پرش به محتوا

ارتحال امام‌خمینی: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۳۹۸ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۵ بهمن ۱۴۰۱
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات واقعه
|عنوان      = ارتحال امام‌خمینی
|تصویر      = ارتحال_2.jpg
|اندازه تصویر=
|توضیح تصویر =
|نام‌های دیگر =
|شرح ماجرا  = پیشرفت بیماری و درگذشت امام‌خمینی
|طرفین      =
|زمان        =  سیزده خرداد ۱۳۶۸، تشییع و خاکسپاری در شانزده خرداد
|دوره        =
|مکان        = بیمارستان قلب تهران
|علت        = سرطان معده
|اهداف      =
|عاملان      =
|نتایج      =
|پیامدها    = خبر رحلت امام‌خمینی بی‌درنگ در صدر خبرهای جهان قرار گرفت
|تلفات      =
|واکنش‌ها    = مسلمانان زیادی در جهان، اعم از شیعه و سنی، اقدام به برپایی مجالس سوگواری کردند
|مرتبط      =
}}
'''ارتحال امام‌خمینی'''، پیشرفت [[بیماری امام‌خمینی|بیماری]] و درگذشت [[امام‌خمینی]] در سیزده خرداد ۱۳۶۸، تشییع و خاکسپاری در شانزده خرداد.
'''ارتحال امام‌خمینی'''، پیشرفت [[بیماری امام‌خمینی|بیماری]] و درگذشت [[امام‌خمینی]] در سیزده خرداد ۱۳۶۸، تشییع و خاکسپاری در شانزده خرداد.


خط ۱۴: خط ۳۴:


ساعت ۱۵: ۵۸ روز سیزدهم خرداد، فشار خون به صفر رسید و قلب امام‌خمینی از کار ایستاد. با آمادگی تیم پزشکی موقتاً ضربان قلب و تنفس آغاز به کار کرد؛ اما ایشان بی‌هوش بود.<ref>عارفی، طبیب دلها، ۶۳۴.</ref> در جلسه دیگری که ساعت ۱۶: ۳۰ در محوطه بیمارستان و با حضور پزشکان و مسئولان کشور تشکیل شد، پس از تأکید دکتر [[حسن عارفی]] به اینکه امام‌خمینی از نظر پزشکی حداکثر تا ۲۴ ساعت دیگر زنده خواهد بود، تصمیم گرفته شد تا برای آماده‌سازی مردم و درخواست دعای خیر آنان اطلاعیه‌ای صادر کنند.<ref>بروجردی، خاطرات، ۱۱۴؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۴/۳/۱۳۶۸، ۱۲.</ref>
ساعت ۱۵: ۵۸ روز سیزدهم خرداد، فشار خون به صفر رسید و قلب امام‌خمینی از کار ایستاد. با آمادگی تیم پزشکی موقتاً ضربان قلب و تنفس آغاز به کار کرد؛ اما ایشان بی‌هوش بود.<ref>عارفی، طبیب دلها، ۶۳۴.</ref> در جلسه دیگری که ساعت ۱۶: ۳۰ در محوطه بیمارستان و با حضور پزشکان و مسئولان کشور تشکیل شد، پس از تأکید دکتر [[حسن عارفی]] به اینکه امام‌خمینی از نظر پزشکی حداکثر تا ۲۴ ساعت دیگر زنده خواهد بود، تصمیم گرفته شد تا برای آماده‌سازی مردم و درخواست دعای خیر آنان اطلاعیه‌ای صادر کنند.<ref>بروجردی، خاطرات، ۱۱۴؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۴/۳/۱۳۶۸، ۱۲.</ref>
 
[[پرونده:ارتحال_1.jpg|بندانگشتی|سید احمدخمینی در کنار امام‌خمینی در لحظات پایانی]]
سلول‌های سرطانی در بدن امام‌خمینی پخش شده بود و در بیشتر اعضای حیاتی مثل مغز، کبد، ریه و قلب اختلال ایجاد کرده بود<ref>عارفی، طبیب دلها، ۶۳۵.</ref> و بعد از ظهر تنها برای لحظاتی ایشان به هوش آمد<ref>مجله حضور، ۱/۱۰۸.</ref>؛ اما سرانجام در ساعت ۲۲: ۲۳ دقیقه شب، قلب ایشان از حرکت بازایستاد.<ref>عارفی، طبیب دلها، ۶۶۱.</ref>
سلول‌های سرطانی در بدن امام‌خمینی پخش شده بود و در بیشتر اعضای حیاتی مثل مغز، کبد، ریه و قلب اختلال ایجاد کرده بود<ref>عارفی، طبیب دلها، ۶۳۵.</ref> و بعد از ظهر تنها برای لحظاتی ایشان به هوش آمد<ref>مجله حضور، ۱/۱۰۸.</ref>؛ اما سرانجام در ساعت ۲۲: ۲۳ دقیقه شب، قلب ایشان از حرکت بازایستاد.<ref>عارفی، طبیب دلها، ۶۶۱.</ref>


