری، ۶/۴۴۳.</ref> وی پانزده سال در [[درس خارج]] فقه [[سیدحسین بروجردی]] و دوازده سال در درس خارج فقه [[سیدمحمد محقق داماد]] و پنج سال در درس‌های خارج فقه و اصول [[امام‌خمینی]] شرکت کرد. او همچنین در درس‌های خارج فقه و [[اصول فقه|اصول]] و [[فلسفه]] سیدابوالحسن رفیعی قزوینی و سیدعلی یثربی شرکت کرد<ref>صالح، جامعه مدرسین، ۳/۵۱۴.</ref> و پنج سال در درس فلسفه و [[تفسیر]] [[سیدمحمدحسین طباطبایی]] حضور یافت و از آغاز ورود به [[قم]] ضمن تحصیل، به تدریس فقه، اصول، کلام و اخلاق پرداخت.<ref>صالح، جامعه مدرسین، ۳/۵۱۳؛ محبوبی، حسین نوری، ۶/۴۴۴.</ref>

آشنایی نوری همدانی با امام‌خمینی از همان آغاز ورود وی به قم بود که در درس [[اخلاق]] ایشان در [[مدرسه فیضیه]] شرکت کرد و مجذوب ایشان شد.<ref>نوری همدانی، پابه‌پای آفتاب، ۶/۸۸.</ref> فعالیت سیاسی وی با آغاز نهضت امام‌خمینی آغاز شد.<ref>صالح، جامعه مدرسین، ۳/۵۱۶.</ref> پس از بازداشت امام‌خمینی در خرداد ۱۳۴۲ نوری همدانی همراه [[سیدمصطفی خمینی]]، [[عبدالرحیم ربانی شیرازی]]، [[سیدمحمدرضا سعیدی]] و [[ابوالقاسم خزعلی]]، نزد برخی [[مراجع تقلید]] رفتند و خواستار اقدام آنان برای [[آزادی]] امام‌خمینی شدند.<ref>محفوظی، مصاحبه، ۲/۲۲۴–۲۲۵.</ref> وی پس از آزادی امام‌خمینی، در برگزاری جشن آزادی ایشان در مدرسه فیضیه که به همت [[طلاب]] برگزار شد، نقش داشت.<ref>درچه‌ای، مصاحبه، ۱/۳۷۶.</ref> در ۲۳ فروردین ۱۳۴۳، امام‌خمینی از نوری که در آن روزگار در [[نجف]] حضور داشت، خواست مطلب چاپ‌شده در روزنامه اطلاعات ۱۸ فروردین مبنی بر موافقت روحانیان با اعمال خلاف شرع رژیم پهلوی را تکذیب کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۲۸۲.</ref> فروردین ۱۳۴۳ امام‌خمینی، [[سیدکاظم شریعتمداری]] و [[سیدشهاب‌الدین مرعشی]] نجفی به توافق رسیدند برای نظم و انضباط طلاب و جلوگیری از مراجعه آنان به مراکز دولتی قم در صورت بروز منازعه، برای هر شهری مسئولی تعیین کنند و نوری همدانی همراه برخی طلاب ازجمله رضا محلاتی مسئول طلاب بروجرد، یزد، اراک و [[خمین]] شدند.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۹/۱۳۰–۱۳۱.</ref> پس از تبعید امام‌خمینی به [[ترکیه]]، وی همراه با گروهی از استادان و فضلای [[حوزه علمیه قم]] در اعلامیه‌ای اقدام [[رژیم پهلوی]] را محکوم کرد.<ref>نوری همدانی، آیینه داران حقیقت، ۱/۴۱۱.</ref>

