۲۱٬۱۴۹
ویرایش
امام‌خمینی: تفاوت میان نسخه‌ها
←جنگ تحمیلی عراق علیه ایران
| خط ۱٬۵۴۶: | خط ۱٬۵۴۶: | ||
==جنگ تحمیلی عراق علیه ایران== | ==جنگ تحمیلی عراق علیه ایران== | ||
[[جهاد]] در [[فقه]] به [[جهاد ابتدایی]] با کفار و [[جهاد دفاعی]] تقسیم شده است و جهاد دفاعی به معنای دفع هجوم دشمن، اعم از مسلمان و غیر مسلمان، به جان، مال، آبرو و کیان مسلمانان و حمایت از آنان است. از نظر عقلی و شرعی بر هر مکلفی واجب است با هر وسیله‌ای از [[جامعه اسلامی]] دفاع کند؛ چنان‌که هر کس در آن کشته شود، [[شهید]] است.{{ببینید|متن=ببینید|جهاد و دفاع}} | [[جهاد]] در [[فقه]] به [[جهاد ابتدایی]] با کفار و [[جهاد دفاعی]] تقسیم شده است و جهاد دفاعی به معنای دفع هجوم دشمن، اعم از مسلمان و غیر مسلمان، به جان، مال، آبرو و کیان مسلمانان و حمایت از آنان است. از نظر عقلی و شرعی بر هر مکلفی واجب است با هر وسیله‌ای از [[جامعه اسلامی]] دفاع کند؛ چنان‌که هر کس در آن کشته شود، [[شهید]] است.{{ببینید|متن=ببینید|جهاد و دفاع}} | ||
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، [[صدام حسین]] که در ۲۵ تیر ۱۳۵۸ رئیس‌جمهور عراق شد و موقعیت ایران را ضعیف می‌پنداشت، به بهانه اشکال به [[قرارداد الجزایر]]، آن را در ۲۶ | پس از پیروزی انقلاب اسلامی، [[صدام حسین]] که در ۲۵ تیر ۱۳۵۸ رئیس‌جمهور عراق شد و موقعیت ایران را ضعیف می‌پنداشت، به بهانه اشکال به [[قرارداد الجزایر]]، آن را در ۲۶ شهریور ۱۳۵۹، در مجلس عراق و برابر دیدگان مجامع بین‌المللی به طور یک‌جانبه لغو و پاره کرد و در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹، حمله‌ای سراسری را به مرزهای غربی و جنوب غربی ایران آغاز کرد{{ببینید|متن=ببینید|مرزنشینان}} و در داخل خاک ایران پیشروی کرد. | ||
امام‌خمینی انگیزه تجاوز رژیم بعثی عراق به ایران را نگرانی و ترس دشمنان از اتحاد مسلمانان و برقراری حکومت اسلامی، استقرار نظام جمهوری اسلامی به جای سلطنت و [[صدور انقلاب اسلامی]] دانسته است.{{ببینید|متن=ببینید|صدور انقلاب |جنگ تحمیلی}} امام‌خمینی اگرچه با معرفی صدام حسین و ماهیت [[حزب بعث]]، همواره بر لزوم ایستادگی در برابر تجاوز تا استیفای حقوق ایران پای می‌فشرد؛ با این حال وقتی ادامه جنگ را به زیان کشور دید، مذاکره درباره آن را پذیرفت. گزیده‌ای از مواضع ایشان در این موضوع عبارت است از: | امام‌خمینی انگیزه تجاوز رژیم بعثی عراق به ایران را نگرانی و ترس دشمنان از اتحاد مسلمانان و برقراری حکومت اسلامی، استقرار نظام جمهوری اسلامی به جای سلطنت و [[صدور انقلاب اسلامی]] دانسته است.{{ببینید|متن=ببینید|صدور انقلاب |جنگ تحمیلی}} امام‌خمینی اگرچه با معرفی صدام حسین و ماهیت [[حزب بعث]]، همواره بر لزوم ایستادگی در برابر تجاوز تا استیفای حقوق ایران پای می‌فشرد؛ با این حال وقتی ادامه جنگ را به زیان کشور دید، مذاکره درباره آن را پذیرفت. گزیده‌ای از مواضع ایشان در این موضوع عبارت است از: | ||