خط ۳۹: خط ۵۹:


مصلای بزرگ امام‌خمینی در تهران از نخستین ساعت‌های بامداد پانزدهم خرداد تا صبح روز بعد، در حالی‌که پیکر امام‌خمینی در سردخانه کوچک شیشه‌ای بر فراز بلندی قرار داشت، شاهد وداع میلیون‌ها نفر از زن و مرد ایرانی از سراسر کشور با ایشان بود.<ref>یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۵؛ کهن‌نسب، آنجا که بوی یار می‌دهد، ۳۸۴؛ دفتر عقیدتی، روزها و رویدادها، ۱/۴۱۵.</ref> ساعت ۱۰ دوشنبه پانزدهم خرداد تراکم جمعیت به نهایت خود رسید؛ به گونه‌ای که مصلی و خیابان‌های اطراف آن از جمعیت موج می‌زد. تنها دستانی دیده می‌شد که مانند موج برخاسته و بر سر فرود می‌آمد. بارها از مردم درخواست شد تا از درهای شمالی مصلی خارج شوند؛ زیرا جان کسانی که در نزدیکی پیکر بودند در خطر قرار می‌گرفت. شب وداع و روز تشییع و تدفین، خبرها حکایت از کشته و مجروح‌شدن چندین تن از سوگواران امام‌خمینی داشت.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۷ و ۱۸/۳/۱۳۶۸؛ یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۵.</ref>
مصلای بزرگ امام‌خمینی در تهران از نخستین ساعت‌های بامداد پانزدهم خرداد تا صبح روز بعد، در حالی‌که پیکر امام‌خمینی در سردخانه کوچک شیشه‌ای بر فراز بلندی قرار داشت، شاهد وداع میلیون‌ها نفر از زن و مرد ایرانی از سراسر کشور با ایشان بود.<ref>یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۵؛ کهن‌نسب، آنجا که بوی یار می‌دهد، ۳۸۴؛ دفتر عقیدتی، روزها و رویدادها، ۱/۴۱۵.</ref> ساعت ۱۰ دوشنبه پانزدهم خرداد تراکم جمعیت به نهایت خود رسید؛ به گونه‌ای که مصلی و خیابان‌های اطراف آن از جمعیت موج می‌زد. تنها دستانی دیده می‌شد که مانند موج برخاسته و بر سر فرود می‌آمد. بارها از مردم درخواست شد تا از درهای شمالی مصلی خارج شوند؛ زیرا جان کسانی که در نزدیکی پیکر بودند در خطر قرار می‌گرفت. شب وداع و روز تشییع و تدفین، خبرها حکایت از کشته و مجروح‌شدن چندین تن از سوگواران امام‌خمینی داشت.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۷ و ۱۸/۳/۱۳۶۸؛ یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۵.</ref>
 
[[پرونده:ارتحال_4.jpg|بندانگشتی|اقامه نماز توسط سیدمحمدرضا گلپایگانی]]
وداع با پیکر امام‌خمینی تا صبح سه‌شنبه شانزدهم خرداد ادامه داشت. ساعت ۷: ۳۵ صبح، جمعیت بسیار انبوه مردم به امامت مرجع تقلید وقت، [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]]، بر پیکر امام‌خمینی نماز گزاردند.<ref>کهن‌نسب، آنجا که بوی یار می‌دهد، ۳۸۵.</ref> قرار بود پس از نماز، مراسم سلام نظامی بر پیکر امام‌خمینی انجام شود که به دلیل ازدحام شدید جمعیت منتفی شد<ref>اطلاعات هفتگی، ۲۴۳۸/۴.</ref> و پیکر ایشان با خودرویی ویژه به سمت [[بهشت زهرا(س)]] حرکت داده شد.<ref>یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۶.</ref>
وداع با پیکر امام‌خمینی تا صبح سه‌شنبه شانزدهم خرداد ادامه داشت. ساعت ۷: ۳۵ صبح، جمعیت بسیار انبوه مردم به امامت مرجع تقلید وقت، [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]]، بر پیکر امام‌خمینی نماز گزاردند.<ref>کهن‌نسب، آنجا که بوی یار می‌دهد، ۳۸۵.</ref> قرار بود پس از نماز، مراسم سلام نظامی بر پیکر امام‌خمینی انجام شود که به دلیل ازدحام شدید جمعیت منتفی شد<ref>اطلاعات هفتگی، ۲۴۳۸/۴.</ref> و پیکر ایشان با خودرویی ویژه به سمت [[بهشت زهرا(س)]] حرکت داده شد.<ref>یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۶.</ref>