نوری همدانی به سبب ادامه مبارزه، بارها تعقیب و بازجویی شد و یک بار به مدت سه ماه در سلول انفرادی زندان قزل‌قلعه حبس بود.<ref>نوری همدانی، آیینه داران حقیقت، ۱/۴۱۲؛ صالح، جامعه مدرسین، ۳/۵۱۷.</ref> وی به همراه گروهی از علما و اساتید حوزه علمیه قم در مهر ۱۳۴۴ در اعلامیه‌ای انتقال امام‌خمینی از ترکیه به [[عراق]] را مایه خوشحالی و ادامه تبعید و دوری ایشان از مردم [[ایران]] و حوزه علمیه قم را مایه تأسف و تنفر [[ملت ایران]] خواندند<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۵/۲۶۷–۲۶۸ و ۳۶۹.</ref>؛ چنان‌که در آبان ۱۳۴۴، همراه با علمای دیگر چون سیدمحمدرضا سعیدی، [[علی حیدری نهاوندی]]، [[حسن حسن‌زاده آملی]] و [[عبدالرحیم ربانی شیرازی]] در نامه‌ای به [[امیرعباس هویدا]] نخست‌وزیر رژیم پهلوی خواستار رفع تبعید امام‌خمینی شد.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۹/۲۷۴–۲۷۶.</ref>

در پی درگذشت مشکوک سیدمصطفی خمینی، نوری همدانی همراه گروه زیادی از علما و فضلای حوزه قم در آبان ۱۳۵۶ در اعلامیه‌ای این مصیبت را به امام‌خمینی تسلیت گفت.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۶/۶۹.</ref> نوری همدانی مطابق گزارش ۱۰/۱۰/۱۳۵۶ مردم را به بزرگداشت چهلم درگذشت سیدمصطفی خمینی تشویق و از برگزاری جشن [[عید غدیر]] منع کرد و از پخش شیرینی در خانه خود امتناع ورزید.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۶/۱۱۵.</ref> پس از اهانت رژیم پهلوی در ۱۷ دی ۱۳۵۶ در [[روزنامه اطلاعات]] به امام‌خمینی و آغاز اعتراضِ مردم قم و روحانیان از ۱۸ دی با حضور در بیت مراجع و علما، در بعد از ظهر ۱۹ دی مردم در خانه نوری همدانی تجمع کردند.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۶/۱۵۲–۱۵۵ و ۱۷۱–۱۷۲.</ref> در این تجمع نخست داماد وی، [[سیدحسین موسوی تبریزی]] در اعتراض به رژیم سخنرانی کرد؛ سپس نوری همدانی با دفاع از شخصیت امام‌خمینی در پاسخی غیر مستقیم به محمدرضا پهلوی شعر «مه فشاند نور و سگ عو عو کند // هر کسی بر طینت خود می‌تند» را خواند<ref>صالح، جامعه مدرسین، ۳/۵۱۶؛ نوری همدانی، آیینه‌داران حقیقت، ۱/۴۱۴.</ref> و پس از سخنرانی، با تظاهرات مردم همراه شد و به خیابان آمد.<ref>نوری همدانی، آیینه‌داران حقیقت، ۱/۴۱۴؛ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۶/۱۵۵.</ref> همراهی وی با مردم بر شور تظاهرات افزود. نیروهای امنیتی و انتظامی رژیم برای برهم‌زدن تظاهرات به سمت مردم تیراندازی کردند و بر اثر این تیراندازی شش تن به شهادت رسیدند و نه تن مصدوم شدند<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۶/۱۵۵.</ref>{{ببینید|نوزده دی}} پس از این واقعه کوچه خانه نوری همدانی به کوچه قیام معروف شد.<ref>نوری همدانی، آیینه‌داران حقیقت، ۱/۴۱۴–۴۱۵.</ref> پس از حادثه ۱۹ دی، ساواک وی را بازداشت و چند ماه به خلخال و سپس به سقز کردستان تبعید کرد.<ref>نوری همدانی، آیینه‌داران حقیقت، ۱/۴۱۵؛ صالح، جامعه مدرسین، ۳/۵۱۷.</ref> پس از انتخاب جعفر شریف‌امامی به نخست‌وزیری و اقدام وی برای کسب وجهه در آزادکردن زندانی‌های سیاسی و تبعیدی‌ها، نوری همدانی نیز از کسانی بود که از تبعید آزاد شد.<ref>نوری همدانی، آیینه‌داران حقیقت، ۱/۴۱۵–۴۱۶.</ref>