===صدام حسین و حزب بعث=== | ===صدام حسین و حزب بعث=== | ||
امام‌خمینی در طول جنگ به فراوانی از صدام حسین و اقدامات جنایتکارانه او سخن گفته است و او را فردی دیوانه، عاری از تفکر، مجنون قدرت، اغواشده و دارای خصلت درندگی و نیز زنگی مست خوانده که امریکا تیغ به دست او داده است. ایشان حتی در [[وصیت‌نامه امام‌خمینی|وصیت‌نامه]] خود افتخار کرده که دشمن ایشان صدام حسین است که دوست و دشمنْ او را با صفاتی مانند جنایتکار، ناقض حقوق بین‌الملل و ناقض حقوق بشر میشناسند.{{ببینید|متن=ببینید|حسین | امام‌خمینی در طول جنگ به فراوانی از صدام حسین و اقدامات جنایتکارانه او سخن گفته است و او را فردی دیوانه، عاری از تفکر، مجنون قدرت، اغواشده و دارای خصلت درندگی و نیز زنگی مست خوانده که امریکا تیغ به دست او داده است. ایشان حتی در [[وصیت‌نامه امام‌خمینی|وصیت‌نامه]] خود افتخار کرده که دشمن ایشان صدام حسین است که دوست و دشمنْ او را با صفاتی مانند جنایتکار، ناقض حقوق بین‌الملل و ناقض حقوق بشر میشناسند.{{ببینید|متن=ببینید|صدام حسین}} | ||
از سوی دیگر، امام‌خمینی هم‌نظر با مراجع بزرگ تقلید عراق، مانند [[سیدمحسن حکیم]]، {{ببینید|متن=ببینید|سیدمحسن حکیم}} حزب بعث عراق را کافر و ملحد خطاب می‌کرد که هدفی جز ایجاد اختلاف میان مسلمانان ندارد و در ادعای طرفداری از خلق عرب نیز صادق نیست{{ببینید|متن=ببینید|حزب بعث عراق}}؛ چنان‌که ایشان حزب بعث و صدام حسین را جنایتکاران جنگی می‌دانست که با جنگ هشت‌ساله افزون بر ویرانی‌های بسیار، انسان‌های بسیاری را از دو طرف به کشتن دادند. رژیم بعثی عراق همچنین در تجاوز به ایران از انواع سلاح‌های شیمیایی استفاده کرد؛ چنان‌که به ملت خود نیز رحم نکرد و با بمباران شیمیایی حلبچه، یکی از بزرگ‌ترین جنایات جنگی دوره معاصر را رقم زد.{{ببینید|متن=ببینید|جنایات جنگی}} امام‌خمینی کشورهای اسلامی را نیز که در برابر جنایات رژیم بعث بی‌اعتنا یا موافق و مشوّق بودند، در جنایت‌های جنگی رژیم عراق شریک می‌دانست. | از سوی دیگر، امام‌خمینی هم‌نظر با مراجع بزرگ تقلید عراق، مانند [[سیدمحسن حکیم]]، {{ببینید|متن=ببینید|سیدمحسن حکیم}} حزب بعث عراق را کافر و ملحد خطاب می‌کرد که هدفی جز ایجاد اختلاف میان مسلمانان ندارد و در ادعای طرفداری از خلق عرب نیز صادق نیست{{ببینید|متن=ببینید|حزب بعث عراق}}؛ چنان‌که ایشان حزب بعث و صدام حسین را جنایتکاران جنگی می‌دانست که با جنگ هشت‌ساله افزون بر ویرانی‌های بسیار، انسان‌های بسیاری را از دو طرف به کشتن دادند. رژیم بعثی عراق همچنین در تجاوز به ایران از انواع سلاح‌های شیمیایی استفاده کرد؛ چنان‌که به ملت خود نیز رحم نکرد و با بمباران شیمیایی حلبچه، یکی از بزرگ‌ترین جنایات جنگی دوره معاصر را رقم زد.{{ببینید|متن=ببینید|جنایات جنگی}} امام‌خمینی کشورهای اسلامی را نیز که در برابر جنایات رژیم بعث بی‌اعتنا یا موافق و مشوّق بودند، در جنایت‌های جنگی رژیم عراق شریک می‌دانست. | ||