خط ۴۵: خط ۶۵:
کارشناسان با بررسی تصاویر هوایی، مشایعت‌کنندگان را چندگونه و تا ده میلیون تن برآورد کردند که مسیر چند ده کیلومتری مصلای تهران تا بهشت زهرا(س) را با پای پیاده برای همراهی با پیکر امام‌خمینی طی کردند.<ref>انصاری، حمید، حدیث بیداری، ۲۰۹؛ حائری، روزشمار شمسی، ۹۰؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۷/۳/۱۳۶۸، ۱.</ref> حضور گسترده مردم به حدی بود که مراسم تدفین چند مرتبه عقب افتاد.<ref>حائری، روزشمار شمسی، ۹۰.</ref> تابلوهای پارچه‌ای با نام شهرهای مختلف نشان از حضور مردم این شهرها در مراسم داشت. بیش از هفتاد تن از خبرنگاران خارجی نیز وارد تهران شدند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۷–۲۵/۳/۱۳۶۸؛ یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۶ و ۶۱.</ref> در مسیر تشییع در حوالی بهشت زهرا(س)، به دلیل متوقف‌شدن خودرو در میان جمعیت، تابوت حامل امام‌خمینی به یک بالگرد منتقل شد. بالگرد در ساعت ۱۰: ۳۰ در محل دفن به زمین نشست.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۷/۳/۱۳۶۸؛ یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۶.</ref>
کارشناسان با بررسی تصاویر هوایی، مشایعت‌کنندگان را چندگونه و تا ده میلیون تن برآورد کردند که مسیر چند ده کیلومتری مصلای تهران تا بهشت زهرا(س) را با پای پیاده برای همراهی با پیکر امام‌خمینی طی کردند.<ref>انصاری، حمید، حدیث بیداری، ۲۰۹؛ حائری، روزشمار شمسی، ۹۰؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۷/۳/۱۳۶۸، ۱.</ref> حضور گسترده مردم به حدی بود که مراسم تدفین چند مرتبه عقب افتاد.<ref>حائری، روزشمار شمسی، ۹۰.</ref> تابلوهای پارچه‌ای با نام شهرهای مختلف نشان از حضور مردم این شهرها در مراسم داشت. بیش از هفتاد تن از خبرنگاران خارجی نیز وارد تهران شدند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۷–۲۵/۳/۱۳۶۸؛ یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۶ و ۶۱.</ref> در مسیر تشییع در حوالی بهشت زهرا(س)، به دلیل متوقف‌شدن خودرو در میان جمعیت، تابوت حامل امام‌خمینی به یک بالگرد منتقل شد. بالگرد در ساعت ۱۰: ۳۰ در محل دفن به زمین نشست.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۷/۳/۱۳۶۸؛ یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۶.</ref>