در فروردین ۱۳۵۷ نوری همدانی همراه با گروهی از علما و فضلای حوزه قم در نامه‌ای از مرتضی حائری یزدی خواست دربارهٔ تبعید علما، مدرسان حوزه علمیه قم و دیگر حوزه‌ها و ائمه جماعات که درس‌ها و مساجدشان تعطیل شده است، اعلام نظر کند. حائری در پاسخ، تبعید آنان را خلاف قانون اسلامی دانست.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۲/۲۴۹.</ref> در همان سال، نوری همدانی همراه با برخی از استادان ازجمله علی‌اکبر مشکینی، ابوطالب تجلیل، محسن دوزدوزانی و یوسف صانعی در تلگرامی به علمای مشهد، حمله مأموران رژیم به حرم امام‌رضا(ع) را محکوم کرد.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۳/۴۳۸–۴۳۹.</ref> در برگزاری راهپیمایی [[تاسوعا]] و [[عاشورا]] در سال ۱۳۵۷ علیه رژیم پهلوی در سراسر ایران، نوری همدانی از کسانی بود که در اعلامیه دعوت به این راهپیمایی از سوی استادان و فضلای حوزه علمیه قم و نیز در دعوت به بازگشایی موقت مغازه‌ها همراه علما و مدرسان حوزه علمیه قم مشارکت داشت.<ref>محبوبی، حسین نوری، ۶/۴۴۶.</ref>

[[مردم]] همدان در طوماری از امام‌خمینی خواستار اعزام نوری همدانی به آن شهر شده بودند؛ اما امام‌خمینی در ۹ آبان ۱۳۵۷ از پاریس در نامه‌ای به وی حضور او را در قم برای تربیت طلاب ضروری دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۲۹.</ref> وی پس از هجرت امام‌خمینی به فرانسه، برای دیدار ایشان به پاریس رفت<ref>نوری همدانی، آیینه‌داران حقیقت، ۱/۴۱۶.</ref> و امام‌خمینی در همین سفر در نامه‌ای به او با تأکید به تشکیل شورای انقلاب، از وی خواست دست‌کم ده نفر برای عضویت در [[شورای انقلاب]] پس از سقوط رژیم پهلوی به ایشان معرفی کند؛ افرادی که دارای افکار انحرافی، عضویت در دولت‌های فاسد و هر دو مجلس رژیم پهلوی و از سرمایه‌داران معروف نباشند؛ افرادی خوشنام و غیر روحانی، متدین به اسلام، مدیر، مطلع و شایسته کارکردن در وزارتخانه‌ها<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱۵۱.</ref>{{ببینید|شورای انقلاب اسلامی}}

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، امام‌خمینی در ۲۹ بهمن ۱۳۵۷ با قدردانی از مقاومت مردم کردستان در برابر استبداد رژیم پهلوی، نوری همدانی را به عنوان نماینده خود به کردستان فرستاد تا خواسته‌های آنان را به ایشان گزارش دهد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۱۸۴–۱۸۵.</ref> و در خرداد ۱۳۵۸، وی را به عنوان نماینده خود به کشورهای اروپایی اعزام کرد تا از نزدیک با دانشجویان ایرانی دیدار و در رفع مشکلات مذهبی آنان تلاش کند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۲۱۳؛ نوری همدانی، پابه‌پای آفتاب، ۶/۹۴.</ref>؛ چنان‌که در دی ۱۳۵۸ امام‌خمینی وی را نماینده خود در کشورهای [[پاکستان]]، [[هندوستان]] و [[بنگلادش]] کرد تا با سفر به آنجا از نزدیک اوضاع مسلمانان و [[مدارس علمیه]] و کمبودهای آنان را بررسی و با مشورت علمای آن مناطق در رفع نیازمندی‌های مردم تا حد امکان اقدام کند، و در صورت مصلحت سفری به [[فیلیپین]] کند و در رفع نابسامانی‌های آنجا نیز اقدام لازم را انجام دهد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۴۳۲.</ref> وی طبق این دستور به کشورهای گفته‌شده رفت و علاوه بر رسیدگی به امور سفارت و کنسول‌گری‌های ایران در آن کشورها، در تبیین و تبلیغ نهضت اسلامی تلاش کرد.<ref>صالح، جامعه مدرسین، ۳/۵۱۷.</ref>

