confirmed، emailconfirmed، templateeditor
۱٬۱۸۸
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
اهل معرفت، رحمت رحمانی را صفتی عام برای همه موجودات و رحمت رحیمی را صفتی خاص شمردهاند.<ref> (قیصری، ۹۱۱ ـ ۹۱۲؛ گنابادی، ۱/۲۸ ـ ۲۹)</ref> امامخمینی نیز با استناد به بعضی روایات،<ref> (طبرسی، ۱/۹۴)</ref> «الرحمن» را اسمی خاص برای صفتی عام میداند؛ زیرا «الرحمن»، اسم مختص خداوند و صفتی است که در برگیرنده همه موجودات است؛ اما «الرحیم»، اسم عامی است که میان حق و خلق مشترک است، و صفت رحیمیت، صفتی خاص است که بسط کمالات اشیا را بر عهده دارد.<ref> (آداب الصلاة، ۲۴۵ ـ ۲۴۶؛ دعاء السحر، ۴۳؛ مصباح الهدایه، ۵۵)</ref> در حقیقت، هدایت هادیان الهی، جلوهای از رحمت رحیمی است. اگرچه در نظر ایشان رحمت رحیمی، مخصوص مؤمنان و اهل سعادت است؛ اما این به سبب تحدید رحمت نبوده، عدم شمول آن برای اشقیا به سبب نقصان استعداد آنهاست؛ وگرنه رحمت رحیمی، خود رحمتی عام است.<ref> (آداب الصلاة، ۲۴۶)</ref> | اهل معرفت، رحمت رحمانی را صفتی عام برای همه موجودات و رحمت رحیمی را صفتی خاص شمردهاند.<ref> (قیصری، ۹۱۱ ـ ۹۱۲؛ گنابادی، ۱/۲۸ ـ ۲۹)</ref> امامخمینی نیز با استناد به بعضی روایات،<ref> (طبرسی، ۱/۹۴)</ref> «الرحمن» را اسمی خاص برای صفتی عام میداند؛ زیرا «الرحمن»، اسم مختص خداوند و صفتی است که در برگیرنده همه موجودات است؛ اما «الرحیم»، اسم عامی است که میان حق و خلق مشترک است، و صفت رحیمیت، صفتی خاص است که بسط کمالات اشیا را بر عهده دارد.<ref> (آداب الصلاة، ۲۴۵ ـ ۲۴۶؛ دعاء السحر، ۴۳؛ مصباح الهدایه، ۵۵)</ref> در حقیقت، هدایت هادیان الهی، جلوهای از رحمت رحیمی است. اگرچه در نظر ایشان رحمت رحیمی، مخصوص مؤمنان و اهل سعادت است؛ اما این به سبب تحدید رحمت نبوده، عدم شمول آن برای اشقیا به سبب نقصان استعداد آنهاست؛ وگرنه رحمت رحیمی، خود رحمتی عام است.<ref> (آداب الصلاة، ۲۴۶)</ref> | ||
امامخمینی با استناد به برخی | امامخمینی با استناد به برخی روایات،<ref> (کلینی، ۲/۵۵۷؛ صدوق، ۳)</ref> یکی دیگر از ویژگیهای رحمت رحمانی و رحیمی را عمومیت رحمت رحمانی برای دنیا و آخرت میداند؛ اگرچه رحمت رحیمی در آخرت بیشتر ظهور و بروز دارد.<ref> (آداب الصلاة، ۲۴۶؛ دعاء السحر، ۴۳ ـ ۴۴)</ref> در بعضی روایات نیز رحمن و رحیم متعلق به دنیا و آخرت است.<ref> (کلینی، ۲/۵۵۷)</ref> ایشان مقصود این روایات را ایجاد عشق حقیقی در هر موجود و رساندن آن به کمال لایق خود در دنیا و آخرت میداند.<ref> (دعاء السحر، ۴۳)</ref> | ||