[[پرونده:ارتحال_5.jpg|بندانگشتی|تشییع]]
پیکر امام‌خمینی در تابوتی باز در حالی که تنها یک پارچه سفید بر روی آن کشیده شده بود، قرار داشت و به محض بیرون‌آمدن تابوت از بالگرد، محوطه مرقد آکنده از جمعیتی شد که از روی کانتینرهایی که برای حفاظت دور صحن چیده بودند به پایین پریدند. مأموران نیروی انتظامی نیز از شدت تأثر، کنترل و نظارت خود را از دست داده بودند.<ref>ناطق نوری، خاطرات، ۲/۱۱۶–۱۱۷.</ref> در یک لحظه تابوت بر دستان مردم قرار گرفت و به هر سو کشیده می‌شد.<ref>یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۶.</ref> [[علی‌اکبر ناطق نوری]] با کمک تعدادی از سپاهیان حاضر در محوطه، با حرکت آمبولانس در میان جمعیت و گرفتن تابوت از مردم، آن را روی سقف آمبولانس قرار داد؛ ولی به محض نزدیک‌شدن به محل مرقد بار دیگر تابوت به میان مردم کشیده شد. در این هنگام تکه‌هایی از کفن امام‌خمینی پاره شد.<ref>ناطق نوری، خاطرات، ۲/۱۱۶.</ref> وقتی برای بار دوم ناطق نوری موفق شد تابوت را از مردم بگیرد، با عبای خود روی تابوت را پوشاند و تا رسیدن بالگرد برای حفظ تابوت، خود را سپر قرار داد و سپس پیکر به‌سختی از دست‌های مردم به بالگرد انتقال یافت.<ref>ناطق نوری، خاطرات، ۲/۱۱۶–۱۱۷.</ref>
پیکر امام‌خمینی در تابوتی باز در حالی که تنها یک پارچه سفید بر روی آن کشیده شده بود، قرار داشت و به محض بیرون‌آمدن تابوت از بالگرد، محوطه مرقد آکنده از جمعیتی شد که از روی کانتینرهایی که برای حفاظت دور صحن چیده بودند به پایین پریدند. مأموران نیروی انتظامی نیز از شدت تأثر، کنترل و نظارت خود را از دست داده بودند.<ref>ناطق نوری، خاطرات، ۲/۱۱۶–۱۱۷.</ref> در یک لحظه تابوت بر دستان مردم قرار گرفت و به هر سو کشیده می‌شد.<ref>یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۶.</ref> [[علی‌اکبر ناطق نوری]] با کمک تعدادی از سپاهیان حاضر در محوطه، با حرکت آمبولانس در میان جمعیت و گرفتن تابوت از مردم، آن را روی سقف آمبولانس قرار داد؛ ولی به محض نزدیک‌شدن به محل مرقد بار دیگر تابوت به میان مردم کشیده شد. در این هنگام تکه‌هایی از کفن امام‌خمینی پاره شد.<ref>ناطق نوری، خاطرات، ۲/۱۱۶.</ref> وقتی برای بار دوم ناطق نوری موفق شد تابوت را از مردم بگیرد، با عبای خود روی تابوت را پوشاند و تا رسیدن بالگرد برای حفظ تابوت، خود را سپر قرار داد و سپس پیکر به‌سختی از دست‌های مردم به بالگرد انتقال یافت.<ref>ناطق نوری، خاطرات، ۲/۱۱۶–۱۱۷.</ref>


خط ۶۴: خط ۸۵:
== سوگواری ملت ==
== سوگواری ملت ==
از نخستین ساعت‌های اعلام خبر درگذشت امام‌خمینی، سیل جمعیت از نقاط مختلف تهران، به سروسینه‌زنان به سمت [[جماران]] حرکت کردند. صدها هزار نفر از سراسر کشور برای وداع با امام‌خمینی در مصلی و شرکت در مراسم تشییع به تهران آمدند.<ref>پیام انقلاب، مجله، ۲۶.</ref> خبرنگاران خارجی که حیرت‌زده از مراسم فیلم و عکس می‌گرفتند، اذعان می‌کردند این مراسم بدون هیچ برنامه‌ریزی قبلی و کاملاً خودجوش بوده است.<ref>پیام انقلاب، مجله، ۲۵.</ref>
از نخستین ساعت‌های اعلام خبر درگذشت امام‌خمینی، سیل جمعیت از نقاط مختلف تهران، به سروسینه‌زنان به سمت [[جماران]] حرکت کردند. صدها هزار نفر از سراسر کشور برای وداع با امام‌خمینی در مصلی و شرکت در مراسم تشییع به تهران آمدند.<ref>پیام انقلاب، مجله، ۲۶.</ref> خبرنگاران خارجی که حیرت‌زده از مراسم فیلم و عکس می‌گرفتند، اذعان می‌کردند این مراسم بدون هیچ برنامه‌ریزی قبلی و کاملاً خودجوش بوده است.<ref>پیام انقلاب، مجله، ۲۵.</ref>
 