===حمایت ابرقدرت‌ها و اتحادیه عرب=== | ===حمایت ابرقدرت‌ها و اتحادیه عرب=== | ||
از نگاه امام‌خمینی در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، دو جبهه باطل و حق در برابر هم قرار گرفتند. از یک سو، در طول جنگ همه قدرت‌های جهان در کنار رژیم عراق قرار داشتند. اتحاد جماهیر شوروی و بیشتر کشورهای غربی و اروپایی به‌ویژه امریکا، انگلستان و فرانسه حمایت‌ها و کمک‌های نظامی، تبلیغاتی و اطلاعاتی خود را در اختیار عراق قرار دادند.{{ببینید|متن=ببینید|جنگ تحمیلی}} امریکا در اواخر جنگ پس از به‌هم‌خوردن توازن جنگی به سود ایران، به صورت مستقیم وارد جنگ شده و با هدف قراردادن هواپیمای ایرباس جمهوری اسلامی ایران، تمام ۲۹۱ سرنشین آن را کشت.{{ببینید|متن=ببینید|حمله | از نگاه امام‌خمینی در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، دو جبهه باطل و حق در برابر هم قرار گرفتند. از یک سو، در طول جنگ همه قدرت‌های جهان در کنار رژیم عراق قرار داشتند. اتحاد جماهیر شوروی و بیشتر کشورهای غربی و اروپایی به‌ویژه امریکا، انگلستان و فرانسه حمایت‌ها و کمک‌های نظامی، تبلیغاتی و اطلاعاتی خود را در اختیار عراق قرار دادند.{{ببینید|متن=ببینید|جنگ تحمیلی}} امریکا در اواخر جنگ پس از به‌هم‌خوردن توازن جنگی به سود ایران، به صورت مستقیم وارد جنگ شده و با هدف قراردادن هواپیمای ایرباس جمهوری اسلامی ایران، تمام ۲۹۱ سرنشین آن را کشت.{{ببینید|متن=ببینید|حمله آمریکا به هواپیمای مسافربری ایران}} | ||
از سوی دیگر، اتحادیه عرب و به صورت خاص [[عربستان]]، {{ببینید|متن=ببینید|عربستان سعودی}} [[مصر]]، [[امارات]]، [[یمن]] و تعدادی از کشورهای عرب قاره افریقا نیز، آشکارا از عراق حمایت می‌کردند و متعهد به کمک‌های مالی و نظامی به عراق بودند.{{ببینید|متن=ببینید|جنگ تحمیلی}} | از سوی دیگر، اتحادیه عرب و به صورت خاص [[عربستان]]، {{ببینید|متن=ببینید|عربستان سعودی}} [[مصر]]، [[امارات]]، [[یمن]] و تعدادی از کشورهای عرب قاره افریقا نیز، آشکارا از عراق حمایت می‌کردند و متعهد به کمک‌های مالی و نظامی به عراق بودند.{{ببینید|متن=ببینید|جنگ تحمیلی}} | ||
===نقش مردم=== | ===نقش مردم=== | ||