از نگاه امامخمینی، اسامی «الرحمن» و «الرحیم»، از اسمای جامع الهی هستند که احاطه و گستره وسیع دارند و ظل و سایه اسم اعظم «الله» هستند که رب انسان کامل است، و اسم «الله» محیط بر آن دو است؛ از اینرو در «بسمله»، تابع اسم «الله» ذکر شدهاند؛<ref> (دعاء السحر، ۴۸)</ref> همچنین هرچه در عالم خارج ظاهر میشود، از تجلیات رحمت رحمانی است و «الرحیم» مقام قبض وجود و برگشت آن به سوی غیب است؛<ref> (تعلیقات فصوص، ۱۵ ـ ۱۶، ۶۶)</ref> از اینرو اسم «رحیم» به افق بطون نزدیکتر است.<ref> (آداب الصلاة، ۲۷۴)</ref> | |||
==سبقت صفت رحمت== | ==سبقت صفت رحمت== | ||
بر اساس برخی روایات، رحمت حق بر غضب او پیشی دارد (کلینی، ۱/۴۴۳؛ فیض کاشانی، ۱/۸۱ و ۸۳)؛ از اینرو عارفان معتقدند گستره و دامنه رحمت به گونهای است که حتی بر غضب الهی مقدم است و آن را زیر پوشش میگیرد؛ بلکه وجود غضب بر مجرمان نیز به رحمت وجودی حق محقق میشود (خوارزمی، ۸۲۰ و ۸۸۷ ـ ۸۸۸؛ امامخمینی، صحیفه، ۹/۳۶۹ ـ ۳۷۰). به اعتقاد بعضی عارفان، اسم «رحمت» در آخرت نزد اسم «منتقم» شفاعت میکند و رحمت او حکم غضبش را برطرف میسازد (ابنعربی، الفتوحات المکیه، ۱/۱۴۴). امامخمینی معتقد است یکی از معانی سبقت رحمت بر غضب، این است که تجلی به مقام رحمانی بر همه موجودات عالم غیب و شهادت احاطه دارد (آداب الصلاة، ۲۴۷). به باور ایشان، صفت رحمت در دو بستر رحمانیت و رحیمیت، اصلی است و غضب و سایر اسمای جلال تبعی هستند (تفسیر حمد، ۱۰۳؛ حدیث جنود، ۲۳۳ ـ ۲۳۴؛ صحیفه، ۹/۳۶۹)؛ نخستین مظاهر اسم اعظم نیز مقام رحمانیت و رحیمیت ذاتیاند که از اسمای جمالی هستند و بر باقی اسما مانند اسمای جلالی احاطه دارند؛ از اینرو گفته شدهاست رحمت الهی بر غضب او سبقت دارد (مصباح الهدایه، ۱۸). | بر اساس برخی روایات، رحمت حق بر غضب او پیشی دارد (کلینی، ۱/۴۴۳؛ فیض کاشانی، ۱/۸۱ و ۸۳)؛ از اینرو عارفان معتقدند گستره و دامنه رحمت به گونهای است که حتی بر غضب الهی مقدم است و آن را زیر پوشش میگیرد؛ بلکه وجود غضب بر مجرمان نیز به رحمت وجودی حق محقق میشود (خوارزمی، ۸۲۰ و ۸۸۷ ـ ۸۸۸؛ امامخمینی، صحیفه، ۹/۳۶۹ ـ ۳۷۰). به اعتقاد بعضی عارفان، اسم «رحمت» در آخرت نزد اسم «منتقم» شفاعت میکند و رحمت او حکم غضبش را برطرف میسازد (ابنعربی، الفتوحات المکیه، ۱/۱۴۴). امامخمینی معتقد است یکی از معانی سبقت رحمت بر غضب، این است که تجلی به مقام رحمانی بر همه موجودات عالم غیب و شهادت احاطه دارد (آداب الصلاة، ۲۴۷). به باور ایشان، صفت رحمت در دو بستر رحمانیت و رحیمیت، اصلی است و غضب و سایر اسمای جلال تبعی هستند (تفسیر حمد، ۱۰۳؛ حدیث جنود، ۲۳۳ ـ ۲۳۴؛ صحیفه، ۹/۳۶۹)؛ نخستین مظاهر اسم اعظم نیز مقام رحمانیت و رحیمیت ذاتیاند که از اسمای جمالی هستند و بر باقی اسما مانند اسمای جلالی احاطه دارند؛ از اینرو گفته شدهاست رحمت الهی بر غضب او سبقت دارد (مصباح الهدایه، ۱۸). |