[[پرونده:ارتحال_9.jpg|بندانگشتی|سوگواری جمعی از زنان]]
مراسم سوگواری از چهاردهم خرداد تا چهلم، در [[تهران]] و سراسر کشور ادامه داشت.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۸–۲۴/۳/۱۳۶۸، ۴ و ۷؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۳۰/۳/۱۳۶۸، ۲؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۴/۴/۱۳۶۸، ۲؛ ← بیشتر روزنامه‌های این دوره.</ref> مراجع تقلید [[محمدعلی اراکی]]، [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]]، [[سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی]] و [[حسینعلی منتظری]] با انتشار پیام، درگذشت امام‌خمینی را تسلیت گفتند و مردم را به صبر و آرامش و پاسداشت مقام ایشان دعوت کردند.<ref>مشکوة، مجله، ۳۶–۳۸.</ref> شهرهای مختلف ایران غرق در ماتم بود. اندوه عمومی تاریخ برگزاری امتحانات مدارس و دانشگاه‌ها و نیز کنکور سراسری را یک هفته به تعویق انداخت.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۰/۳/۱۳۶۸، ۲ و ۴.</ref> هفدهم خرداد ۱۳۶۸، به دعوت رهبری نظام، [[سیدعلی خامنه‌ای]] و با حضور انبوه مردم عزادار، مجلس بزرگداشت امام‌خمینی در [[دانشگاه تهران]] برگزار شد<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۸/۳/۱۳۶۸، ۸.</ref>؛ نیز برای بزرگداشت ایشان، با حضور مراجع تقلید و علمای برجسته گلپایگانی، مرعشی نجفی و [[محمد فاضل لنکرانی]]، اعضای [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] و [[طلاب|طلاب علوم دینی]] مجالس یادبودی در [[قم]] برپا شد<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۱/۳/۱۳۶۸، ۲.</ref>؛ همچنین شخصیت‌ها و نهادهای مختلف مانند سران سه قوه، [[جامعه روحانیت مبارز]]، [[شورای مدیریت حوزه علمیه قم]] و [[دفتر تبلیغات اسلامی]]، مجالس یادبود برگزار کردند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۸/۳/۱۳۶۸، ۷ و ۱۹/۳/۱۳۶۸، ۱.</ref>
مراسم سوگواری از چهاردهم خرداد تا چهلم، در [[تهران]] و سراسر کشور ادامه داشت.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۸–۲۴/۳/۱۳۶۸، ۴ و ۷؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۳۰/۳/۱۳۶۸، ۲؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۴/۴/۱۳۶۸، ۲؛ ← بیشتر روزنامه‌های این دوره.</ref> مراجع تقلید [[محمدعلی اراکی]]، [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]]، [[سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی]] و [[حسینعلی منتظری]] با انتشار پیام، درگذشت امام‌خمینی را تسلیت گفتند و مردم را به صبر و آرامش و پاسداشت مقام ایشان دعوت کردند.<ref>مشکوة، مجله، ۳۶–۳۸.</ref> شهرهای مختلف ایران غرق در ماتم بود. اندوه عمومی تاریخ برگزاری امتحانات مدارس و دانشگاه‌ها و نیز کنکور سراسری را یک هفته به تعویق انداخت.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۰/۳/۱۳۶۸، ۲ و ۴.</ref> هفدهم خرداد ۱۳۶۸، به دعوت رهبری نظام، [[سیدعلی خامنه‌ای]] و با حضور انبوه مردم عزادار، مجلس بزرگداشت امام‌خمینی در [[دانشگاه تهران]] برگزار شد<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۸/۳/۱۳۶۸، ۸.</ref>؛ نیز برای بزرگداشت ایشان، با حضور مراجع تقلید و علمای برجسته گلپایگانی، مرعشی نجفی و [[محمد فاضل لنکرانی]]، اعضای [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] و [[طلاب|طلاب علوم دینی]] مجالس یادبودی در [[قم]] برپا شد<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۱/۳/۱۳۶۸، ۲.</ref>؛ همچنین شخصیت‌ها و نهادهای مختلف مانند سران سه قوه، [[جامعه روحانیت مبارز]]، [[شورای مدیریت حوزه علمیه قم]] و [[دفتر تبلیغات اسلامی]]، مجالس یادبود برگزار کردند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۸/۳/۱۳۶۸، ۷ و ۱۹/۳/۱۳۶۸، ۱.</ref>


emailconfirmed
۲٬۵۷۶

ویرایش