در سوی دیگر [[جنگ تحمیلی]]، مردم و رزمندگان ایرانی قرار داشتند. امام‌خمینی با به‌صحنه‌آوردن مردم، توان رزمی و روحیه مشارکت آنان در دفاع از کشور را زنده کرد و جنگ را مردمی ساخت؛ چنان‌که با خواست ایشان صحنه‌های نبرد از نیروهای داوطلب آکنده می‌شد و ارتش متجاوز عراق از روزهای نخست تا پایان جنگ، با مقاومت مردمی روبه‌رو بود. افزون بر حضور مستقیم، ابعاد و شواهد دیگری از حضور مردم نیز قابل اشاره است: | در سوی دیگر [[جنگ تحمیلی]]، مردم و رزمندگان ایرانی قرار داشتند. امام‌خمینی با به‌صحنه‌آوردن مردم، توان رزمی و روحیه مشارکت آنان در دفاع از کشور را زنده کرد و جنگ را مردمی ساخت؛ چنان‌که با خواست ایشان صحنه‌های نبرد از نیروهای داوطلب آکنده می‌شد و ارتش متجاوز عراق از روزهای نخست تا پایان جنگ، با مقاومت مردمی روبه‌رو بود. افزون بر حضور مستقیم، ابعاد و شواهد دیگری از حضور مردم نیز قابل اشاره است: | ||
====حمایت مادی و معنوی==== | ====حمایت مادی و معنوی==== | ||
مردم ایران با اجتماعات انبوه خیابانی در مراسمی چون [[۲۲ بهمن]] و روز قدس افزون بر دلگرمی‌دادن به رزمندگان، اتحاد و همبستگی ملت را به نمایش می‌گذاشتند. در طول دوران دفاع کاروان‌های کمک‌های مالی مردم همواره به سوی جبهه‌ها روان بود و در وقت نیاز از خون‌دادن برای مجروحان جنگی استقبال می‌کردند.{{ببینید|متن=ببینید|جنگ | مردم ایران با اجتماعات انبوه خیابانی در مراسمی چون [[۲۲ بهمن]] و روز قدس افزون بر دلگرمی‌دادن به رزمندگان، اتحاد و همبستگی ملت را به نمایش می‌گذاشتند. در طول دوران دفاع کاروان‌های کمک‌های مالی مردم همواره به سوی جبهه‌ها روان بود و در وقت نیاز از خون‌دادن برای مجروحان جنگی استقبال می‌کردند.{{ببینید|متن=ببینید|جنگ عراق علیه ایران}} | ||
====استقبال از شهادت==== | ====استقبال از شهادت==== | ||
شاهد مردمی‌بودن دفاع مردم ایران، تقدیم بیش از دویست هزار شهید، پانصد هزار جانباز و حدود چهل و پنج هزار اسیر، در طول جنگ تحمیلی است. | شاهد مردمی‌بودن دفاع مردم ایران، تقدیم بیش از دویست هزار شهید، پانصد هزار جانباز و حدود چهل و پنج هزار اسیر، در طول جنگ تحمیلی است. | ||
| خط ۱٬۵۶۵: | خط ۱٬۵۶۵: | ||
زنان مسلمان ایران، هم‌پای مردان، در برابر متجاوزان ایستادند. آنان افزون بر سهم بزرگ آماده‌کردن رزمندگان برای نبرد، خود نیز چهار هزار جانباز و آزاده و ۴۳۶۳ شهید داشتند؛ برخی از آنان در شهرهای مورد هجوم، مانند [[خرمشهر]] در نگهبانی، سنگرکندن و رسیدگی به زخمی‌ها فعالیت می‌کردند. نقش زنان به‌ویژه در پشتیبانی از جبهه، پررنگ است؛ چنان‌که در عرصه‌های تبلیغ و سرکشی به خانواد‌های شهدا و ایثارگران نیز حضور داشتند. امام‌خمینی همراهی بانوان با مردان در دفاع مقدس را در تاریخ اسلام بی‌نظیر و موجب افتخار می‌خواند.