اهل کتاب (مفهوم): تفاوت میان نسخه‌ها

## خداوند یکتا است؛

## خداوند غیر جسمانی است؛

## خداوند ازلی است؛

## تنها خداوند را باید پرستید.

## خداوند از طریق نبوتِ پیامبران با انسان‌ها ارتباط برقرار می‌کند؛

## موسی(ع)، بزرگ‌ترین پیامبر بود که خداوند به مستقیم‌ترین صورت با وی ارتباط برقرار کرد؛

## تمام تورات از سوی خداوند به موسی(ع)، وحی شد؛

## تورات از ناحیه پیام وحیانی دیگری از جانب خداوند جای‌گزین نخواهد شد.

## خداوند مردم را بر پایه اعمال خوب یا بد آنها جزا می‌دهد؛

## مسیحای دیگری از نسل داوود(ع)، ظهور خواهد کرد؛

## رستاخیز اخروی مردگان اتفاق می‌افتد.

## [[امام‌خمینی]] با مقایسه توحید در اسلام و ادیان دیگر، معتقد است حقیقت توحید در اسلام نسبت به ادیان دیگر مشتمل بر دقت‌ها و لطایفی است که در ادیان دیگر یافت نمی‌شود و کسی که به عرفان اسلام و قرآن آشنا باشد و میان معارف آن با آثار علمای دیگر ادیان مقایسه کند، درمی‌یابد که معارف قرآن کریم اساس دیانت و نهایت بعثت [[پیامبران(ع)|پیامبران]] است.<ref>امام‌خمینی، آداب الصلاة، ۲۶۴.</ref> ایشان سخن یهود را در انقطاع فیض و بسته‌بودن دست خداوند رد کرده و آن را موجب قول به حدوث خداوند و راه‌یافتن جهات امکانی در او می‌داند.<ref>امام‌خمینی، تقریرات، ۱/۱۰۷.</ref>

## [[نبوت]]: به باور یهود، خداوند از طریق نبوت پیامبران(ع)، با بندگان ارتباط برقرار می‌کند و موسی(ع)، بزرگ‌ترین پیامبر بود که خداوند به صورت مستقیم با او سخن گفت و تمام تورات (اسفار پنجگانه) از سوی خداوند به موسی(ع)، وحی شد و این وحی نسخ و جایگزین نخواهد شد.<ref>هینلز، راهنمای ادیان زنده، ۱/۸۴.</ref> در [[عهد عتیق]] از ظهور عیسی(ع)، و محل ظهور و وقت ظهور آن حضرت سخن گفته شده است، اما یهودیان هنگام ظهور عیسی(ع)، از پذیرش او اجتناب کردند.<ref>پطرس، قاموس الکتاب المقدس، ۸۶۱.</ref>

## ارتدکس: بر اثر اختلاف میان کلیسای روم شرقی و مسیحیان آن، مردم روم شرقی از کلیسای کاتولیک جدا شدند و تحت اندیشه‌های فلسفی روم باستان قرار گرفتند. این گروه از نظر عقیدتی چندان اختلافی با کاتولیک‌ها ندارند و بزرگ‌ترین اختلاف آنان این است که ارتدکس‌ها، روح‌القدس را تنها منبعث از پدر می‌دانند؛ اما به باور کاتولیک‌ها روح‌القدس منبعث از پسر نیز است.<ref>آریا، آشنایی با تاریخ ادیان، ۱۵۹–۱۶۰؛ توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ جهان، ۱۶۹–۱۷۰.</ref>