امام‌خمینی همچنین در خرداد ۱۳۵۹ از نوری همدانی خواست برای رسیدگی به مشکلات دینی ایرانیان خارج از کشور به‌ویژه دانشجویان، به کشورهای مختلف مسافرت کرده، با امکاناتی که در اختیار دارد به هر شکل مصلحت می‌داند در رفع مشکلات و سامان‌دادن به وضع آنان اقدام کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۴۱۰.</ref> وی بر اساس این فرمان‌ها در سال‌های ۱۳۵۸ و ۱۳۵۹ پیاپی به ایتالیا، [[اتریش]]، [[انگلستان]]، [[فرانسه]]، [[آلمان]]، [[سوئد]]، نروژ، دانمارک، بلژیک، [[سوئیس]]، [[یونان]] و هلند سفر می‌کرد. او علاوه بر رسیدگی به امور دانشجویان ایرانی، با مسلمانان آن کشورها ارتباط برقرار می‌کرد و در شهرهای مهم کشورهای یادشده به تبلیغ احکام اسلامی و معرفی انقلاب اسلامی اهتمام می‌ورزید.<ref>نوری همدانی، پابه‌پای آفتاب، ۶/۹۵.</ref> وی در بهمن ۱۳۵۲<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۱۶.</ref> و آبان ۱۳۶۳ از امام‌خمینی اجازه در [[امور حسبیه]] گرفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۱۰۳.</ref>

به عقیده نوری همدانی، امام‌خمینی عالمی بود که موقعیت زمانی را خوب شناخته بود؛ به همین دلیل تحولی بزرگ در مردم ایجاد کرد<ref>نوری همدانی، پابه‌پای آفتاب، ۶/۸۹.</ref> و برای مهیاکردن و ساختن افراد برای حرکت و پیشبرد انقلاب تلاش کرد و در دفاع از حقوق مردم علاقه داشت<ref>نوری همدانی، پابه‌پای آفتاب، ۶/۹۶–۹۷.</ref>؛ همچنین در بلندنظری و بزرگواری و رعایت موقعیت اشخاص اهتمام ویژه داشت و دربارهٔ [[بیت‌المال]] حساس بود و از هدررفتن آن منع می‌کرد.<ref>نوری همدانی، پابه‌پای آفتاب، ۶/۱۰۰–۱۰۱.</ref>

مسائل [[اجتهاد]] و تقلید، امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه اسلام، [[خمس]]، [[جهاد]]، [[ربا]]، [[توضیح المسائل]]، هزارویک مسئله فقهی، اسلام مجسم (شرح حال علمای بزرگ جهان اسلام)، جایگاه بانوان در اسلام، دانش عصر فضا، شگفتی‌های آفرینش، [[خوارج]] از دیدگاه [[نهج البلاغه]]، بیت‌المال از دیدگاه نهج البلاغه، [[اقتصاد اسلامی]]، ما و مسائل روز، منطق [[خداشناسی]] و [[جمهوری اسلامی]].<ref>صالح، جامعه مدرسین، ۳/۵۱۵–۵۱۶؛ محبوبی، حسین نوری، ۶/۴۴۵.</ref>

* سیداحمد حسینی، [https://books.khomeini.ir/books/10010/141/ حسین نوری همدانی] [[دانشنامه امام‌خمینی]] (ره)، ج۱۰، ص ۱۴۱–۱۴۵.