{{ببینید|متن=ببینید|زن}} | زنان مسلمان ایران، هم‌پای مردان، در برابر متجاوزان ایستادند. آنان افزون بر سهم بزرگ آماده‌کردن رزمندگان برای نبرد، خود نیز چهار هزار جانباز و آزاده و ۴۳۶۳ شهید داشتند؛ برخی از آنان در شهرهای مورد هجوم، مانند [[خرمشهر]] در نگهبانی، سنگرکندن و رسیدگی به زخمی‌ها فعالیت می‌کردند. نقش زنان به‌ویژه در پشتیبانی از جبهه، پررنگ است؛ چنان‌که در عرصه‌های تبلیغ و سرکشی به خانواد‌های شهدا و ایثارگران نیز حضور داشتند. امام‌خمینی همراهی بانوان با مردان در دفاع مقدس را در تاریخ اسلام بی‌نظیر و موجب افتخار می‌خواند.{{ببینید|متن=ببینید|زن}} | ||
====همراهی هنرمندان و کادر درمانی==== | ====همراهی هنرمندان و کادر درمانی==== | ||
امام‌خمینی در میان اقشار مختلف مردم، به‌ویژه از نقش هنرمندان، فیلم‌برداران، پزشکان و پرستاران در جنگ یاد کرده است که در پیروزی رزمندگان اسلام مؤثر بوده‌اند؛ چنان‌که شاعران در | امام‌خمینی در میان اقشار مختلف مردم، به‌ویژه از نقش هنرمندان، فیلم‌برداران، پزشکان و پرستاران در جنگ یاد کرده است که در پیروزی رزمندگان اسلام مؤثر بوده‌اند؛ چنان‌که شاعران در ادبیات دفاع مقدس نقش بلندی ایفا کردند و برخی عنوان شاعر جنگ و شاعر انقلابی به خود گرفتند. امام‌خمینی نیز به شاعران دفاع مقدس سفارش می‌کرد با سروده‌های حماسی روحیه رزمندگان را تقویت کنند.{{ببینید|متن=ببینید|جنگ تحمیلی}} [[ستاد تبلیغات جنگ]]، [[سازمان تبلیغات اسلامی]] و [[دفتر تبلیغات اسلامی|دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم]] از نهادهای نوپایی بودند که در پشتیبانی معنوی جنگ و جذب نیرو نقش بسزایی ایفا کردند. | ||
====مشارکت فعال روحانیان==== | ====مشارکت فعال روحانیان==== | ||
نقش روحانیان در جنگ ممتاز بود. برگزاری [[نماز جمعه]] در شهرهای نزدیک به جبهه مانند آبادان، اهواز و دزفول، بر روحیه رزمندگان مؤثر بود و امام‌خمینی به آن مباهات می‌کرد. روحانیان همچنین با حضور خود در جبهه‌های مختلف، افزون بر برپایی نماز جماعت و بیان مسائل شرعی، در نبرد نیز شرکت داشتند و بیش از ۲۵۰۰ تن شهید داده‌اند؛ چنان‌که امام‌خمینی با یادکرد از خدمات روحانیان در دفاع مقدس، رقم شهدا، جانبازان و مفقودان حوزه‌ها را به نسبت، بیش از دیگر قشرها دانست.{{ببینید|متن=ببینید|روحانیت}} | نقش روحانیان در جنگ ممتاز بود. برگزاری [[نماز جمعه]] در شهرهای نزدیک به جبهه مانند آبادان، اهواز و دزفول، بر روحیه رزمندگان مؤثر بود و امام‌خمینی به آن مباهات می‌کرد. روحانیان همچنین با حضور خود در جبهه‌های مختلف، افزون بر برپایی نماز جماعت و بیان مسائل شرعی، در نبرد نیز شرکت داشتند و بیش از ۲۵۰۰ تن شهید داده‌اند؛ چنان‌که امام‌خمینی با یادکرد از خدمات روحانیان در دفاع مقدس، رقم شهدا، جانبازان و مفقودان حوزه‌ها را به نسبت، بیش از دیگر قشرها دانست.{{ببینید|متن=ببینید|روحانیت}} | ||
| خط ۱٬۵۹۰: | خط ۱٬۵۹۰: | ||