## پروتستان: از قرن شانزدهم میلادی به بعد در اروپای غربی فشارهای بی‌اندازه و قوانین سخت کلیسای کاتولیک سبب شد گروهی از روشنفکران از کلیسای روم فاصله بگیرند و نهضت پروتستان را به‌وجود آورند.<ref>فروغی، سیر حکمت در اروپا، ۹۸؛ توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ جهان، ۱۷۰.</ref> از رهبران این نهضت مارتین لوتر بود که علیه فروش آمرزش‌نامه و ادعای برتری کلیسای رم بر جهان مسیحیت قیام کرد.<ref>آریا، آشنایی با تاریخ ادیان، ۱۶۰؛ توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ جهان، ۱۶۴–۱۶۵.</ref> آنان برخی آموزه‌ها و تشریفات کلیسای کاتولیک را کنار زدند.<ref>زینر، دانشنامه فشرده ادیان زنده، ۱۶۸–۱۷۳.</ref> از میان آیین‌های هفت‌گانه مقدس، غسل تعمید و عشای ربانی تقریباً میان همه مسیحیان مورد اتفاق است؛ اما مسیحیان کاتولیک و ارتدوکس پنج آیین دیگر بر آن می‌افزایند.<ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ جهان، ۱۵۲.</ref>

## نسطوریه: این فرقه اقانیم ثلاثه را نه زاید بر ذات و نه متّحد با آن می‌دانستند. بعضی از آنان اقانیم سه‌گانه را خدا می‌دانستند و بعضی عیسی(ع)، را اله و انسان، و لاهوت را با ناسوت متحد می‌دانستند.

## یعقوبیه: آنان در اقانیم سه‌گانه اختلافی با فرقه نسطوریه نداشتند؛ ولی می‌گفتند لاهوت به ناسوت منقلب شد؛ پس خدا مسیح(ع)، شد و مسیح(ع)، همان خداست که متجسد شده است. امام‌خمینی این عقاید مسیحیان را عقاید باطل و غریب می‌داند که [[شرک]] است و حق‌تعالی از آن منزه است.<ref>امام‌خمینی، کشف اسرار، ۱۶–۱۷؛ امام‌خمینی، الطهاره، ۳/۴۰۳.</ref>

## [[معاد]] و بقای روح: در آیین زرتشت مرگ به مفهوم «نیستی» حقیقت ندارد. آنان قائل به جاودانگی روح‌اند؛ همچنین آنان به صراط، میزان اعمال، [[بهشت]] و [[برزخ]] معتقدند.<ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ جهان، ۶۶.</ref>

## اندیشه، گفتار و کردار نیک: در آئین زرتشت، سه رکن اندیشه نیک (هَومَتَه)، گفتار نیک (هوخْته) و کردار نیک (هورشته) بیش از هر چیز قابل توجه است.<ref>اوستا، وندیداد، فرگرد ۱۸: ۱۷.</ref>

## زروانیه: این فرقه قائل بودند نور اصل همه موجودات و مبدع اشخاصی از نور است که همه روحانی، نورانی و ربانی‌اند؛ اما شخص اعظمی که نام او زوران است در چیزی از اشیا شک کرد که از آن شک اهریمن حادث شد.<ref>شهرستانی، الملل و النحل، ۱/۲۷۹؛ آمدی، آبکار الافکار فی اصول الدین، ۲/۲۷۹.</ref>

## حرنانیون: امام‌خمینی بر خلاف برخی اندیشمندان که حرنانیون را فرقه‌ای از صابئه می‌دانند.<ref>شهرستانی، الملل و النحل، ۲/۳۶۵.</ref> آنان را طایفه‌ای از مجوس می‌داند که میان تثلیث مسیحیان و شرک ثنویه جمع کرده‌اند و پنج اصل قائل شده‌اند: دو اصل حی و فاعل که باری و نفس است و یک اصل منفعل که هیولاست و دو اصل غیر فاعل و غیر منفعل که دهر و خلأ هستند.<ref>امام‌خمینی، کشف اسرار، ۱۳.</ref>

## زرتشتیه: اصحاب زردشت که در زمان گشتاسب ظاهر شد، برای خود [[انبیا]] و ملوکی قائل بودند که نخستین آنها کیومرث بود.<ref>شهرستانی، الملل و النحل، ۱/۲۸۱–۲۸۲.</ref>