زندگی‌نامه‌ها: تفاوت میان نسخه‌ها

==معنی==

زندگی‌نامه، سبکی در [[ادبیات]] است که به شرح و وصف رخدادها و روند زندگی یک شخص تأثیرگذار می‌پردازد<ref>امامی، زندگی‌نامه نویسی، ۴۴.</ref>؛ واژه‌هایی از قبیل «[[سرگذشت‌نامه]] » و «[[تذکره]] » نیز با اندک فرق معنایی مترادف با زندگی‌نامه دانسته شده است. سرگذشت‌نامه قدیمی‌ترین و مستمرترین شکل بیان تاریخی است که یکی از دلایل شکل‌گیری آن [[سیره پیامبر(ص)]] و [[ائمه(ع)]] بوده است<ref>روزنتال، تاریخ تاریخ‌نگاری در اسلام، ۱/۱۲۰ ـ ۱۲۲.</ref>. برخی نیز سرگذشت‌پژوهی را نوعی زندگی‌نامه شخصی دانسته‌اند که از طریق [[مصاحبه]] و گفتگوی هدایت‌شده به دست می‌آید<ref>مک‌نیل، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، ۱۰۲.</ref>. عنوان «تذکره» بیشتر به زندگی‌نامه شاعران اختصاص دارد. قدیمی‌ترین و جامع‌ترین تذکره که به اواخر [[قرن ششم]] و اوایل [[قرن هفتم]] هجری مربوط می‌شود،[[تذکره لباب الالباب]] از [[محمد عوفی]] است<ref>ستوده، مرجع‌شناسی و روش تحقیق، ۹۱؛ امامی، زندگی‌نامه نویسی، ۴۷.</ref>. زندگی‌نامه‌ها ویژگی‌های گوناگونی دارند و داستان‌هایی واقعی را دربر می‌گیرند و عنصر خیال نوعاً در آن نقشی ندارد؛ البته زندگی‌نامه به فهرست‌کردن اطلاعات درباره یک شخص، مانند زادگاه و زادروز و تاریخ رخدادها محدود نمی‌شود، بلکه به توضیح و گاه تحلیل رویدادها می‌پردازد.

گاهی شخص، خود زندگی‌نامه‌اش را می‌نویسد مانند زندگی‌نامه خودنوشت [[ابن‌سینا]] یا مارک تواین. زندگی‌نامه خودنوشت ضمن آنکه می‌تواند بخشی از مواد لازم را برای زندگی‌نامه‌هایی که بعداً نوشته می‌شود، پدید آورد، می‌تواند ناقض بسیاری از آثاری که درباره شخص نوشته شده است نیز باشد<ref>امامی، زندگی‌نامه نویسی، ۴۵.</ref> و گاه شخصی دیگر، یک یا چند بُعد از زندگی بزرگی را که آثار فکری، تاریخی، اجتماعی از خود برجاگذاشته است، می‌نگارد و به تحلیل واقعیت‌ها، شرایط و حوادث زندگانی ایشان می‌پردازد و بیشتر زندگی‌نامه‌ها از این قبیل‌اند.

شیوه ارائه زندگی‌نامه‌ها نیز مختلف است. بارزترین شکل آن در قالب [[کتاب]]، نشریه و [[روزنامه]] عرضه شده است؛ اما با پیشرفت صنعت [[سینما]] و گسترش [[شبکه‌های تلویزیونی]] و [[ماهواره‌ها]]، امروزه بخش وسیعی از زندگی‌نامه‌ها در قالب [[فیلم]] ساخته شده و به مخاطبان عرضه می‌شود و از لحاظ توسعه مخاطب و تأثیرگذاری اهمیت بالایی دارد<ref>اندرسون، فیلم زندگینامه‌ای، ۱۸۶.</ref>.

زندگی‌نامه‌ها از درجه اهمیت مختلفی برخوردارند. برخی از آنها که درباره یک شخصیت تاریخی تأثیرگذار در عرصه علمی، اجتماعی و مانند آن هستند، اهمیت ویژه‌ای دارند. [[امام‌خمینی]] ازجمله شخصیت‌هایی است که به دلیل رهبری انقلابی بزرگ و همچنین جنبه‌های علمی و اخلاقی، زندگی‌نامه‌های بسیاری درباره ایشان تهیه و تدوین شده است. امام‌خمینی زندگی‌نامه مبسوطی به قلم خود ننوشته است و تنها زندگی‌نامه خودنوشت مختصری از ایشان وجود دارد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۶.</ref> که در واقع به املا و تصحیح ایشان است<ref>مختاری، زندگی‌نامه خودگفته حضرت امام‌خمینی، ۴/۲۴۸.</ref>. همچنین زندگی‌نامه نگاشته در کتاب [[نهضت امام‌خمینی]] نوشتاری است که امام‌خمینی چند مورد از آن را به قلم خود تصحیح کرده است<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۱۳ ـ ۱۴.</ref>؛ اما کتاب‌های بسیاری یا بخشی‌هایی از برخی آنها به زندگی‌نامه امام‌خمینی اختصاص یافته است<ref>ایازی، تفسیر قرآن مجید برگرفته از آثار امام‌خمینی، ۱/۲۹؛ قاضی‌زاده، ‌اندیشه‌های فقهی ـ سیاسی امام‌خمینی، ۱۹.</ref>. محور این زندگی‌نامه‌ها، دوران کودکی امام‌خمینی، [[تحصیل]] و [[تدریس]] و دوران زندگی سیاسی ایشان است و بیشترین حجم گزارش‌های موجود، درباره زندگی سیاسی ایشان، از ورود به [[حوزه علمیه قم]] تا [[رهبری]] و [[مرجعیت]] و حوادث و رخدادهای دهه‌های پایانی [[عمر]] است.

مقاله‌های بسیاری نیز در [[نشریات]] و [[روزنامه‌ها]] به زندگی‌نامه امام‌خمینی پرداخته‌اند<ref>هدایتی، نگاهی به زندگی‌نامه سیاسی امام‌خمینی، ۱۴۵ ـ ۱۵۱؛ همشهری، مردی از خمین، ۶.</ref>. در برخی از مجموعه‌های موضوعی نیز به زندگی‌نامه امام‌خمینی پرداخته شده است؛ از قبیل [[مفاخر اسلام]]، جلد ۱۳، نوشته [[علی دوانی]]، گلشن ابرار، نوشته جمعی از پژوهشگران و فقهای نامدار [[شیعه]]، نوشته عبدالرحیم عقیقی بخشایشی؛ اما در اینجا به برخی زندگی‌نامه‌های ایشان که در قالب کتاب و در حجمی درخور اعتنا عرضه شده است، به ترتیب حروف الفبا اشاره می‌شود:

==امام‌خمینی از ولادت تا ولایت==