* تفویض فرماندهی: امام‌خمینی در سال نخست پیروزی انقلاب اسلامی، فرماندهی کل نیروهای مسلح را بر عهده داشت؛ ولی به پیشنهاد مسئولان نظام، فرماندهی کل نیروهای مسلح را به [[سیدابوالحسن بنی‌صدر]]، رئیس‌جمهور، تفویض کرد. | * تفویض فرماندهی: امام‌خمینی در سال نخست پیروزی انقلاب اسلامی، فرماندهی کل نیروهای مسلح را بر عهده داشت؛ ولی به پیشنهاد مسئولان نظام، فرماندهی کل نیروهای مسلح را به [[سیدابوالحسن بنی‌صدر]]، رئیس‌جمهور، تفویض کرد. | ||
پس از گذشت حدود شانزده ماه از تفویض فرماندهی و گذشت حدود نه ماه از آغاز جنگ، امام‌خمینی بنی‌صدر را از فرماندهی برکنار کرد. ایشان از بهمن ۱۳۶۲هاشمی رفسنجانی را به فرماندهی جنگ برگزید و سرانجام در ۱۲ خرداد ۱۳۶۷ به پیشنهاد [[سیدعلی خامنه‌ای]]، رئیس‌جمهور وقت، هاشمی را با تمام اختیارات به جانشینی فرماندهی کل نیروهای مسلح منصوب کرد.{{ببینید|متن=ببینید|فرماندهی کل نیروهای مسلح |جنگ تحمیلی}} | پس از گذشت حدود شانزده ماه از تفویض فرماندهی و گذشت حدود نه ماه از آغاز جنگ، امام‌خمینی بنی‌صدر را از فرماندهی برکنار کرد. ایشان از بهمن ۱۳۶۲هاشمی رفسنجانی را به فرماندهی جنگ برگزید و سرانجام در ۱۲ خرداد ۱۳۶۷ به پیشنهاد [[سیدعلی خامنه‌ای]]، رئیس‌جمهور وقت، هاشمی را با تمام اختیارات به جانشینی فرماندهی کل نیروهای مسلح منصوب کرد.{{ببینید|متن=ببینید|فرماندهی کل نیروهای مسلح |جنگ تحمیلی}} | ||
* شورای عالی دفاع: [[شورای عالی دفاع]] مرکب از هفت نفر از مسئولان سیاسی و نظامی، به عنوان ستادی بالادستی، نقش بسزایی در جنگ تحمیلی داشت. با آغاز جنگ و لزوم فرماندهی واحد، امام‌خمینی در ۲۰ | * شورای عالی دفاع: [[شورای عالی دفاع]] مرکب از هفت نفر از مسئولان سیاسی و نظامی، به عنوان ستادی بالادستی، نقش بسزایی در جنگ تحمیلی داشت. با آغاز جنگ و لزوم فرماندهی واحد، امام‌خمینی در ۲۰ مهر ۱۳۵۹ افزون بر وظایفی که در قانون اساسی آمده بود، همه امور مربوط به جنگ و هماهنگی تمام نیروهای مسلح را به این شورا واگذار کرد و با توجه به وضع موجود افراد دیگری را نیز به عضویت آن درآورد. این شورا با هدایت امام‌خمینی از سال ۱۳۵۹ تا زمان جایگزینی شورای عالی امنیت ملی در قانون اساسی مصوب ۱۳۶۸، طی جلسات فراوانی امور کلی و سیاست‌گذاری جنگ را هدایت کرده است.{{ببینید|متن=ببینید|شورای عالی دفاع}} | ||
===پایان جنگ=== | ===پایان جنگ=== | ||
تجاوز آشکار و همه‌جانبه عراق به ایران، بی‌توجهی و مسئولیت‌ناشناسی سازمان ملل متحد و رکن شورای امنیت در معرفی متجاوز و سرانجام واکنش قدرت‌های بزرگ و حکومت‌های منطقه در مقابل ایران، دولت و ملت ایران را قانع کرد که علت جنگ، دشمنی با حاکمیت اسلام است. بر این اساس درخواست آتش‌بس و صلح، بدون شناسایی و تنبیه متجاوز، صلحی تحمیلی برای تضعیف بیشتر ایران به شمار می‌رفت و امام‌خمینی صلح‌طلبی حامیان صدام حسین را فراهم‌سازیِ فرصت تجهیز صدام می‌دانست و بر همین مبنا موضع جنگ تا رفع فتنه از عالم را بر اساس مبانی قرآنی و عمل به تکلیف صیانت از اسلام تبیین می‌کرد. اما پس از حدود هشت سال، عواملی چون [[تحریم]] و تضعیف بنیه نظامی و اقتصادی ایران، تلفات بی‌تناسب و کمبود نسبی نیروی داوطلب در جبهه‌ها، تاثیر و حمایت مستقیم قدرت‌های بزرگ در معادلات بین‌المللی به نفع عراق، ورود غیر رسمی [[امریکا]] در جنگ علیه ایران و حمله موشکی به هواپیمای مسافربری ایران که اوج دشمنی امریکا با ایران بود، موجب تغییر نظر ایران درباره ادامه جنگ شد و در پی آن امام‌خمینی با توجه به نظر برخی کارشناسان و فرماندهان اصلی که ادامه جنگ را متوقف بر امکانات غیر قابل دسترسی و در یک بازه زمانی بسیار طولانی می‌دانستند، در تاریخ ۲۷ | تجاوز آشکار و همه‌جانبه عراق به ایران، بی‌توجهی و مسئولیت‌ناشناسی سازمان ملل متحد و رکن شورای امنیت در معرفی متجاوز و سرانجام واکنش قدرت‌های بزرگ و حکومت‌های منطقه در مقابل ایران، دولت و ملت ایران را قانع کرد که علت جنگ، دشمنی با حاکمیت اسلام است. بر این اساس درخواست آتش‌بس و صلح، بدون شناسایی و تنبیه متجاوز، صلحی تحمیلی برای تضعیف بیشتر ایران به شمار می‌رفت و امام‌خمینی صلح‌طلبی حامیان [[صدام حسین]] را فراهم‌سازیِ فرصت تجهیز صدام می‌دانست و بر همین مبنا موضع جنگ تا رفع فتنه از عالم را بر اساس مبانی قرآنی و عمل به تکلیف صیانت از اسلام تبیین می‌کرد. اما پس از حدود هشت سال، عواملی چون [[تحریم]] و تضعیف بنیه نظامی و اقتصادی ایران، تلفات بی‌تناسب و کمبود نسبی نیروی داوطلب در جبهه‌ها، تاثیر و حمایت مستقیم قدرت‌های بزرگ در معادلات بین‌المللی به نفع عراق، ورود غیر رسمی [[امریکا]] در جنگ علیه ایران و حمله موشکی به هواپیمای مسافربری ایران که اوج دشمنی امریکا با ایران بود، موجب تغییر نظر ایران درباره ادامه جنگ شد و در پی آن امام‌خمینی با توجه به نظر برخی کارشناسان و فرماندهان اصلی که ادامه جنگ را متوقف بر امکانات غیر قابل دسترسی و در یک بازه زمانی بسیار طولانی می‌دانستند، در تاریخ ۲۷ تیر ۱۳۶۷، با پذیرش [[قطعنامه ۵۹۸]] شورای امنیت که نسبت به قطعنامه‌های پیشین، محتوای به‌نسبت منصفانه‌ای درباره [[جنگ ایران و عراق]] داشت، به جنگ پایان داد.{{ببینید|متن=ببینید|قطعنامه ۵۹۸}} | ||
==گروه‌ها و جریان‌ها== | ==گروه‌ها و جریان‌ها== | ||
امام‌خمینی تکیه‌گاه اساسی در رهبری را بهره‌جستن از قدرت برخاسته از اراده توده مردم قرار داد.{{ببینید|متن=ببینید|مردم}} | امام‌خمینی تکیه‌گاه اساسی در رهبری را بهره‌جستن از قدرت برخاسته از اراده توده مردم قرار داد.{{ببینید|متن=ببینید|مردم}} | ||